تکنولوژی همپای بیو تکنولوژی
اگر به وضعیت كنونی كشور های پیشرفته صنعتی بنگریم، با كمی دقت متوجه می شویم در این كشور ها، همواره توجه به تولیدات صنعتی و با تكنولوژی بالا مدنظر بوده و در واقع این ممالك با در دست داشتن این ابزار قدرت در كلیه عرصه های اقتصادی جهان، حكمران بلامنازع محسوب می گردند. اما نكته ای كه باید همواره به آن توجه داشت این است كه تولید صنعتی و كاربرد تكنولوژی های برتر همواره نیازمند پشتیبانی علمی و در اختیار داشتن دانش لازم برای اجرای صحیح طرح های صنعتی هستند. بیوتكنولوژی به عنوان یكی از فناوری های نوین قرن بیست و یكم قاعده ای مستثنی نیست.
برای موفقیت در عرصه بیوتكنولوژی حضور نیرو های متخصص در شاخه های گوناگون علمی نظیر بیوشیمی، ایمونولوژی، میكروبیولوژی، داروسازی، مهندسی شیمی... ضروری است و بدون در اختیار داشتن این پشتوانه علمی امكان موفقیت بسیار كمرنگ خواهد بود. با توجه به محدودیت های مالی و اقتصادی، در شرایط كنونی باید به دنبال ارزان ترین و سریع ترین راه برای رسیدن به تكنولوژی بود. قطعاً در شرایط حاضر، پرداختن به تحقیقاتی بنیادی برای كشوری مثل ایران كه به دلایل گوناگون از جمله در اختیار نداشتن افراد تكنولوژیست، نبود رابطه مناسب بین دانشگاه و صنعت، عدم توجه جدی به نتایج طرح های پژوهشی كه عملاً آنها را تبدیل به جزواتی برای پر كردن فضای خالی كتابخانه ها نموده است و… از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و حتی در كشور های پیشرفته تر نیز استفاده از نتایج تحقیقات بنیادی دیگر كشور ها در راستای اجرای طرح های كاربردی امری متداول است.
كاری كه نظیر آن را در كشور هایی چون ژاپن می توان دید.اما نكته دیگری كه در اینجا باید به آن اشاره كرد این است كه در كشور های ما به دلیل فقدان نیرو های تكنولوژیست امكان كاربردی كردن طرح های بنیادی و نتایج حاصل از تحقیقات سایر كشور ها نیز اصولاً امكان پذیر نیست و یا در صورت ممكن بودن مستلزم پیمودن راهی بسیار طولانی و پرداخت هزینه های سرسام آور ناشی از كاربرد روش Try and error خواهد بود.پس بهترین و سریع ترین و ارزان ترین راه برای رسیدن به تكنولوژی چیست؟ اینجاست كه انتقال تكنولوژی حرف اول را خواهد زد. در واقع اگر انتقال تكنولوژی به روش صحیح و اصولی انجام شود، در كوتاه مدت می تواند تامین كننده اهداف اولیه كشور بوده و در درازمدت نیز خود موجد زیرساخت های لازم برای تقویت بنیه علمی كشور باشد.
مسیری كه در دهه گذشته تحت عنوان انتقال تكنولوژی در ایران پیموده شده است، مسیر انتقال تكنولوژی به روش Turn key بوده است. در این روش همه فعالیت ها توسط متخصصین خارجی انجام شده و در واقع نیرو های داخلی تنها اپراتورهای این سیستم بوده اند. در نتیجه این امر با ایجاد كوچكترین مشكل در سیستم، نیروهای داخلی توانایی رفع آن را نداشته و باز هم كشور نیازمند حضور متخصصین خارجی بوده است. اما انتقال تكنولوژی به روش صحیح، چگونه خواهد بود؟ در این روش باید نیروهای داخلی نه به صورت اپراتور بلكه به صورت طراح و برنامه ریز فعالیت های حوزه خود آموزش ببیند. این افراد علاوه بر آموزش در مورد كاركرد در حوزه فعالیت خود باید دارای قدرت تحلیل و توانایی رفع مشكلات احتمالی نیز باشند. در كنار آموزش های معمول، یك تیم تحقیقاتی قوی به صورت گروه تحقیق و توسعه (R&D) باید در كنار گروه به فعالیت مشغول شده و به صورت افرادی كه بتوانند مجری طرح های تحقیقاتی كاربردی دیگری باشند، آموزش های لازم را از متخصصین مركز منتقل كننده تكنولوژی دریافت كنند.
نكته مهم دیگر، به روز نگاه داشتن اطلاعات افرادی است كه آموزش های لازم را دریافت كردهژاند. در جهان كنونی، اطلاعاتی كه امروز به روز محسوب می شود ظرف ۳ تا ۵ سال كاملاً منسوخ تلقی خواهد شد و بنابراین، گروه دریافت كننده تكنولوژی نباید صرف در اختیار داشتن یك تكنولوژی خود را از دریافت و تامین اطلاعات جدید بی نیاز بداند و باید علاوه بر دریافت اطلاعات و آموزش های اولیه، به صورت مداوم تحت آموزش قرار گیرد و البته این افراد می توانند خود آموزش دهنده گروه های دیگری از نیرو های داخلی باشند. با این روش، پس از گذشت چند سال، علاوه بر در اختیار داشتن تكنولوژی های مورد نظر، از نظر در اختیار داشتن نیرو های متخصص در تحقیقات كاربردی و نیرو های تكنولوژیست نیز غنی تر خواهیم بود و آنگاه می توانیم با در اختیار داشتن نتایج حاصل از تحقیقات بنیادی سایر كشور ها در پی كاربردی كردن و بومی كردن این نتایج و در نهایت خلق تكنولوژی های جدید باشیم.
