در واقع خستگی گرمایی شایع ترین نوع گرمازدگی است و مشخصه اصلی آن تعریق فراوان و از دست رفتن آب و املاح بدن است.
کارگران، قهرمانان ورزشی، نیروهای انتظامی و افرادی که هنگام کار یا ورزش در هوای داغ مایعات کافی نمی خورند بیشتر به این مشکل دچار می شوند.
کارشناسان چند توصیه و اقدام احتیاطی را پیشنهاد کرده اند که در صورت عمل به آنها می توانید در مواقعی که دمای هوا بسیار بالا است بدنتان را خنک نگه دارید و از گرمای شدید در امان بمانید.
این کارشناسان توصیه می کنند:
– لباس متناسب با هوای گرم بپوشید. برای مثال از لباس های نخی و سبک با رنگ های روشن، کلاه و یا حتی چتر آفتابی استفاده کنید.
- آب زیاد بنوشید. همیشه همراه خود شیشه آب یا آب میوه داشته باشید و مدام مایعات بنوشید. حتی اگر احساس تشنگی هم نمی کنید نوشیدن دائمی مایعات را فراموش نکنید. از مصرف الکل و کافئین پرهیز کنید چون باعث کم شدن آب بدن می شوند.
- حتما حجم غذا را در هر وعده کاهش داده و تعداد وعده ها را افزایش دهید. از مصرف غذاهایی که حاوی پروتئین زیاد هستند، اجتناب کنید چون این غذاها حرارت سوخت و سازی بدن را افزایش می دهند. هم چنین سعی کنید آرام باشید و از انجام فعالیت های پرتحرک در ساعات گرمتر روز خودداری کرده و در عوض این گونه فعالیت ها را به ساعات خنک تر روز که معمولا بین ساعت 4 تا 7 صبح است، موکول کنید.
- تا جایی که امکان دارد در روزهای گرم در فضاهای سرپوشیده و داخل ساختمان بمانید و از حضور در فضای آزاد، پرهیز نمایید. اگر در ساختمانی هستید که سیستم تهویه هوا ندارد حتی المقدور در طبقات پایین تر باشید که تابش خورشید در آنها کمتر است. به خاطر داشته باشید که پنکه ها و هواکش های برقی هوا را خنک نمی کنند بلکه فقط موجب چرخش هوا در فضای اتاق می شوند.
- همسایه خوبی باشید یعنی وقتی موج گرمای شدید شهر و محل زندگی شما را فرا می گیرد اگر در همسایگی خود ساکنان سالمندی دارید حتما به آنها سر بزنید و در صورت نیاز به آنها کمک کنید تا توصیه های فوق را حتی المقدور انجام دهند. مرکز خدمات ملی آب و هوایی امریکا در گزارشی اعلام کرده است که گرمای شدید هوا در واقع قاتل درجه یک مرتبط با عوامل جوی و تغییرات آب و هوایی است که هر سال بیش از سایر رویدادهای جوی شامل سیل و صاعقه و توفان و گرد و باد، قربانی می گیرد.
نشانه های گرمازدگی
تشنگی و تعریق شدید، پوست سرد، رنگ پریده یا برافروخته، نبض ضعیف، مردمک های گشاد، بی حالی، تهوع، سرگیجه، خستگی، سردرد و در نهایت غش از جمله نشانه های این نوع گرمازدگی است.
اقدامات درمانی در گرمازدگی
ـ مصدوم را فوری از محیط گرم خارج کرده و در معرض هوای خنک قرار دهید.
ـ او را به پشت بخوابانید و پاهایش را یک وجب بالا برده و تا حد امکان لباس های او را درآورید یا شل کنید.
ـ اگر مصدوم هوشیار است به او آب دهید و اگر در عرض 20 دقیقه تاثیری در حال او ندیدید به او محلول ORS دهید. از دادن قرص نمک به مصدوم اجتناب کنید، چرا که نمک معده را تحریک کرده و بر شدت تهوع و استفراغ می افزاید.
ـ با آب خنک پوست مصدوم را مرطوب کنید و همزمان او را باد بزنید. اگر در عرض 30 دقیقه بهبودی حاصل نشد مصدوم را فوری به مراکز درمانی انتقال دهید.
تفاوت میان خستگی گرمایی با گرمازدگی
ـ تفاوت بین خستگی گرمایی و گرمازدگی را می توان از راه های گوناگونی تشخیص داد. اگر بدن مصدوم در لمس بسیار داغ باشد به گرمازدگی مشکوک شوید. نشانه مهم دیگر گرمازدگی تغییر در وضعیت رفتاری مصدوم است که از گیجی، بی قراری و پرخاشگری شروع می شود و تا نداشتن آگاهی از زمان و مکان و در نهایت اغما ادامه می یابد.
ـ خستگی گرمایی به دلیل تعریق شدید و از دست رفتن مایعات و املاح بدن می تواند به گرفتگی عضلانی منجر شود. در این حالت معمولا در ساق یا ماهیچه های ناحیه شکم انقباض عضلانی روی داده و به سفتی و تغییر شکل عضله منجر می شود. در این مورد نیز بهترین کار نوشیدن مایعات و کشیدن عضله است.
ـ در صورتی که به خستگی گرمایی رسیدگی نشود به گرمازدگی تبدیل شده و می تواند بسیار خطرناک باشد.
همچنین پزشکان هشدار می دهند که گرمای شدید روزهای تابستان می تواند تهدیدی جدی برای ورزشکاران کم سن و جوان باشد. ورزشکاران جوان و مشتاق که برای تمرین ها و مسابقات به میدان ها و زمین های ورزشی می روند باید در روزهای گرم تابستان در برابر مشکلات و حملات شدید گرمازدگی محافظت شوند.
مهمترین راه برای محافظت از این ورزشکاران جوان و کم سن و سال رساندن مقادیر کافی مایعات به بدن آنها و جلوگیری از تلف شدن آب بدنشان است.
نوشیدن مایعات به میزان کافی قبل، بعد و در طول بازی ها و تمرینات با کمک به افزایش حجم خون و بهبود عملکرد گردش خون از بروز بیماریهای ناشی از افزایش دما جلوگیری می کند. بنابراین ورزشکاران در هوای گرم باید دو برابر مصرف عادی خود مایعات بنوشند.
در این مقاله چندین توصیه برای محافظت از کودکان و نوجوانان ورزشکار در برابر هوای گرم ارائه شده است. متخصصان توصیه می کنند:
- تا حد امکان ورزشکاران جوان را در سایه نگه دارید.
- بین تمرینات به طور مکرر زنگ تفریح بدهید و تعداد دفعات استراحت های بین تمرینی را بیشتر کنید.
- از بطری های اسپری یا لباس های مرطوب برای خنک نگه داشتن و مرطوب کردن پوست استفاده شود.
- چند ساعت قبل از تمرین از وعده های غذایی سبک و سالم استفاده شود.
- اگر کودک یا نوجوان ورزشکار سابقه ابتلا به بیماری مرتبط با گرما و گرمازدگی را دارد والدین موظف هستند این مطلب را به اطلاع مربیان ورزشی برسانند.
- استفاده از ضد آفتاب و تمدید مکرر آن درطول روز فراموش نشود.
کارگران، قهرمانان ورزشی، نیروهای انتظامی و افرادی که هنگام کار یا ورزش در هوای داغ مایعات کافی نمی خورند بیشتر به این مشکل دچار می شوند.
کارشناسان چند توصیه و اقدام احتیاطی را پیشنهاد کرده اند که در صورت عمل به آنها می توانید در مواقعی که دمای هوا بسیار بالا است بدنتان را خنک نگه دارید و از گرمای شدید در امان بمانید.
این کارشناسان توصیه می کنند:
– لباس متناسب با هوای گرم بپوشید. برای مثال از لباس های نخی و سبک با رنگ های روشن، کلاه و یا حتی چتر آفتابی استفاده کنید.
- آب زیاد بنوشید. همیشه همراه خود شیشه آب یا آب میوه داشته باشید و مدام مایعات بنوشید. حتی اگر احساس تشنگی هم نمی کنید نوشیدن دائمی مایعات را فراموش نکنید. از مصرف الکل و کافئین پرهیز کنید چون باعث کم شدن آب بدن می شوند.
- حتما حجم غذا را در هر وعده کاهش داده و تعداد وعده ها را افزایش دهید. از مصرف غذاهایی که حاوی پروتئین زیاد هستند، اجتناب کنید چون این غذاها حرارت سوخت و سازی بدن را افزایش می دهند. هم چنین سعی کنید آرام باشید و از انجام فعالیت های پرتحرک در ساعات گرمتر روز خودداری کرده و در عوض این گونه فعالیت ها را به ساعات خنک تر روز که معمولا بین ساعت 4 تا 7 صبح است، موکول کنید.
- تا جایی که امکان دارد در روزهای گرم در فضاهای سرپوشیده و داخل ساختمان بمانید و از حضور در فضای آزاد، پرهیز نمایید. اگر در ساختمانی هستید که سیستم تهویه هوا ندارد حتی المقدور در طبقات پایین تر باشید که تابش خورشید در آنها کمتر است. به خاطر داشته باشید که پنکه ها و هواکش های برقی هوا را خنک نمی کنند بلکه فقط موجب چرخش هوا در فضای اتاق می شوند.
- همسایه خوبی باشید یعنی وقتی موج گرمای شدید شهر و محل زندگی شما را فرا می گیرد اگر در همسایگی خود ساکنان سالمندی دارید حتما به آنها سر بزنید و در صورت نیاز به آنها کمک کنید تا توصیه های فوق را حتی المقدور انجام دهند. مرکز خدمات ملی آب و هوایی امریکا در گزارشی اعلام کرده است که گرمای شدید هوا در واقع قاتل درجه یک مرتبط با عوامل جوی و تغییرات آب و هوایی است که هر سال بیش از سایر رویدادهای جوی شامل سیل و صاعقه و توفان و گرد و باد، قربانی می گیرد.
نشانه های گرمازدگی
تشنگی و تعریق شدید، پوست سرد، رنگ پریده یا برافروخته، نبض ضعیف، مردمک های گشاد، بی حالی، تهوع، سرگیجه، خستگی، سردرد و در نهایت غش از جمله نشانه های این نوع گرمازدگی است.
اقدامات درمانی در گرمازدگی
ـ مصدوم را فوری از محیط گرم خارج کرده و در معرض هوای خنک قرار دهید.
ـ او را به پشت بخوابانید و پاهایش را یک وجب بالا برده و تا حد امکان لباس های او را درآورید یا شل کنید.
ـ اگر مصدوم هوشیار است به او آب دهید و اگر در عرض 20 دقیقه تاثیری در حال او ندیدید به او محلول ORS دهید. از دادن قرص نمک به مصدوم اجتناب کنید، چرا که نمک معده را تحریک کرده و بر شدت تهوع و استفراغ می افزاید.
ـ با آب خنک پوست مصدوم را مرطوب کنید و همزمان او را باد بزنید. اگر در عرض 30 دقیقه بهبودی حاصل نشد مصدوم را فوری به مراکز درمانی انتقال دهید.
تفاوت میان خستگی گرمایی با گرمازدگی
ـ تفاوت بین خستگی گرمایی و گرمازدگی را می توان از راه های گوناگونی تشخیص داد. اگر بدن مصدوم در لمس بسیار داغ باشد به گرمازدگی مشکوک شوید. نشانه مهم دیگر گرمازدگی تغییر در وضعیت رفتاری مصدوم است که از گیجی، بی قراری و پرخاشگری شروع می شود و تا نداشتن آگاهی از زمان و مکان و در نهایت اغما ادامه می یابد.
ـ خستگی گرمایی به دلیل تعریق شدید و از دست رفتن مایعات و املاح بدن می تواند به گرفتگی عضلانی منجر شود. در این حالت معمولا در ساق یا ماهیچه های ناحیه شکم انقباض عضلانی روی داده و به سفتی و تغییر شکل عضله منجر می شود. در این مورد نیز بهترین کار نوشیدن مایعات و کشیدن عضله است.
ـ در صورتی که به خستگی گرمایی رسیدگی نشود به گرمازدگی تبدیل شده و می تواند بسیار خطرناک باشد.
همچنین پزشکان هشدار می دهند که گرمای شدید روزهای تابستان می تواند تهدیدی جدی برای ورزشکاران کم سن و جوان باشد. ورزشکاران جوان و مشتاق که برای تمرین ها و مسابقات به میدان ها و زمین های ورزشی می روند باید در روزهای گرم تابستان در برابر مشکلات و حملات شدید گرمازدگی محافظت شوند.
مهمترین راه برای محافظت از این ورزشکاران جوان و کم سن و سال رساندن مقادیر کافی مایعات به بدن آنها و جلوگیری از تلف شدن آب بدنشان است.
نوشیدن مایعات به میزان کافی قبل، بعد و در طول بازی ها و تمرینات با کمک به افزایش حجم خون و بهبود عملکرد گردش خون از بروز بیماریهای ناشی از افزایش دما جلوگیری می کند. بنابراین ورزشکاران در هوای گرم باید دو برابر مصرف عادی خود مایعات بنوشند.
در این مقاله چندین توصیه برای محافظت از کودکان و نوجوانان ورزشکار در برابر هوای گرم ارائه شده است. متخصصان توصیه می کنند:
- تا حد امکان ورزشکاران جوان را در سایه نگه دارید.
- بین تمرینات به طور مکرر زنگ تفریح بدهید و تعداد دفعات استراحت های بین تمرینی را بیشتر کنید.
- از بطری های اسپری یا لباس های مرطوب برای خنک نگه داشتن و مرطوب کردن پوست استفاده شود.
- چند ساعت قبل از تمرین از وعده های غذایی سبک و سالم استفاده شود.
- اگر کودک یا نوجوان ورزشکار سابقه ابتلا به بیماری مرتبط با گرما و گرمازدگی را دارد والدین موظف هستند این مطلب را به اطلاع مربیان ورزشی برسانند.
- استفاده از ضد آفتاب و تمدید مکرر آن درطول روز فراموش نشود.
