[تنظیم شرایط محیطی] باد و بادگیر

vahid_pakrou

عضو جدید
کاربر ممتاز


حركت هوا را به دليل اختلاف فشار جو باد گويند. باد روي زمين عامل مهمي در تبادل دما، رطوبت وانتقال ذرات معلق است. اين امر در ايجاد شرايط آسايش انسان يا اخلال در آن نقش مهمي دارد.
جا به جايي هوا در بالا بردن سطح كارآيي ذهني و فيزيكي افراد و كاهش ميزان ابتلا به بيماري‌ها
بسيار موثر است. همچنين مي‌تواند عاملي در كاهش مصرف سوخت‌هاي فسيلي باشد. اهميت
باد در طرح و ساخت محيط مسكوني از ديرباز مورد توجه بوده است. ارسطو چهار قرن قبل از ميلاد و ويترويرس معمار روسي يك قرن قبل از ميلاد از روش استفاده باد در معماري و شهرسازي صحبتمي‌كنند.

ميراث گذشته
در كشور ما در طي قرون متمادي تمام ساختمان‌ها با توجه به اقليم و شرايط محيطي ساخته
مي‌شده است. آفتاب، باد، رطوبت، سرما و گرما و به طور كلي شرايط آب و هوايي و جغرافيايي،
تاثير مستقيمي در معماري سنتي ايران در مناطق مختلف داشته است.
بارزترين روش تهويه طبيعي ساختمان بادگير است. باديگرهايي با اشكال مختلف در بسياري از
شهرهاي مركزي و جنوبي ايران بر حسب سرعت و جهت باد مطلوب طراحي و اجرا شده‌اند. از
نام‌هاي باستاني و گوناگون آن مانند واتفر، بادهنج، باتخان، خيشود، خيش‌خان، خيشور، ماسوره و هواكپ‌ برمي‌آيد كه پديده‌اي بس كهن است.
باد پس از برخورد با سطوح فوقاني به دالان‌هايي هدايت مي‌شود كه با سطح آب داخل حوض‌خانه
برخورد كرده (مثل بادگير باغ دولت آباد يزد) و فضاي داخلي اتاق را خنك مي‌كند و در مناطق مرطوبباد فقط از كانال‌هاي خشك عبور مي‌كند (مثل بادگيرهاي بنادر جنوبي) و فضاي اتاق را تهويه مي‌كند.

انواع بادگير
بادگيرها از لحاظ شكل بيروني چند دسته هستند. ساده‌ترين نوع بادگير يك جناحي است و بسيار
كوچك و محقر بر فراز محفظه‌اي، مانند سوراخ بخاري در پشت بام ساخته مي‌شود در اين روش
براي پرهيز از گزند گردبادها و طوفان‌هاي سنگين، بادگير را فقط در جهت بادهاي خنك و نسيم‌هايمطبوع مي‌سازند و جبهه‌هاي ديگر آن را مي‌بندند. در برخي موارد بادگيرهاي يك طرفه را پشت بهبادهاي شديد و آزاردهنده مي‌سازند و در واقع اين بادگير عملكرد تهويه و تخليه هوا را انجام مي‌دهد.
ابعاد آن نسبت به ساير انواع كوچك‌تر و شكل آن اوليه‌تر است. اين مسير مورب (كه در بالاي بام
ديده مي‌شود) پس از اتصال به كانال عمودي داخل ديوار و پنجره خروجي داخل ساختمان مانند
بخاري در يك ضلع اتاق قرار مي‌گيرد و تهويه را انجام مي‌دهد. اين نمونه بيشتر در منطقه سيستان و قسمتي از شهرستان بم ديده مي‌شود.
نوع دوم، نوع دو طرفه كه داراي دو وجه روبه‌روي يكديگر و با پنجره‌هاي بلند و باريك بدون حفاظ ساخته مي‌شود و در قسمت داخلي ساختمان به شكل يك يا دو حفره در طاقچه ديده مي‌شود. اين نمونه در سيرجان و به ندرت در كرمان ديده مي‌شود.
بادگير نوع سوم سه جناحي است و دو نوع دارد، سه جناحي متصل و سه جناحي منفصل (اشكم
دريده) .در اين نمونه مي‌توان به تفكيك از يك يا دو يا سه جبهه استفاده كرد. البته استفاده از اين نوع بادگير نادر است.
نوع چهارم، بادگيرهاي چهار طرفه است كه به شكل كامل و مفصل‌تر از انواع ديگر ساخته شده‌اند ومعمولا داخل كانال‌هاي آن با تيغه‌هايي از آجر يا چوب يا گچ به چند قسمت تقسيم مي‌شوند. در بعضي از نمونه‌ها در زير كانال بادگير حوض به نسبت بزرگ و زيبايي مي‌ساخته‌اند كه هواي خشك وداراي گرد و غبار پس از برخورد با آب با جذب رطوبت خنك و گرد و غبار آن جدا و هواي اتاق (حوضخانه) در گرماي تابستان بسيار مطبوع مي‌شده است. در مناطقي كه امكان ايجاد حوضخانه در طبقه همكف وجود نداشته است آب قنات را در زير زمين جاري و نمايان مي‌كرده‌اند و امتداد كانال بادگير نيز تا روي اين جريان آب ادامه مي‌يافته است. اين فضاها (سرداب‌ها) محل تجمع اهالي خانهدر بعد از ظهرهاي تابستان بوده است. اين نمونه در يزد، كرمان و بوشهر و... ديده مي‌شود.
در شهرستان يزد و برخي قسمت‌هاي مركزي ايران بادگيرهاي چند وجهي (معمولا هشت وجهي و
حتي گاهي مدور) معمول است كه نوع پنجم بادگيرها را تشكيل مي‌دهد.
علت ساخت اين گونه بادگيرها وجود بادهاي مطلوبي است كه از هر طرف وزش داشته و تيغه‌هاي كانال مي‌تواند از هر جهت باد را گرفته و به داخل مسير هدايت كند.
بادگير چپقي نوع ششم بادگيرهاست كه به جاي فضاي مكعبي شكل خارجي، سازنده از ايجاد چند
لوله خم‌دار (زانو مانند) براي حجم خارجي بادگير استفاده كرده است، اما كانال‌ها و قسمت‌هاي
داخلي مانند نمونه‌هاي چند طرفه است اين نوع بادگير تنها در سيرجان ديده شده است.
نماسازي بادگيرها خود از ويژگي‌هاي خاصي برخوردار است و در نهايت ظرافت به وسيله‌ آجركاري و يا گچ‌بري ساخته مي‌شود. در اين جا لازم است از بادگير مضاعف، بادگير دواشكوبه و بادگير حفره‌اي نيز نام برد. در شيراز نيز بادگيرهايي كم و بيش ديده مي‌شود كه به عنوان نمونه مي‌توان از بادگير ارگ و آب انبار كريم‌خان زند ياد كرد.


چشم‌انداز آينده
با ورود معماري مدرن و به ويژه استفاده از تاسيسات مكانيكي به تدريج نقش اقليم در ساختمان‌ها
كم‌رنگ شد اما از نيمه دوم قرن گذشته كه اقليم و حفظ محيط زيست پيوسته مورد توجه قرار گرفت استفاده از فناوري همگون با محيط طبيعي، بازيافت ضايعات صنعتي و استفاده از انرژي‌هاي پاك مانند انرژي خورشيد، باد و آب اهميت بسياري يافتند. در زمينه معماري نيز از اين زمان توجه به محيط زيست و تلاش براي طراحي ساختمان‌هاي اقليمي و معماري همساز با اقليم آغاز شد.امروزه مي‌توان از بادگير به عنوان مكمل سيستم تهويه و برودت ساختمان استفاده كرد. به وسيلهبادگير مي‌توان در مواقعي از سال شرايط آسايش را با تهويه طبيعي تامين كرد و تنها زماني كه باد ديگر نتواند پاسخگوي نياز ساكنان باشد بايد از تاسيسات مكانيكي بهره گرفت.
حسن فتحي معمار مصري كه تلاش فوق‌العاده‌اي براي تلفيق معماري سنتي و تكنولوژي روز خود
انجام داده است، از يك پمپ آب در داخل كانال بادگير ساختمان‌هايش استفاده مي‌كرد كه با ايجاد
فواره‌اي در روزهايي كه هوا گرم و پرگرد و غبار بود، هم از ميزان گرما و هم از ميزان گرد و غبارمي‌كاست.
علاوه بر موارد گفته شده، طرح‌هاي ديگري در ساير كشورها كه با تكيه به تهويه طبيعي طراحي
شده به عنوان مثال در مركز فروش بلوواتر انگليس هواي تازه از طريق دنباله‌اي از بادگيرهاي
مخروطي با ارتفاع دو متر تامين مي‌شود اين بادگيرها روي بام سوار شده‌اند تا هواي خنك‌تري را بهپايين فرستاده و آن را در فضاي داخي پخش كنند. آنها در فاصله 15 متري نسبت به هم و روي
محور مركزي مجتمع قرار گرفته‌اند و پس از دريافت جريان هواي خارجي، هواي تازه را به داخل
ساختمان مي‌فرستند.
همچنين برج آرموري چين شامل مجموعه‌اي از بلوك‌هاي هم‌شكل سوار شده بر يكديگر با كاربري اداري، خرده‌فروشي، هتل و مسكوني است. در فصل تابستان يك بادگير هواي تازه را به سمت
پايين دهليز مياني سوق مي‌دهد. سپس اين هوا از جداره‌ها به سمت بيرون كشيده مي‌شود. در
فصل زمستان اين بادگير هوا را از بدنه ساختمان و مجراي جذب كننده‌هاي خورشيدي به سمت خود مي‌كشد و از ساختمان خارج مي‌كند.
نمونه قابل ذكر ديگر ليستر انگلستان است ميزان مصرف انرژي در ساختمان كوئينز دانشگاه مونتفورت، نصف انرژي مصرفي در يك ساختمان معمولي مشابه اين بنا است كه در آن سيستم تهويه مطبوع استفاده شده است. بادگيرهاي مرتفع جلو اغتشاش هوايي را گرفته و براي انتقال هواي داخل به خارج از بنا طراحي شده است.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

nino

مدیر بازنشسته
بادگيرهاي مدرن

بادگيرهاي مدرن

اخيرا با يك موضوع جالب برخورد كردم كه خيلي مايه تاسفم شد .
ما قرنها پيش در كشورمون از بادگير استفاده مي كرديم و الان كه حرف از معماري eco-tech ميشه اصلا يادمون نمي ياد كه ما خودمون در گذشته پيشرو در اين نوع معماري بوديم ولي وقتي يكي از اين عناصر در معماري معاصر توسط معماران كشور هاي ديگه استفاده ميشه اسمشو خلاقيت و نوآوري مي گذاريم . اصلا هيچ توجهي به اين آموزگاران بزرگ كه گذشته براي معماران امروز بجا گذاشته توجه نمي كنيم و خيلي ساده از كنار آنها مي گذريم ،اين ‌منبع الهام غني مي توانند ما را بسوي خلاقيت هاي جديد راهنمايي كنند . تاريخ معماري ما بايد استادان ما به سوي معماري نوين باشد



1. Wind catcher, for summer ventilation
2. Solar array at back of house for hot water and electricity
3. High-level of wall insulation
4. Biomass boiler​




پروژه مجموعه مسكوني شامل 82 خانه مسكوني و امكانات2002 در جنوب لندن معمار بيل دانستر (eco-architect Bill Dunster)





http://www.offsite2007.com/page.jsp?id=15
http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/6735715.stm
http://www.inhabitat.com/2007/06/18/lighthouse-uks-first-zero-emission-home/
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

mmbidhendi

مدیر بازنشسته
کاربر ممتاز
بادگیر ها

بادگیر ها

سلام . خواستم یک نکته تقریباٌ عمومی از بادگیرها بگم . سمت بادگیرهای اکثر شهرهای کویری به سمت شمال هستش و خیلی جالبه که در این شهرها مثل کاشان یا نایین ( یزد رو نرفتم ) باد شمالی به شمال خنک معروفه . چون باد از سمت شمال میومده . اگر هم دریچه ای روی سقف قرار گرفته باشه این دریچه مثلاٌ توی تیمچه ها ( سقف ) دایره یا بیضی مایلی به سمت جنوب هستش . در تابستان باد شمالی به داخل وارد میشه ... خلاصه این بادگیرهای و سوراخ ها یک دنیایی دارند توی معماری باستانی ما !
 

nino

مدیر بازنشسته
جميز موريس در كتاب تاريخ شكل شهر مي گويد :
" دوبي ارتباطات قوي تجاري با ديگر سوي خليج و بنادر پارس ( ايران) از جمله خمير و لنگه داشت و پذيراي تجاري بود كه از آنجا مهاجرت مي كردند . اين مهاجران با خود طرح خانه هاي بادگيردار را به دبي منتقل كردند و محله جديد در دوبي را بستاكيه ( بستكيه )ناميدند . بدين ترتيب بستاكيه در كنار آبراه شكل گرفته و با 60 خانه بادگيردار يكي از جذاب ترين نمونه هاي معماري مسكوني سنتي اسلامي را به وجود آورده است "
 

*arch*

عضو جدید
بادگیرها

بادگیرها

بادگیرها؛ تنفسگاه های دشت کویر:

وجود بادگیر در هر خانه معرف تعیّن و تشخص افراد آن خانه است.
بزرگی و کوچکی بادگیر با موقعیت اقتصادی صاحب خانه ارتباط دارد. به گونه ای که هنگام ورود به یک روستای کویری با نگاهی گذرا به وضعیت بادگیرها می توان موقعیت اقتصادی هر خانوار را تشخیص داد.باد گیر وسیلۀ تهویه مناسبی برای خانه ها در قلب کویر محسوب می شود. به طوری که جریان هوای مطبوع را در اتاقها، تالار و زیر زمین ایجاد می کند در واقع شهرها و روستاهای کویری با بادگیر نفس می کشند. به همین لحاظ است که در هر محل، جهت بادگیر را در سمتی می سازند که مناسب ترین جریان هوایی منطقه را جذب کند. به عنوان مثال در سراسر منطقه اردکان جهت بادگیر را روبه شمال درست می کنند تا هوای شمال را به داخل خانه بکشانند. برای همین پشت بادگیر را در جهت باز« قبله » می سازند که همراه با گرد و خاک است. کار اصلی با دگیر در دو بخش خلاصه می شود یکی آنکه هوای دلپذیر و مطبوع را به قسمت زیر هدایت می کند به طوری که هوا به محض این که به چشمه های بادگیر می وزد به دلیل وضعیت ویژه چشمه های بادگیر،باد با سرعت هرچه تمام تر به پایین کشیده می شود.
کار دوم این است که جهت دیگر باد گیر هوای گرم و آلوده را به بیرون می فرستد یعنی در واقع کار مکش را انجام می هد.
در مسیر بعضی از بادگیرها که به سرداب راه پیدا می کند، طاقچه یا گنجه ای در دل دیوار تعبیه می کنند و در چوبی سرآن می گذارند تا بتوانند باد را کنترل کنند. به این معنی در زمستان در گنجه را می بندند تا ارتباط فضای داخل و خارج اتاق را قطع کند این گنجه ها در اتاقها کار یخچال امروزی را انجام می دهند. به طوری که گوشت و ماست و پنیر و غذای شب مانده را در گنجه می گذارند و در آن را می بندند تا آن مواد از هوایی گرم فضای داخل و دسترس حیوانات خانگی در امان باشد. در « عقدا» به این گنجه های دیواری اصطلاحاٌ « گمبیجه» می گویند.
ار بادگیر علاوه بر تهویه هوا و موردی که گفته شد برای سرد نگه داشتن مواد غذایی به روش بهتری نیز استفاده می کنند. برای این منظور روی چوب میان قفسه بادگیر یک قرقره چوبی بند می کنند.
سپس از میان قرقره ریسمانی می گذارند که به پایان بادگیر می رسد. سر دیگر آن ریسمان را به شکل چهار رشته در می آورند که به چهار گوشه تخته مشبکی به طول و عرض هفتاد سانتیمتر بسته میشود این تخته را در اصطلاح « جوئوش» می نامند.
سپس یک طناب را به میخ دیوار تالار می زنند و ورودی تخته مشبک، ماست، پنیر و غذاهایی که باقی می ماند می گذارند.
برای آنکه تخته را به بالا و در معرض جریان هوا قرار بدهند سز طناب رااز میخ باز کرده و پایین می کشند تا سر دیگر آن با واسطۀ قرقره ای که به تخته مشبک متصل است بالا کشیده شود برای همین تخته مشبک بالا می رود و در معرض هوای سرد قرار می گیرد واز فاسد شدن موادغذایی روی آن جلوگیری می شود. فایدۀ دیگراین کار این است که مواد خوراکی را از دسترس حیوانات خانگی دور نگه می دارند. وجود بادگیر با آب و هوای هر نقطه در رابطه مستقیم است. به طوری که هر چه شدت گرمای هوا کاسته شود به همان میزان از تعداد بادگیرها کاسته می شود. به عنوان مثال در روستای کوهستانی « طرزجان، ده بالا» که هوای آن خنک است. بادگیر برای اهالی معنا و مفهومی ندارد در حالی که در« میبد» که دارای آب و هوای گرم و خشک است می توان گفت که بیشتر خانه ها بادگیر دارند. وجود بادگیر در هر خانه معرف تعیین تشخص افراد آن خانه است.
بزرگی و کوچکی بادگیر با موقعیت اقتصادی صاحب خانه ارتباط دارد. به گونه ای که وقتی وارد یک روستای کویری می شویم با نگاهی گذرا به وضعیت بادگیرها می توان موقعیت اقتصادی هر خانواده را روشن کنیم. زیرا که خانه های فقیر نشین بادگیر ندارد. بعضی ازآنها که بادگیردارند مصالح عمدۀ بادگیرخشت و گل یک طرفه و حتی تعداد چشمه های آن بسیار کم است در حالی که مصالح بادگیر ثروتمند بیشتر خشت و آجر چند طرفه و با تزییناتی همراه است. بیشتر بادگیرها یک طبقه است. فقط چند باد گیر در سراسر یزد دیده شده که دو یا سه طبقه است. به عنوان مثال در«عقدا» یک بادگیر دو طبقه در رباط معروف به « حاجی ابوالقاسم رشتی» مشاهده شده که معماران راجع به کیفیت بنای آن چنین اظهار نظر می کنند در گذشته بر اثر نا امنی در طبقه دوم آن آتش می افروخته اند تا« رخنه» ورود دشمن را به اطراف اطلاع دهند و از طرفی طبقه دوم به«عنوان برج راهنما برای کاروانیان به حساب می آمده است. عده ای دیگر می گویند: « ساختن بادگیر دو طبقه یک نوع هنر معماری است زیرا ساختن آن کار هر معماری نیست» نظر دوم به حقیقت نزدیکتر است. زیرا به طبقه دوم امکان رفتن افراد یا آتش افروزی نیست از جهتی فرم ظاهری بادگیر که هشت ظلعی است نشان می دهد که رعایت تناسب و زیبایی بادگیر برای معماری در درجه اول اهمییت بوده است زیرا بادگیر طبقه دوم روی بادگیر طبقه اول ساخته شده است. منفذ زیر بادگیر ان درست در وسط منافذ دو طبقه بادگیر است. بادگیر طبقه دوم کار هوا کش را انجام می دهد. یعنی در واقع این بادگیر وسیله مناسبی برای سهولت نفس کشیدن چشمه های بادگیر طبقه اول است.
در تفت یک بادگیر سه طبقه که از نظر معماری بسیار ارزنده است مورد بررسی قرار گرفته است. این بادگیر به عنوان نوعی تفاخر به حساب می آید. از طرفی بادگیر سه طبقه در تلطیف هوای خانه بسیار مؤثر است. به شکلی که باد در هر سمت و ارتفاعی جریان دارد به راحتی به وسیله چشمه هایی یکی از طبقات بادگیر به داخل کشانده می شود.
بلندترین و زیبا ترین بادگیر، بادگیر باغ دولت آباد یزد با ارتفاع 33 متر و عرض 80 سانتیمتر است.
که تاریخ بنای آن به زمان کریم خان زند می رسد. حسن این باد گیر در دو قسمت خلاصه می شود؛ زمینه بادگیر هشت ظلعی و طبیعی است که باد در هر جهت و طرفی که جریان پیدا کند به راحتی و با سرعت هرچه بیشتربه قسمت زیر هدایت می شود. در قسمت دوم زیر بادگیر حوضی است که در میان آن فوارۀ سنگی تعبیه شده است به طوری که وقتی باد به سطح آب می وزد هوای خنک و مطبوعی را ایجاد می کند.
زرتشتیان ساکن تفت برای مبارزه با نا ملایمات هوای گرم تابستان وهوای سرد زمستان منازل خود را به شکل چهار صفه ای درآورده اند تا در هر زمانی از سال با توجه به آب و هوا در یکی از صفه ها به سر برند. یعنی تابستان در سمت جنوب،بهار در سمت شمال، عصر های زمستان در سمت شرق و صبح زمستان در سمت مغرب زندگی می کردند. بادگیر در آب انبار نقش مصونیت از گندیدگی آ ب را نیز ایفا می کند. برای این منظور بادگیر را طوری روی خزینه آب انبار می سازند که مسلط بر اب است در غیر این صورت آب آن بد بو و بد مزه می شود.محاسبه بادگیر نسبت به خزینه ی آب انبار به تجربه و مهارت بناء بستگی دارد.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

*arch*

عضو جدید
شیوه ساختن بادگیر

شیوه ساختن بادگیر

شیوه ساختن بادگیر:

معماران محلی برای ساختن بادگیر از پشت بام خانه و از جایی که مشرف به اتاق کوچکی است که برای بادگیر اختصاص داده اند با خشت یا آجر، تنوره بادگیر را با مقطع مستطیل می چینند تا به ارتفاع معینی برسد.
سپس بالای این تنوره ها چهار دیواره را در دو چوب به شکل ضربدری«×» می گذارند. به گونه ای که دو سمت هر چوب در دو زاویه ی مقطع قرار بگیرد و سپس دیوار های سمت شرق و غرب و جنوب بادگیر را دو تا پنج و دو دهم متر بالا می آورند.
سپس در قسمت شمال که رو به باد «اصفهانی» است با نیم خشت یا آجر نیمه به عرض شش سانتیمتر، روی تنور را تا ا رتفاع معینی می چینند. ارتفاع این تیغه ها 40 سانتیمتر بلندتر از سایر دیوارها است این تیغه ها را « پایه» می نامند که نوعی باد شکن محسوب می شوند و از لحاظ معماری هم فوایدی دارد.
به عنوان مثال به نمای بادگیر جلوۀ خاصی می بخشد و موجب استحکام ساختمان بادگیر می شود، زیرا اردکان و میبد و اطراف آنها گاهی اوقات گرد بادگیر را در سمت جنوب و مشرق به کوچه می سازند طبیعی است در صورت نبودن وجود پایه، به ویژه در گذشته دور که تا حدی نا امنی در منطقه وجود داشت سارقین از راه منفذ بادگیر به داخل منازل راه پیدا می کردند.
عرض بین دو تیغه را در اصطلاح «چشمه» می نامند. بین 40 تا 60 سانتیمتر است. تعداد چشمه های هر بادگیر بستگی به عرض اتاق دارد. به طوری که برای اتاق عرض بین سه و پنج وهفت متر به ترتیب پنج و هفت و یازده چشمه می گذارند. در این منطقه تعداد چشمه ها جف نیست. زیرا برای صاحب آن خوش یمن نیست به گفته خودشان آمد ندارد. عمق هر بادگیر یک تا دو و نیم متر است گاه برای استحکام بیشتر بادگیر به اندازه هر نیم متر چوبی در میان دیواره های بادگیر کار می گذارند.
بام بادگیر را به شکل خر پشته در می آورند تا در کشاندن هوای مطبوع یا در بیرون کردن هوای کرم و آلوده کمک کند. بعد روی پشت بام بادگیر را به قطر سه سانتیمتر با نیمچه کاه تخت می کنند سپس دو یا سه رگه آجر در لبه های بام آن کار می گذارند.
به طوری که چیدن آجرها به این ترتیب علاوه بر استحکام بادگیر به زیبایی ظاهری آن نیز می افزاید. گاهی اوقات کف پشت بام را کاه گل می کنند سپس یک ردیف آجر روی آن می چینند. فاصله بین آجرها را با گچ و خاک بند کشی. بعضی از افراد که امکان مالی بیشتری دارند روی دیواره چشمه هایی بادگیر را گچگیری می کنند. تعداد چشمه های هر بادگیر با بزرگی بادگیر ارتباط مستقیمی دارد. از طرفی تعداد چشمه های هر طرف بادگیر با شدت باد همان طرف ودر مجموع باد هوای هر منطقه ارتباط دارد.
در بعضی خانه ها گاهی برای فصل زمستان که احتیاج به بادگیر نیست چشمه های بادگیر را با آجر یا خشت تیغه می کنند، یا چنان چه در قسمت پایین بادگیر درچه هایی کار گذاشته شوندان را می بندند. این کا هر سال اواخر پاییز و در آستانه زمستان شکل می گیرد از آن جایی که در اتاقک زیر بادگیر در تابستان اهل خانه استراحت می کنند احتمال دارد پرندگان به ویژه کبوتران در چشمه های بادگیر آشیانه کنند و فضولات آنها به پایین بریزد. بنابراین برای جلوگیری از این کار چشمه های بادگیر را با توری سیمی یا نرده های چوبی می پوشانند.
انواع بادگیر بر سه نوع بادگیر اردکانی، بادگیر کرمانی و بادگیر یزدی است. که بادگیر اردکانی بیشتر در منطقه اردکان دیده می شود و جهت بادگیر رو به باد اصفهانی است. از سمت غرب و شرق و جنوب منفذ ندارد. بنای این نوع بادگیر به نسبت سایر انواع بادگیر تا حدی ساده و از لحاظ اقتصادی هم مقرون به صرفه است.
به همین لحاظ ممکن است که برای هر اتاقی یک بادگیر ساخته شود اما بادگیر کرمانی ساده و کوچک است و به خانه خانواده های متوسط رو به پایین اختصاص دارد. هر بنایی می تواند این بادگیرها را بسازد. مصالح اصلی آن بیشتر خشت و گل است. از آنجا که این نوع بادگیرها دوطرفه هستنند، بادگیر دوقلو نیز نامیده می شوند. بادگیرهای دو قلو را در مسیر بادهای شناخته شده می سازند. کار این نوع بادگیرها تا حدودی نسبت به بادگیر های اردکانی دقیقتر ایده آل تر است زیرا فشار باد به یک جهت موجب تخلیه سریع هوای گرم و آلوده طرف دیگر می شود.
بادگیر بیشتر آب انبارها را نیز به شکل بادگیر کرمانی درست می کنند تا از یک سمت آن هوای خوش و مطبوع به آب برسد و از طرف دیگرش هوای گرم به بیرون برود.
بادگیر یزدی از سایر انواع بادگیرها بزرگتر است و چهار طرفه ساخته می شود به همین لحاظ این بادگیر را در بعضی جاها بادگیر «چهار طرفه» یا «چهار سو » می نامند البته ساختمان آن از لحاظ معماری از سایر انواع بادگیرها مشکل تر و پیچیده تر است. به همین دلیل می توان آن را نوع برجسته ای از پدیده های هنر معماری به حساب آورد. ارتفاع آن به طور معمولاٌ زیاد است و میزان ارتفاع بادگیر از پشت بام خانه و نوع چشمه های هر سمت بادگیر ارتباط مستقیم با اوضاع جوی منطقه دارد، این نوع بادگیر ویژه ثروتمند و گاهی نیز در خانه های افراد متوسط روستایی و شهری ساخته شده است.

چشم انداز آینده :

با ورود معماری مدرن و به ویژه استفاده از تأسیسات مکانیکی به تدریج نقش اقلیم در ساختمان حاکم رنگ شد اما از نیمه دوم قرنگذشته که اقلیم و حفظ محیط زیست پیوسته مورد توجه قرار گرفت استفاده از فناوری همگون با محیط طبیعی، بازیافت ضایعات صنعتی و استفاده از انرژی های پاک مانند انرژی خورشید باد و آب اهمیت بسیاری یافتند. در زمینه معماری نیز از این زمان توجه به محیط زیست و تلاش برای طراحی ساختمان های اقلیمی و معماری همساز با اقلیم آغاز شد.
امروزهمی توان از بادگیر به عنوان مکمل سیستم تهویه و برودت ساختمان استفاده کرد. به وسیله ی بادگیر می توان در مواقع ای از سال شرایط آسایش را با تهویه طبیعی تأمین کرد و تنها زمانی که بادگیر نتواند پاسخگوی نیاز ساکنان باشد باید از تأسیسات مکانیکی بهره گرفت.
حسن فتحی معمار مصری که تلاش فوق العاده ای برای تلفیق معماری سنتی و تکنولوژی روز خود انجام داده است، از یک پمپ آب در داخل کانال بادگیر ساختمان هایش استفاده می کرد که با ایجاد فواره ای در روزهای که هوا گرم و پر گردوغبار بود، هم از میزان گردوغبار می کاست. علاوه بر موارد گفته شده طرح های دیگر در سایر کشورها که با تکیه به تهویه طبیعی طراحی شده به عنوان مثال در مرکز فروش بلو واتر انگلستان هوای تازه از طریق دنباله ای از بادگیرهای مخروطی با ارتفاع دو متر تأمین می شود. این بادگیرها روی بام سوار شده اند تا هوای خنک تری را به پایین فرستاده و آن را در فضای داخلی پخش کنند . آنها در فاصله ی 15 متری نسبت به هم ورودی محور مرکزی مجتمع قرار گرفتند و پس از دریافت جریان هوای خارجی، هوای تازه را به داخل سا ختمان می فرستند. همچنین برج آرموری چین شامل مجموعه ای از بلوک های هم شکل سوار شده بریک دیگر با کاربردی اداری خرده فروشی، هتل و مسکونی است. در فصل تابستان یک بادگیر هوای تازه را به سمت پایین دهلیز میانی سوق می دهد. سپس این هوا از جداره ها به سمت بیرون کشیده می شود. در فصل این بادگیر هوا را از بدنه ساختمان و مجرای جذب کننده های خورشیدی به سمت خود می کشد و از ساختمان خارج می کند.
نمونه قابل ذکر دیگر لیستر انگلیستان است میزان مصرف انرژی در ساختمان کوئینز دانشگاه مونت فروت، نصف انرژی معرفی در یک ساختمان معمولی مشابه این بنا است که در آن سیستم تهویه مطبوع استفاده شده است بادگیرهای مرتفع جلو اغتشاش هوای را گرفته و برای انتقال هوای ذاخل به خارج از بنا طراحی شده است.
 

Bache porroo

عضو جدید
بادگیر ایرانی

بادگیر ایرانی

دلمون خوشه که مثلاً معماری داریم . کشورهای دیگه بیشتر از ما حالشو می برن:razz:فکر کنم زیبا ترین بادگیرا تو ایرانه کسی توجه نمیکنه اما........... اگه همینارو جای دیگه ای ببینیم .....:surprised::eek:

Untitled-1.jpg


Untitled-2.jpg
 

shz_mohsen

عضو جدید
باد گیر

باد گیر



بادها و بادگیرها اگر سال ها پیش به بندرعباس سفر می کردید، با تصویری از دریا، سواحل شنی، خانه هایی با بادگیرهایی از سنگ و ساروج روبرو می شدید که مردم این سرزمین را خنک نگه می داشتند. اما امروز آن تصویر جای خود را به مراکز خرید مدرن و آپارتمانهایی با پنجره های جیوه ای و کولر های گازی داده است. آنچه از بادگیرهای بندرعباس باقی مانده، تنها ۴۱ عدد ماکت در اتاق آقای مسعود درگاهی است، هنرمند ۴۳ ساله اهل بندرعباس که خاطره هوای خنک بادگیرها در روزهای کودکی اش، او را به بازسازی این پدیده که بتدریج از چهره شهرهای ایران حذف می شود، جلب کرده است. او برای تحقیق و ثبت این بادگیرها به بندر لافت، بندر لنگه، پل و ... سفر کرده و با ساختن ماکتهایی از روی دریافتهای خود سعی در زنده نگه داشتن آنها داشته است. بادگیرها اتاقهای مستطیل شکلی به پهنای ۳ تا ۵/۳ متر با دریچه هایی بسیار برای جریان و تهویه هوا بوده اند که از سنگ و ساروج و بعدها از آجر ساخته می شده اند. چوبهایی به نام چندل (که ریشه هندی دارند)، مقاوم در برابر رطوبت، بصورت افقی این بناها را در برگرفته اند، که به عنوان پله برای تعویض سالیانه کاهگلهای بام، استفاده می شدند. بسیاری از این بادگیرها را با نقوش اسلیمی، گچبری کرده اند که از نظر آقای درگاهی ظرافت و زیبایی این نقش و نگارها که ریشه مذهبی دارند با توانایی مالی خانواده ها، ارتباط مستقیم داشته است. بادها و بادگیرها اگر سال ها پیش به بندرعباس سفر می کردید، با تصویری از دریا، سواحل شنی، خانه هایی با بادگیرهایی از سنگ و ساروج روبرو می شدید که مردم این سرزمین را خنک نگه می داشتند. اما امروز آن تصویر جای خود را به مراکز خرید مدرن و آپارتمانهایی با پنجره های جیوه ای و کولر های گازی داده است. آنچه از بادگیرهای بندرعباس باقی مانده، تنها ۴۱ عدد ماکت در اتاق آقای مسعود درگاهی است، هنرمند ۴۳ ساله اهل بندرعباس که خاطره هوای خنک بادگیرها در روزهای کودکی اش، او را به بازسازی این پدیده که بتدریج از چهره شهرهای ایران حذف می شود، جلب کرده است. او برای تحقیق و ثبت این بادگیرها به بندر لافت، بندر لنگه، پل و ... سفر کرده و با ساختن ماکتهایی از روی دریافتهای خود سعی در زنده نگه داشتن آنها داشته است. بادگیرها اتاقهای مستطیل شکلی به پهنای ۳ تا ۵/۳ متر با دریچه هایی بسیار برای جریان و تهویه هوا بوده اند که از سنگ و ساروج و بعدها از آجر ساخته می شده اند. چوبهایی به نام چندل (که ریشه هندی دارند)، مقاوم در برابر رطوبت، بصورت افقی این بناها را در برگرفته اند، که به عنوان پله برای تعویض سالیانه کاهگلهای بام، استفاده می شدند. بسیاری از این بادگیرها را با نقوش اسلیمی، گچبری کرده اند که از نظر آقای درگاهی ظرافت و زیبایی این نقش و نگارها که ریشه مذهبی دارند با توانایی مالی خانواده ها، ارتباط مستقیم داشته است. انگیزه ساخت این ماکتها را از مسعود درگاهی جویا شدم : فکر می کردم فراموش شده اند و شاهد تخریب روز افزون آنها در این دوران بوده ام. ساختمانهایی که امروزه به جای بادگیرها ساخته می شوند، ریشه در این سرزمین ندارند، با آب و هوای این منطقه سازگار نیستند و رابطه انسان را با طبیعت قطع کرده و او را روحا بیمار می کنند. در گذشته مردم شناخت بهتری از بادهای فصلی داشتند و با بنای ساختمانهای پیچیده این بادگیرها، تنها با استفاده از طبیعت بادهای فصلی، محیطی مطبوع برای زندگی به وجود می آوردند.




منبع:daneshju.ir
 

sara_r

کاربر بیش فعال
ا توجه به مطرح شدن بحثهايي تحت عنوان معماري پايدار و استفاده از انرژي هاي پاسيو وتهويه طبيعي در معماري روز دنيا و به خصوص در ميان كارهاي معماران هايتك، شناخت بادگيرها به عنوان يكي از المان هاي معماري سنتي ايران امري مفيد به نظر مي آيد.
استفاده از بادگيرها به عنوان يكي از روشهاي شاخص جهت هدايت مناسب جريان باد به صور گوناگون و در ابنيه گوناگون مدتها مورد استفاده معماران كاردان ايراني بوده است. شكي نيست كه مسائل مطرح درباره بادگيرها بسيار گسترده تر از آن است كه بتوانيم در يك نوشته به همه انواع آن و نحوه عملكردآنها اشاره كنيم. در اين نوشته سعي بر آن شده است كه به مسائل اساسي مطرح درباره بادگيرها پاسخي مناسب داده شود. شايد كه گامي باشد در جهت زنده سازي ارزشهاي بومي اين مملكت و همچنين آغازي بر استفاده مجدد و صحيح از اين عنصر معماري در طراحي هاي معماران جوان اين مرز و بوم.

1- جهت بادگير:
براي آنكه بتوانيم به اين پرسش پاسخي مناسب بدهيم بايد اشاره اي به مفهوم رون شهري بنماييم.رون شهري در حقيقت به راستاي قرار گيري خانه ها در يك شهر گفته مي شود. به عنوان مثال رون شهري در تهران به صورت شمالي- جنوبي و در شهر اصفهان رون شهري در جهت قبله( راسته ) مي باشد. رون شهري با توجه به جهت مسيل هاي آب و جهت باد هاي مناسب در منطقه تعيين مي شده است. در حقيقت راستاي جهت گيري اكثر بادگيرها بر راستاي رون شهري و رو به بادهاي مناسب مي باشد.البته در اين مورد استثنا هايي نيز وجود دارد مانند بادگير خانه ملك زاده در يزد.

2- تعيين ارتفاع مناسب:
ايرج افشار در كتاب يزد نامه – صفحه 343 مساله را بدينگونه مطرح مي نمايد: ((همانطور كه استادان آشنا به فن احداث قنات مي دانند كدام زمين را براي كندن مادر چاه قنات برگزينند ، استادان سازنده بادگير هم به وسيله بالا رفتن از نردبانهاي دو طرفه بلند و به كار بردن لاله گوش خود ، جهت احساس و آزمايش چگونگي وزش باد و نسيم ها در بالاي محل مورد نظرشان هست ، بلندي لازم را جهت انجام منظور در مي يابند و بادگير را به گونه اي مي سازند كه دهانه هاي بالاي آن در همان جايگاه و هملن بلندي احداث شود.))؛ حال با توجه به فرهنگ انتقال سينه به سينه رمز و رازهاي معماري از استادان به شاگردان تا چه حد اين مطلب صحيح مي باشد ، مساله ايست كه قضاوت درباره آن به عهده خواننده نهاده مي شود.اما آنچه مسلم است در حالت كنوني و با توجه به پيشرفتهاي حاصله تعيين ارتفاع با مطالعه لا يه هاي هواي عبوري از منطقه مقدور خواهد بود.

3 - گونه شناسی بادگيرها:

باد گيرها را هم از نظر شكل شناسي و هم از نظر مناطق مي توان دسته بندي كرد.از نظر....



– گونه شناسي بادگيرها:
باد گيرها را هم از نظر شكل شنلسي و هم از نظر مناطق مي توان دسته بندي كرد.
از نظرشكل ظاهري بادگيرها را ميان به بادگيرهاي يك طرفه، دوطرفه، سه طرفه ، چهار طرفه ، شش وچهي و هشت وجهي تقسيم كرد.از نظر پراكندگي در مناطق مختلف ايران و به عنوان نمونه مي توان به ذكر موارد زير پرداخت:
بادگير يكطرفه بيشتر در منطقه اردكان وميبد يافت مي شود. البته در نواحي ديگر همچون مهنه نيز بادگيرهاي يك طرفه به تعداد زياد ديده مي شود.(تصوير1: مقطع يك اطاق در مهنه به نقل از كتاب ساخت شهر و معماري در اقليم گرم و خشك ايران-محمود توسلي )


بادگير دو طرفه : آب انبار دولت آباد يزد داراي بادگير دو طرفه مي باشد.

بادگير سه طرفه:اين نوع بادگير چندان معمول نيست اما نمونه هايي مانند بادگير امامزاده حسين طبس به اين صورت ساخته شده است.

بادگير چهار طرفه: رايج ترين نوع بادگير در يزد مي باشد. اين نوع بادگير هم با پلان مربعي و هم با پلان مستطيلي ساخته مي شود.در حالت مستطيلي معمولا وجه بزرگتر رو به باد مناسب ساخته مي شود.

بادگيرهاي شش و هشت وجهي : نمونه بادگير شش وجهي را در آب انبار امامزاده يزد و هشت وجهي را در آب انبار خانم جان روستاي عز آباد مي توان يافت.

4-محل قرار گيري بادگير :
استفاده از بادگيرها به طور عمومي در دو نوع از ابنيه رواج دارد: آب انبارها و خانه ها.

الف)آب انبارها:
در آب انبارهاي شهري با توجه به در نظر گرفتن جهت وزش باد مناسب از تعدادي بادگير كه تعداد آنها تا هفت عدد در نوسان است ،استفاده مي شود . كه در اين حالت هر بادگير با بادگير مقابل خود به صورت كششي و مكشي كار مي كنند.(تصوير ۲ ) در آب انبارهاي صحرايي به طور معمول يك بادگير يك طرفه يا دو طرفه استفاده مي شود.محل قرار گيري اين بادگيرها در دور تا دور آب انبار و جهت آنها رو به باد مناسب مي باشد
ب) خانه ها:
در مقوله خانه ها و محل قرارگيري بادگيرها به بررسي بادگيرهاي خانه هاي شهر يزد مي پردازيم. به طور عمومي بادگيرها محل قرارگيري بادگيرها با توجه به موقعيت تابستان نشين تعيين مي شود و به همين دليل اكثر بادگيرهاي شهر يزد در ضلع جنوبي ساختمانها و بر روي ايوان تابستان نشين قرار دارد.
البته موارد استثنايي چون خانه امامزاده اي يزد را مي توان يافت كه با توجه به قرارگيري تابستان نشين و زمستان نشين در طبقات باد گير در ضلع شمالي خانه قرار دارد.اكثر اين بادگيرها بادگيرهاي چهار طرفه بلند مي باشند.
نحوه عملكرد و نكاتي چند در طراحي بادگيرها:
در باره نوع عملكرد بادگيرها در حقيقت دو نوع عملكرد اساسي وجود دارد:الف - عمل بر اساس اصل كشش دهانه هاي رو به باد و مكش دهانه هاي پشت به باد. ب- عمل بر اساس اختلاف دما

الف - عمل بر اساس اصل كشش دهانه هاي رو به باد و مكش دهانه هاي پشت به باد:
مرحوم پيرنيا دركتاب آشنايي با معماري اسلامي ايران طرز كار بادگير را بدين گونه توضيح مي دهد:
(( طرز كار بادگير اصولا بر اين پايه نهاده شده است كه از وزش باد براي كشاندن هواي خوش به درون ساختمان و از عكس العمل نيروي آن يعني مكش براي راندن هواي گرم و آلوده استفاده مي شود.شايد اين توضيح لازم نباشد كه چون باد به مانع يا ديواره پره هاي دروني بادگير برخورد ناچار به فرود آمدن مي شود، ولي عرض اين نكته لازم است كه شكافهاي ديگر بادگير كه پشت به جهت وزش باد دارند ، هواي آلوده وگرم را به دست باد مي سپارند و كار هواكش و دستگاه مكنده را انجام مي دهند.))
اين نوع عملكرد بادگير در حقيقت با توجه به اين اصل صورت مي گيرد كه هنگامي گه باد به بدنه اي برخورد مي كند ، با توجه به تراكم بيشتر هوا در وجهي كه مقابل باد قرار دارد ، در اين وجه فشار مثبت ايجاد شده و در وجه ديگر فشار منفي خواهيم داشت.بنابراين در صورت ايجاد بازشو در طرفين حركت باد از فشار مثبت به فشار منفي را شاهد خواهيم بود.در بادگيرها نيز با توجه به همين اصل دهانه رو به باد هوا را به درون خود مي كشد و به داخل ايوان مي برد و هواي داخل ايوان با توجه به فشار منفي ايجاد شده در دهانه پشت به باد به بيرون كشيده مي شود.(تصوير 3)
در برخي از مواقع با عبور دادن باد بادگير از روي آب وسردخانه ها و با توجه به تبخير سطحي، رطوبت لا زم را نيز تامين مي نمايند. در مناطقي مانند مصر و هندوستان اين عمل با قرار دادن كوزه پر از آب در مقابل مسير باد صورت مي گيرد.

ب- عمل بر اساس اختلاف دما:
اما به نظر ميرسد آنچه كه كمتر مورد توجه اهل فن در اين زمينه مي باشد.كار كردن بادگير بر اساس اختلاف دمايي است.در حقيقت هنگامي كه وزش بادي به صورت محسوس وجود ندارد بادگير بر اساس همين اصل عمل مي كند.
در روز با توجه به آفتاب خوردن وجه جنوبي بادگير هواي موجود در وجه جنوبي بادگير گرم مي شود و به بالا مي رود.اين هوا به وسيله هواي داخل ايوان كه به بالا كشيده مي شود،جبران مي گردد و در حقيقت نوعي خلا نسبي داخل ايوان ايجاد مي گردد كه هواي خنك داخل حياط را به درون خود مي كشد.به همين ترتيب هواي موجود در دهانه شمالي نيز به پايين كشيده مي شود.(تصوير 4 )
در شب هواي بيرون سرد مي شود، و به سمت پايين حركت مي نمايد .اين هوا در اثر حرارت ذخيره شده در ديواره ها گرم شده و به بالا مي رود و اين چرخه تا هنگامي كه دماي ديوارها و هواي بيرون يكي شود ادامه مي يابد. ولي به طور معمول پيش از رسيدن به اين وضعيت شب تمام شده و دوباره بادگير به نحوي كه در بالا توضيح داده شد،عمل مي كند.
به طور كلي در اكثر مواقع بادگيرها در حالتي بين حالاتي كه توضيح داده شد عمل مي كنند . يعني هم بر اساس مكش و كشش و هم بر اثر تفاوت دمايي.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

sara_r

کاربر بیش فعال
-معرفي منابع و ماخذ موجود درباره بادگير و استفاده از باد در طراحي:
شكي نيست كه مباحث مطرح درباره بادگيرها و به خصوص نحوه استفاده از اين المان در طراحي ها بحثي فراتر از آنچه كه در بالا بدان اشاره شده است را مي طلبد . به همين دليل و با توجه به اينكه انتقال همه اين مطالب به اين وسيله، فرصت و انرژي زيادي را مي طلبد كه فراتر از حوزه وبلاگ نويسي با توجه به امكانات موجود است، دوستان علاقمند را به منابع موجود در اين زمينه ارجاع مي دهم.

1-دفتري از كوير- سيري در معماري آب انبارهاي يزد. غلامحسين معماريان: هرچند بحث اصلي اين كتاب در حوزه آب انبارهاست اما با توجه به نقش اساسي بادگيرها در طراحي آب انبارها اين كتاب در بخش 6-5 با عنوان بادگير،به بحثي عمومي پيرامون بادگيرها مي پردازد كه مطالعه آن خالي از لطف نيست.
2-ساخت شهر و معماري در اقليم گرم و خشك ايران . محمود توسلي : در بخش چهارم تحت عنوان كار بادگير و تركيب آن در بناهاي مختلف شهري و روستايي نويسنده با بررسي نمونه هاي گوناگون سعي در بيان نحوه عملكرد بادگير و چگونگي تركيب بادگير با ديگر عناصر بنا دارد.هر چند بررسي عملكرد بادگيرها تنها بر اساس كشش و مكش در بادگيرها صورت مي گيرد و توجهي به كار كرد بادگير بر اساس اختلاف دمايي ندارد.اما با توجه به بررسي نمونه هاي متعدد از بادگير مسجد جامع طبس گرفته تا بادگيرهاي خانه هاي يزد، و همچنين تجارب و سطح بالاي آگاهي نويسنده به معماري ايران ،اين كتاب به عنوان كتابي ارزشمند در زمينه مطالعه بادگيرها محسوب مي شود.
3-بادخان.BATTLE McCAARTHY CONSULTING ENGINEER .ترجمه محمد احمدي نژاد : كتابي در خور ستايش كه توسط گروه مهندسين مشاور بتل مك كارتي تاليف گشته است.اين كتاب با تفكيك دهانه هاي مكنده و دهنده باد به بادخور و بادخان به بررسي دقيق نحوه عملكرد آنها به صورت جداگانه و تركيبي مي پردازد.نويسندگان بدون هيچگونه تعصبي نسبت به سيستم تهويه طبيعي به بررسي مزايا ومعايب هر يك از سيستمها مي پردازد و اصولي را براي طراحي با تهويه طبيعي مطرح مي كند.در بخش پاياني نيز به بررسي چند نمونه از پروژه هاي انجام شده توسط همين شركت مي پزدارد كه به عنوان مثال مي توان به اداره مركزي يونيكا در كمبريج انگلستان ودفتر مركزي شيشه پيلكينگتون در انگلستان (معمار: ريچارد راجرز) اشاره كرد.مطالعه اين متابي گامي موثر در شناخت الگوي طراحي و استفاده از آن در طراحي مي باشد. ترجمه مناسب و گوياي مطالب از ديگر محاسن اين كتاب محسوب مي شود.
4-آسايش در پناه باد . دكتر محمود رازجويان : اين كتاب حاصل تحقيقات نويسنده در اين زمينه در دانشگاه مك گيل كانادا مي باشد.براي معرفي اين كتاب به گوشه اي از نوشته هاي فصل 10 كتاب بسنده مي كنيم: ((كتاب حاضر به منظور استفاده معماران نگاشته شده بنابراين به جنبه كاربردي توجه خاص مبذول شده است و ترتيب طرح مباحث نيز به گونه اي است كه در مسير انجام يك پروژه معماري/اقليمي به كار مي آيد.
در فصلهاي يك تا سه ابتدا به اطلاعات كمي و كيفي مورد نياز معمار براي طراحي معماري همساز با باد و سپس روش تحليل آن اطلاعات معرفي شده است...در فصل چهار ارزش بادهاي موجود بررسي خواهد شد...در فصل 6، مباني عمده آيروديناميك معماري بررسي مي شود...)) و در نهايت در انتهاي كتاب در بخشي به عنوان احكام طراحي معماري همساز با باد اصولي در چند صفحه مطرح مي شود.

برگرفته از خشت اول
 

maxer

کاربر بیش فعال
کاربر ممتاز





از بادگيرهای ایرانی( تودشکی
)تا معماری اکوتک




بادگير


امروز می خوام راجع به یه مطلب صحبت کنم که واقعاْ مایه تأسفه.بله درست حدس زدين،بادگير ايراني!
راجع به بادگیر ها.ما قرنها پيش دركشورمون از بادگير استفاده مي كرديم و الان كه حرف از معماري eco-tech ميشه اصلايادمون نمي ياد كه ما خودمون در گذشته پيشرو در اين نوع معماري بوديم و تو شهر خودمون هم از این تکنولوژی جدید خیلی قدیم تر ها داشتیم. ولي وقتي يكياز اين عناصر در معماري معاصر توسط معماران كشور هاي ديگه استفاده ميشه اسمشوخلاقيت و نوآوري مي گذاريم . اصلا هيچ توجهي به اين آموزگاران بزرگ كه گذشته برايمعماران امروز بجا گذاشته نمي كنيم و خيلي ساده از كنار آنها مي گذريم ،اين‌منبع الهام غني مي توانند ما را بسوي خلاقيت هاي جديد راهنمايي كنند . تاريخمعماري ما بايد استادان ما به سوي معماري نوين باشد.




Wind catcher,1. for summer ventilation
2. Solar array at back of house for hot water and electricity
3. High-level of wall insulation
4. Biomass boiler​





بادگيرها


حركت هوا را به دليل اختلاف فشار جو باد گويند. باد روي زمين عامل مهمي در تبادل دما، رطوبت وانتقال ذرات معلق است. اين امر در ايجاد شرايط آسايشانسان يا اخلال در آن نقش مهمي دارد.جا به جايي هوا در بالا بردن سطح كارآيي ذهني و فيزيكي افراد و كاهشميزان ابتلا به بيماري‌هابسيار موثر است. همچنين مي‌تواند عاملي در كاهش مصرف سوخت‌هاي فسيليباشد. اهميتباد در طرح وساخت محيط مسكوني از ديرباز مورد توجه بوده است. ارسطو چهار قرن قبل از ميلاد وويترويرس معمار روسي يك قرنقبل از ميلاد از روش استفاده باد در معماري وشهرسازي صحبت مي‌كنند.
ميراث گذشتهدر كشور ما در طي قرون متمادي تمام ساختمان‌ها با توجهبه اقليم و شرايط محيطي ساختهمي‌شده است. آفتاب، باد، رطوبت، سرما و گرما و به طور كلي شرايط آب وهوايي و جغرافيايي،تاثيرمستقيمي در معماري سنتي ايران در مناطق مختلف داشتهاست.
بارزترين روش تهويهطبيعي ساختمان بادگير است. باديگرهايي با اشكال مختلف در بسيارياز شهرهاي مركزي و جنوبيايران بر حسب سرعت و جهت باد مطلوب طراحي و اجرا شده‌اند. ازنام‌هاي باستاني و گوناگونآن مانند واتفر، بادهنج، باتخان، خيشود، خيش‌خان، خيشور، ماسوره وهواكپ‌ برمي‌آيد كه پديده‌ايبس كهن است.باد پس ازبرخورد با سطوح فوقاني به دالان‌هايي هدايت مي‌شود كه با سطح آب داخلحوض‌خانهبرخورد كرده (مثلبادگير باغ دولت آباد يزد) و فضاي داخلي اتاق را خنك مي‌كند و در مناطقمرطوب باد فقط از كانال‌هاي خشكعبور مي‌كند (مثل بادگيرهاي بنادر جنوبي) و فضاي اتاق را تهويهمي‌كند.
انواعبادگيربادگيرها از لحاظشكل بيروني چند دسته هستند. ساده‌ترين نوع بادگير يك جناحي است و بسياركوچك و محقر بر فرازمحفظه‌اي، مانند سوراخ بخاري در پشت بام ساخته مي‌شود در اين روشبراي پرهيز از گزندگردبادها و طوفان‌هاي سنگين، بادگير را فقط در جهت بادهاي خنك ونسيم‌هاي مطبوع مي‌سازند وجبهه‌هاي ديگر آن را مي‌بندند. در برخي موارد بادگيرهاي يك طرفه را پشتبه بادهاي شديد و آزاردهندهمي‌سازند و در واقع اين بادگير عملكرد تهويه و تخليه هوا را انجاممي‌دهد.ابعاد آن نسبت بهساير انواع كوچك‌تر و شكل آن اوليه‌تر است. اين مسير مورب (كه در بالايبامديده مي‌شود) پس ازاتصال به كانال عمودي داخل ديوار و پنجره خروجي داخل ساختمان مانندبخاري در يك ضلع اتاق قرارمي‌گيرد و تهويه را انجام مي‌دهد. اين نمونه بيشتر در منطقه سيستانو قسمتي از شهرستان بم ديدهمي‌شود.
نوع دوم، نوع دوطرفه كه داراي دو وجه روبه‌روي يكديگر و با پنجره‌هاي بلند و باريك بدون حفاظساخته مي‌شود و در قسمت داخليساختمان به شكل يك يا دو حفره در طاقچه ديده مي‌شود. ايننمونه در سيرجان و به ندرت در كرمان ديدهمي‌شود.
بادگير نوع سوم سهجناحي است و دو نوع دارد، سه جناحي متصل و سه جناحي منفصل (اشكمدريده) .در اين نمونهمي‌توان به تفكيك از يك يا دو يا سه جبهه استفاده كرد. البته استفاده از اين نوعبادگير نادر است.


نوعچهارم، بادگيرهاي چهار طرفه است كه به شكل كامل و مفصل‌تر از انواع ديگر ساختهشده‌اند ومعمولا داخلكانال‌هاي آن با تيغه‌هايي از آجر يا چوب يا گچ به چندقسمت تقسيم مي‌شوند. دربعضي از نمونه‌ها در زير كانالبادگير حوض به نسبت بزرگ و زيبايي مي‌ساخته‌اند كه هواي خشكوداراي گرد و غبار پس ازبرخورد با آب با جذب رطوبت خنك و گرد و غبار آن جدا و هواي اتاق (حوضخانه) در گرماي تابستانبسيار مطبوع مي‌شده است. در مناطقي كه امكان ايجاد حوضخانه درطبقه همكف وجود نداشته است آبقنات را در زير زمين جاري و نمايان مي‌كرده‌اند و امتداد كانالبادگير نيز تا روي اين جريانآب ادامه مي‌يافته است. اين فضاها (سرداب‌ها) محل تجمع اهاليخانه در بعد از ظهرهاي تابستانبوده است. اين نمونه در يزد، كرمان و بوشهر و... ديدهمي‌شود.در شهرستان يزد وبرخي قسمت‌هاي مركزي ايران بادگيرهاي چند وجهي (معمولا هشت وجهي وحتي گاهي مدور) معمول استكه نوع پنجم بادگيرها را تشكيل مي‌دهد.


علت ساخت اين گونه بادگيرها وجود بادهاي مطلوبي است كهاز هر طرف وزش داشته و تيغه‌هايكانال مي‌تواند از هر جهت باد را گرفته و به داخل مسير هدايتكند.
بادگير چپقي نوع ششمبادگيرهاست كه به جاي فضاي مكعبي شكل خارجي، سازنده از ايجادچندلوله خم‌دار (زانومانند) براي حجم خارجي بادگير استفاده كرده است، اما كانال‌ها وقسمت‌هايداخلي مانندنمونه‌هاي چند طرفه است اين نوع بادگير تنها در سيرجان ديده شدهاست.
نماسازي بادگيرها خوداز ويژگي‌هاي خاصي برخوردار است و در نهايت ظرافت به وسيله‌ آجركاري ويا گچ‌بري ساخته مي‌شود. دراين جا لازم است از بادگير مضاعف، بادگير دواشكوبه و بادگير حفره‌اينيز نام برد.
در شيراز نيزبادگيرهايي كم و بيش ديده مي‌شود كه به عنوان نمونه مي‌توان از بادگيرارگ و آب انبار كريم‌خان زندياد كرد.چشم‌اندازآيندهبا ورود معماري مدرنو به ويژه استفاده از تاسيسات مكانيكي به تدريج نقش اقليم در ساختمان‌هاكم‌رنگ شد اما از نيمه دومقرن گذشته كه اقليم و حفظ محيط زيست پيوسته مورد توجه قرار گرفتاستفاده از فناوري همگون بامحيط طبيعي، بازيافت ضايعات صنعتي و استفاده از انرژي‌هاي پاكمانند انرژي خورشيد، باد و آباهميت بسياري يافتند. در زمينه معماري نيز از اين زمان توجه بهمحيط زيست و تلاش براي طراحيساختمان‌هاي اقليمي و معماري همساز با اقليم آغاز شد.
امروزه مي‌توان از بادگير به عنوان مكمل سيستم تهويه وبرودت ساختمان استفاده كرد. به وسيله بادگير مي‌توان در مواقعي از سال شرايط آسايش را با تهويه طبيعي تامينكرد و تنها زماني كه بادديگرنتواند پاسخگوي نياز ساكنان باشد بايد از تاسيسات مكانيكي بهرهگرفت.


حسن فتحي معمار مصريكه تلاش فوق‌العاده‌اي براي تلفيق معماري سنتي و تكنولوژي روز خودانجام داده است، از يك پمپآب در داخل كانال بادگير ساختمان‌هايش استفاده مي‌كرد كه با ايجادفواره‌اي در روزهايي كههوا گرم و پرگرد و غبار بود، هم از ميزان گرما و هم از ميزان گرد وغبارمي‌كاست.
علاوهبر موارد گفته شده، طرح‌هاي ديگري در ساير كشورها كه با تكيه به تهويه طبيعيطراحيشده به عنوان مثال درمركز فروش بلو واتر انگليس هواي تازه از طريق دنباله‌اي از بادگيرهايمخروطي با ارتفاعدو متر تامين مي‌شود اين بادگيرها روي بام سوار شده‌اند تا هواي خنك‌تري رابه پايين فرستاده و آن را درفضاي داخي پخش كنند. آنها در فاصله 15 متري نسبت به هم و رويمحور مركزي مجتمع قرارگرفته‌اند و پس از دريافت جريان هواي خارجي، هواي تازه را به داخلساختمانمي‌فرستند.
همچنين برجآرموري چين شامل مجموعه‌اي از بلوك‌هاي هم‌شكل سوار شده بر يكديگر با كاربرياداري، خرده‌فروشي، هتل ومسكوني است. در فصل تابستان يك بادگير هواي تازه را به سمتپايين دهليز مياني سوقمي‌دهد. سپس اين هوا از جداره‌ها به سمت بيرون كشيده مي‌شود. درفصل زمستان اين بادگير هوارا از بدنه ساختمان و مجراي جذب كننده‌هاي خورشيدي به سمت خودمي‌كشد و از ساختمان خارجمي‌كند.


نمونه قابل ذكرديگر ليستر انگلستان است ميزان مصرف انرژي در ساختمان كوئينز دانشگاهمونتفورت، نصف انرژي مصرفي دريك ساختمان معمولي مشابه اين بنا است كه در آن سيستم تهويهمطبوع استفاده شده است. بادگيرهاي مرتفع جلو اغتشاشهوايي را گرفته و براي انتقال هوايداخل به خارج از بنا طراحي شده است.




[FONT=_MRT_Khodkar]




[FONT=_MRT_Khodkar]منبع:http://www.ma06.blogfa.com/post-71.aspx[/FONT]

[/FONT]
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

mehdiezz

عضو جدید
شکل بنا و باد

شکل بنا و باد

:gol:شکل بنا و باد :
برای مقابله با آثار مخرب باد اگرچه مقاومت مصالح ساختمانی باید به دقت در نظر گرفته شوند ولیکن طرح و شکل بنا و طرز قرارگیری آنها می تواند بسیار مهمتر باشد . در برنامه ریزی و طراحی ساختمانها و بناها لازم است موارد زیر مطالعه و بررسی گردد :
الف : شرایط و ویژگیهای باد :
ویژگی باد در رابطه با طراحی ساختمان اصولاً عبارتست از آشفتگی باد ( توفانی بودن ) ، سرعت باد ( بالاخص سرعت زیاد ) ، جهت باد ، وزش باد در سطح زمین و تداوم باد . بررسی این ویژگیها می تواند در مورد بادهای غالب، بادهای محلی و یا حالات استثنائی باد ( مثل تورنادوها ، هاریکن ها و ...) انجام بگیرد . اگرچه شرایط و ویژگیهای باد معمولاً برای یک ناحیه جغرافیایی عمومیت دارد ولیکن به علت نوع و ماهیت چشم انداز ساختمانهای مجاور و غیره این شرایط برای مکانهای خاص بطور قابل توجهی متفاوت هستند . لذا هر طرح ساختمانی باید احتمالات این شرایط محلی مربوط به مقر بنا را در نظر بگیرد .
ب : اثرات کلی باد :
آثار باد بر روی اشیاء و عوارض ثابت و مستقر در مسیرش را می توان به شرح ذیل بیان نمود :
فشار مستقیم مثبت : سطوحی که در رویارویی باد و عمود بر مسیر آن قرار می گیرند بر اث حرکت توده هوا فشار مستقیمی را تحمل می کنند . چنینی شرایطی باعث می شود بخش عمده نیرو بر شیء یا عارضه وارد آید مگر اینکه از لحاظ شکل دارای جهت بسیار طبیعی باشد .
کشش آئرودینامیک : چون باد در برخورد باشیء متوقف نمی شود و مانند حالت مایع در اطراف آن جریان پیدا می کند لذا یک اثر کششی بر روی سطوح موازی با جهت باد وجود دارد .
فشار منفی ( مکش ) : در ضلع یا سمت پشت به باد شیء معمولاً یک اثر مکش وجود دارد که حاوی فشار بیرونی بر سطح شیء می باشد .
اثرات جنبشی : یک شیء واقع در مسیر تند باد معمولاً ضربه می خورد ، می جنبد و یا به ارتعاش در می آید بنابراین اشیاء و عوارض دارای سطوح سست و ضعیف و یا حاوی سطوح منعطف در برابر این اثرات مستعدتر و حساستر هستند .
اثر روییدگی و تنظیف : اثر اصطکاک توده هوای جاری تمایل دارد که اشیاء واقع در مسیر خود را صاف و هموار نماید و یا آنها را از سر راه خود بردارد . این عمل بر روی سایبانها ، جانپناهها ، دودکشها و علائم و نشانه ها بیشتر اثر می کند .
هریک از این اثرات و یا ترکیبی از اینها می تواند یک وضعیت مهم و بحرانی را برای عوارض واقع در مسیر باد به وجود آورد . میزان خسارات هم بستگی به وضعیت عارضه و شکل آن دارد .
ج : آثار مهم باد بر ساختمانها :
اثرات عمده باد بر ساختمانها را در می توان در چند طبقه کلی قرار داد :
- ساختمانهای دارای شکل مدور نسبت به بناهای زاویه دار و حاوی سطوح صاف مقاومت و دوام باد را کمتر می کنند مانند بناهایی با سقف گنبدی .
- ساختمانهای بلند و مرتفع که دارای ابعاد افقی کوتاه هستند در برابر واژگون شدن و یا خم شدن کامل در قسمتهای فوقانیشان مستعدترند .
- بناهای پهلو باز یا دارای اشکال بادگیر چون تمایل دارند باد را به چنگ درآورند نیروی باد رابیشتر خواهند کرد .
- برآمدگی یا جلوآمدگی بنا ، جانپناهها و دیوارهای بلند ، سایبانها و بالکنها و دیوارهای بی دوام و ناپایدار به اثر کشش همه جانبه بر ساختمان می افزایند .
- علائم ، نشانه ها ، دودکشها ، آنتنها ، چهارطاقیها و سایر تجهیزات روی بام ساختمانها نیز دستخوش اثر روییدگی می شوند .
ه : ضرایب راحتی و آسایش ساختمان :
بدیهی است که در معماری ، برنامه ریزی و طراحی ساختمان اگر به مواردی که تا کنون بیان شد توجه داشته باشیم و آنها را به دقت رعایت کنیم شرایط زیستی مناسی فراهم می گردد و زیستمندان از راحتی و آسایش لازم برخوردار خواهند بود .
به هر حال امروزه باید در حداقل فضای ممکن بناهایی احداث شود که نیاز آسایش انسان در تمام فصول را بر آورده سازد . برای نیل به این هدف نیز باید سعی نمود در زمستان به جای استفاده از سوختهای فسیلی و دستگاههای گرم کننده بیشتر از انرژی خورشیدی و طبیعت بهره گرفت و در تابستان هم از حداکثر سایه ، باد و دیگر ویژگیهای اقلیمی سود جست .
 

فهم

عضو جدید
هنر معماري در بادگيرهاي يزد

هنر معماري در بادگيرهاي يزد

هنر معماري در بادگيرهاي يزد



حرکت هوا را به دليل اختلاف فشار جو باد گويند. باد روي زمين عامل مهمي در تبادل دما ، رطوبت وانتقال ذرات معلق است.اين امر در ايجاد شرايط آسايش انسان يا اخلال در آن نقش مهمي دارد. جابجايي هوا در بالا بردن سطح کارايي ذهني وفيزيکي افراد وکاهش ميزان ابتلاع به بيماريها بسيار موثر است. همچنين ميتواند عاملي در کاهش مصرف سوخت هاي فسيلي باشد.
اهميت باد در طرح وساخت محيط از دير باز مورد توجه بوده است. ارسطو چهار قرن قبل از ميلاد و ويترويرس معمارروسي يک قرن قبل از ميلاد از روش استفاد? باد در معماري وشهر سازي صحبت مي کنند.
در کشور ما در طي قرون متمادي تمام ساختمانها با توجه به اقليم وشرايط محيطي ساخته مي شده است. آفتاب، باد، رطوبت، سرما،گرما و به طور کلي شرايط آب وهوايي وجغرافيايي تأ ثير مستقيمي در معماري سنتي ايران در مناطق مختلف داشته است. بارزترين روش تهويه طبيعي ساختمان باد گير است.
بادگيرهايي با اشکال مختلف در بسياري از شهرهاي مرکزي وجنوبي ايران بر حسب سرعت وجهت باد مطلوب طراحي واجراء شده اند.
از نامهاي باستاني وگوناگون آن مانند واتفر، بادهنج، باتخان، خيشود،خويش خوان ،خيشور، ماسوره و هواکپ بر مي آيد که پديدهاي بس کهن است.
باد پس از برخورد با سخف فوقاني به دالانهايي هدايت مي شود که با سطح آب داخل حوض خانه برخورد کرده(مثل بادگير باغ دولت آباد يزد) و فظاي داخل اتاق را خنک مي کند و در مناطق مرطوب باد فقط از کانال هاي خشک عبور مي کند(مثل بادگيرهاي بنادر جنوبي) و فضاي اتاق را تهويه مي کند.
انواع بادگير:


نوع اول:



بادگيرها از لحاظ شکل بيروني چند دسته هستنند. ساده ترين نوع بادگير يک جناحي است كه بسيار کوچک و محقر بر فراز محفظه اي مانند سوراخ بخاري در پشت بام ساخته مي شود.دراين روش براي پرهيز از گزند گرد بادها و توفانهاي سهمگين، بادگير را فقط در جهت بادهاي خنک و نسيم هاي مطبوع مي سازند جبهه هاي ديگر آن را مي بندند.
دربرخي موارد بادگيرها ي يک طرفه را پشت به بادها ي شديد و آزار دهنده مي سازند و در واقع اين بادگير عملکرد تهويه و تخليه هوا را انجام مي دهد.
ابعاد آن نسبت به ساير انواع کوچکتر وشکل آن اوليه تر است اين مسير مورب (که در بالاي بام ديده مي شود) پس از اتصال به کانال عمودي داخل ديوار و پنجره خروجي داخل ساختمان مانند بخاري در يک ضلع اتاق قرار مي گيرد وتهويه را انجام مي دهد. اين نمونه بيشتردر مناطق سيستان وقسمتي از شهر ها ي بم ديده مي شود.
نوع دوم:


نوع دو طرفه که داراي دو وجه روبرو يکديگر و با پنجره هاي بلند و باريک بدون حفاظ ساخته مي شود ودر قسمت داخلي ساختمان به شکل يک يا دو حفره در طاقچه ديده مي شود اين نمونه در سيرجان و به ندرت در کرمان ديده مي شود.
نوع سوم:


سه جناحي است و دو نوع دارد، سه جناحي متصل و سه جناحي منفصل. در اين نمونه ميتوان به تفکيک از يک يا دو يا سه جبهه استفاده کرد. البته استفاده از اين نوع بادگير نادر است.
نوع چهارم:



باد گيرها ي چهار طرفه است که به شکل کامل و مفصل تر از انواع ديگر ساخته شده اند، و معمولاٌ داخل کانالها ي آن با تيغه ها يي از آجر يا چوب يا گچ به چند قسمت تقسيم مي شوند و بعضي از نمونه ها در زير کانال بادگير حوض به نسبت بزرگ و زيبايي مي ساخته اند که هواي خشک و داراي گردو غبار پس از برخورد با آب با جذب رطوبت خنک و گرد غبار آن جدا و هواي اتاق (حوض خانه) در گرماي تابستان بسيار مطبوع مي شده است.
درمناطقي که امکان ايجاد حوض خانه در طبقه همکف وجود نداشته است آب قنات را در زير زمين جاري و مي کردند و کانال بادگير نيز تا روي اين جريان آب ادامه مي يافته است.
اين فضاها (سرد آب ها) محل تجمع اهالي خانه در بعد از ظهرهاي تابستان بوده است. اين نمونه در يزد،کرمان و بوشهر و... ديده مي شود. در شهرستان يزد و برخي از قسمتهاي مرکز ايران بادگيرهاي چند وجهي(معمولاٌ هشت وجهي و حتي گاهي مدور) معمول است که نوع پنجم بادگيرها را تشکيل مي دهند.
بادگير چپقي نوع ششم بادگير است که به جاي فضاي مکعبي شکل خارجي، سازنده از ايجاد چند لوله ي خم دار( زانو مانند) براي حجم خارجي بادگير استفاده کرده است، اما کانالها و قسمتهاي داخلي مانند نمونه هاي چند طرفه است اين نوع بادگير تنها در سيرجان ديده شده است.
نماسازي بادگير خود از ويژگيهاي خاصي برخوردار است و درنهايت ظرافت به وسيله ي آجر کاري و يا گچ بري ساخته مي شود.
در اينجا لازم است از بادگير مضاعف، بادگير دواشکوبه و بادگير حفره اي نيز نام برد. در شيراز نيز بادگيرهايي کم و بيش ديده مي شود که به عنوان نمونه ميتوان از با گبر ارگ و آب انبار کريم خان زند ياد کرد.
http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=67015
 

bahar.sor59

عضو جدید
تاریخچه بادگیر در ایران

تاریخچه بادگیر در ایران

:)· تاریخچه بادگیر در ایران
یافتن پیشینه دقیق بادگیر کاری بسی دشوار است چرا که این سازه ها بلندترین قسمت بناها بودند و در هر ساختمان اولین نشانه های تخریب در سقف بنا و به ویژه بادگیرها خود را نشان می دهد.پیدا کردن شواهدی مبنی بر این که قدمت بادگیرها در ایران از قبل اسلام می باشد،یکی از دشواری های باستان شناسان بوده است. ارگ بم معروف بود به این که بناهایی به قدمت قبل از اسلام دارد، اما تنها پایه های دیوارها قدمت چند هزارساله داشت وبقیه بخش های آن بناها همگی در طی دوران های مختلف مرمت و ساخته شده بود و لذا نمی توان قدمت بادگیرهای بم را که متأسفانه همگی تخریب شده اند به قبل از اسلام نسبت داد.
در سال 1969م مسعودا باستان شناس معروف در مسیر خود از شاهرود به گرگان دو تپه یافت که آنها را به نام تپه سنگ چخماق نام گذاری کرد. این دو تپه که به تپه های شرقی و غربی معروفند نزدیک بسطام در 8 کیلو متری شمال شاهرود ودر انتهای یک دشت آبرفتی ودر نزدیکی دامنه های جنوبی البرز قرار دارند.
مسعودا نتایج تحقیقات خودرا از تپه چخماق به صورت دو گزارش به چاپ رسانیده است.
- گزارش اول به زبان فرانسه در استرالیا به چاپ رسانیده است که متأسفانه دستیابی به آن در ایران مقدور نبوده ، اما مهیاری در تز دکتری خود به این منبع ارجاع داده وپاراگرافزیر بر گرفته از رساله دکتری مهیاری می باشد. این منبأ ثابت می کند که ایرانیان می توانند مدعی ابداع بادگیرها در جهان باشند.این نوشتار پیشینه بادگیررا به 4000 سال قبل از میلاد می رساند تاریخ آن 2500 سال قبل از نقشه های پاپیروس است که در قسمت قبل شرح داده شد.
« اولین سند تاریخی درباره بادگیر های ایرانی به هزاره چهارم قبل از میلاد بر می گردد. نمونه ساده ای از آن در ایران توسط یکی از هیأت های باستان شناسی ژاپن در خانه ای درشیب های جنوبی سلسله جبال البرز در شمال شرقی ایران پیدا شده است.»
گزارش دوم مسعودا از تپه چخماق در دومین کنفرانس باستان شناسی سال 1352 ه.ش در تهران ارایه گردید ه بود.در این مقاله هیچ صحبتی از بادگیر به میان نیامده است. در پلان هایی که ایشان از کاوش هایشان ارایه داده اند مکان هایی از پلان های مسکونی را به عنوان شومینه معرفی کرده اند. به نظر می رسد که مسعودا هنگام ارایه این مقاله از بادگیرها در جنوب سلسله جبال البرز بی اطلاع بوده است.به زعم دکترمحمودی این شومینه ها همان کانال های بادگیری هستند .مسعودا در مقاله خودوجود خاکستر در بعضی ازاین مکان ها را علت شومینه بودن این کانال ها معرفی کرده است.ابعاد این کانال ها نیز 5/1 بوده است.
مسعودا با مقایسه این کانال ها با شومینه های جنوب ترکستان که حفاری آنها نیز بر عهده ایشان بوده است ، این مکان را محل مقدسی برای آتش دانسته است. به زعم ایشان از آنجا که این شومینه ها دایماً مورد استفاده قرار نمی گرفته است، لذا اثری از خاکستر در بسیاری از آنها نیست ..«در بادگیرها گاهگاهی از بسترها بعد وارد اتاق می شود و اطاق را خنک می سازد.» این مطلب می تواند احتمال بادگیر بودن این مجاری را به اطمینان نزدیک کند.
گفته شده است که بادگیر با سیستم دوران هوا در آتشکده ساسانیان در فیروز آباد وجود داشته است.روف اولین شواهد موثق از وجود بادگیرها در فلات ایران ا نمونه های قرن چهاردهم م مصادف با قرن هشت ه.ق می داند که یکی از آنها در خراسان و پنج نمونه آن در یزد موجود است اینها شامل نمونه هایی هستند که منافذ آنها در دو یا چهار جهت قرار دارد.
قرن هشتم ونهم را باید دوران رونق ساخت بادگیرها نامید.
اکین قدیمی ترین بنایی که بادگیردر آن دیده شده است را مدرسه غیاثیه خرگرد در خراسان معرفی کرده است. این بنا در قرن نهم ساخته شده است در که در یزد چندین بنا،ششامل مسجد ، آب انبار، تکیه از قرن هشتم به جا مانده است که تاریخچه ساخت آنها آن گونه که سازمان میراث فرهنگی کشور مشخص کرده است به قرن هشتم مربوط می شوند.
- مجموعه مهرپادین (مسجد،حسینیه، آب انبار، حمام)؛قدمت قرن هشتم؛ شماره ثبتی 2332 میراث فرهنگی
- مسجد ریگ؛ قدمت قرن هشتم؛ شماره ثبتی 1848 میراث فرهنگی
- آب انبار وزیر؛ قدمت قرن هشتم؛ شماره ثبتی 1610 میراث فرهنگی
آن چه که در مورد بادگیرها حائز اهمیت می باشد این است که این اجزا که در زمره بدیع ترین ارکان معماری سنتی ایران محسوب می شوند کم کم به تاریخ می پیوندند. دوام آنها به خاطر تکنیک ساخت آنهاست. استحکام بادگیرها هم به نگهداری از آنها مربوط می شود و هم به شیوه ساخت مناسب آنها.اما بی شک نگهداری و مرمت زمانی متوقف می شود که ساختمان دیگرمفید نباشد و کارایی نداشته باشد.

ابن سناء الملک:
و باذهنج علا علاء لکنه قدهوی هواء
دام علیک النسیم فیه کانه یطلب الشفاء
ابوالحسن عبدالکریم الانصاری:
ونفحه بادهنج اسکرتنا وجدت بروحها بردالنعیم
آتینا من انیق اشکل سمح تراه مثل راووق الندیم
در اشعار کهن عربی که در بالا آورده شده اند از واژه بادهنج، بادآهنج، باذهنج استفاده شده است که همه این واژه ها فارسی اند. دهخدا در لغت نامه خود این کلمات را معادل کلمه بادگیر آورده است: بادرس، باغر، بادغد، بادغرد،بادخوان، بادخن، بادغن، بادغس، بادهنج، بادهلخ، بادآهنگ.
می توان گفت که با توجه به کاربرد واژه فارسی برای این سازه، نحوه ساخت آن نیز از ایران به آن سوی آب های خلیج فارس رسیده است. امروزه نیز اعراب به بادگیر «بادجیر» یا «باجیر» می گویند که درواقع همان بادگیر است که به علت عدم وجود حرف گ در الفبای عربی به بادجیر تبدیل شده است.
سفرنامه هایی مانند سفرنامه ناصرخسرو و مارکوپلو متعلق به قرن 5 هـ.ق و7 هـ.ق که از کهن ترین سفرنامه های سیاحان است بر وجود بادگیر در آن قرن ها دلالت دارد. ناصرخسرو در سفرنامه خود به آب انبارهای نایین اشاره می کند وچنین می نویسد که:
« این ابنیه برای ذخیره آب باران ایجاد شده اند و گنبدهای آن وبادگیرهایش از دور پیداومشخص است.»
مارکوپولوی سیاح ونیزی که در قرن 7 هـ.ق برابر با سیزدهم میلادی به ایران سفر کرده است خبر از استفاده از بادگیرهای ساده واولیه در شهر هرمزمی دهد:«در هرمز گرما چنان زیاد است که غیر قابل تحمل می باشد از این رو ساکنان آنجا وسایلی شبیه بادبزن دارند که جریان باد را از بیرون به درون خانه هایشان می آورد».از سفرنامه های سیاحان قرن 17 م که درآنها توصیفی از بادگیر های ایران ارائه شده است؛ می توان به تونات، شاردن، تاورنیه و جان فرایر اشاره کرد.
 

bahar.sor59

عضو جدید
بادگیرهای شاخص ایران

بادگیرهای شاخص ایران


بادگیرهای شاخص ایران
· بادگیرهای دو طبقه
1. بادگیر دو طبقه در رباط حاجی ابوالقاسم رشتی در روستا عقدا
2. بادگیر دو طبقه در باغ فرهنگ آباد اردستان
3. بادگیر باغ صدرا در تفت : این بادگیر پس از بادگیر دولت آباد یکی از بلندترین بادگیرهاست.
4. بادگیر خانه آقازاده در ابرقو
بادگیر دو اشکوبه ای خانه آقازاده در ابرقو یا ابرکوه یزد؛ این بادگیر معروف از نوع دو طبقه و چهار طرفه است که نوع پیشرفته ای از بادگیر یزدی است؛ به تنوره ها، چشمه ها، پایه ها، داربست های چوبی، سقف و تزیینات گچبری آن توجه کنید. همایون امیر یگانه؛ یزد نگین کویر
5. بادگیر چپقی سیرجان : این بادگیر بر پایه 8ضلعی می نشیند.

 

DDDIQ

مدیر ارشد
تحلیلی بر گونه شناسی معماری بادگیرهای یزد و یافتن گونه بهینه کارکردی

دکتر مهناز محمودی , دکتر سید مجید مفیدی


چکیده
بادگیر به عنوان یک سیستم سرمایشی , تهویه مطبوع را با استفاده از انرژی تجدید پذیر باد فراهم می کند. این عنصر معمارانه در معماری بومی اقلیم های گرم ایران دیده میشود. در این تحقیق شهر یزد به عنوان نمونه مورد مطالعه از اقلیم گرم و خشک برگزیده شده است. در این تحقیق برای اولین بار گونه شناسی بادگیر ها و شناخت روابط حاکم بر معماری آنها ارائه گردیده است . نتایج ارائه شده بر آمده از بررسی مشخصات کالبدی 53 بادگیر است که حاصل برداشت های میدانی بوده است. روش نحقیق توصیفی - تحلیلی است و روش انتخاب نمونه ها خوشه ای تصادفی می باشد . گونه شناسی با تحلیل ساختاری و یافتن الگوها و درون مایه های مشترک بادگیرها صورت پذیرفته است. در ضمن گونه شناسی تناسبات معماری حاکم بر بادگیرها نیز بیان شده است . چگونگی تاثیر گذاری معماری بادگیرها بر عملکردشان با تحلیل رفتار حرارتی سرنمون های بادگیرهای منتخب تبین شده است.
در این تحقیق از علم دینامیک سیالات محاسباتی و نرم افزار فلوئنت و تحلیل عددی به عنوان دقیق ترین روش تحلیل بهره گرفته شده است . نتایج حاصله از این تحلیل ها مشخصات کالبدی بادگیر با کارکرد بهینه را معلوم ساخته است و شناخت مدل بهینه راه را برای استفاده مجدد از بادگیرهای یزد با کارکرد بهتر فراهم می کند.


واژه های کلیدی

بادگیر, معماری ایران , گونه شناسی , نرم افزار فلوئنت
 

پیوست ها

  • gone shenasi badgir yazd.pdf
    3.2 مگایابت · بازدیدها: 1

V A N D A

عضو جدید
کاربر ممتاز
امکانش هست نحوه تشکیل باد را توضیح دهید؟



باد، به حرکت جریان هوا گفته می‌شود، یا بطور کلی تر به حرکت جریان گاز در اتمسفر گفته می‌شود.
بادها عموماً براساس درجه قدرتشان، سرعت، نوع نیرویی که موجب بوجود آوردنشان است و محل جغرافیایی که رخ می‌دهند و یا اثر می‌گذارند، دسته بندی می‌شوند.
 

hami_sani

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
امکانش هست نحوه تشکیل باد را توضیح دهید؟
سلام
ببینید علت اصلیه تشکیل باد، تفائت در طرفیت حرارتیه اب دریا و خاک یا سنگهای ساحله.
در طول روز که افتاب میتابه اب و خاک ساحل گرم میشن.ولی اب دریا به علت طرفیت حرارتیه پایینی که داره در همون طول روز گرماشو از دست میده ولی خاک چندین برابر اب ظرفیت حرارتیش بالاتره و باعث میشه که تا شب و تا طمانی که هوای دریا سرد میشه گرما رو تو خودش دخیره کنه.شب که گرما شو کم کم داره از دست میده هوای بالای ساحل گرمه و هوای روی اب سرده به همین خاطر(تفاوت وزن هوای گرم وسرد) چرخش هوا باعث تشکیل باد میشه.جهت وزش هوای خنک در شب از ذریا به ساحله و در روز از ساحل به دریاست.
امیدوارم به دردتون بخوره.
 

DDDIQ

مدیر ارشد
باد و بادگیر

باد و بادگیر

فن آوري باد گير در ایران

مهناز محمودی - دکترای معماری
Wind Catcher Technology in Iran



چکيد ه
اين مقاله چکي ده تحقيقی جامع د ر مورد باد گيرهاي اقليمی است که ايران پايه گذار فن آوری آن بو ده است . باد گير از عناصر اصلي د ر معماري سنتي ايران بو ده است و د ر سکونتگاه هايي با اقليم گرم، گرم و مرطوب و گرم و خشک د ي ده مي شو د و د ر خط آسمان شهرهاي کهن ايران به صورت عناصر شاخص عمو دي جلوه مي کنن د.
با دگير متشکل از کانالی عمو دي است با حفره هايي د ر قسمت راس که با د مطلوب را به فضاي د اخل هد ايت مي کنن د و آسايش حرارتي را فراهم مي آورند . باد گير د ستيابي به مفهوم تهويه طبيعي را از م دت ها پيش مقد ور ساخته است . اين ويژگي نشان د هن ده قابليت هاي انطباق طراحي معماري آن با محيط است. در طرح هاي سنتي که معمولا با محيط انطباق يافته اند با دگير عنصری است که براساس اصول پايد اري و حفظ انرژي عمل می کن د .
ق دمت و پيشينه استفاد ه از باد گير در ايران به جهت موقعيت قرارگيري آن در مرتفع ترين بخش بنا که اولين قسمتي است که در معرض تخريب قرار مي گير د، نامعلوم مان ده است. اما شواه د و مد ارک متون ا دبي و تاريخي استفاد ه از آن در ايران را قبل از اعراب حوزه خليج فارس با قطعيت اثبات مي نمايد و راهی برای
مد عيان باقی نمی گذارد .

کلمات کليد ي:
بادگير، معماري ايران، فن آوري بومي
 

پیوست ها

  • badgir.pdf
    683 کیلوبایت · بازدیدها: 1
بالا