آماده سازی استخرهای پرورشی مطابق آنچه درفصل پنجم گفته شد، قبل از رها سازی بچه ماهیان ضروری است. معمولا در روزهای اول رهاسازی بچه ماهیها نیازی به کود دهی غذادهی نیست، چرا که بچه ماهیها از غذای طبیعی موجود در استخرها که قبل تامین شده است،استفاده می کنند.در این خصوص کپور نقره ای از زی شناوران گیاهی، کپور سر گنده از زی شناوران جانوری، آمور از گیاهان عالی موجود در استخر وکپور معمولی از موجودات بستر استخرها تغذیه میکند.
اضافه کردن غذای دستی در مراحل بعدی تنها برای کپور معمولی انجام می گیرد،بنابر این در تهیه ومصرف غذای دستی تنها جمعیت کپور معمولی مد نظر قرار می گیرد. اینک تغذیه انواع گونه های کپور ماهیهن چینی را بررسی می کنیم.
الف- تغذیه کپور نقره ای وسر گنده
برای فراهم آوردن شرایط تغذیه ای مناسب جهت این دسته از ماهیان تنها روش مناسب کوددهی وحاصلخیز کردن آب استخرها از لحاظ وجود زی شناوران گیاهی وجانوری است. کوددهی ابتدا سبب رشد زی شناوران گیاهی ومتعاقب آن موجب رشد وازدیاد زی شناوران جانوری می شود.زی شناوران گیاهی مورد استفاده کپور نقره ای وزی شناوران جانوری مورد استفاده کپور سر گنده قرار می گیرد.
ب- تغذیه کپور علفخوار (آمور)
این گونه از ماهیان پرورشی گیاهخوار است واز گیاهان عالی مستقر در کناره سطح استخرها تغذیه می کند.از آنجا که در شرایط مصنوعی امکان رشد این گیاهان به طورگسترده وجود ندارد یابسیار محدود است،لذا غذای این دسته از ماهیها از بیرون از استخر تهیه می شود وبه مصرف تغذیه ای آنها می رسد. معمولا منبع گیاهی مورد تغذیه شبدر ویونجه یا علوفه های خشک یا تر است که از بین آنها بهترین غذا شبدر ویونجه است.
تغذیه فعال این ماهی از وزن پنج گرم به بالاست وتا قبل از این وزن از زی شناوران موجود در استخرها تغذیه می کند.نکته قابل توجه اینکه دمای 20درجه سانتی گراد بهترین شرایط تغذیه ای برای ماهی آموراست وبهتراست دروزنهای پایین از گیاهان تازه وترد جهت تغذیه استفاده شود.
برای جلوگیری از پراکنده شدن علوفه در سطح آب استخرها از چارچوبهای چوبی استفاده می شود. این قابها روی آب شناورند وعلوفه را در خود نگهداری می کنند.
میزان علوفه اضافه شده به استخر باتوجه به وزن ماهیان موجود دراستخر محاسبه می شود. این مقدار باید به میزانی باشد که ظرف پنج تا هشت ساعت در قاب چوبی چیزی نمانده وهمه به مصرف ماهی رسیده باشد،باتوجه به این نکته که غذای گیاهی از ضریب تبدیل بالایی برخوردار است ودر محاسبه غذادهی حتما مورد توجه قرار می گیرد.
ج- تغذیه کپور معمولی
کپور معمولی از موجودات حاضر در بستر استخرها نظیر کرم ،حلزون، لارو حشرات وتوده های گیاهی وجانوری استفاده می کند وهمان طور که قبلا نیز گفته شد،تنها گونه موجود در استخر می باشد که برای تغذیه آن از غذای دستی کنسانتره (پلت) استفاده می شود.این نوع غذاها شامل موادی چون: آرد گندم ، آرد جو ، کنجاله سویا ،سبوس گندم ، کنجاله آفتابگردان، کنجاله پنبه دانه، حبوبات ، ارزن، سورگم، آرد ماهی ،آرد غلات ، آرد علوفه ، پودر کربنات کلسیم ومکملهای معدنی و ویتامینی است که به نسبتهای مختلف با هم ترکیب شده اند.
نکته قابل توجه در تغذیه انواع کپور ماهیان چینی این است که در غذا دهی ماهیان باید مقدار ودفعات غذادهی مد نظر قرار گیرد،بطوری که درسنین پایین که اندازه ماهیها کوچکتر است، غذا دهی بیشتر و مقدار غذا نیز نسبت به وزن ماهیها بیشتر است که این نسبت بارشد ماهیها تغیر می کند. بهتر است برای تغذیه ماهیها مکان ثابتی را در نظر گرفت چراکه کپور ماهیان به مکان غذادهی عادت پیدا می کنند.
اصول کود دهی در استخرهای پرورشی
کوددهی به استخر های پرورشی به منظور حاصلخیزی آب هر10 تا14 روزیک بار صورت می گیرد وتشخیص آن به این نحو است که دست را تا آرنج درون آب فرو می برند، اگر انگشت ها دیده شد کوددهی انجام می گیرد. از آنجا که کودهای متفاوتی به این منظور مورد استفاده قرارمی گیرد، ابتدا به معرفی آنها می پردازیم:
الف- کودهای آلی
این دسته از کودها شامل کودهای حیوانی نظیر کود گاو، کود گوسفند، کود مرغ، کوداسب وغیره است که مصرف آنها ساده وقیمتشان ارزان است ودر عین حال مفیدند. از انجا که کود قابل دسترسی معمولا کود گاو است، چگونگی مصرف آن تشریح می شود، البته مصرف سایر کودها نیز شبیه ان است. برای جلو گیری از آلودگی وکاستن لجن بستر استخر بهتراست شیرابه کود مورد استفاده قرار گیرد، به این منظور دو راه پیشنهاد می شود:
روش اول:ابتدامقدارکود مورد نیاز را هردفعه داخل مخازن شیر داری می ریزند وبه آن آب اظافه می کنند. بعد ازاین که کلیه مواد محلول کود به آب منتقل شد، شیرابه حاصل را توسط ظروفی به سطح آب استخر می پاشند.(معمولا به ازای هر هکتار استخر یک تن کود گاوی درنظر می گیرند).
روش دوم: مقدار کود مورد نیاز برای هر استخررا داخل گونی های کنفی می ریزند سپس در گونیها را محکم می بندند وگونی ها را در نقاط مختلف استخر (ورودی، مرکزونزدیک انتهای استخر) قرار می دهند وانها رارها می کنند. بعد از اینکه شیرابه کود وارد آب شد، تفاله باقیمانده کود را که درون گونی مانده است ازاستخرخارج می سازند.
ب- کودهای معدنی
این دسته از کودها شامل مواد شیمیایی هستند که نیازهای معدنی استخرهای پرورشی را جهت حاصلخیزی هرچه بیشتروبهترآنها فراهم می کنند. از جمله کودها می توان به این موارد اشاره کرد:
۱ - کودهای فسفاته
این نوع کودها با نام تجاری سوپر فسفات کلسیم به بازارعرضه و12تا18 درصد فسفردارد. سوپر فسفات کلسیم سفید رنگ وپودری است وبه راحتی در آب حل می شود. برای استفاده از این نوع کودها ابتدا یک واحد حجمی کود فسفاته را با بیست واحد حجمی آب مخلوط کنیم،سپس بعد از این که کود به خوبی در آب حل شد، هرسه تا پنج روز یک بار آن رادرسطح استخر پخش می کنیم(به ازای هر هکتار 15 کیلوگرم سوپرفسفات مصرف می شود).
2-کودهای نیتروژنه(ازته)
این نوع کودها در غالب آمونیاک که 12 درصد نیتروژن دارد وکود اوره، به مصرف می رسد. این نوع کودها هر 10 روز یک بار مصرف می شود بطوریکه در یک دوره هفت ماهه 1200 کیلوگرم کود ازته مصرف می شود(درهربارکوددهی 57 کیلو گرم).
3- کودهای پتاسه
مصرف این نوع کودها برای زمین هایی که از لحاظ رسی غنی است ضرورتی ندارد، اماباتوجه به مقدار رس زمین درطول یک دوره پرورشی ،20تا100 کیلو گرم از این نوع کود مصرف می شود.
هوادهی دراستخرهای پرورشی
هرچند که کپورماهیان چینی از مقاومت بالایی در برابر کاهش میزان اکسیژن برخوردارند، ولی برای رشدوتغذیه مطلوب آنها فراهم آوردن وضعیت مناسب از لحاظ اکسیژن ضروری است. نیاز اکسیژنی انواع کپور ماهیان کمی با هم متفاوت است، دروضعیت کمبود اکسیژن در استخرهای پرورشی، کپور سر گنده ونقره ای بیشترین حساسیت را از خود نشان می دهند وبه سطح آب می آیند؛ اما ماهی آمور مقاوم تر است. همچنین کپور معمولی از بیشترین مقاومت دراین زمینه برخورداراست.
منابع تامین اکسیژن در استخرهای پرورشی
الف) طبیعی
این شیوه ورود اکسیژن خود شامل چند روش است: روش اول شامل تماس مستقیم هوا با سطح آب است که به علت کم بودن اکسیژن آب نسبت به هوا، اکسیژن به آب وارد می شود.
روش دوم از آب ورودی به استخرهای پرورشی است،یعنی همراه با ورود آب تازه مقداری اکسیژن به استخرها وارد می شود.
روش سوم فتوسنتز(شامل فعالیت زی شناوران گیاهی موجود درآب ) است، به این ترتیب که در هنگام روز با نفوذ نورخورشید به آب، زی شناوران گیاهی فعال می شوند وبا عمل فتوسنتز اکسیژن آزاد می کنند وبه تدریج بر اکسیژن دهی خود می افزایند.در هنگام ظهرکه بیشترین نورخورشید به آب میرسد بالاترین مقداراکسیژن توسط این زی شناوران وارد آب می شود، بلعکس در هنگام شب همین زی شناوران مصرف کننده اکسیژن می شوند و در صورت تراکم بیش از حد آنها وگیاهان عالی در آب، استخرها درشب باکمبوداکسیژن مواجه می شوند که گاهی منجربه تلفات ماهیها خواهد شد.
ب) مصنوعی
دراین روش برای اکسیژن دار ساختن آب استخرازوسایل مختلفی استفاده می شود:
هواده های پدالی:
این نوع دستگاهها از یک الکتروموتوروشفت مرکزی بلندی تشکیل شده اند وبرروی یک پایه شناور نصب می شوند. دو انتهای شفت به چرخهایی منتهی است که پره دارد. هنگامی که موتورشروع به کار می کند، پره هادر آب می چرخند، سبب به هم زدن سطح آب وهواگیری آب می شوند.
دمنده های هوا:
این نوع داده ها هوارا از طریق لوله های سوراخ دار یا لوله های منتهی به سنگ هوا وارد می کنند وبهتر است این هواده ها در محل ورودی آب استخرها نصب شوند.
هواده های ایرجت:
این نوع هواده ها از یک الکتروموتوروپره ای که درون یک لوله تو خالی قرار دارد، تشکیل شده اند. این مجموعه بر روی شناور مستقراست. بابه کار افتادن الکتروموتورپرهها می چرخند وسبب مکش هوابه داخل آب می شوند. از محسنات این دستگاه این است که با تغییر زاویه شفت می توان اعماق مختلف آن راهوادهی کرد.
کمپرسورهوا:
این دستگاه هوای فشرده را از طریق لوله های ارتباطی به استخرها می رساند امروزه از این روش چندان استفاده نمی شود.
صید ماهیان پرورشی
حاصل یک دوره پرورشی درانتهای دوره از استخرها برداشت می شود، اما نکته مهم این است که قبل از صید ماهیان موجود، ابتدا باید بازار یابی آنهاصورت گیرد تا در زمان عرضه دربازار مشکلی متوجه پرورش دهنده نشود.
اگراستخرهای پرورشی دارای حوضچه صید باشند،آب استخررا خالی وبعد از انتقال ماهی ها به حوضچه صید، برای صیدآنها اقدام می کنیم. اما اگر استخرها فاقد حوضچه صید بودند روش دیگری را بکار می بندیم:
ازآنجا که استخرهای پرورشی ماهی شیب دارند ومحل خروجی آب نسبت به سایر نقاط استخر ازعمق بیشتری برخوردار است، لذا هنگام صید آب استخر را قدری کاهش می دهیم. در این صورت ماهیها به اجبار به این منطقه منتقل می شوند که می توان در همین مکان نسبت به تور کشی وصید آنها اقدام کرد. برای اینکه ماهیها از کیفیت ظاهری مناسبی برخوردار باشند،بلافاصله بعد از صید ماهیها را می شوییم وبه سبدهای مربوطه انتقال می دهیم، زیرا ماهیها در هنگام صید بعلت آغشته شدن با لجن بوی نامطبوعی می گیرند. همچنین در هنگام صید باید توجه کرد که ماهیها دچار استرس وخفگی نشوند. پس از صید ماهیها هر چه زودتر آنهارا به بازار مصرف می رسانیم.