تغذیه دام

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز




ارزيابي سريع كيفيت خوراك دام با استفاده از حواس پنجگانه​
و روش هاي ساده (1)


تستهاي آزمايشگاهي و آزمايشهاي مزرعهاي تواماً می‌توانند بهترين كنترل كيفي خوراک دام را به ما ارائه دهند. به‌علاوه تكنيكهاي ارزيابي سریع خوراكدام در مزرعه باعث كمك به خريد مواد خام و همچنين انتخاب تستهاي آزمايشگاهي صحيح ميشوند؛ زيرا انجام تستهاي آزمايشگاهي نهتنها از نظر اقتصادي مقرون بهصرفه نيست، بلكه زمانبر هم مي‎‎باشد.روشهاي مزرعهاي عمدتاً براساس ارزيابي حسي1 با استفاده از حواس پنجگانه لامسه، چشايي، بينايي، بويايي و شنوايي است.افزون بر آزمايشهاي حسي، آزمايشهاي سادهاي را هم ميتوان در مزرعه انجام داد.

مزاياي آزمايشهاي مزرعهاي
• اين آزمايشها سريع، ساده و فوري هستند
.• كمك به اتخاذ تصمیم سریع و صحیح در مورد خريد و يا عدمخريد خوراك دام.
• شامل هزينه زيادي نشده و ميتواند هزينه استقرار آزمايشگاه و تكنسين را بهحداقل برساند.
• مشكلاتي مثل تقلب‌ها، ترشيدگي، هجوم حشرات، قالبيشكل شدن، رشد كپك و ديگر ضايعات را ميتوان به سادگي با آزمايشهاي حسي تشخيص داد.
• ميتوان از انجام تستهاي آزمايشگاهي ناخواسته، زمانبر و هزينهبر خودداري كرد.
• براي تمام توليدكنندگان خوراكدام و هم‌چنين افرادي كه خودشان كار تركيب خوراكدام را انجام ميدهند، مناسب است.
• مكمل و متمم تستهاي آزمايشگاهي است.

ارزیابی های حسی
1 - ارزيابي با حس لامسه
با بكار بردن وسايل ساده ميتوان نتايج ساده، اما موثري را بدست آورد.
با لمس دانههاي غلات چه چيزي مشخص ميشود؟ا
بتدا دست خود را در عمق كيسه حاوي دانهها فرو كنيد. اگر دانهها بهصورت مناسب خشك شده باشند، شما هيچ تفاوت دمايي را بين داخل و خارج كيسه احساس نخواهيد كرد. اگر ميزان رطوبت بالا باشد، دانههايي كه در عمق داخل كيسه قرار دارند نسبت به دانههايي كه در سطح كيسه قرار دارند در زمستان سردتر و در تابستان گرمتر خواهند بود.
يك قاشق تراشهبرنج2 ، سبوس برنج3 يا سبوس روغنكشي شده برنج4 را كف دست چپ خود قرار دهيد. با انگشتان خود آن‌را فشار داده و كف دست بماليد. اگر بسيار زبر و خشن بود می توان چنين نتيجهگيري نمود كه تقلب صورت گرفته و پوسته شلتوك نكوبيده 5 به آن اضافه شده است.
يك مشت پر از تراشه برنج را در دست گرفته و فشار دهيد و سپس بهآهستگي انگشتان خود را باز كنيد. اگر كيفيت تراشهبرنج خوب باشد اثر فشار انگشتان شما روي آن باقي ميماند، در صورت تقلب پس از باز كردن مشت دست اين توده فرو خواهد ريخت. از طرف ديگر اگر در غذاي آردي 6 طيور چنين فشردگيهايي ديده شود نشانگر ميزان بالاي رطوبت است، زيرا اگر سطح رطوبت آن به صورت طبيعي باشد، به سادگي ميشكند.
پودر ماهي كه ميزان رطوبت آن زياد باشد، داغ و بسيار تيره رنگ بوده و هنگام لمس انعطافپذيرتر و مرطوب احساس ميشود
2 - ارزيابي با حس چشايي
با چشيدن ميتوان تازگي خوراك و اجزای آن را ارزيابي نمود.
خوراك و اجزای خوراك دام تازه، داراي يك طعم مطلوب ميباشند. در طول مدت ذخيره خوراك دام، چربي يا روغن، ترشيده شده و باعث بوجود آمدن يك طعم سوختگي غيرمطلوب ناشي از وجود اسيدهاي چرب آزاد ميشود. خوراكهاي مانده داراي يك بوي كهنگي و مزه كپكزدگي ميباشند.
با گاز زدن و چشيدن نوالههاي روغني7 ميتوان تازگي، ترشيدگي، كپكزدگي، كهنگي و هر گونه تقلب را مشخص نمود. در حال حاضر به صورت تقلبي به بيشتر نوالههاي روغني، سبوس برنج، دانه كرچك8، دانه كائوچو9 ، دانه درخت ابريشم10 و يا ديگر بذرهاي روغني ارزان‌تر اضافه ميكنند. با مشاهده ميكروسكوپي و همچنين جويدن، چشيدن و بررسي رنگ و بوي خوراكدام ميتوان بيشتر اين تقلبها را مشخص كرد.
يكنفر ميتواند با ليسيدن و چشيدن يك نمونه كوچك از پودر ماهي، ميزان نمك آنرا معين كند. مزه نمك آن قابل مقايسه با مزه شوري يك ترشي با حدود 5 درصد نمك و همچنين قابل مقايسه با خوراكهاي معمولي است كه
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
ممكن است 2 تا 3 درصد نمك داشته باشند.
سبوس برنج يا تراشه برنج كه بهصورت تقلبي به آن پوسته شلتوك نكوبيده اضافه شده باشد، بدون مزه بوده و سوزاننده گلو است به‌طوريكه باعث ميشود شخص بلافاصله آنرا از دهان بيرون اندازد.با گاز گرفتن و جويدن دانههاي غلات و نوالههاي روغني، تعيين ميزان رطوبت آنها آسانتر خواهد بود. يك خوراكدام خشك، ترد و سخت بوده و هنگام گاز گرفتن شكننده احساس ميشود.
اگر به پودر سائيده شده ماهي11 و خرده برنج، بهصورت تقلبي شن و سنگريزه اضافه شده باشد، اين خوراك به دندانها صدمه‌زده و جويدن آنها مشكل است و براي شكستن آنها بايد فشار زيادي وارد كنيد
3 - ارزيابي با حس بينايي
ارزيابي كيفيت خوراكدام با چشم بهترين نوع ارزيابي در بين آزمايشهاي حسي است و اين نوع ارزيابي كاربردهاي وسيعتري هم دارد. يك شخص باتجربه ميتواند با آزمايشهاي چشمي در مورد كيفيت خوراكها، خصوصاً دانههاي غلات، سبوسها، نوالههاي روغني و ماهي با دقت نسبتاً خوب قضاوت كند.
بررسي اجزای خوراكدام از نظر داشتن رنگهاي طبيعي، استحكام و وجود مواد خارجي، رشد كپكها، تجمع مواد خوراكي بهصورت قالبي يا تودهاي شكل شدن، وجود شپش و ديگر موارد غير طبيعي را ميتوان از طريق حس بينايي انجام داد. تهيه خوراكدام با استفاده از اجزای خوراكي فاسد يا غذاي كپك زده قالبيشكل شده، منجر به كاهش توليد و مرگ و مير بالا خواهد شد.
دانههاي كپكزده خصوصاً در قسمت رأس دانه(قسمت زاينده) تغيير رنگ داده و رنگهاي سبز، خاكستري يا سياه در آنها ايجاد ميشود. ذخيره مواد غذايي بهصورت نامناسب و يا طولانيمدت و يا انبار كردن در مكانهايي با رطوبت بالا منجر به تودهاي و قالبي‌شكل‌شدن اين مواد غذايي شده و ضمن رشد قارچها در آن، ظاهر سوخته مانند پيدا ميكند.
تقلب بهصورت استفاده از سبوس برنج يا انواع نوالههاي روغني ارزانتر به جاي نواله روغني بادام زميني؛ و يا به‌كاربردن سر ميگو، خرچنگ، صدف و مواد ديگر به جاي ماهي را ميتوان با بررسي دقيق چشمي(بهخوبي بررسي خوراك با ميكروسكوپ) تعيين نمود. ماهي سفيد به دليل داشتن مقدار كمتر روغن و حفظ بهتر كيفيت، نسبت به ماهي تيره ارجح است.
چه زماني چشمها برای ارزیابی کارایی ندارند؟
بررسي خوراكدام با ميكروسكوپ بهتر از آزمايش چشمي آن است. در اين مورد خوراكها و اجزای آنها با يك ميكروسكوپ صفحه گسترده12 بررسي ميشوند. اينكار عمدتاً براي تعيين تقلب‌ها، اجسام خارجي و ناخالصيها در خوراكهاي آسيا شده و اجزاء خوراك دام به‌كار ميرود.

تقلب‌های مختلف مثل استفاده از پوست شلتوك، نيام13 ، سنگها، اجسام خارجي و جايگزيني مواد ارزانتر را ميتوان به‏سادگي بوسيله بررسي آنها با ميكروسكوپ تشخيص داد. همانطور كه در جدول 1 نشان داده شده بر اساس رنگ خوراكها ميتوان ايننوع تقلب ها را شناسايي كرد.
بررسي رنگ ذرات مواد خوراكي كاربرد محدودي دارد، زيرا فقط يك نظر آزمايشي يا يك احتمال را در مورد يك جزء در يك نمونه ناشناخته ارائه ميدهد. با اين‌حال كاربرد آن براي اجزای خوراكي شناخته شده، قابل اطمینان است.
ميتوان از تكنيكهاي ميكروسكوپي غذايي براي شناسايي انواع گسترده تقلب‌ها و استفاده از مواد ارزانتر مثل سنگريزه، پوست شلتوك، نيام، دانههاي خرد شده و موارد ديگر استفاده كرد. با اين روش ميتوان وجود پودر مو 14 يا پودر چرم15 در پودر گوشت و پودر ماهي؛ وجود كنجاله دانه كرچك16 يا كنجاله دانه درخت پنبه17 در كنجاله كنجد و كنجاله آفتابگردان و يا جايگزيني مواد مشابه ارزانتر را تشخيص داد.
جدول زیر : شناسايي رنگ اجزای خوراكها
رنگ اجزاءاجزاء احتماليسفيدسنگ آهك، پودر شير، فسفات دي‎كلسيم، نمك‎هاي معدني ديگر، نشاستهزرد نخوديكنجاله سويا، پودر استخوان، آب پنير خشك شده، دولوميت، سبوس، پوست شلتوك، سنگ فسفاتسياهذغال چوب، استخوان ذغال شده، پودر خون، نواله كنجد[ii]، آفتاب‎گردان، بذر درخت پنبه، پودر چرم، پودر گوشتقهوه‎اي يا مايل‎به قرمزپودر خون، پودر گوشت، سبوس ذرت، شلتوك، غلاف برنجخاكستريدي‎كلسيم فسفات، سنگ فسفات، پودر مو، پودر چرم، پودر گوشت و استخوانزرد يا نارنجيذرات زردرنگ ذرت، كنجاله پنبه‎دانه بدون پوست، پوسته سويا
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
ارزيابي سريع كيفيت خوراك دام با استفاده از حواس پنجگانه
و روش هاي ساده (قسمت دوم)
4 - ارزيابي با حس بويايي
ميتوان ترشيدگي ناشي از ذخيره طولانيمدت و نامناسب تراشه برنج، ماهي روغني، دانههاي روغني، پودر گوشت، پودر شفيره كرم ابريشم، چربي، روغن و ديگر اجزای خوراكي غني از روغن را تشخيص داد. استفاده از اين‌چنين اجزای خوراكي ترشيده در غذاي حيوانات منجر به تخريب ويتامينهاي محلول در چربي ميشود. به‌علاوه طعم نامناسب چنين اجزای خوراكي باعث مصرف كمتر غذا توسط دام و زيان توليد ميشود.
بوي كپكزدگي در خوراكهاي معيني نشانگر رشد كپك است. بهمنظور پيشگيري از بيماري مايكوتوكسيكوز20 نبايد اين‌چنين خوراكهايي به دام خورانده شود.
افزودن تقلبي ضايعات دباغي، پودر مو يا پودر شفيره كرم ابريشم به پودر گوشت باعث ايجاد بوي چرم يا بوي شديد دباغي و يا بوي چربي حيواني ترشيده در آن ميشود. اين‌چنين پودر گوشت تقلبي قابليت هضم ضعيفي خواهد داشت.
5 - ارزيابي با حس شنوايي
هنگامي كه دانههاي غلات و ماهي خشك شده را در دستتان تكان دهيد يك صداي خشك فلزي21 ايجاد ميشود، درحاليكه با افزايش رطوبت دانه غلات و ماهي، صداي گرفته آرام22 ايجاد خواهد شد.
خوراكها و اجزای خوراكي كه بهخوبي خشك شده باشند، بهسادگي بر روي هم لغزيده و حركت ميكنند. ماهي كه خوب خشك شده باشد را ميتوان به آساني آسيا كرد و پس از آسيا كردن ذرات آن به هم نميچسبند. نوالههاي روغني و ماهيهاي خشك داراي يك صداي فلزي هستند، درحالي‌كه هنگام دستكاري انواع مرطوب آنها يك صداي گرفته ايجاد ميشود.

 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
آزمايشهاي ساده برای ارزیابی کیفیت خوراک دا م
1 - استفاده از مواد شيميايي ساده و معرفها
با استفاده از مواد شيميايي ساده و معرفها23 ميتوان برخي مكملهاي غذايي را شناسايي كرد. براي مثال اگر محلول 5/2 درصد موليبدات آمونيوم24 را به خوراكدام اضافه كنيم و پس از تكان دادن آن هيچ رسوبي تشكيل نشود، به معني وجود تركيباتي مثل كربنات كلسيم يا سديم است. اگر بدون تكان دادن، يك رسوب زرد رنگ ايجاد شد نشانه وجود اشكال معيني از فسفاتها يا پودر استخوان ميباشد.
ممكن است وجود رسوب زرد رنگ پس از تكان‌دادن، نشانهاي از وجود فسفات كلسيم در خوراك دام باشد. تشكيل يك رسوب زرد رنگ پس از افزودن محلول نيترات نقره 1 درصد، بهمعناي وجود نمك است، اما اگر هيچ رسوبي ديده نشود يعني در آن خوراك نمك وجود ندارد. اگر هنگام افزودن آب مقطر به يك خوراكدام رنگ محلول سفيد شود، ممكن است به معناي وجود فرآوردههاي شيري باشد
2 - تشخيص پخت بيشاز حد يا ناكافي كنجاله سويا
در حال حاضر كنجاله سويا پرمصرفترين مكمل پروتئيني براي تغذيه طيور در سرتاسر جهان است. كنجاله سويا داراي اسيدهاي آمينه بسيار خوبي است، اما مواد سمي مثل مهار كننده تريپسين25 كه در هضم اختلال ايجاد ميكند هم در آن وجود دارد. به هرحال حرارت دادن(عمدتاً بهصورت كباب كردن) باعث تخريب اين ماده سمي ميشود. كنجالههاي سويا كه بهصورت تجاري قابل دسترس ميباشند، روغنكشي و پخته شدهاند.
هر دو حالت پخت بيش از حد و يا ناكافي مطلوب نيستند، زيرا پخت بيش از حد باعث تخريب پروتئينها و پخت ناكافي موجب عدم تخريب مناسب مهاركنندههاي تريپسين و ديگر مواد مسموميتزا ميشوند. براي تشخيص كنجاله سويا كه بيش از حد پخته شده و كنجالهاي كه پخت آن ناكافي بوده يك روش آزمایش مزرعهاي سريع وجود دارد.
موسسه سويا در آمريكا و موسسه‌های دیگر يك تركيب شيميايي كه حاوي مواد كرزول رد 26 ، اوره، تيمولبلو27 و گليسرول28 است را براي انجام این آزمايش مزرعهاي سريع فراهم كردهاند.
نمونه را بهصورت يك لايه نازك يكنواخت روي يك پتريديش يا كاغذ سفيد براق پخش كرده و معرف را بر روي آن اسپري كنيد. درصورتي‌كه كنجاله سويا به اندازه كافي پخته نشده باشد، رنگ ذرات سويا بهسرعت در عرض يك دقيقه قرمز ميشود. اگر حرارت‌دهي مناسب بوده، فقط حدود 10 درصد از ذرات سويا قرمز ميشوند كه اين تغيير رنگ بسيار آهسته انجام ميگيرد؛ در حالي‌كه اگر كنجاله سويا بيش از حد پخته شده باشد، رنگ قرمز تشكيل نخواهد شد
3 - آزمايشهايي براي دانههاي غلات
دانهها را از نظر رنگ، قوام، حمله حشرات و ديگر مواد خارجي مثل شن، سنگها، چوب داخلي ذرت29 ، پوست شلتوك، سبوس و غيره بررسي كنيد. بهصورت تصادفي 50 تا 100 عدد دانه از كيسههاي مختلف انتخاب نموده، و قسمتجوانه 30 آنها را از نظر رشد كپكها بررسي نمائيد. اگر در بيش از 2 درصد از دانهها رشد مشهود كپك ديده شد بايد از خريد آن خودداري شود. اگر 1 تا 2 درصداز دانهها كپك داشته باشند نمونه آن‌را براي ارزيابي و تأئيد سموم قارچي31 به آزمايشگاه بفرستيد.
با گاز زدن، لمس و تكان دادن، ميتوان ميزان رطوبت را با دقت نسبتاً خوبي ارزيابي كرد. اگر دقت بيشتري نياز باشد، 100 گرم از دانه آسيا شده را با دقت يك گرم وزن كرده و در يك ماهيتابه به مدت 10 دقيقه حرارت دهيد و ضمن اين‌كار مرتب آن‌را بههم بزنيد. دقت كنيد كه دانهها سوخته و ذغال نشوند. سپس آنرا خنك كرده و مجدداً وزن كنيد. وزن بدست آمده، درصد ماده خشك داخل آن خواهد بود. همين آزمايش را ميتوان براي ارزيابي سطح رطوبت در نوالههاي روغني انجام داد.
نتيجهگيري
انجام آزمایش‌های مزرعه ای نیاز به تجربه دارد. هرچند ممكن است آزمايشهاي حسي و ديگر آزمايشهاي مزرعهاي در موارد مشاجرههاي قانوني قابل قبول نبوده و همچنین تعيين كميت نتايج غير ممكن باشد، ولی می تواند در بسیاری از موارد دامداران را در تشخیص و ارزیابی سریع خوراک دام یاری نماید.
در مورد خريد مواد غذايي هم براي توليد كنندگان كوچك و بزرگ خوراكدام و هم براي دامداران، انجام آزمايشهاي سريع مزرعهاي ضروري است. انجام آزمايشهاي مزرعهاي باعث صرفهجويي در هزينه و وقت شده و براي دامداران و توليدكنندگان كوچك خوراكدام بسيار مفيد است. انجام آزمايشهاي مزرعهاي نهتنها براي خريد مواد خام ضروري است، بلكه براي تصميمگيري در مورد انجام تست‏هاي آزمايشگاهي هم مورد نياز بوده و نهايتاً براي تصميمگيري در مورد اين‌كه كداميك از آزمايشهاي مزرعهاي بايد انجام گيرد، ضروري است. با انجام این آزمایش‌ها ميتوان از انجام چند تست آزمايشگاهي متداول خودداري نمود.
Reference: Narahari,D., Testing Feed Quality in the Field: Use Your Senses, FEED TECH, Vol 6, No.6, 2002, pp.23-25
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
استفاده از سر شاخه هاي نيشكر به عنوان خوراك دام

طبق برنامه توسعه نيشكر، ميزان توليد سرشاخه نيشكر به 5/2 ميليون تن (معادل علوفه) خواهد رسيد. در حال حاضر اين ميزان 5/1 ميليون تن در هر سال مي باشد.
يكي از راه هاي دفع اين مزاحمت آتش زدن آن مي باشد كه در بسياري از مناطق نيشكر كاري چنين روشي بكار مي گيرند ليكن اين عمل، طي سالهاي اخير، از طرف سازمانهاي حمايت كننده محيط زيست مورد انتقاد قرار گرفته است.
با توجه به اينكه در ايران كمبود منابع خوراك دام عمده ترين عامل محدود كننده در توسعه توليدات دامي محسوب مي شود، اين فرآورده فرعي مي تواند به عنوان يك منبع خوراكي در تغذيه نشخوار كنندگان مورد استفاده قرار بگيرد.
بنابر اين دستيابي به روش هاي ساده و عملي استحصال و كاربرد بهينه از سرشاخه نيشكر در تغذيه دام در ايران يك موضوع ضروري محسوب مي شود.در مواردي كه زراعت نيشكر در سيستم هاي كشاورزي خرده پا انجام مي گيرد، سرشاخه اين گياه توسط دامداران از مزرعه جمع آوري شده و در تغذيه گاو و گاوميش مصرف مي گردد. كشور هندوستان را مي توان به عنوان نمونه بارزي از اين سيستم نام برد.
اما در مقياس هاي بزرگ مانند مزارع نيشكر در ايران، برداشت نيشكر عمدتاً بصورت ماشيني بوده كه در اين وضعيت، در هنگام برداشت ني، سرشاخه به عنوان يك معضل محسوب مي شود به نحوي كه بسياري موارد به سوزانيدن آن (قبل از برداشت ني) اقدام كنند.قابليت هضم ماده خشك سرشاخه نيشكر بين 48 تا 58 درصد و مجموع مواد مغذي قابل هضم آن 51 تا 55 درصد گزارش شده است در حاليكه ماده آلي محلول آن تا 98 درصد قابل هضم مي باشد، ميزان پروتئين خام در سرشاخه نيشكر 5 ا 5/6 درصد گزارش شده است.


براساس مطالعات انجام شده بر روي تركيبات شيميايي و قابليت نگهداري و توليد شير گاوهاي كم توليد (4-2 ليتر شير در روز) را به خوبي تأمين كند.استفاده از سرشاخه نيشكر به صورت تازه و يا خشك شده در خيلي از كشورهاي نيشكر خيز يك تجربه قديمي محسوب مي شود ليكن، با توجه به محدود بودن فصل توليد و برداشت ني، در مناطقي كه كشت نيشكر در سطح وسيع انجام مي گيرد، مصرف سرشاخه تازه در تغذيه دام بسيار محدود است و خشك نمودن آن نيز با مشكل مواجه مي باشد.يكي از روش هاي ذخيره سازي سرشاخه نيشكر مي تواند سيلو كردن آن باشد كه در اين مورد تاكنون پژوهش هايي انجام شده است.
بنا به گزارش پژوهشگران، با افزودن ملاس به ميزان 5 درصد و سولفات آمونيوم به ميزان يك درصد به سرشاخه نيشكر، خاصيت سيلويي آن بهبود يافت به نحوي كه در مقايسه با علوفه هاي سيلويي، سيلاژ سرشاخه نيشكر، از كيفيت خوبي برخوردار بوده است.در مناطق توليدكننده نيشكر مانند بعضي از كشورهاي آفريقايي، اين سرشاخه ها را به صورت خشك و يا سيلو ذخيره سازي نموده و از آن ها در تغذيه گاو و گاوميش استفاده مي كنند.
مطالعات انجام شده در ايران نيز نشان مي دهد كه سرشاخه نيشكر را با استفاده از مواد افزودني مانند ملاس و اوره مي توان به خوبي سيلو نموده و در تغذيه گاو و گاوميش آن را مصرف نمود.قابليت هضم ماده خشك سر شاخه‌ي نيشكر به طور متوسط 54 درصد و «تي- دي- ان» آن 51 درصد گزارش شده است.


با مصرف 15 كيلو گرم كنجاله تخم پنبه، در تغذيه گوساله پرواري، 5/1 كيلوگرم افزايش وزن روزانه به دست آمده است. در گاوهاي دورگ نيز با استفاده از سرشاخه نيشكر، همراه با كنجاله تخم پنبه، 5/12 كيلوگرم شير در روز بوده است. به هر صورت استفاده بهينه از اين منبع در جهت تأمين خوراك دام يك امر ضروري محسوب مي شود.در ايران نيز جهت عمل آوري و كاربرد سرشاخه نيشكر، در تغذيه دام، پژوهش هايي انجام شده است.
سرشاخه نيشكر سيلو شده با 5/0 درصد اوره و 3 درصد ملاس در جيره غذايي گاو شيري مورد آزمايش قرار گرفته و چنين نتيجه گيري شده است كه تا 75 درصد از بخش علوفه اي جيره را مي توان با سرشاخه نيشكر سيلو شده تأمين نمود، اما نكته اي كه در اينجا قابل توجه به نظر مي رسد ميزان و درصد بخش علوفه اي است كه مي تواند بازدهي جيره غذايي حاوي سرشاخه نيشكر را تحت تأثير قرار دهد.
گزارش هاي ديگري حاكي از آن است كه سرشاخه نيشكر را مي توان با افزودن 1 درصد اوره 3 درصد ملاس به خوبي سيلو نمود. مصرف سيلاژ تهيه شده در تغذيه گاوميش هاي شيرده عملكردي شبيه سيلاژ ذرت را نشان داده است. بررسي هاي انجام شده در خوزستان نشان داده است كه مفايسه چنين سلاژي با سيلاژ ذرت در جيره غذايي گاوميش، تأثيري در ميزان و تركيبات شير ندارد، در عين حالي كه هزينه تغذيه را كاهش مي دهد. همچنين تجربيات بدست آمده در كشور نشان داده است كه كاربرد سيلاژ سرشاخه نيشكر، حاوي 1 درصد اوره و 3 درصد ملاس، در تغذيه گوساله هاي پرواري تا 45 درصد از بخش علوفه اي جيره غذايي، تأثيري بر عملكرد دام ها ندارد.
در هر صورت سرشاخه نيشكر را مي توان به عنوان يك ماده خشبي در رديف علوفه فقير محسوب نمود اما با عمل آوري و غني سازي مي توان ارزش غذايي آن را بهبود بخشيد. همچنين با توجه به دارا بودن رطوبت قابل توجه در هنگام برداشت، مي توان آن را سيلو نمود و در تغذيه نشخوار كنندگان مصرف نمود. عليرغم كمبود علوفه در كشور، متأسفانه بخش عمده اي از سرشاخه نيشكر به هدر مي رود و از آن استفاده اي به عمل نمي آيد. اين درحالي است كه تحقيقات انجام شده در خوزستان ارزش غذايي، غني سازي، سيلو سازي سرشاخه نيشكر را تعيين و روش هاي كاربرد آن را در تغذيه گاو و گاو ميش توصيه نموده است.
نویسنده :دكتر حسن فضايلي
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
نقش آزولا در تغذیه دام
مقدمه
یكى از مهمترین مسائل یك دامدارى، چگونگى تامین خوراك دامهاست. چون خوراك دام یك ماده حیاتى است كه باید به‏صورت دایمى (روزانه و به‏موقع) در اختیار دام باشد. بنابراین، تامین غذاى دام به عنوان یك اصل مهم اهمیت زیادى دارد. یك دامدار باید براى تامین غذاى سالیانه دام و جلوگیرى از خطر كمبود غذاى دام یا افزایش هزینه آن، در فصل تابستان با جمع‏آورى علوفه یا سیلوكردن، توشه زمستانه را براى دام‏ها مهیا كند.
در دامدارى‏هاى ایران معمولا نیاز غذایى دام را كنسانتره و دیگر علوفه تشكیل مى‏دهد. در استان گیلان با توجه به شرایط جغرافیایى منطقه، انواع علوفه‏اى را كه به دام شیرى یا گوشتى مى‏دهند، عبارتند از: كاه گندم، كاه جو، سیلوى ذرت، ذرت علوفه‏اى، علف باغات، پَس چَر مزارع، برگ درختان، یونجه، شبدر و كاه برنج مى‏باشد كه دراین میان كاه برنج بیشترین مواد را در تغذیه دام تشكیل مى‏دهد.
با این حال جمعیت دامى استان آنقدر زیاد است كه انواع علوفه گفته شده نمى‏تواند نیاز غذاى دام‏هاى منطقه گیلان را تامین كند. بنابراین براى تامین خوراك دام مى‏توان از سایر منابع موجود استفاده كرد. یكى از این منابع مهم گیاه آزولا است. در این نشریه، ضمن معرفى آزولا، چگونگى و راه‏هاى عمل‏آورى و استفاده از این گیاه براى شما روستاییان عزیز توضیح داده مى‏شود.
استفاده از آزولا در تغذیه دام
گیاه آزولا براى اولین بار توسط دانشمندى به نام لامارك شناسایى شد. این گیاه به صورت شناور و به رنگهاى سبز و قرمز با منظره زیبایى در مرداب‏ها، تالاب‏ها، استخرهاى پرورش ماهى، گودال‏هاى كم‏عمق و رودخانه‏هاى داراى آب كم و آبگیرها دیده مى‏شود. دامداران ساكن اطراف مرداب‏ها یا افرادى كه در حاشیه رودخانه‏ها زندگى مى‏كنند و ... به راحتى مى‏توانند از این علوفه خوراك دام‏هاى خود استفاده كنند.

آزولا در مردابها ، تالابها ، استخرهای پرورش ماهی و ... میروید
رنگ آزولا در موقع رشد و نمو (فصل بهار و تابستان) سبز است و در موقع پاییز و زمستان به علت پوسیدگى قرمز مى‏شود كه در این موقع، براى غذاى دام مناسب نیست. چرخه زندگى گیاه آزولا 15-30 روز طول مى‏كشد. با توجه به شرایط جغرافیایى و اقلیمى منطقه و نوع جنس آزولا، میزان آن 30-80 تن در هر هكتار در ماه مى‏باشد. از این رو با توجه به شرایط منطقه مى‏توان از این گیاه استفاده كرد.
تولید زیاد بدون عملیات كاشت و استفاده‏هاى مختلف با روش‏هاى ویژه نگهدارى در دیگر فصل‏ها و ساده بودن كار، باعث شده تا آزولا به صورت‏هاى تازه، آب چكیده، خشك و یا سیلوشده مورد استفاده دام‏ها قرار بگیرد.
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
مشخصات گیاه آزولا


آزولا نوعى علف آبى از جنس گیاهى به نام سرخس مى‏باشد و در تمام مناطق دنیا وجود دارد. آزولا به فراوانى در كانال‏هاى آبیارى و بخصوص در مزارع برنج یافت مى‏شود. اندازه گیاه آزولا حدود 3 سانتى‏متر است. ساقه این گیاه به صورت شناور با برگ‏هاى كوچك و یك در میان روى هم قرار دارند.

از آزولا میتوان برای تغذیه دامها استفاده كرد

ریشه آزولا به صورت معلق در آب قرار دارد و طول آن به اندازه 2-5 سانتى‏متر مى‏رسد، برگ‏هاى آزولا دو قسمتى است. قسمت رویى برگ به رنگ سبز یا صورتى و گوشتى است و قسمت زیرى آن كه نازكتر است، با بافت‏هاى اسفنجى به صورت نیمه معلق در آب قرار دارد.

آزولا داراى چند نوع ریشه است كه به صورت افشان و آویزان رشد مى‏كنند.ریشه و ساقه‏هاى مسن در مرحله پوسیدگى به رنگ قهوه‏اى یا قرمز مى‏شوند.


آزولا در مرحله پوسیدگی به رنگ قهوه ای یا قرمز در می آید

ویژگى‏هاى آزولا

آزولا به فراوانى در رودخانه‏هاى كم‏شیب و آب پشت سدها و در منابع آبى كه راكد هستند، به راحتى رشد مى‏كند. میزان تولید روزانه آن در حدود 2 تن مى‏باشد. استفاده از آزولا بسیار راحت است. همچنین آزولا با روش‏هاى ساده تكثیر و برداشت مى‏شود. این مسائل جزء ویژگى‏هاى گیاه به حساب مى‏آید.

در بعضى از مكان‏ها، لایه‏اى ضخیم از آزولا سطح آب را مى‏پوشاند و لایه‏هاى زیرین آن به طور دائم در حال پوسیده‏شدن است. بنابراین آب این نهرها از نظر مواد غذایى بویژه فسفر، منگنز، آهن و ازت بسیار غنى است. آزولا مخصوص مناطق معتدله است و در محیطهاى اسیدى رشد مى‏كند و در دماى 14-40 درجه سانتیگراد هم رشد دارد.


گیاه آزولا در مناطق معتدله رشد خوبی دارد

روش تكثیر و انتشار آزولا


آزولا به راحتى در آبگیرها پرورش یافته و تكثیر مى‏شود. روش معمول تكثیر، روش سبزینه‏اى است. براى این منظور كافى است كه قسمتى از بافت‏هاى سبز و تازه آزولا را برداشته و در آبگیرهایى كه ارتفاع آب در آنها حدود 5-40 سانتى‏متر است، پخش كنید. دماى حدود 20-30 درجه سانتى‏گراد براى رشد و نمو آزولا بسیار مناسب است. انتشار آزولا از طریق آب‏هاى جارى، انسان و یا پرندگان صورت مى‏گیرد.


روش‏هاى مختلف استفاده از آزولا


اصلى‏ترین هدف از پرورش آزولا تامین خوراك دام است. با توجه به اینكه بیش از 2 میلیون هكتار از مساحت كشور، به خصوص مناطق گیلان استعداد خوبى براى پرورش این گیاه دارند، مى‏توان از آن براى تامین خوراك دام استفاده كرد.
آزولا داراى 23-30درصد پروتئین خام، 4درصد چربى خام و 3/5 درصد قند محلول و یك درصد فسفر است. علاوه بر آن، از املاح و ویتامین نیز غنى مى‏باشد. آزولا به شكل‏هاى مختلف در تغذیه دام مورد استفاده قرار مى‏گیرد كه مهمترین آنها عبارتند از:

آزولاى تر


گیاه آزولا را در موقع بهار و تابستان كه رنگ آن سبز است، برداشت كرده و یك درصد نمك به آن اضافه مى‏كنند و به عنوان علوفه در اختیار دام قرار مى‏دهند.

آزولای تر را با یك درصد نمك میتوان به دام داد

آزولاى نیمه خشك (آب چكیده)


آزولا را پس از برداشت حدود 10-24 ساعت در محوطه‏اى پهن مى‏كنند تا رطوبت آن گرفته شود و سپس با اضافه‏كردن یك‏درصد نمك، آن رادر اختیار دام قرار مى‏دهند.

آزولاى خشك


گیاه آزولا را پس از برداشت‏كردن، مدت زیادى در مقابل آفتاب مى‏گذارند تا خشك شود. در حین خشك‏شدن چندین بار آزولا را به هم مى‏زنند تا رطوبت آن كاملا گرفته شود. آنگاه آزولاى خشك شده را در گونى ریخته و انبار مى‏كنند و در مواقع مختلف (معمولا زمستان) با كنسانتره مخلوط مى‏كنند و در اختیار دام قرار مى‏دهند.

آزولاى سیلوشده


بهترین روش نگهدارى و عمل‏آورى علوفه آزولا، استفاده از سیلوى آن است. در این روش، چون آزولا با مواد دیگرى مخلوط مى‏شود، ارزش غذایى آن بالا مى‏رود و خوش‏خوراك‏تر مى‏شود. از سوى دیگر، آزولاى سیلوشده را مى‏توان به عنوان علوفه تر در تمام فصول سال در دامدارى‏هاى شیرى یا گوشتى استفاده كرد.

با سیلو كردن، ارزش غذائی آزولا زیاد شده و خوش خوراكتر میشود
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
روش سیلوكردن آزولا

یكى از راه‏هاى نگهدارى آزولا سیلوكردن آن است. در این روش، آزولا را پس از برداشت به مدت 24 ساعت در فضاى آزاد پهن مى‏كنند تا مقدارى از رطوبت آن گرفته شود. سپس 75 كیلوگرم از آزولا را با 25 كیلوگرم تفاله خشك چغندر قند (تفاله خردشده) مخلوط مى‏كنند. پس از آماده‏سازى جایگاه سیلو، مقدارى علوفه خشك را به ارتفاع 15 سانتى‏متر درداخل سیلو مى‏ریزند و سپس آزولاى مخلوط شده را روى علوفه مى‏ریزند و توسط غلتك چوبى یا لگدكوب‏كردن، مواد سیلوشده را فشرده (متراكم) مى‏كنند.

سیلو كردن آزولا ، یكی از راههای نگهداری آن است

دوباره 75 كیلوگرم آزولا و 25 كیلوگرم تفاله چغندر قند را با هم مخلوط كرده و در داخل سیلو ریخته و فشرده مى‏كنند و این عمل را آنقدر ادامه مى‏دهند تا سیلو پر شود. پس از پرشدن سیلو روى آن كاه ریخته و سپس با پلاستیك كاملا مى‏پوشانند. روى پلاستیك سیلو، جسم سنگینى مثل سنگ، بلوك، آجر، چوب یا گل مى‏ریزند تا آزولا سیلو شده در حالت فشرده (و بدون هوا) حفظ شود. پس از گذشت حدود 45 روز، علوفه آزولا به سیلوى آزولا تبدیل مى‏شود. با بازكردن سیلو بوى ترشى كاملا احساس مى‏شود، از این پس مى‏توان از سیلوى آزولا به همراه دیگر علوفه در تغذیه پروارى یا شیرى استفاده كرد.


پس ازگذشت 45 روز علوفه آزولا به سیلوی آن تبدیل میشود

نحوه استفاده از سیلوى آزولا در تغذیه دام


از سیلوى آزولا در تغذیه دام به روش زیر استفاده مى‏شود:

- روز اول نیم كیلوگرم آزولاى سیلوشده را با كاه مخلوط كرده و در اختیار دام قرار مى‏دهند.
- در روز دوم مقدار یك كیلوگرم سیلوى آزولا را با كاه مخلوط كرده وبه دام مى‏دهند.

- این عمل را هر روز با افزایش نیم كیلوگرم آزولاى سیلوشده به مقدار روز قبل تكرار مى‏كنند. پس از گذشت یك هفته، حیوان كاملا به جیره جدید عادت مى‏كند. براى هر راس گاو پروارى مى‏توان تا مقدار 10 كیلوگرم و براى هر راس دام شیرى تا 15 كیلوگرم آزولاى سیلوشده را به صورت روزانه استفاده كرد.

سیلوی آزولا را باید به تدریج در اختیار دام قرار داد

پس از هر بار استفاده از سیلو، بلافاصله روى سیلو را كاملا مى‏پوشانند تا از ورود هوا و خراب‏شدن سیلو جلوگیرى شود. آزولاى سیلوشده چون به صورت تازه با تفاله چغندر سیلوشده ست، بسیار خوشخوراك بوده و از پروتئین و قابلیت هضم بالایى برخوردار است.
چند نكته مفید:

1- گیاه آزولا به صورت شناور در مرداب‏ها، استخرهاى پرورش ماهى، آبگیرها و رودخانه‏ها با آب كم مشاهده مى‏شود.

2- قسمت رویى برگ آزولا به رنگ سبز یا صورتى و گوشتى است.

3- گیاه آزولا با روش‏هاى ساده، تكثیر و برداشت مى‏شود.

4- اصلى‏ترین هدف از پرورش آزولا، تامین خوراك دام است.

5- آزولا داراى پروتئین و چربى خام، قند محلول و از املاح و ویتامین غنى است.

6- در بهار و تابستان، از آزولاى تر، در تغذیه دام استفاده مى‏كنند.

7- آزولاى خشك را با كنسانتره مخلوط كرده و در زمستان در اختیار دام قرار مى‏دهند.

8- آزولاى سیلوشده را مى‏توان در تمام فصل‏هاى سال به دام‏هاى شیرى گوشتى داد.

9- پس از هر بار استفاده از سیلوى آزولا، روى سیلو را كاملا بپوشانید
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
تغذيه گاوهاي شيري به منظور كاهش دفع N,P,K به محيط
بيش از پيش ، جامعه ما به سيستمهاي توليدي دامهايي كه نه فقط توليدات اقتصادي و غذايي با كيفيت بالا دارند ، بلكه تأثيرات محيطي منفي و نا مطلوب را به حداقل برسانند ، نيازمند مي باشد .مديريت تغذيه اي بطور پيوسته در طي زمانهاي مختلف بهبود يافته و به توجيه افزايش ميانگين توليد شير كمك مي كند . اقدامات ضروري براي دامداران و خوراك دهندگان ، تنظيم جيره ها براي سطوح بالاي توليد ، به حداقل رساندن اثرات محيطي و دفع بيش از حد پتاسيم و نيتروژن و فسفر به حالت ادرار و مدفوع مي باشد . يك شيوه ي درست در اين مورد ، حفظ تنظيم جيره هاي متعادل و سودمند ، بعنوان اولين هدف است و البته توجه اساسي به فرموله كردن متعادل شيوه هاي تغذيه اي براي به حداقل رساندن اثر عوامل محيطي نامطلوب ، مورد نياز مي باشد. در بسياري از حالات يك جيره اي كه بطور صحيح تنظيم شده و دقيقاً احتياجات گاو را براي توليد شير بر آورده مي نمايد و همچنين دفع بيش از حد فسفر و پتاسيم و نيتروژن به حالت ادرار و مدفوع را به حداقل مي رساند ، مي تواند مؤثر واقع شود .
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
نكات كاربردی در مدیریت تغذیه ای گاو های شیری
مدیران موفق واحد های تولید دامی با عجین نمودن هنر و تجربه ی گذشتگان با علوم پیشرفته ی تغذیه ای امروزی كه آمیزه ای جالب توجهی را تحت عنوان مدیریت تغذیه ای به وجود آورده اند كه با كاربرد علمی این برنامه ها در مزارع دامپروری و با سود آورنمودن این بخش تولیدی برای سرمایه گذاران این واحد ها كه زمینه ی مطمئنی در رابطه با تضمین اقتصادی فعالیتشان فراهم می آورند . مدیران مذبور عمده علت موفقیتشان را علم وعلاقه به زمینه ی مورد فعالیت و تحت نظر گرفتن نكات ریزی می دانند كه اگر چه ساده و عملی هستند ولی اغلب از دید افراد پنهان مانده و یا به مورد اجراگذاشته نمی شوند . در ذیل به تعدادی از آنها كه می توانند در زمینه ی تغذیه كاربردی گاوهای شیری مفید و سودمند باشند كه اشاره می شود :
نكات عمومی در تغذیه گاوهای شیری :
1- گاوها را بر اساس مرحله ی شیرواری یا میزان تولید كه دسته بندی نموده و و بر اساس نیازهایشان تغذیه نمایند .
2- در طول سال از برنامه ی تغذیه ای كه اقتصادی و متعادل شده باشد و بتواند نیازهای حیوان را برآورده نماید استفاده كنید .
3- جهت مصرف حداكثر میزان خوراك اختصاصی كه خوش خوراكی جیره مد نظر بوده و برای این منظور از اقلام خوراكی متنوع و با كیفیت خوب استفاده نمایید .
4- دستگاه گوارش گاوها از قسمت های بسیار فعال بدن هستند برای كار بهتر این دستگاه از دادن مواد معین غافل نباشید .
5- دفعات خوراكی دادن به گاوها را تنظیم نموده و مطابق برنامه عمل نمایید .
6- گاوها علاقه خاصی به استفاده از علوفه های تازه و آب دار دارند كه در صورت در دسترس و ارزان بودن در تغذیه ی آن را به كار ببرید .
7- تركیبات مواد مغذی اقلام خوراكی متنوع و متغییر است . با آنالیز آزمایشگاهی آنها از اجزای مواد مغذی جیره ی فرموله شده اطمینان حاصل نمایید .
8- آب تمیز كه سالم و گوارا به صورتی دائمی در اختیار گاوها قرار دهید
9- شرایط محیطی مناسبی به خصوص در فصول تابستان و زمستان برای گاوها فراهم نمایید .
10- هر گونه تغییری در جیره ی غذایی را به تدریج به انجام برسانید .
11- از جیره های مخلوط استفاده كنید (كنسانتره –علوفه )
12- ضمن خشبی بودن علوفه ی مصرفی كه قلعه های خرد شده علوفه ریز باشد .
13- تدابیر لازم جهت به حد اقل رسانیدن تلفات خوراك را به عمل آورید .
14- جهت اطمینان از میزان كافی خوراك مصرفی در جیره حد اطمینان را مد نظر بگیرید .
15- ضمن اختصاص دادن گارگران دلسوز و وظیفه شناس جهت رسیدگی به تغذیه گاوها كارگران این بخش را به دفعات عوض نكنید .
16- تغذیه از موارد بودار را در 5/0 تا 2 ساعت قبل از شیر دوشی یا بعد از شیر دوشی به انجام رسانید
17- علوفه را به مدت طولانی ذخیره ننموده و در موقع مصرف از عدم وجود كپك و قارچ زدگی و اجسام خارجی مطمئن شوید .
18- برای مقابله با عوارض مصرف جسم خارجی احتمالی مگنت یا آهن ربا به حیوان بخورانید .
19- برنامه ی مبارزه با انگل ها به خصوص انگلهای دستگاه گوارش را با جدیت پی گیری كنید .
20- در موقع استفاده از جیره های حاوی ذرات ریز یا آردی به منظور بازده بهتر خوراك مصرفی و جلوگیری از ضایعات تنفسی از مواد خیس كننده و چسباننده نظیر چربی یا ملاس استفاده كنید .
تغذیه ی دوره ای گاوهای شیری :
تغذیه ی دوره ای یا مرحله ای عبارتست از طراحی برنامه های تغذیه ای گاوها براساس میزان تولید – مصرف غذا – تغییر وزن بدن و زایمان .
ترتیب تولید در گاوهای شیری به صورت زیر می باشد :
1- دوره ی اوج شیر دهی
2- دوره ی افزایش اندوخته های بدن (افزایش وزن ) . 5و4- دوره ی خشك (2 ماه پایانی آبستنی )
بر اساس پنج مرحله تولید حیوان به شرح زیر می باشد :
1- از هنگام زایمان تا 80 روز بعد از آن
2- 80 تا 200 روز بعد از زایمان
3- 200 تا 305 روز بعد از زایمان
4- 45 تا 60 روز قبل از زایمان
5- گروه گاوهای كه دوره خشكی آنها رو به اتمام است با توجه به این مراحل برنامه های تغذیه ای اختصاصی جهت تولید بیشتر و نگهداری سالم گاوهای شیری اعمال می گردد :
1- برنامه های تغذیه ای در مرحله اول تولید :
پس از زایش تولید شیر به سرعت افزایش می یابد و در 6 تا 8 هفته به بیشترین مقدار می رسد اما مصرف غذا نسبت به نیازهای تولیدافزایش نمی یابد به گونه ای كه بیشترین مقدار مصرف ماده ی خشك 12 تا 15 هفته پس از زایش خواهد بود از این رو بیشترین ماده گاوهای شیرده برای 8 تا 10 هفته در حالت تعادل منفی انرژی خواهند بود . گاوهای پر شیر احتمالاً تا هفته ی بیستم و یا بیشتر در تعادل منفی انرژی خواهند بود .
گاو شیر ده كمبود انرژی دریافتی برای تولید شیر را از اندوخته های بدن تامین كرده و در این دوره از وزن آن كاسته می شود دوران بحرانی تغذیه ی گاوهای شیر ده از زمان زایش تا اوج شیر دهی است . هر كیلوگرم افزایش شیر در این دوره 200 كیلوگرم شیر بیشتر در كل دوره ی شیر دهی را در پی خواهد داشت .
در این دوره رعایت نكات ذیل ضروری است :
- از تغییرات ناگهانی و سریع جیره كه موجب ناراحتی های گوارشی می شود خود داری نموده و تغییرات تدریجی را دست كم دو هفته پیش از زایش آغاز نمایید .
- از افزایش كنسانتره تا موقع برطرف شدن تنش های مربوطه به زایش خودداری نموده و سطح آن را در حدی نگهدارید كه گاو شیر ده با دریافت حداقل مقدار ADF (18 تا 19 درصد ) ضمن بر خورداری از سلامتی دستگاه گوارش شیر با كیفیتی نیز تولید كند . میزان مصرف كنسانتره نباید بیش از 5/2 درصد وزن بدن باشد . تعداد دفعات تغذیه ای كنسانتره باید افزایش یافته و هر بار با مقدار اندكی كنسانتره تغذیه شود .
- دقت كافی در مورد تامین مواد مورد نیاز گاو شیر ده و نسبت صحیح آن با انرژی كه میزان قابل توجهی از آن از اندوخته های چربی بدن تامین می شود اعمال نمایید در این مرحله از مواد ازته ی غیر پروتیینی با تجزیه ی كم در شكمبه استفاده كنید .
- با استفاده از علوفه های مرغوب و باكیفیت خوب و عوامل اشتها آورمصرف ماده ی خشك را افزایش دهید .
- سعی كنید علوفه های مورد تغذیه به قطعات ریز خرد نشوند و در صورت الزام از چنین علوفه هایی برای حفظ تعادل PH شكمبه و كاهش اسیدوز و دیگر ناراحتی های گوارشی بافرهای شیمیایی نظیر بی كربنات سدیم استفاده كنید .
- عوامل استرس زا نظیر واكسیناسیون سم چینی حمام ضد كنه و..... را به بعد از سپری شدن اوج شیر دهی موكول كنید .
- استفاده از مكمل نیاسین كه ممكن است از دوره ی خشك آغاز شده باید برای گاوهای پر شیر ادامه یابد در این حالت مصرف غذا احتمالاً بیشتر و احتمال بروز كنیوز كمتر خواهد بود .
- با تغذیه ازمكمل های پر انرژی نظیر چربی و ملاس مصرف انرژی را بالا ببرید .
2- مدیریت تغذیه ای در مرحله دوم شیر دهی :
در این دوره گاو مرحله حساس پیك (peak) با حداكثر تولید را سپری كرده و واكنش های حیوان به حالت عادی برگشته و می تواند در صورت برخورداری از جیره ی متوازن توانایی های تولیدی خویش را بروز دهد . در این مرحله مدیریت گاوداری گاوهای مورد نظر را از لحاظ وضعیت بدنی بررسی نموده و در صورت برخورد با موارد غیر عادی نظیر رشد بی رویه گاوها و یا لاغری بیش از حد آنها درصدد اصلاح جیره بر آیید .
3- مدیریت تغذیه ای در مرحله آخر شیر دهی :
مدیریت تغذیه ای گاوهای شیرده در این مرحله آسان تر از مراحل دیگر است زیرا در این مرحله مصرف مواد غذایی بیشتر از نیازهای تولید شیر بوده تولید شیر رو به كاهش است .
نكاتی كه مد نظر مدیریت گاوداری باید باشد عبارتند از:
- كاهش وزن ایجاد شده در آغاز دوره ی شیر دهی باید به گونه ای جبران شود كه گاودر آغاز دوره ی خشك از وزن مناسبی برخوردار باشد .
- حداكثر كوشش در رابطه با تداوم شیر دهی در حد امكان به عمل آید .
- تلیسه های جوان نیازهای ویژه ای برای رشد دارند . بنابر این برای ایجاد رشد در تلیسه 2 ساله 20 درصد و برای تلیسه های 3 ساله 10 درصد از مواد غذایی بیشتر از تعداد مورد نیاز برای نگهداری منظور شود .
- با توجه به تقاضای كم مواد مغذی می توان نسبت علوفه به كنسانتره را افزایش داده و با استفاده از تركیبات ازت دار غیر پروتئینی هزینه های غذایی را كاهش داد .
- جهت خشك كردن گاوها در پایان این مرحله میتوان غذا و آب مصرفی را محدود نمود .
4- مدیریت تغذیه ای گاوهای خشك :
به منظور آماده سازی گاو برای شیر دهی بعدی باید یك دوره ی خشك در نظر گرفته شود . با در نظر گرفتن یك دوره ی خشك 60 روزه تولید شیردهی بعد برای بیشتر ماده گاوها بهینه خواهد بود . .اگر دوره ی خشك كمتر از 40 روز باشد بافت پستان زمان كافی برای بازسازی نداشته و در نتیجه تولید شیر در شیر دهی ایده آل نخواهد بود . اگر دوره ی خشك بیش از 70 روز باشد گاوبیش از اندازه چاق می شود درحالی كه تولید شیر در شیر دهی بعد بیشتر نبوده و دشواری چاقی نیز در پی خواهد آمد . گفته می شود كه بازدهی مصرف انرژی برای بافت سازی به هنگام شیر دهی بیشتر از دوره ی خشك است از این رو باید كوشش كرد كه كاهش وزن گاو در هفته های پایانی شیر دهی جبران گردد . بدین ترتیب افزایش وزن ماده گاو در دوره خشك بیشتر مربوط به رشد جنین خواهد بود .
مواردی كه در این مرحله در زمینه تغذیه ی گاوها در نظر می باشند عبارتند از :
- مصرف كلسیم باید به كمتر از 100 گرم در روز محدود شود و هم زمان فسفر كافی در اختیار گاو ها قرار گیرد ( 35 تا 40 گرم فسفر در روز برای نژادهای بزرگ) كلسیم بیشتر به ویژه اگر جیره از نظر فسفر كمبود داشته باشد احتمال بروز تب شیر را افزایش خواهد داد .
- اگر علوفه كمبود سلنیوم دارد باید روزانه 3 تا 5 میلی گرم سلنیوم به علوفه اضافه كرد . اگر مصرف ویتامین E در خوراك زیاد نباشد موجب جفت ماندگی می شود .
- از تغذیه ی زیاد مواد معدنی باید خودداری كرد (به ویژه مخلوط بافر های نمك های سدیم ) و مصرف نمك طعام را باید به حداكثر 28 گرم در روز محدود نمود .
مصرف زیاد نمك موجب نگهداری آب در بدن و ایجاد خیز یا ادم در برخی گاوها به ویژه تلیسه های شكم اول می شود .
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
علوفه كلزا در تغديه دام
مقدمه
بسياري از گونه هاي جنس براسيكا و ساير جنسهاي خانواده‌ي كروسيفر داراي ارقام علوفه‌اي هستند كه به صورت علوفه كم و تازه سيلو شده مصرف ميگردد. همچنين گاه ارقام اصلاح شده اين گونه از جمله كلزا در تعليف دامها استفاده ميشود. از مزاياي اين ارقام زمان توليد علوفه در تيپ هاي پاييزه آنهاست كه مصادف با كمبود شديد علوفه مخصوصاً در شرايط آب و هواي ايرا ن مي باشد. گذشته از ارزش و اهميت غذايي، بالا بودن مقدار روغن و پروتئين در دانه كلزا اين امكان را فراهم مي سازد تا با كشت اين گياه مقدار قابل توجهي روغن و پروتئينهاي گياهي از هر هكتار زمين استحصال نمود. برداشت 3 تن دانه از يك هكتار زمين معادل توليد 1200 كيلوگرم روغن نباتي 1650 كيلوگرم كنجاله در هر هكتار مي باشد. در حالي كه برداشت اين مقدار روغن و پروتئين از ساير دانه هاي روغني مقدور نخواهد بود.كنجاله كلزا در ارقام جديد از نظر كيفي نزديك به كنجاله سويا و حدود 40 درصد پروتئين دارد از اين رو يكي از منابع بسيار غني پروتئين گياهي در تغذيه دام و طيور مي باشد. همچنين كنجاله كلزا حاوي 13 درصد فيبر مي باشد. وجود مقدار نسبتاً زياد فيبر در كنجاله يك عامل محدودكننده در استفاده از آن به عنوان خوراك دام محسوب ميشود چرا كه توان توليد انرژي را در جيره غذايي كاهش ميدهد. حدود 58_50 درصد وزن خشك دانه كلزا را كنجاله تشكيل مي دهد. پروتئين موجود در كنجاله حاوي تركيب مناسب از اسيدهاي آمينه است و قابل مقايسه و رقابت با كنجاله ساير دانه هاي روغني مي باشد. يكي از مشكلات جديد دامداران استان در تامين علوفه، كاهش سطح زير كشت پنبه است كه باعث كم شدن كنجاله پنبه در استان شده و در نتيجه با ورود تفاله چغندر قند و ملاس در جيره غذايي دامهاي استان درصد چربي شير كاهش يافته و دامداران منطقه از نظر فروش شير به كارخانه هاي شير پاستوريزه به خاطر افت درصد چربي شير متضرر مي شوند. اميد است با توليد كنجاله كلزا، تا حدودي مشكلات دامداران استان برطرف شود.
علوفه كلزا
كلزا و خردل قهوه اي يا زرد آسيايي مي توانند در برنامه تغذيه دام ها وارد شوند اما در زمينه مصرف آنها بايد احتياط هايي صورت گيرد اين گياهان مي توانند غذاي خوش طعمي براي دامها مخصوصاً گاوها باشند و بهتر است چند روز به مقدار كم به دام خورانده شود تا با طعم و مزه ي آن سازگار شوند. ميانگين پروتئين خام بر پايه ماده خشك آن 10 تا 12 درصد است كه تا 16 درصد مي تواند افزايش يابد. ميانگين كل مواد معدني قابل هضم، 50 تا 55 درصد يا بالاتر است. جهت تعيين ارزشهاي واقعي مواد معدني در علوفه، تجزيه علوفه توصيه ميشود.
براي بدست آوردن حداكثر ماده خشك و همچنين حفظ پروتئين خوب با سطح انرژي بالاتر، بهتر است گياهان در مرحله ابتداي غلاف بندي درست قبل از آنكه گلها ريزش كنند، از محل ريزش برگها بريده شوند. اكثر توليد كنندگان علوفه كلزا اظهار مي دارند كه عدل بندي اين گياهان در رطوبت مناسب مشكل است و پيشنهاد مي كنند كه عدل هايي ساخته شود كه مشكلات ضايعات علوفه را كاهش دهد و همچنين خردكردن علوفه خشك، تضمين مناسبي براي خشك شدن يكنواخت است. كلزا و خردل همچنين ميتوانند به عنوان علوفه قصيلي (سيلويي) مطرح شوند در اين گياهان ميزان رطوبت در زمان برداشت بالا است (80-75درصد) پلاسيده شدن علوفه سبز در زير 65 درصد رطوبت مشكل است و اگر رطوبت در هنگام سيلو كردن بالاي 70 درصد باشد، مشكلاتي در علوفه سيلوشده بوجود مي آيد. خردكردن فرآيند (خشك شدن) علوفه را تسريع خواهد نمود. بعضي از توليد كنندگان علوفه سيلويي نتايج خوبي بدست آوردند زماني كه سيلو علوفه كلزا يا خردل با لايه هاي متناوب از كلزا و غلات كه بصورت قصيلي (تر) برداشت شدند، پر شده بود. و در هنگام تغذيه دام ها لايه ها يا يكديگر اختلاط يافتند. همچنين تجمع باكتري هاي تلقيح كننده در علوفه سيلو شده ممكن است براي گياهاني كه كربوهيدرات محلول كمي دارند، مفيد باشد. بعضي از توليد كنندگان علوفه معتقدند كه دامها فقط از يك نوع علوفه كلزا تغذيه شوند واگر علوفه خشك باشد بهتر است. در اينجا ذكر اين نكته ضروري است كه فقط 50 تا 60 درصد از كل تغذيه روزانه دامها از علوفه خشك كلزا يا خردل مجاز مي باشد و بيشتراز اين درصد توصيه نمي شود زيرا در اثر رژيم غذايي طولاني مدت دامها از اين منبع غذايي، ممكن است شرايطي كه كم خوني همو ليتيك ناميده ميشود، توسعه يابد. تغذيه نزديك به 50 درصد يا كمتر از علوفه كلزا يا خردل در رژيم غذايي روزانه دامها از كم خوني هموليتيك جلوگيري مي كند. تغذيه گاوها از علو فه هاي خانواده براسيكا در دوره هاي طولاني مدت ممكن است به مقدار ناچيز مانع از جذب مواد معدني مخصوصاً مس و سلنيوم شود بنابراين اطمينان از وجود مقادير توصيه شده مواد معدني مخصوصاً مس و سلنيوم در جيره غذايي گاوها، ضروري مي باشد. همچنين به مقادير ناچيز باعث معدني شدن نمك و مكمل هاي معدني مانند مس و سلنيوم ميشود. اين ماده (مس و سلنيوم) بايد به نسبت هاي لازم به محتويات علوفه خانواده براسيكا اضافه شود. اطلاعات نشان ميدهد كه كلزا مي تواند منبع غذايي خوبي براي دامها باشد. هوپ 2001 اظهار ميدارد كه بريدن و قطع به موقع ومناسب علوفه براي جلوگيري از كاهش كيفيت علوفه ضروري مي باشد. حداكثر توليد ماده خشك در علوفه خشك شده زماني بدست مي آيد كه كلزا در ابتداي مرحله غلاف بندي بريده شود. (زيرا بعد از تشكيل غلاف، ميزان گلوكز ينوليتها در علوفه بالا مي رود چون غلافها محل اصلي سنتز گلوكز ينوليتها هستند) جهت برداشت كلزا در مرحله ي ابتداي غلاف بندي آب و هوا بايد چند روز مساعد باشد زيرا خشك شدن علوفه كلزا وقت زيادي ميگيرد. در موقع جمع آوري ساقه هاي خشك شده، بايد از خشك بودن علوفه اطمينان حاصل نمائيد زيرا در اثر مرطوب بودن، قارچ ها در علوفه رشد كرده وباعث كپك زدگي علوفه مي شوند و اگر خشك شدن علوفه مناسب نبود بايد در مزرعه چند روز ديگر باقي مانده تا در اثر هوادهي كاملاً خشك شود. متاسفانه برگهاي خشك شده كانول مستعد (خرد شدن) مي باشند. و به طور ايده آل اگر علوفه خشك شده بعد از شبنم عدل بندي شود از ريزش و خرد شدن برگ ها تا حدودي جلوگيري مي شود. همچنين هوپ 2001 اظهار مي دارد كه كلزا منبع پروتئيني خوبي در رژيم هاي تغذيه حيوانات مي باشد. در نمونه هاي (علوفه خشك كلزا) كه از شمال داكوتا) برداشت شده بود حاوي 16 درصد رطوبت و تي.دي.اِن آن 92/106 بر اساس ماده خشك بود. همچنين اگر علوفه كلزا سيلو شود از نظر ارزش غذايي رقيبي براي (علوفه خشك يونجه ) مي باشد. علوفه خشك شده همچنين براي دامها خيلي خوش طعم مي باشد اما براي اين كه دامها با مزه و بوي آن سازگار شوند در ابتدا بايد مصرف آن كم باشد فايده خوب اين است كه در طي اولين روزهايي كه دامها از علوفه خشك كلزا استفاده مي كنند، علوفه خشك كلزا بايد 10 تا 15 درصد جيره غذايي روزانه دامها را تشكيل دهد.
ورن ركز (2001) از دانشگاه مركزي (ساسكا چوان كانادا) اظهار مي دارد كه كيفيت تغذيه كلزا وابسته به زمان بلوغ است. كلزا در زمان گل دهي در حدود 14 درصد پروتئين بر اساس بر ماده خشك دارد كه حجم انرژي آن با علوفه سبز غلات مشابه است. با آنكه پروتئين به عنوان مثال كلزا كاهش اما هنوز عمدتاً كيفيت غذايي در حد موثر مي باشد. همچنين ورن ركز (2001) پيشنهاد ميكند كه در اثر سرما و بالا بودن رطوبت هوا، چون خشك كردن علوفه مقدور نمي باشد، سيلوكردن علوفه به طور واضح داراي برتري مي باشد. علوفه سبز كلزا جهت سيلوكردن، به علت اين كه "قند" محلول زيادي ندارد، نياز به سطوح كربوهيدرات براي باكتريهاي تخمير كننده دارد. سيلوكلزا را مانند هر علوفه ديگر مي توان به صورت لايه لايه پر كرد و اگر به صورت لايه هاي متناوب با علوفه سبز غلات در سيلو قرار گيرد، باعث كمك به فرآيند تخمير سيلو ميشود. در بعضي از مزارع،كلزا به همراه يولاف وحشي برداشت شده و بعد از خرد كردن به صورت توام سيلو ميشوند. فايده اين عمل داشتن سطح بالاتر از قندهاي محلول در گياه (يولاف وحشي) مي باشد. همچنين ممكن است از توليد كنندگان علوفه سيلويي از اسپري ماده تلقيحي خشك براي كمك به عمل تخمير سيلو استفاده كنند. كه در نهايت بايد محل سيلو كاملاً پوشيده شود تا هوا به داخل سيلو نفوذ نكند. همچنين بر اساس نظر ركز (2201) تنها 40 درصد جيره غذايي روزانه دامها بايد از علوفه كلزا تامين شود. در استان گلستان يكي از علفهاي هرز مزارع كلزا، (يولاف وحشي) مي باشد كه در صورت عدم مبارزه شيميايي مشكلاتي در زمان برداشت به وجود مي آيد. پس بهتر است اگر مزرعه كلزايي براي برداشت علوفه اي در نظر گرفته شد با علف هاي هرز آن مخصوصاً يولاف وحشي مبارزه نشود
بريان دويگ (2002) اظهار مي دارد كه زمان برداشت علوفه كلزا هنگامي است كه برگها كاملاً خشك باشد و براي تغذيه از علوفه كلزا عدل بندي شده بهتر است ابتدا توسط يك خرد كننده، ساقه ها شكسته شود تا دامها تشويق شوند كه بطور خيلي كامل علوفه را مصرف كنند. به نظر دويگ (2002) در كلزا مقدار سولفور بالا مي باشد كه اين مقدار با مس وسلنيوم رابطه دارد. و بايد از معدني شدن مكها و مكملهاي معدني كه محتوي مس و سلنيوم هستند اجتناب شود. همچنين به نظر دويگ 50 تا 60 درصد از جيره غذايي دامها بايد از علوفه كلزا تامين شود و بيشتر از اين مقدار مشكلاتي براي دامها ايجاد مي كند. در يكي از مطالعاتي كه در خصوص انواع مقادير مواد معدني در زراعت كلزا در كشور فرانسه به عمل آمده است، مواد مهم غذايي استخراج شده از خاك در يك هكتار زراعت كلزا با توليد 5/3 تن محصول به شرح زير بوده است.
مواد معدني
مقادير مصرفي(كيلوگرم در هكتار)
مقداري كه با محصول برداشت شده(كيلوگرم)
مقدار برگشتي به زمين با بقاياي گياه (كيلوگرم)
ازت
210
95
115
فسفر
75
40
35
پتاس
300
30
270
آهك
150
15
135
منيزيم
75
12
63
گوگرد
185
62
123
به طوري كه ملاحظه مي شود اگر در تناوب زراعي، به سطوح بالاي ازت نياز باشد. كلزا به عنوان يك محصول مناسب در تناوب نمي باشد. زيرا (كاه و كلش) آن محتوي مقادير نسبتاً زيادي ازت مي باشد كه پس از برداشت در مزرعه باقي مانده و متعاقباً معدني مي شود. بالا بودن مقدار ازت در كاه و كلش كلزا تا حدودي نگران كننده است و احتمال بالا بودن نيترات سمي در علوفه وجود دارد. در كلزا نيترات مثل بعضي از گياهان علوفه اي تجمع نمي يابد. اما پتانسيل آن مخصوصاً زماني كه گياه تحت تنش خشكي، گرما و آب گرفتگي پاي بوته هاي يا آب و هواي سرد قرار مي گيرد، وجود دارد. بقاياي كلزا در طي زمان اثر سميت خود را از دست مي دهند (نيترات سمي ) ولي دما هاي پايين در طي زمستان ،باعث به تعويق افتادن فرآيند (تجزيه ميكروبي) و (سميت زدايي) مي شود. ركز (2001) اظهار مي دارد كه ممكن است جهت تغديه علوفه كلزا توسط دامها به آناليز علوفه جهت تعيين نيترات نياز باشد و اگر علوفه كلزا بعد از سرمازدگي برداشت شود نيتراتها تا حدودي محدود ميشوند. قطع علوفه سريعاً بعد از سرمازدگي داراي اهميت مي باشد زيرا در اين زمان نيتراتها در ريشه تجمع مي يابند. انتظار مساعد شدن هوا بعد از بارندگي براي برداشت علوفه كلزا به گياه اجازه فتوسنتز مجدد را داده و گياه ميتواند از مقادير بالاي نيتراتها در خاك استفاده نموده و سطح نيترات علوفه بالا مي رود. به طور كلي بايد پذيرفت كه تغذيه انحصاري (نشخواركنندگان ) با علوفه سبز و تازه كلزا صحيح نيست زيرا از تركيب غذايي نامناسبي برخوردار است. مقادير بسيار زياد (پروتئين) و مقادير كم (الياف) علت اين موضوع مي باشد.
تركيبات شيميايي و مسموميت هاي ناشي از مصرف علوفه خانواده براسيكا
در ايستگاه تحقيقاتي هلند"، مشاهده شد كه تغذيه حيوانات با برسيكا يخ زده موجب مسموميت با علايم زير شده:
ناراحتي، ازدياد حركات تنفسي، حركات غير ارادي، سيانوز مخاطات، سقط جنين به خصوص در خوك علايم فوق مشخصه مسموميت با نيتريت است و مي توان چنين نتيجه گرفت كه در نتيجه يخ زدگي و سپس آب شدن آن مقداري از مواد قندي ريشه ها از بين رفته، موجب ازدياد مقدار نيترات در ريشه ها شده است و اين تغييرات مخصوصا ً در مزارعي كه ميزان ازت نيتريك خاك زياد باشد، بيشتر مشاهده ميشود. در نشخوار كنندگان نيترات درشكمبه حيوان تبديل به نيتريت دو سود و سپس تبديل به آمونياك مي شود. اما ممكن است نيتريت وارد خون شده موجب تغيير هموگلوبين شود، چنانچه مقدار آن زياد باشد.
موجب مسموميت حيوان مي گردد. در حقيقت در اين نوع مسموميت خون نمي توان اكسيژن را به بافت ها و سلولها برساند. دانه در خانواده براسيكا حاوي ماده ضد تيروئيدي به مقدار تقريبي 8 گرم در هر كيلو دانه مي باشد. كه اين ماده مانع رشد حيوان شده و ايجاد گواتر مينمايد. براي درمان مسموميت بايد بلافاصله رژيم غذايي حيوان را عوض نموده و مواد قندي بيشتري به حيوان خورانده شود. اضافه كردن دانه غلات به جيره غذايي به مدت طولاني بسيار مفيد است.

منابع

1- دهشيري ، ع 1378. زراعت كلزا . دفتر توليد برنامه هاي ترويجي و انتشارات فني
2- شماع ، م وه ،ساعدي . 1370 . گياهان سمي و تاثير مسموميت آنها در حيوانات . انتشارات دانشگاه تهران .
3- عزيزي م و ا . سلطاني و س خاوري ، 1378 . كلزا، فيزيولوژي ، زراعت ، به نژادي ، تكنولوژي زيستي . انتشارات جهاد دانشگاهي مشهد .
4- Berayan doig 2002 . brassica crops for hay and silage (canola and mustard)
5- D Arce Mcmillam .2002. canola gets new life as feed silage .google search .
6- Hoppe .2001 . voluntree camola a good forage google search

برگرفته از:
http://eatarvijedam.blogfa.com/post-40.aspx
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
آیا افزودنی های مخمری فایده ای دارند؟
امروزه با وجود حاشیه سودهای بسیار كم ،یقیناً نمی توانیم به امید تولید یك كیلوگرم شیر بیشتر،از هر ماده ای در جیره ها استفاده كنیم. همه ما می خواهیم فقط از موادی استفاده كنیم كه سودآور باشند.متاسفانه موارد زیادی وجود دارند كه می توانند بر تولید شیر تاثیر بگذارند از جمله تغییرات علوفه مصرفی،تغییرات كارگران و تغییرات آب و هوا . اگر مصرف یك افزودنی خوراكی موجب 5/2 كیلوگرم افزایش در تولید شیر شود ،اثر این افزودنی قطعاً مشخص خواهد بود اما تشخیص افزایش یك كیلوگرمی درتولید شیر دشوار است. گاهی تنها راه برای تصمیم گیری درست برای خرید یك ماده افزودنی ،درك مسائل بیولوژیكی مرتبط وارزیابی مطالعات كنترل شده مربوط به آن می باشد.
بیش از یك صد سال است كه افزودنی های مخمری مورد استفاده دام قرار میگیرد. هر چند در حدود 500 گونه مختلف مخمر وجود دارد،ولی معمول ترین آنها كه مورد تغذیه گاو قرار می گیرد،
Saccharomyces cerevisiae می باشد كه به نام مخمر نانوایی نیز شناخته شده است.
مخمر،میكروبی است كه مستقیماً به حیوان تغذیه میشود(DFM). انجمن خوراك و دارو (FDA) فرآورده های DFM را تحت عنوان موجودات ریز زنده طبیعی تعریف می كند. این تعریف شامل باكتری ها و قارچ ها( مانند مخمر و Aspergillus oryzae) می شود. بسیاری از مواد تجاری قابل دسترس DFM حاوی مخمر به اضافه محصولات میكروبی مانند Lactobacillus acidophilus و Bacillus subtilis می باشند.بعضی از محصولات DFM فقط حاوی محصولات باكتریایی هستند. این محصولات باكتریایی اساساً در سطح روده گاو عمل می نمایند،در حالی كه محصولات مخمری بیشتر در سطح شكمبه اثر می كنند.
مخمرهای زنده در مقایسه با نوع كشت شده...
افزودنی های مخمری به دو صورت وجود دارند. مخصولات مخمری زنده ،حاوی سلول های مخمر خشك شده اند و ممكن است دارای مقداری از محیطی كه مخمر بر روی آن رشد نموده یا یك ماده حامل مانند پوسته برنج باشند.تراكم سلول های مخمر زنده بر مبنای اصطلاح «واحد های تشكیل دهنده كلونی» یا cfu در هر گرم است. مخمر خشك شده خالص ،نباید حاوی كمتر از 15 میلیارد cfu درهر گرم باشد.
سازندگان محصولات مخمر زنده استدلال می كنند كه این سلول ها از نظر متابولیكی فعال هستند و حتی اگر هم واقعاً در محیط شكمبه رشد نكنند،قابلیت بهتری برای رها سازی فراورده های خود دارند. این فراورده ها توسط میكروب های شكمبه مورد بهره برداری قرار می گیرد.
تولیدات كشت شده مخمری ضرورتاً حاوی سلوله های زنده مخمرها نیستند. بنابراین تولیدكنندگان آنها هیچ گونه غلظت و تراكمی بر حسب cfu تبلیغ نمی كنند. محصولات مخمر كشت شده حاوی سلول های مخمر مرده،محیطی كه مخمر بر روی آن كشت داده شده و متابولیت هایی است كه طی مرحله تخمیر توسط سلول های زنده مخمرتولید شده است.
به طوركلی مقدار بیشتری از مخمرهای كشت داده شده (روزانه 60-50 گرم) در مقایسه بامحصولات مخمری زنده _5/0 تا 1 گرم به ازای هر راس) به گاو تغذیه می شوند. افرادی كه مصرف مخمر كشت شده را ترجیح میدهند بر این باورند كه سلول های مخمر زنده به علت رقابت ناشی از باكتری های موجود در شكمبه سرعت رشد پایین سلوهای مخمری و سرعت نسبتاً بالای عبور مواد از شكمبه نمی توانند به خوبی در شكمبه رشد كنند.
هدف استفاده از این محصولات آن است كه افزودنی های مخمری علاوه بر مواد مغذی موجود در خوراك ها و علوفه ها،عوامل دیگری را نیز فراهم كنند. این عوامل برای میكروب های شكمبه مفید هستند. سلول های مخمری موادی مانند ویتامین های B ،آنزیم ها،ایزو اسیدها (اسكلت اسیدهای آمینه) و عوامل ناشناخته رشد از تامین می كنند كه موجب تحریك باكتری های شكمبه ،به ویژه باكتری های هضم كننده الیاف می شوند.
مخمرها می توانند در شكمبه مفید باشند....
مطالعات نشان می دهند كه افزودنی های مخمری ،مقداری اسید مالیك نیز تامین می كنند كه به طور اختصاصی به رشد باكتری های مصرف كننده اسید لاكتیك كمك می كند. این كمك خوبی است،چرا كه اسید لاكتیك ،یك اسید خیلی قوی است كه با مصرف جیره های حاوی كنسانتره زیاد و اسیدوز شكمبه به وجود می آید.لازم است كه اسید لاكتیك تولید شده مصرف گردد تا ph شكبه پایدار باقی بماند،به طوری كه میكروب های شكبه خصوصاً باكتری های هضم كننده الیاف بتوانند بهتر رشد كنند. همچنین سلول های زنده مخمری می توانند اكسیژن موجود در شكمبه را مصرف كنند و به تحریك رشد باكتری های شكمبه كمك كنند ،زیرا باكتری های در شرایط غیر هوازی بهتر رشد می كنند.
اثرات كلی افزودنی های مخمری در شكمبه عبارتند از بهبود مصرف ماده خشك و الیاف،افزایش سرعت هضم الیاف و پایداری بهتر PH شكمبه. با این حال نباید توقع داشته باشید كه افزودنی های مخمری در حل مساله اسیدوز شكمبه و مصرف خوراك معجزه كنند. انها فقط در این موارد می توانند كمك كننده باشند،ولی نمی توانند جایگزین مدیریت خوب تغذیه باشند.
به لحاظ اثرات تنظیم و تعدیل كنندگی افزودنی های مخمری بر PH شكمبه،این مواد افزودنی به ویژه جهت كاهش نوسانات مصرف خوراك ،برای مصرف در دوره انتقال توصیه می شوند. محققین در دانشگاه كالیفرنیا دریافتند گاوهایی كه مخمر كشت شده مصرف نمودند،تا زمان نزدیك تری نسبت به زایمان (7 روز در مقایسه با 10 روز قبل از زایمان) الگوی طبیعی مصرف خوراك خود را حفظ كردند و در نتیجه پس از زایمان نیز زودتر به الگوی طبیعی مصرف خود بازگشتند (14 روز در مقایسه با 20 روز پس از زایمان ).
طی سالیان دراز،مطالعات زیادی روی افزودنی های مخمری انجام گرفته است. محققان دانشگاه دلاور ،32 مطالعه را كه در آنها از افزودنی مخمر استفاده شده بود مورد بررسی قرار دادند و دریافتند كه به ازای هر راس گاو تولید شیر روزانه به طور متوسط 13/1 كیلوگرم افزایش یافته است. بهترین پاسخ به مصرف افزودنی های مخمری در ابتدای دوره شیردهی به دست آمد.
نتایج تحقیقات متغیرند....
نتایج یك مطالعه در دانشگاه پنسیلوانیا در سال 1999 نشان داد كه مصرف مخمر زنده به همراه یك فرآورده یك آنزیمی در مرحله قبل و بعد از زایمان تاثیری بر میزان مصرف خوراك یا تولید شیرگاوها نداشت. محققین به این نتیجه رسیدند كه پیش بینی شرایط لازم برای پاسخ مناسب و دلخواه به مصرف مخمرهای افزودنی زنده دشوار است. در سال 1998 مطالعه مشابهی در دانشگاه راتگرز با مصرف همان محصولات انجام شد. در این مطالعه مصرف مخمر به همراه آنزیم موجب بهبود مصرف ماده خشك (18/1 كیلوگرم) بهبود تولید شیر (62/3 كیلوگرم) و بهبود هضم ADF (4/2 درصد) شد.
با استفاده از مخمر كشت شده مطالعه دیگری توسط محققان دانشگاه ویسكانسین در 11 گاوداری تجاری (شامل 585 راس گاو شیری) انجام گرفت. متوسط تولید شیر این گاوداری ها در دامنه 9950 تا 11800 كیلوگرم به ازای هر راس بود. تمام این گاوداری ها از یك خوراك كاملاً مخلوط (TMR9 برای همه گروه ها استفاده نموده و میانگین روزهای شیردهی انها برابر 140 روز بود. در این مطالعه 8 گله پاسخ مثبت در تولید شیر داشتند و به طور متوسط تولید شیر هر راس گاو 900 گرم افزایش یافت.
تولید پروتئین شیر با مصرف مخمر كشت شده افزایش یافت (164/1 در مقایسه با 137/1 كیلوگرم) هر چند مقدار چربی شیر از 65/3 به 55/3 درصد كاهش یافت. ولی تولید كل چربی هر گاو تغییری نیافت. استفاده از مخمر كشت شده ه سنت به ازای هر راس گاو هزنیه در بر داشت و قیمت شیر به ازای هر 45 كیلو گرم 82/11 دلار بود. به طور كلی محققن در این مطالعه نتیجه گیری كردند كه مخمر كشت شده روزانه به ازای هر راس گاو 13 سنت سود به همراه داشته است. پاسخ گاوها برای رسیدن به نقطه سربه سر سود و زیان برای مصرف مخمر كشت شده برابر 325 گرم تولید شیر بیشتر در روز بود . در مطالعه انها 73 درصد گاوها به نقطه سربه سر سود و زیان رسیدند.
با این وجود چرا 3 گاوداری از 11 گاوداری تحت مطالعه،پاسخی به مصرف مخمر كشت شده نشان نداند؟ حال اگر شما از مخمر افزودنی استفاده كنید،آیا ضمانتی هست كه گاوهای شما جز 27 درصد باقی مانده گاوها نباشند كه پاسخ مثبتی به این افزودنی نشان ندادند؟ این مساله همیشه در مورد مصرف افزودنی مخمری وجود داشته است. سازندگان افزودنی lsoplus كه یك منبع ایزواسیدی برای شكمبه است نیز یك چنین مشكلی داشتند. به همین دلیل این محصول 15 سال پیش در بازار وجود داشت،اما در حال حاضر دیگر وجود ندارد. بعضی از گاوداران این افزودنی را خیلی دوست داشتند و نتایج خوبی گرفتند،اما بعضی دیگر اصلاً نتیجه ای از مصرف آن ندیدند.
به طور كلی احتمال حصول پاسخ مثبت از مصرف افزودنی های مخمری خیلی زیاد است. به ویژه در اول دوره شیردهی . اگر سایر مسائل گاوداری شما به خوبی تحت مدیریت هستند،افزودنی های مخمری ارزش امتحان را دارند. امیداواریم در آینده برای مصرف این فرآورده ها اطلاعات كامل تری برای پیش بینی نتایج كاربرد از سوی سازندگان آنها به دست آوریم.
منبع: گروه فنی شركت تعاونی كشاورزان و دامپروران صنعتی وحدت اصفهان (نشریه هوردز دیری من)
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
روش های ساده تر جهت بررسی كارایی آغوز
انتقال غیرفعال آنتی بادی ها از طریق استفاده موثر آغوز برای گوساله های تازه متولد شده بسیار حیاتی است.موفقیت در انتقال غیر فعال پادتن ها به مقدار ،كیفیت و جذب آغوز خورانده شده به گوساله طی 24 ساعت اول پس از تولد بستگی دارد. لذا باید بر نحوه مصرف آغوز در بدو تولد نظارت كامل داشته باشیم.
روش های مختلفی برای اندازه گیری نقص در انتقال غیر فعال (FPT) وجود دارد. دستگاه های الایزا (ELISA) و رادیال ایمونو دیفیوژن به صورت مستقیم غلظت ایمونوگلوبولین جی (IgG) سرم را اندازه گیری می كنند. اما در برخی روش های كل مواد جامد سرم اندازه گیری می شود. درهر حال اندازه گیری انتقال غیرفعال مشكل و وقت گیر است.
«ری فراكتومتری» فنی است كه برای اندازه گیری نقص در انتقال غیرفعال در شرایط مزرعه مورد استفاده قرار می گیرد. به طور خلاصه در این روش پرتویی از نور به نمونه ای از سرم تابانده می شود و دستگاه ری فراكتومتر میزان انعكاس و شكست نور را در اثر برخورد با پروتئین خون اندازه می گیرد.
در گوساله های تازه متولد شده از 1 تا 7 روزگی ،پادتن ها (ایمونو گلوبولین ها) قسمت اعظم پروتئین های خون را به خود اختصاص می دهند. بنابراین اندازه گیری كل پروتئین به وسیله ری فراكتومتری می تواند برای تخمین ایمونو گلوبولین های كه از طریق انتقال غیرفعال وارد بدن شده اند مورد استفاده قرار گیرد. اگر چه انجام ری فراكتومتری كار ساده ای است اما به دستگاه سانتریفوژی نیاز دارد تا سرم را از نمونه های خون جدا كند . یعنی شما برای انجام چنین آزمایشی در گاوداری خود به یك دستگاه سانتریفوژ نیاز دارید.
برای این كه مشخص شود آیا استفاده از سانتریفوژ ضرورتی دارد یا نه ،ما نتایج حاصل از ری فراكتومتری سرمی را در دو تكرار با هم مقایسه كردیم كه در یكی قبل از برداشت سرم،سانتریفوژ صورت گرفته بود و در دیگری سانتریفوژ انجام نشده بود. علاوه بر این ،دو روش ری فراكتومتری را هم مقایسه كردیم.
ارزیابی ها
آزمایش ما بر روی گله های تجاری جنوب اونتاریو انجام شد. ما گله ها را هفته ای یكبار دو هفته یكبار در طول یكسال بازدید می كردیم.
نمونه های خون از سیاهرگ گردنی گوساله های 1 تا 7 روزه گرفته می شد. نمونه ها در لوله های بدون مواد ضد انعقاد جمع آوری می گردید. یك نمونه خون از هر گوساله سانتریفوژ سرم آن جدا و در یخچال نگهداری می شد. به نمونه دیگر از هر گوساله اجازه انعقاد داده می شد و سپس در یخچال قرار می گرفت.رنگ نمونه به عنوان شاخصی از همولیز(شكست گلبول های قرمز خون) ثبت می گردید. ما در مدت 1 تا 6 روز پس از برداشت نمونه های خون ،نمونه های سانتریفوژ شده و نشده را با استفاده از یك ری فراكتومتری دیجیتال آنالیز می كردیم.
یك دسته از سرم های سانتریفوژ شده به وسیله یك ری فراكتومتر دستی نیز آنالیز می شدند. نتایج این آزمایش با ماشین معمولی مورد مقایسه قرار گرفت.
ما در این مطالعه مجموعاً از 234 گوساله كه از 61 گاوداری مختلف اتخاب شده بودند،استفاده كردیم. متوسط غلظت كل مواد جامد سرم برای نمونه های سانتریفوژ شده كه با استفاده از ری فراكتومتری اندازه گرفته شد،5/5 گرم در دسی لیتر در دامنه ای از 9/3 تا 1/8 گرم در دسی لیتر بود. در حالی كه متوسط كل مواد جامد برای سرم های سانتریفوژ نشه 4/5 گرم در دسی لیتر بود(با دامنه 7/3 تا 8/7 گرم در دسی لیتر) . بین نتایج حاصل از سرم های سانتریفوژ شده و نشده 95 درصد همبستگی وجود داشت و درصد همولیز درهر دو نوع سرم سانتریفوژ شده و نشده 6 درصد بود.
چه چیزی را خوب در نظر بگیریم؟
اجازه دهید مقادیر كمتر از 5 گرم در دسی لیتر را به عنوان حدی كه انتقال غیرفعال ضعیف بوده،در نظر بگیریم. در این حالت حدود 25 تا 28 درصد از گوساله ها به مقدار كافی ایمونوگلوبولین از آغوز جذب نمی كنند. آزمایشات آماری ما نشان داد كه تفاوت معنی داری بین روش های برداشت سرم وجود نداشته است.
در یك مجموعه 164 راسی از گوساله ها،سرم های حاصل از سانتریفوژ توسط دو دستگاه ری فراكتومتر دیجیتال و دستی مورد آزمایش قرار گرفت و تفاوتی در نتایج به دست نیامد. بیشتر متخصصان سلامت حیوانات ،غلظت كل مواد جامد كمتر از 5 گرم در دسی لیتر را به عنوان شاخص نقصان انتقال غیرفعال ایمنی در نظر می گیرند. نكته ارزشمند این است كه در حدود یك چهارم از گوساله هایی كه از مزارع مختلف اونتاریو در این آزمایش استفاده شدند،ایمنی خوبی را از آغوز كسب كردند و لذا در معرض خط مرگ كمتری قرار داشتند.
نتایج این آزمایش پیشنهاد می كند كه غلظت كل مواد جامد اندازه گیری شده با ری فراكتومتر در سرم های سانتریفوژ نشده به طور موفقیت آمیزی به تعیین و شناسایی گوساله های در معرض خطر كمك می كند و تفاوت معنی داری در نتیجه دو نوع دستگاه ری فراكتومتر در این آزمایش وجود نداشته است. اهمیت درجه حرارت نمونه ها درزمان قرائت ری فراكتومتری و تاثیر بالقوه همولیز نمونه ها،عناوین مطالعات بعدی هستند. به علاوه نیاز به مطالعاتی است تا اثر این عوامل مختلف روی ویژگی های آزمایش ری فراكتومتری كل مواد جامد سرم را در مقابل روشی كه به صورت مستقیم میزان ایونوگلوبولین ها را اندازه گیری می كند. مانند روش رادیال ایمونو دیفیوژن تعیین كنیم.
منبع: گروه فنی شركت تعاونی كشاورزان و دامپروران صنعتی وحدت اصفهان(نشریه هوردز دیری من)
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
چند راهنمایی برای استفاده از خوراك های جنبی در جیره تلیسه ها
رابرت جیمز ،مروج دامپروری در ویرجینیاتك،در كنفرانس تلفیقی علوم زیستی و مدیریت برخی محاسن و خطرات استفاده از محصولات جنبی در جیره تلیسه ها را به طور خلاصه عنوان كرد. وی اظهار داشت از سن 6 ماهگی به بعد،مصرف ماده خشك به حدی می رسد كه می توان با اطمینان از محصولات فرعی در تغذیه تلیسه ها استفاده كرد.
او می گوید تلیسه ها به مواد غذایی مختلف خیلی خوب عادت می كنند. اما اگر مدیریت صحیحی بر اقلام خوراكی صورت نگیرد رشد تلیسه ها محدود می شود. جیمز راهنمایی های زیر را ارائه كرد تا پیش از گنجاندن مقدار زیادی از محصولات فرعی در جیره تلیسه ها به ان توجه كنید:
1- پایداری: بسیاری از محصولات فرعی رطوبت بالایی دارند(كمتر از 25 درصد ماده خشك) و به آسانی فاسد می شوند. پس مانده غلات حاصل از تخمیر را نباید در هوای گرم بیشتر از 10 روز نگه داری كرد لذا قبل از خرید هر یك از محصولات فرعی در مورد نحوه انبارداری آن نیز فكر كنید .
2- هزینه های حمل و نقل: مطمئن شوید كه تمام قیمت ها براساس قیمت تحویل مقایسه می شوند از انجایی كه این محصولات معمولاً مرطوب هستند ،هزینه های حمل و نقل به قیمت اضافه شده و ممكن است مقداری از محصول درنقل و انتقالات طولانی از بین برود.
3- تنوع در ارزش غذایی: قیمت را با توجه به تضمین حداقل سطح ماده خشك ،پروتئین خام و حداكثر الیاف تعیین كنید تا مطمئن شوید تلیسه های شما مواد مغذی كافی كسب می كنند.
4- میزان مواد مغذی: بیشتر این محصولات فقط دارای سطح بالایی از انرژی هستند. انجام یك آنالیز شیمیایی محصول به صورت مرطوب،مقدار ماده خشك،پروتئین خام،الیاف نامحلول در شوینده اسیدی،الیاف نامحلول در شوینده خنثی ،عناصر معدنی كم نیاز و پرنیاز را نشان می دهد. مواظب سطوح بالای نمك یا چربی های غیراشباعی كه می توانند در جیره نویسی شما محدودیت ایجاد كنند باشید.
5- اندازه ذرات: این مساله گویای چگونگی استفاده از محصول در گاوداری و چگونگی تاثیر آن در عملكرد شكمبه است.
6- هزینه كارگر و تجهیزات: مطمئن شوید كه تجهیزات و كارگران مزرعه تان توانایی كاركردن با محصول مورد نظر را دارند بسیاری از این محصولات مرطوب اند و فقط می توان با لودرهای بیل جلو آنها را جابه جا كرد. دفعات مخلوط كردن با توجه به واگن مخلوط كن شما متفاوت است . كارگرانی كه مسئول خوراك دهی هستند باید برای جدا كردن و دور ریختن خوراك فاسد شده آموزش ببینند.
7- حداقل سطح تامین خوراك: گاو ها و تلیسه ها بهترین عملكرد را با جیره های ثابت نشان می دهند باید ازمیزان دسترسی به این محصول آگاهی یابید و مطمئن شوید كه جیره رامطابق آن تصحیح میكنید.
8- اطمینان: ممكن است روی برخی از محصولات مواد شیمیایی پاشیده شده باشد. لذا باید از بی خطربودن این مواد برای مصارف انسانی و حیوانی اطمینان حاص لكنید و این محصولات را از نظر وجود قطعات فلز یا شیشه كنترل كنید. به خاطر داشته باشید كه حق استفاده از خوراك های پس زده ای كه برای سگ ساخته شده اند را در جیره حیوانات اهلی ندارید.
9- سختی كار: این واژه یعنی مقدار زمان صرف شده و سختی ناشی از كاربرد محصولات فرعی ،اگر كاربرد این محصول فرعی باعث دردسرتان می شود ،شاید مصرف آن مقرون به صرفه نباشد.
منبع: گروه فنی شركت تعاونی كشاورزان و دامپروران صنعتی وحدت اصفهان(نشریه هوردز دیری من)
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
انتخاب از طریق نتایج آزماییش علوفه
آزمایش محتوای مواد مغذی علوفه ها و خصوصیات هضمی آنها گام مهمی در فرآیند جیره نویسی است.در سال های اخیر تغییرات زیادی در آنالیز علوفه ها به وسیله آزمایشگاه های تجاری به وجود آمده است.درك این تغییرات برخی اوقات سخت است.علاوه بر آن هنوز اختلاف علمی اندكی در درداخل و بین مناطق پرورش گاوهای شیری ایالات متحده وجود دارد. در نتیجه برخی مواقع گزارش نتایج آزمایش های علوفه به اندازه جواب های موجود سوال ایجاد می كنند.برای مثال امروزه خیلی از آزمایشگاه ها قابلیت هضم دیواره سلولی (NDF) علوفه ها را مورد آزمایش قرار می دهند ولی پرورش دهندگان گاو شیری و متخصصین تغذیه آنها ممكن است با میانگین های معمول یا دامنه NDF قابل هضم علوفه های كشت شده در منطقه شان آشنا نباشند.لیكن در بیشتر مناطق مقدار مواد مغذی مهم علوفه از قبیل پروتئین ،انرژی،فیبر،كلسیم و غیره همچنان به عنوان اساس تعیین كیفیت یك علوفه در برابر علوفه دیگر در نظر گرفته می شود.آزمایش های دیگر علوفه مانند قابلیت هضم NDF ،لیگنین،نشاسته و مانند این ها كه امروزه انجام آنها در آزمایشگاه های تجاری رایج است،به ما در تعیین بهتر كیفیت علوفه ها كمك می كند.برای كمك به درك برنامه های جدید آزمایش علوفه،ما تلاش می كنیم آزمایش های علوفه را براساس مهمترین كاربرد آنها در برنامه ریزی تغذیه گاوهای شیری دسته بندی كنیم.ما همچنین نتایج آزمایش ها روی علوفه های معمول در ایالت های مركزی شمالی را خلاصه كرده ایم.در جدول مواد مغذی ،علوفه ها براساس استفاده كاربردی اختصاصی دسته بندی شده اند.این دسته ها براساس مواد مغذی كه معمولاً برای تعیین موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرند تعریف شده اند:
  • <LI hasbox="2">برآورد ارزش انرژی <LI hasbox="2">جیره نویسی <LI hasbox="2">تشخیص مشكلات تغذیه ای
  • گسترش راهكارهای تكمیلی
علاوه بر این از NDF و قابلیت هضم می توان برای برآورد ماده خشك مصرفی استفاده كرد.از كیفیت نسبی علوفه(RFQ) تولید شیر به ازای هر تن علوفه و تولید شیر به ازای واحد سطح می توان به عنوان شاخص های ارزیابی و مقایسه علوفه ا استفاده كرد این ابزارها همچنین می توان برای اندازه گیری جنبه های عملكردی علوفه در آزمایش روی واریته ها استفاده كرد. نهایتاً پرورش دهندگان گاو شیری و متخصصین تغذیه اغلب متقاضی دستورالعمل هایی برای مقادیر مطلوب و نیز مقادیر معمول (مواد مغذی در علوفه ها) هستند.در جدول ،ما از اطلاعات علوفه های آزمایش شده در آزمایشگاه های میدوست استفاده كردیم و سعی كردیم كه یك دامنه طبیعی برای نتایج آزمایش تعیین كنیم و یك دامنه مطلوب برای گاوهای خشك و شیرده ارایه دهیم.افرادی كه در مناطقی با منابع علوفه ای متفاوت یا شرایط پرورشی متفاوت هستند.بهتر است از آزمایشگاه های آزمایش علوفه منطقه خود درخواست كنند تا راهنمای مشابهی را برای آنها تهیه كنند.
منبع: گروه فنی شركت تعاونی كشاورزان و دامپروران صنعتی وحدت اصفهان (نشریه هوردز دیری من)
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
برای گاوهای انتظار زایمان از جیره های با پتاسیم كم استفاده كنیم.
روزی آقای« سام» مشاور گاوهای شیرده در خصوص تغذیه جیره های كم پتاسیم به گاوهای انتظار زایمان به من تلفن كرد. در واقع چند نفر از مشتریان او به دنبال روشی برای جایگزینی جیره های حاوی افزودنی های تجاری كلردار بودند دلایل گرایش آنها به شرح زیر بود:
  • <LI hasbox="2">مواد آنیونیك می توانند هزینه تغذیه گاوهای انتظار زایمان را 30 تا 60 سنت در روز افزایش دهند. <LI hasbox="2">بعضی از مواد آنیونیك به علت بدخوراكی می توانند ماده خشك مصرفی گاوها را كاهش دهند. این مساله می تواند منجر به تعادل منفی بیشتر انرژی ،كتوز و بسیج ذخایر چربی (افزایش اسیدهای چرب غیر استریفیه موسوم به NEFAs) شود.
  • بعضی از اجزای جیره (مانند علوفه های خشك با پتاسیم پایین ،سیلوی ذرت،غلات باقی مانده از تقطیر و كاه ) ممكن است در درسترس باشند كه می توانند در تنظیم جیره انتظار زایمان كمك كنند.
محققان ایالت آیوا گزارش كرده اند كه مقدار زیاد پتاسیم جیره گاوهای تازه زا كه نیاز كلسیم آنها زیاد است می تواند منجز به كاهش سطح كلیسم خون ،گاوهای خمود و كم تحرك یا هردو حالت شود. به نظر می رسد كه سطوح بالای پتانسیل ،تركیب و آرایش هورمون پاراتیروئید را تغییر می دهد. این هورمون از طریق آزاد سازی كلسیم از استخوان،جذب كلسیم از طریق لوله گوارش یا هر دو حالت در تنظیم كلسیم خون نقش دارد. تغذیه جیره های آنیونیك با DCAD (تفاوت كاتیون- آنیون جیره) بین صفر تا 50 میلی اكی والان در هر كیلوگرم ماده خشك منجر به آزاد سازی كلسیم از استخوان می شود. زیرا گاو سعی می كند از طریق كاهش IH ادرار به كمتر از 7 تعادل اسید- باز بدن را حفظ نماید
چه میزان پتاسیم را می توان مقدار كم نامید؟
لازم است كه جیره های با پتاسیم كم برای گاوهای انتظار زایمان كمتر از 1 درصد پتاسیم بر حسب ماده خشك داشته باشند.گزارشات مزرعه ای هم نشان می دهد كه جیره های مورد استفاده با هدف موفقیت درمصرف كم پتاسیم ،حاوی 0/8 تا 2/1 درصد پتاسیم بوده اند(یعنی میزان كمتر تب شیر،عدم كاهش كلسیم خون،كاهش جابه جایی شیردان كه معمولاً ناشی از بهبود مصرف خوراك است) .
در جدول زیر سطح پتاسیم خورا ك های مختلف كه به منظورتشكیل جیره های كم پتاسیم در كنار هم قرار می گیرند آورده شده است. در این راستا لازم است كه سام اجزاء جیره گاوهای مشتریان خود را (از نظر میزان پتاسیم ) مورد آزمایش قرار دهد. به خصوص علوفه های مصرفی را ،زیرا میزان پتاسیم علوفه ها براساس مصرف كود،نوع خاك و میزان تولید علوفه از مزرعه ای به مزرعه دیگر می تواند متغیر باشد. وقتی كه سام بخواهد با استفاده از خوراك های كم پتاسیم جیره ای بنویسد دستوالعمل زیر می تواند برای او مفید باشد.
سطوح پتاسیم
نوع خوراك
میزان پتاسیم (درصد)
دامنه مقادیر (درصد)
علوفه خشك گندمیان
01/2
53/2-48/1​
علوفه خشك لگوم ها
53/2
02/3-04/2​
علوفه غلات دانه ریز
01/2
73/2-29/1​
كاه گندم
55/1
17/2-93/0​
پوسته دانه سویا
51/1
65/1-37/1​
زیره گندم
38/1
56/1-20/1​
تفاله چغندر
96/0
46/1-56/0​
ذرت پوست كنده شده
42/0
48/0-36/0​
منبع :2001 NRC براساس 100 درصد ماه خشك

  • برای بهبود مصرف خوراك و دریافت انرژی ،افزایش خوش خوراكی جیره بسیار مهم می باشد.گاوهای هلشتاین در مرحله انتظار زایمان بایستی به طور متوسط 7/12 كیلو گرم ماده خشك (تلیسه ها 3/11 و گاوهای مسن تر 6/13 كیلوگرم) دریافت كنند.<LI hasbox="2">از آنجا كه PH ادرار گاوهای خشك انتظار زایمان به راحتی كاهش نمی یابد. نمی توان از آن به عنوان یك شاخص مناسب استفاده كرد.
  • شما بایستی به گاوهای انتظار زایمان و گاوهای تازه زا (فقط) از نظر عوارض كمبود كلیسم خون توجه كنید. نتایج یك بررسی ملی نشان داد كه به ترتیب 25،42 و 53 درصد از گاوهای شكم اول ،دوم و سوم به بالا دچار كمبود كلسیم بودند.<LI hasbox="2">مراقب جداسازی خوراك توسط گاوها باشید زیرا كاه و علوفه گندمیان(گراس) كه دارای كیفیت پایین تری هستند ممكن است از خوش خوراكی كمتری برخوردار باشند. طول علوفه را در حدود 2 تا 5 سانتی متر در نظر بگیرید تا قابلیت مخلوط شدن حیره بهتر و قدرت جداسازی خوراك توسط گاوها كاهش یابد.
  • مراقب ناهنجاری های متابولیكی مصرف خوراك گاوها باشید تا بتوانید موفقیت در كاربرد جیره های حاوی پتاسیم كم را افزایش دهید.
اگر سام و مشتریان او اطمینان ندارند كه بتوانند با جیره های حاوی پتاسیم كم به موفقیت برسند می توانند مقدار كمتری از مواد آنیونیك را به جیره بیفزایند.سپس می توانند ph ادرار را اندازه گیری كنند (6 تا 5/6 برای نژاد هلشتاین و 5/5 تا 6 برای نژاد جرسی ). هنگامی كه سطوح پتاسیم در جیره گاوهای انتظار زایش پایین تر باشد هزینه و مقدار مصرف مواد آنیونیك می تواند به میزان 50 تا 75 درصد كاهش یابد.
یك گزارش محتاطانه از شرایط مزرعه ای نشان می دهد كه گله های مختلف با مقدار DCAD مشابه (برای مثال 25 میلی اكی والان در هر كیلوگرم ماده خشك) می توانند نتایج مختلفی داشته باشند. تفاوت موجود در موفقیت جیره ها می تواند به واسطه قابلیت دسترسی پتاسیم،وجود سایر آنیون ها و كاتیون های معدنی جیره،تفاوت در سطوح پتاسیم به واسطه تغییر در نوع علوفه رفتار گاو در جداسازی خوراك و مقدار متفاوت مصرف خوراك باشد. این مشاهدات براساس PH ادرار به دست آمد كه از 2/5 تا 7 و براساس مقدار DCAD محاسبه شده بر روی كاغذ و اطلاعات موجود آزمایش علوفه ها،متفاوت بود.در مجموع می توان گفت هر برنامه ای كه سام مورد استفاده قرار دهد.بایستی بتواند از ناهنجاری های متابولیكی و مشكلات سلامتی مرتبط با كلسیم پایین خون جلوگیری كند. هزینه كمبود كلسیم (كه به صورت یك مورد تب شیر بیان شود) به ازاری هر مورد وقوع تب شیر 334 دلار تخمین زده می شود. اگر كلسیم خون یك گاو پایین باشد 9 برابر مستعد دچار شدن به كتوز است و 3 برابر احتمال وقوع جفت ماندگی و جابه جایی شیردان بیشتری دارد.
(نتیجه این كه هزینه استفاده محصولات آنیونیك جیره به مراتب كمتر از هزینه بیماری های حاصل از كمبود سطح كلسیم در خون است).
منبع: گروه فنی شركت تعاونی كشاورزان و دامپروران صنعتی وحدت اصفهان(نشریه هوردز
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
جیره های پر علوفه تداوم شیردهی را بهتر می كند.
جیره های پر علوفه تداوم شیردهی را بهتر می كند

در سال 1990 در همایش تغذیه گاوهای شیری در كالیفرنیای شمالی ،دكتر چارلز اسنیفن (Sniffen ) استاد دانشگاه كورنل مقاله ای عالی به نام «موازنه كربوهیدرات های جیره گاوهای شیری» ارایه كرد. بعضی از نكاتی كه در آن سخنرانی ارایه شد در زیر آمده است.
در ابتدا دكتر اسنیفن پدیده های مختلفی كه با عدم موازنه كربوهیدرات های جیره مرتبط است را به صورت زیر توصیف كرد:
  • <LI hasbox="2">
    علوفه های حاوی پروتئین بالا و فیبر پائین
    <LI hasbox="2">
    مصرف كم یا نوسان در مصرف خوراك
    <LI hasbox="2">
    پایین یا بالا بودن چربی شیر
    <LI hasbox="2">
    تغییر زیاد در نمره وضعیت بدنی در اوایل شیردهی
  • وجود ذرت زیاد در مدفوع
    <LI hasbox="2">
    شیوع بیشتر مشكلات تولید مثلی
  • شیوع بیشتر اختلالات متابولیكی
اسنیفن گفت : كه مشاهدات او حاكی از افزایش دفعات وقوع این شرایط است . در عوض هنگام مدیریت خوب تغذیه كربوهیدرات ها ، در گله ویژگی های زیر نمود خواهد داشت:
استفاده از علوفه با كیفیت بالا
تغذیه متوسط غلات
بلندتر بودن اندازه قطعات علوفه
تعدد دفعات تغذیه در روز
ماده خشك مصرفی بالا و ثابت
گاوهایی با اوج تولید شیر بالاتر و تداوم شیردهی بیشتر(افقی كمتر از 10 درصد ماه)
تغییرات كمتر در نمره وضعیت بدنی در اوایل شیردهی
كاهش وقوع كتوز و جابه جایی شیردان
مشكلات كمتر تولید مثلی
آن چیزی كه تا اندازه ای باعث شگفتی است تغییر اندك نمره وضعیت بدنی ،علی رغم مصرف كم غلات می باشد.در ضمن سطوح پایین غلات باعث كاهش وقوع كتوز می گردد.
به علت مشكلاتی كه قبلاٌ ذكر شد یك پرورش دهنده گاو شیری در حدود 8 ماه پیش با تغییر بسیار محسوسی جیره هایی با كنسانتره بالا را با جیره های با علوفه زیاد جایگزین كرد. او از جیره هایی كه در حدود 50 درصد كنسانتره و 50 درصد علوفه داشت به جیره ای كه حدود 68 درصد علوفه و 32 درصد كنسانتره داشت تغییر رویه داد.
میانگین تولید گله با جیره های حاوی كنسانتره بالا بیش از 10896 كیلوگرم شیر بود.مصرف جیره هایی با علوفه بالا می تواند شیر را تا 908 كیلوگرم یا بیشتر افزایش دهد كه به نظر می رسد عمدتاً ناشی از بهبود تداوم شیردهی می باشد.
آن چیزی كه اسنیفن اختصاصاً روی آن دقیق نشه بود حداكثر مقدار غلات بود. شاید این مثال خوبی برای مواقعی باشد كه هنر تغذیه از علم آن پیشی می گیرد. اگر تداوم شیردهی درتعدادی از گاوها در معرض خطر قرار گرفته باشد ممكن است سطح كربوهیدرات های غیر فیبری جیره بیش از حد مورد نیاز باشد. اگر سایر مشكلات ذكر شده توسط اسنیفن درمیان باشند،باز هم با ارزیابی كربوهیدرات های جیره می توان به آن پی برد.احتمالاً مرزباریكی میان مقدار بیش از حد و كمتر از حد كربوهیدرات های غیر فیبری در جیره وجود دارد.شاید پس از یك سال تمام تغذیه با جیره های پرعلوفه،مقایسه فرانسجه های دیگری از قبیل عملكرد تولید مثلی ،نرخ حذف های غیر اختیاری ،سطح بیماری های متابولیكی ،هزینه های مقایسه ای تغذیه و سایر چیزها جالب باشد.واضح است كه تداوم شیردهی جزء مهمی از موفقیت در مدیریت گاوهای شیری است كه گاوداران اغلب به آن توجه كافی نمی كنند.
منبع:گروه فنی شركت تعاونی كشاورزان و دامپروران صنعتی وحدت اصفهان(نشریه هوردز دیری من)
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
نقش تغذیه در راندمان تولید مثل گاو

گاهی دامدارانی كه مشكلات تولید مثل را در گله های خود تجربه كرده اند ٬ از این كه این مشكلات با تغذیه در ارتباط است تعجب می كنند ٬ هر چند كه كمبودهای تغذیه ای یا جیره های نامتعادل ٬یكی از علل كاهش راندمان تولید مثل هستند . عدم موفقیت در راندمان تولید مثلی می تواند ناشی از بیماری ٬مسمومیت و مشكلات مربوط به مدیریت باشد . گرما واسترس گرمایی خود به تنهایی بیشترین نقش را در ضعف راندمان تولید مثل در گله هایی كه از تلقیح مصنوعی استفاده می كنند ٬ایفا می كند . علی رغم تمام پیشرفت ها در علم تغذیه ٬ مشكلات مربوط به تغذیه هنوز تولید مثل را تحت الشعاع خود قرار می دهد . گاوها در ابتدای دوره ی شیر دهی مقادیر زیادی مواد مغذی نیاز دارند . در طول 120 روز اول شیر دهی گاوها تقریباً نیمی از تولید كل دوره ی خود رادارند و مواد مغذی برای نگهداری و تولید شیر مصرف می شوند . اگر این نیازها برطرف نشوند ٬ تولید مثل گامی به عقب بر می دارد و كاهش درصد باروری را شاهد می شویم . كلید این كه گاوهای اصیل شیری را به حداكثر پتانسیل ژنتیكی خود برای تولید شیر برسانیم و در عین حال سطح معقول و كافی از آبستنی را نیز داشته باشیم ٬ تهیه ی جیره ای متعادل از علوفه و غلات با كیفیت و همین طور مواد معدنی و ویتامین ها وبه حد اكثر رساندن مصرف این جیره می باشد . امروز بسیاری از كارشناسان٬ برنامه های غذایی را به عنوان مشكل اصلی در ضعف باروری گله می دانند . كمبود موادمعدنی ٬ میزان ناكافی ویتامین ها عدم تعادل انرژی و پروتئین و دریافت بیش از حد پرو تئین به عنوان عوامل ناباروری و كاهش راندمان تولید مثل شناخته می شوند .
در هنگام مطالعه در مورد مشكلات تولید مثلی گله ٬ تغذیه باید همواره مد نظر باشد . با این وجود دو حقیقت در مورد رابطه ی بین تغذیه و تولید مثل باید همواره در ذهنمان باشد :
- تغذیه تنها یكی از عوامل موثر در كاهش تولید مثل است و عوامل دیگر نادیده گرفته شوند . عواملی همچون ضعف در فحل یابی یا مشكلات بهداشتی گاوداری و بهداشت خود گاو هنگامی كه مشكلات تغذیه ای فاحش نیستند ٬ نقش خود را بیش از تغذیه ایفا می كنند .
- هنوز در مورد برهم كنش بین تغذیه و تولید مثل اطلاعات كافی در دست نیست بنابراین بهترین توصیه ٬ استفاده از جیره های متعادل از نظر انرژی ٬ مواد معدنی و ویتامین بر اساس احتیاجات تغذیه ای گاوها و مقدار كیفیت غذای مصرفی و محاسبه می باشد .
تولید شیر و تولید مثل :
رابطه بین سطح شیر تولیدی و تولید مثل ٬ موضوع بسیاری از بحث ها می باشد . بسیاری از تحقیقات نشان داده اند كه تفاوتی بین راندمان تولید مثل در گاوها ی پر تولید و كم تولید وجود ندارد البته این تحقیقات خیلی هم كامل و قابل اعتماد نیستند به طوری كه اخیراً در تعدادی از گله های ایالات متحده مشاهده شده كه درصد باروری در گاوهای كه میانگین تولید 60 روز اول آنها به طور روزانه 18 kg بوده 60% و آنهایی كه پرتولید بوده اند میانگین 40 kg را داشته اند ٬ 25% بوده است . مطالعات بعدی نیز این موضوع را تایید كردند كه گاوهای پر تولید دیر تر از گاوهای كم تولید به تلقیح جواب می دهند و محتاج به روزهای باز بیشتر بوده و دفعات تلقیح نیز بیشتر هستند و خوشبختانه وارثت پذیری این خصیصه بسیار كم میباشد . این موضوع به این معنی است كه ما برای حل مشكل باروری و تولید مثل باید بیشتر به فیزیولوژی ٬ تغذیه و مدیریت توجه كنیم تا ژنتیك . تعدادی از عوامل تغذیه ای موثر در تولید مثل به شرح زیر می باشند :
1- انرژی :
انرژی دریافتی در بسیاری از گله ها مهمترین فاكتور موثر بر راندمان تولید مثل است . انرژی دریافتی ناكافی در تلیسه ها و گاوهای بالغ شیر ده در اوایل دوره ٬ راندمان باروری را كاهش میدهد . دریافت بیش از حد انرژی در اواخر دوره ی شیر دهی یا در دوره ی خشكی می تواند سبب چاقی گاوها و كاهش بازده تولید مثل در دوره ی بعد شود . اكثراً گاوهای پر تولید در ابتدای دوره ی شیر دهی دارای بالانس منفی انرژی هستند به دلیل این كه نمی توانند غذای كافی برای برآوردن نیازهای تولید بالای خود دریافت كنند . بدین نحو انرژی موجود در بافت های بدن بسیج می شوند و كاهش وزن رخ می دهد . فاكتور های وابسته به این بالانس منفی انرژی به عنوان دلایل شكست در باروری تلقی می شوند. بازگشت به سیكل فحلی بستگی به بالانس منفی انرژی در سه هفته ی اول شیردهی دارد . هر چه بالانس منفی انرژی بیشتر باشد ٬ فاصله تا اولین تخمك گذاری طولانی تر می شود . كمبود انرژی باعث بالاتر رفتن میزان فحلی خاموش نیز می شود .نكته ی دیگر آن كه یكی دیگر از عواملی كه تحت تاثیر بالانس منفی انرژی باعث بالارفتن گوساله زایی و كاهش تولید مثل می شود ٬ كم شدن وزن در اوایل شیر دهی است . به طوری كه در یك تحقیق انجام شده گاوهایی كه در ابتدای دوره شیر دهی وزن می گیرند ٬ میزان آبستنی 67% داشته اند و آنهایی كه كم وزن می كردند 44% آبستنی داشته اند . نمره ی وضعیت بدنی نیز نقش موثری در تشخیص میزان آبستنی دارد ( چاق=5 ٬ لاغر= 1) به طوری كه آنهایی كه نمره وضعیت بدنشان كمی بیش از یك است فاصله گوساله زایی طولانی تر و میزان آبستنی كمتر دارند . از طرف دیگر دریافت بیش از حد انرژی نیز گاوها را به سمت چاق شدن و باز مشكل كاهش تولید مثل سوق می دهد ٬ به طوری كه در این گاوها جفت ماندگی نیز به میزان نسبتاً زیادی دیده می شود . همین طور آلودگی كیست های تخمدانی نیز در آنها به چشم می خورد كه تمام این ها عوامل كاهش راندمان باروری هستند .
2- پروتئین :
كمبود پروتئین در گاوهای شیری سبب فحلی خاموش و كاهش آبستنی شود به گونه ای كه در تولید شیر و مصرف غذا نیز كاهش به چشم می خورد . اگر پروتئین به جیره اضافه شود ٬ بعد از 2 تا 3 روز ٬ رشد در تولید شیر را می توان مشاهده كرد و البته تلیسه ها نسبت به گاوهای بالغ و شكم چندم در مقابل كمبود پروتئین حساس تر هستند . تلیسه هایی كه دچار كمبود شدید پروتئین باشند كاهش در رشد اسكلت را بخصوص در بخش لگن نشان می دهند . این تلیسه ها سیكل فحلی را دیر شروع می كنند و در زایمان نیز دچار مشكل می شوند و ممكن است از نظر شیر واری نیز تحت تاثیر قرار گیرند و شیر قابل توجهی تولید نكنند . افراط در پروتئین جیره ( بیشتر از cp 20 – 17%) باعث كاهش میزان آبستنی و افزایش دفعات تلقیح به ازای هر آبستنی و روزهای باز بیشتر می شود . البته تحقیقات یك نتیجه ی واحد را نشان نداده اند و ممكن است به مقدار و نوع پروتئین ها و میزان انرژی جیره بستگی داشته باشد تا مقدار پروتئین خام . وقتی تعداد زیادی پروتئین قابل تجزیه در شكمبه به حیوان داده شود یا حیوان انرژی كمی دریافت كند ٬ آمونیاك به سیستم پروتئین میكروبی ملحق نشده و به داخل خون جذب می شود به این ترتیب این میزان زیاد آمونیاك و اوره در خون ممكن است سبب كاهش باروری در هنگامی شوند كه انرژی به سوی تولید شیر یا تولید مثل سوق داده شده است . در بعضی از تحقیقات نشان داده شده است كه نیتروژن اوره ای خون (Bun) بیشتر از m1 100/20mg شانس ابستنی را كاهش می دهد .
3- مواد معدنی :
كمبود یا نامتعادل بودن مواد معدنی یكی دیگر از عوامل تغذیه ای كاهش راندمان تولید مثل است . واضح است كه میزان كافی از این مواد باید در جیره تهیه شود ولی به طور كلی در مورد حد كمبود آنها اختلاف نظر وجود دارد . مسلماً زیاده روی در آنها نیز مضر است .
- فسفر : این عنصر بیشترین پیوند را باكاهش راندمان تولید مثل دارد. تخمدان های غیر فعال ٬ بلوغ $$$$$$$$ دیر رس و میزان كم آبستنی ٬ نتیجه ی كمبود تغذیه ی فسفر می باشند به طوری كه دریافت 80- 70% میزان مورد نیاز و كاهش فسفر در سرم خون موجبات افزایش تعداد دفعات تلقیح برای هر آبستنی را فراهم می كند .
- كلسیم : بیشتر مطالعات در مورد كلسیم و اثر آن بر تولید مثل مربوط به نسبت كلسیم و فسفر می باشد . نسبتهای 1 به 5/1 و1 به 5/2 و P :ca اثری در كاهش باروری نداشته است با این حال باید توجه كرد كه مقدار مصرف هر یك از این ها توسط گاو می باشد كه اهمیت زیادی دارد . برای گاوهای شیری باید همیشه میزان كافی از این عنصر را فراهم كرد و برای گاوهای خشك نیز باید مطلوب تر ین و بهینه ترین سطح از كلسیم و فسفر را تغذیه كرد تا وقوع تب شیر كاهش یابد چرا كه گاوهایی كه دچار تب شیر می شوند نسبت به گاوهایی كه تب شیر نگرفته اند در حین زایمان 2 برابر بیشتر احتیاج به كمك دارند و 2/4 برابر بیشتر دچار متریت می شوند ٬ پس سعی در كاهش تب شیر ٬ كمك شایانی در به حداكثر رساندن میزان آبستنی می كند .
- سلنیوم : خاك یكی از منابع فقیر سلنیوم است ٬ پس فرآورده های كشاورزی كه در این خاكها كشت شوند نیز دارای این كمبود هستند. این امر به خصوص در زمانی كه گاوداری به صورت كشت و صنعت باشد ٬ بسیار مشهود است . كمبود سلنیوم یكی از عوامل ایجاد جفت ماندگی است كه به همراه ویتامین E می توان از این عارضه جلوگیری كرد . تغذیه ی 1mg سلنیوم به گاوهایی كه دچار كمبود سلنیوم هستند ٬ می تواند این عارضه را برطرف كند . كمبود سلنیوم میتواند عامل سقط نیز باشد ٬ جیره های گاوداری ها باید حداقل ./1 ppm به ازای هر یك كیلوگرم ماده ی خشك سلنیوم داشته باشند تا سطح آن را در خون 8-10 ppm/100 m1 ثابت نگه دارند .
- ید : اثر ید بر غده تیروئید می تواند در تولید مثل موثر باشد . باید مطمئن شد كه هر گاو به طور روزانه 15-20 mg ید دریافت كند . از مشكلات زیادی دریافت كردن ید سقط جنین ٬ كاهش مقاومت در برابر بیماری و عفونت ها می باشند .
- پتاسیم : بسیاری از تحقیقات نشان داده اند كه دریافت مقادیر بالایی از پتاسیم ممكن است باعث به تعویق افتادن بلوغ ٬ تاخیر تخمك گذاری ٬ تضعیف جسم زرد و موجب عدم فحلی گردد .
- مس: كمبود مس باعث مرگ و میر زود هنگام جنین ٬ كاهش فعالیت تخمدانها ٬ كاهش فحلی و كاهش میزان آبستنی و افزایش جفت ماندگی و افزایش سخت زایی می گردد . وجود مقادیر بالایی گوگرد ٬ كلسیم ٬ آهن ٬ روی ٬ مولیبدون در جیره یا آب موجب كاهش استرس حیوان به این عنصر می شود .
- روی: در گاو نر كمبودآن باعث عدم ساخت اسپرم و در گاو ماده باعث تاخیر در بلوغ $$$$$$$$ و ناهنجاری های رحمی می گردد .
ویتامین ها :
ویتامین های مورد نیاز گاوها توسط ساخت آنها در شكمبه ٬ روده و بافت ها و همچنین از طریق خوراكها تامین می شود .در جیره هایی كه به گاو های خشك داده می شود ٬ باید اطمینان داشت كه برای وضعیت بدنی نامناسب نباشند و بایست میزان كافی و متعادل از ویتامین ها و و مواد معدنی تهیه گردد .
Vit A : ویتامینی است كه در طول آبستنی موجب سلامت بافت ها می گردد . در صورت كمبود تاخیر در بلوغ $$$$$$$$ ٬ سقط ٬ جنین مرده یا ضعیف ٬ جفت ماندگی و متریت اتفاق می افتد . مقدار پیشنهادی ویتامین A برای گاوهای شیری 30000-50000 IU می باشد . گاوهایی كه علوفه ی نامرغوب یا فقیر از ویتامین A دریافت می كنند ٬ باید این ویتامین ها را به صورت مكمل خوراكی یا تزریقی دریافت كنند .
در میان غذاها ٬ علوفه های سبز وتازه منابع این ویتامین هستند . سیلوی یونجه نیز از منابع بتا كاروتن محسوب می شود . در حالی كه سیلوی ذرت جزء منابع فقیر است . از دیگر مشكلاتی كه كمبود بتاكاروتن در گاوها وتلیسه ها می تواند ایجاد كند عبارتند از :
- تاخیر در بازگشت رحم به حالت اولیه بعد از زایمان .
- تاخیر در اولین فحلی بعد از زایمان
- تاخیر در تخمك گذاری
- بالا بردن میزان كیست های تخمدانی
- سقط و مرگ جنین در ابتدای آبستنی
تقریبا 300 mg/day از بتاكاروتن می تواند روند آبستنی را در مسیر عادی خود نگه دارد . می توان گفت اگر مقدار بتا كاروتن در خون حیوان كمتر از 100 mg/100 ml باشد ٬ حیوان دچار كمبود است و باید آن را جبران كرد .
vit D : این ویتامین برای متابولیسم كلسیم و فسفر نیاز است و البته به ندرت در گاوداری های صنعتی كمبود آن مشاهده گردد زیرا میزان كافی از آن را با تابش خورشید می سازند . مقدار نیاز حیوان به این ویتامین 10000IU در روز است .
Vit E : هنوز دلیل واضح و قانع كننده ای منوط به دخیل بودن كمبود آن در پایین آوردن راندمان تولید مثل وجود ندارد و میزان نیاز آن به درستی مشخص نیست .
غلظت های پیشنهادی در ماده ی خشك جیره
عناصر پر مصرف
كلسیم
فسفر
منیزیم
پتاسیم
سدیم
كلر
گوگرد
60/. درصد
38/. درصد
20/. درصد
90/. درصد
18/. درصد
25/. درصد
20 /. درصد
عناصر كم مصرف
آهن
كبالت
مس
منگنز
روی
ید
سلنیوم
50 ppm
./10 ppm
10 ppm
40 ppm
40 ppm
./60 ppm
./30 ppm
ویتامین ها
ویتامین A
ویتامین D
ویتامین E
3193 IU/Kg
991 IU/kg
15/5 IU/kg
سخن آخر آن كه وجود جیره های كاملاً متعادل و بالانس شده از مواد غذایی با كیفیت می تواند خیالمان را از بابت تغذیه راحت كند و البته این كه در اینمورد نباید وسواس به خرج داد یعنی اگر یك میزان از ماده ی غذایی برای حیوان كافی است ٬ دوبرابر آن مفید نمی باشد و می تواند مضر نیز باشد . در ضمن ارتباط با آزمایشگاههای تجزیه ی مواد و خون می تواند مارا در مدیریت بهتر تغذیه كمك كنند و البته وجود یك متخصص خوشنام و بااطلاع كه بتوان به صورت دائم با آن مشاوره كرد نیز می تواند كار ما را تضمین كند و اگر به موارد بالا عمل نشود و تنها در موقع ایجاد مشكل آن را مد نظر قرار دهیم ٬ گریزی از كاهش راندمان آبستنی و تحلیل گله نداریم .
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
اگر جیره های كاملاً مخلوط نمی دهید.
شما تنها نیستید.چندین راهبرد وجود دارد كه می تواند تضمین كند گاوهایتان به درستی تغذیه می شوند،اشتهای خود را حفظ می كنند و شیرخوبی می دهند.
راهبردهای خوراك دهی از جمله جیره های كاملاً مخلوط (TMRs ) طی دو دهه گذشته غالب تحقیقات و مقالات عمومی منتشره را تشكیل داده اند.اما این راهبرد در مورد گله هایی كه به روش سنتی یعنی عرضه جداگانه علوفه و غلات تغذیه می شوند چگونه است؟ این روش خوراك دهی چالش ها و قوانین سرانگشتی مخصوص به خود را دارد.مهمترین اعمال خوراك دهی به سوی تامین حداقل نیازهای علوفه ای و اجتنناب از تغذیه اضافی كنسانتره هدایت شده اند.این كار برای حفظ رضایت بخش سلامت،تولید مثل،تركیب شیر و همچنین تولید شیر ضروری است.
حجم در برابر وزن ...
در یك سیستم سنتی،به طور معمول بیشتر خوراك ها به جای مقیاس وزن در مقیاس حجم تغذیه می شوند.این باعث ایجاد تغییراتی در آن چه گاو می خورد می گردد.مثلاً یك پرس یونجه بسته به مقدار رطوبت،اندازه و تراكم ممكن است از لحاظ وزن اختلاف قابل توجهی داشته باشد.علوفه های تازه مثل علوفه های سبز كه فشرده نشده اند،به ازای هر واحد حجمی نسبت به مواد سیلو شده با همان مقدار رطوبت ،وزن كمتری دارند.به همین صورت،یك پیمانه از غلات بسته به شكل و نوع كنسانتره تغییر پذیری زیادی دارد.
پلت ها به ازای هر واحد حجمی نسبت به شكل آردی همان ماده وزن بیشتری دارند.مخلوط دانه ها اگر حاوی مقدار زیادی یولاف یا محصولات فرعی مثل زبره گندم یا پس مانده تقطیری غلات باشند معمولاً به ازای واحد حجم نسبت به غلاتی كه حاوی مقدار زیادی ذرت باشند وزن كمتری دارند. به دلیل احتمال تغییرات زیاد مصرف در هنگام تغذیه براساس حجم ،اهمیت زیادی دارد كه با ورود یك علوفه یا مخلوط دانه ای به برنامه جیره ای یا تغییر آن وزن آن مرتباً تعیین شود. چنین عملیاتی برای جیره های كاملاً مخلوط (TMR) استفاده می شود. مانند كنترل ماده خشك دانه های غذایی با رطوبت بالا و اندازه گیری ماده خشك به صورت عادی كه هنوز هم كاربرد دارد.
تغذیه انفرادی گاوها...
از مزایای تغذیه یك جیره سنتی در اصطبل تای استال یا اصطبل كاملاً جدا و انفرادی (Stanchion) این است كه گاوها را می توان به صورت تك تك تغذیه كرد.دست كم آن كه به جای تكیه به گاو برای كنترل مصرف آن ،شما یا دستگاه خوراك پخش كن (فیدر) مقدار یا نسبتی از علوفه یا كنسانتره ای را كه هر گاو دریافت می كند، كنترل می كنید.
وقتی گاوها به صورت انفرادی تغذیه می شوند.وزن بدن نقش بسیار برجسته ای در مقدار خوراك عرضه شده برای حفظ یك جیره متعادل بازی می كند.انتظار می رود كه تلیسه های شكم اول تنها 85 درصد مقدار علوفه مصرفی یك گاو متوسط در گله را مصرف كنند. به عنوان مثال ،فرض كنید یك گاو متوسط 590 كیلو گرم وزن داشته باشد و 8/1 درصد وزن بدن خود یا 6/10 كیلوگرم ماده خشك علوفه دریافت كند یك تلیسه شكم اول كه بین 455 تا 500 كیلوگرم وزن دارد بایستی براساس ماده خشك 2/8 تا 9 كیلوگرم علوفه دریافت نماید.می توان انتظار داشت گاوهایی كه از میانگین وزن بدن گله 4/45 تا 2/136 كیلوگرم سنگین تر هستند،از گاوهای متوسط 10 تا 20 درصد علوفه بیشتری مصرف كنند.
تغذیه اختیاری..
گاوهایی كه مثلاً در آخورهای معمولی یا ساختمان های فری استال به مقدار ثابتی علوفه دسترسی دارند،باید قادر باشند كه مصرف خود را در محدوده ای از خوش خوراكی و سلیقه شخصی تقسیم بندی كنند.هنگامی كه علوفه در مقادیر محدود تغذیه شده یا برای مدت زمان نسبتاً كوتاهی در آخور یا دستگاه پخش خوراك وجود داشته باشد در جایی كه فضای كافی برای همه گاوها برای تغذیه در یك زمان فراهم نیست،این مورد ممكن است صادق نباشد. در خوراك دهی سنتی، توصیه شده برای یك گاو شیری ،25 درصد وزن بدن به صورت ماده تر(as-fed) می باشد.همانند تخصیص مقدار علوفه براساس وزن بدن ،شما بایستی متناسباً حداكثر مقدار غلات را نیز محدود نمایید.به عنوان مثال حد بالایی یك مخلوط كاملاً دانه ای برای یك گاو دو ساله 500 كیلوگرمی ،5/12 كیلوگرم براساس ماده (as-fed) و در مقابل برای یك گاو 680 كیلوگرمی 17 كیلوگرم براساس ماده تراست. در این مثال فرض برآن است كه مخلوط كنسانتره 88 درصد ماده خشك داشته باشد برای پیروی از این توصیه ،غلات با رطوبت بالا براساس ماده تر تصحیح می شوند.وقتی مقدار چربی پایین شیر یا ناراحتی های گواراشی مسئله ساز شوند،برگرداندن حداكثر كنسانتره به 2 درصد وزن بدن را مد نظر قرار دهید.
آن چه می توانید كنترل كنید...
خوراك دهی شما چگونه و در چه واقعی می تواند تاثیر زیادی روی تولید وتركیب شیر بگذارد. در سامانه های سنتی ،تغذیه مقداری علوفه پیش از تغذیه غلات ،به بافری شدن شكمبه در مقابله با تغییرات فوق العاده زیاد PH كه با مصرف مقادیر چشمگیر كنسانتره همراه است،كمك می كند.تغذیه علوفه پیش از سایر اجزاء ترجیح داده می شود چرا كه منجر به تولید بزاق بیشتری می شود.اگر علوفه در دسترس نباشد ،بزرگترین اندازه ذرات سیلو را در اختیار گاو قرار دهید.علوفه هایی را تغذیه كنید كه تا حد ممكن به حفظ سطح ثابت پروتئین و مواد معدنی در شكمبه كمك كنند.به عنوان مثال قبل و پس از تغذیه ذرت سیلو شده علوفه هایی را تغذیه كنید كه حاوی پروتئین و مواد معدنی بیشتری هستند.راهبرد دیگر می تواند تغذیه یك خوراك پر انرژی به ویژه كنسانتره پیش از یك خوراك با پروتئین زیاد باشد.هدف شما تقلید از یك سیستم جیره كاملاً مخلوط است كه قرار است گاوها در هر لقمه یك جیره متعادل (انرژی ،پروتئین ،فیبر و مواد معدنی) دریافت نمایند.
بیشتر اوقات هدف خوراك دهی تشویق مصرف است در بهترین حالت گاوها بایستی روزانه حداقل چهار بار علوفه دریافت كنند.همچنین عرضه سه تا چهار بار غلات در روز غالباً عملكرد گاوهای پر تولید را بهبود می بخشد.به طور نمادین گاوها ترجیح می دهند تا بیشتر طی شب خوراك بخورند تا روز ،بنابراین یقین حاصل كنید كه مقادیر كافی خوراك در اواخر روز یا عصر در اختیار گاو قرار می گیرد.
قوانین سرانگشتی زیر را مورد توجه قرار دهید....
چند قانون سرانگشتی عمومی برای مواقعی كه در یك سیستم مرسوم،تغذیه كنسانتره لازم می شود وجود دارد،آنها به قرار زیرند:
· در روز زایمان ،گاوها را با یك كنسانتره كامل در سطحی معادل با 10 درصد وزن بدن (برحسب as-fed) تغذیه كنید.به تدریج هر روز 450 گرم بیشتر تغذیه كنید تا وقتی كه مقدار آن حدود 14 روز پس از زایمان به حدود 2 درصد وزن بدن گاو برسد.اگر تولید طلب كند،آنگاه غلات را به حداكثر 5/2 درصد وزن بدن برسانید.
· تلیسه های شكم اول را هم برای تولید و هم رشد تغذیه كنید.به آنها 900 تا 1350 گرم كنسانتره بیش از آن چه كه فقط برای تولید شیر نیاز دارند تغذیه كنید.اما هیچ گاه در مورد غلات از 5/2 درصد وزن بدن فراتر نروید.
· تغذیه غلات را براساس وضعیت بدنی تنظیم كنید.گاوهای لاغر با نمره كمتر از 3 در سیستم پنج نمره ای ،روزانه باید 8/1 تا 7/2 كیلوگرم كنسانتره بیشتری نسبت به آنچه كه تولید تنها ایجاب می كند دریافت نمایند. به گاوهای چاق كه نمره وضعیت بدنی شان بیش از 75/3 است ،8/1 تا 7/2 كیلوگرم غله كمتری بدهید.شاید تنظیم دقیق تر غلات برای گاوهایی كه وارد اواخر شیردهی می شوند مناسب تر باشد.
· وقتی تولید شیر نسبت به ماه قبل بیش از 10 درصد افت می كند تغذیه را برای بازگشت به سطح طبیعی تولید شیر انجام دهید یا طی دوره افت شدید،به ازای هر 9/0 كیلوگرم افت شیر 45/0 كیلوگرم غله اضافه نمایید.
· به تدریج با نزدیك شدن گاوها به 60 روز مانده به خشك شدن مقدار كنسانتره را هرهفته 10 تا 15 درصد كاهش دهید.
بدون شك گله ها می توانند با تغذیه سنتی هم پرتولید و سودآور باشند.لیكن انجام صحیح آن نیازمند سرمایه گذاری كارگری و مراقبت های بسیار زیاد است.هدف اصلی اجتناب از افت و خیز مواد مغذی و متابولیسم آنها در شكمبه است. این كار نیاز به پای بندی مصاعف به زمان بندی داشته و گفته می شود كه از شرایط پایدار گاوهایی كه از جیره های كاملاً مخلوط تغذیه می شوند تقلید می كند.كلید آن مدیریت تك تك گاوها در تنظیم علوفه ها و غلات براساس وزن بدن ،تولید و وضعیت سلامتی تك تك گاوهاست.
منبع:گروه فنی شركت تعاونی كشاورزان و دامپروران صنعتی وحدت اصفهان(نشریه هورز دیری من)
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
شناسايي عوارض ناشي از مصرف تفاله تازه گوجه فرنگي و شيوه مناسب مصرف آن در تغذيه گاو هاي شيري

[SIZE=+0]چكيده : [/SIZE]
تفاله گوجه فرنگي به عنوان ضايعه كارخانجات رب سازي با توجه به داشتن انرژي بالا به عنوان ماده ي مغذي در تغذي گاو هاي شيري مورد استفاده قرار مي گيرد . به دنبال گزارش بيماري در يك گاوداري با مراجعه به محل علائمي مشابه اسيدوز ناشي از مصرف زياد مواد پر انرژي مشاهده گرديد . با توجه با تاريخچه بيماري مشخص شدن مصرف زياد از حد تفاله تازه گوجه در وعده اول بدون آمادگي قبلي و شروع بيماري بلافاصله بعد از مصرف آن، نتايج بدست آمده از معاينه دام و درمان نشان دهنده اسيدوز ناشي از مصرف زياد تفاله گوجه فرنگي و مشابه علائم اسيدوز ناشي از مصرف مواد پر انرژي بود . همچنين بهترين شيوه مصرف تفاله تازه گوجه فرنگي طرح تغذيه تدريجي دام ها با افزايش روزانه تا حداكثر مصرف در چند وعده به جاي در اختيار گذاشتن آزاد تفاله تازه گوجه فرنگي در آخور ها شناسايي گرديد.
مقدمه :
تفاله تازه گوجه فرنگي محصول استحصال رب از گوجه فرنگي تازه در كارخانجات رب سازي بوده كه استفاده مناسبي از آن به عمل نمي آيد . در استان گلستان بيش از 7427 هكتار به زير كشت مي رود و توليد آن به بيش از 2121180تن بالغ مي شود . تفاله گوجه فرنگي حاوي حدود 9/22 %پروتئين خام ، 15% چربي و 3/30% الياف خام مي باشد . اين ماده داراي ويتامين هاي زياد بوده و فقط از نظر ريبوفلاوين فقير است ، ولي ميزان قابل توجهي كاروتن دارد . استفاده از تفاله گوجه فرنگي به ميزان 15% در جيره گاوهاي شيري نتايج خوبي به دست آمده است . ارزش غذايي و تركيبات شيميايي تفاله گوجه فرنگي در منابع مختلف گزارش شده است . دي سي چرخ تفاله گوجه فرنگي را حاوي 67% تي دي ان ، پروتئين خام 21% ، چربي خام 10%، الياف خام 25% و خاكستر 6% گزارش نمود . نتايج آناليز اين ماده غذايي در آزمايشگاه مركز تحقيقات استان گلستان نشان داد كه تفاله گوجه فرنگي تازه حاوي 2/14% پروتئين خام ، چربي خام 26/8% والياف خام 45/4 % خاكستر مي باشد . تفاوت ارزش غذايي گوجه فرنگي در منابع مختلف احتمالاً مربوط به ارقام و واريته و طريقه استحصال رب مي باشد .
روش كار :
با توجه به تفاله تازه گوجه فرنگي همزمان با فصل برداشت آن در فصل تابستان اقدام به بازديد از دامداريهايي كه از تفاله تازه گوجه فرنگي استفاده مي كردند گرديد . طبق گزارشات صاحب گاوداري واقع در شمال گرگان در تاريخ مرداد ماه سال 1380 بر شيوع بيماري در گاوهاي شيري با علائم بي اشتهايي و يك مورد مرگ ناگهاني با مراجعه به محل و گرفتن تاريخچه دامدار اشاره به شيوع بيماري بلافاصله بعد از خوردن تفاله تازه گوجه فرنگي بعد از وعده اول داشت كه همه سال به همين صورت اقدام به دادن تفاله تازه گوجه فرنگي به طور ناگهاني به گاوها بدون هيچ مشكلي مي كرد . نهايتاً مشخص گرديد كه ميزان تفاله گوجه فرنگي داده شده مشابه سال قبل بوده ولي تعداد گاوها به علت فروش به نصف تقليل يافته است و در واقع دامدار طبق عادت گذشته به همان ميزان قبلي سال گذشته آخور ها را ازتفاله پر مي كرد بدون در نظر گرفتن تعداد گاوها ، اقدام به خوراك دادن گاوها نموده است . گاوها به طور ناگهاني به غذايي خوش خوراك مواجه شده و به ميزان زيادي از آن مصرف كرده بودند كه مدتي بعد از خوردن خوراك همگي دچار كاهش اشتها تا قطع اشتها شده بودند و فقط ميل شديد به خوردن آب نشان داده بودند و دامدار اشاره به تغيير رنگ مدفوع به رنگ قير تا سياه در تعدادي از دامها داشت . همزمان در گروه زيادي از دامداري ها از تفاله تازه گوجه فرنگي استفاده مي كردند بي اشتهايي ، ميل به خوردن آب ، بيحالي ، افزايش ضربان قلب و تنفس ، توقف حركات گوارشي ، عدم وجود مدفوع در ركتوم ،فرورفتگي شديد چشمها ، افتادگي چشمها ، افتادگي شكم به همراه جمع شدگي مايعات در شكمبه و تموج و خشكي پوست مشاهده گرديد . با گرفتن نمونه از شكمبه دامهاي مبتلا ph اي در حدود 4 به دست آمده ، علايم بدست آمده از معاينات و تاريخچه نشان دهنده ابتلا دامها به اسيدوز حاد بود . تمامي دامهاي مبتلا به اسيدوز از طريق خوراكي و عمومي درمان گرديدند .
نتايج:
با توجه به اينكه دامدار توانايي نگهداري تفاله گوجه فرنگي را نداشته و تفاله در صورت عدم مصرف سريع غير قابل مصرف مي گرديد و دامدار ها نيز هر سال بايستي با توجه به ظرفيت مصرف نهايي خود از ابتدا فصل توليد تفاله گوجه فرنگي اقدام به خريد كنند و در نتيجه از ابتدا با حجم بالايي از تفاله گوجه فرنگي مواجه شده كه بايستي همه را به مصرف دام از ابتدا برسانند كه مشكلات ناشي از اسيدوز را خواهند داشت يا باتوجه به تغذيه تدريجي بخشي را به مصرف دام رسانده و بقيه را دور ريخته تا تمامي دامها به مصرف نهايي برسند . در تابستان سال بعد 1381 با توجه به اثرات زيان آور مصرف تفاله تازه گوجه فرنگي در دامداري هايي كه از تفاله تازه استفاده مي كردند طرح تغذيه تدريجي تازه گوجه فرنگي در جيره گاوهاي شيري به اجرا در آمده و دامها به صورت تدريجي و در وعده 3 وعده به ميزان كم روزانه تغذيه شدند كه در طي 2 هفته تمامي دامها توانايي مصرف ازتفاله تازه گوجه را پيدا كردند و باقيمانده تفاله مصرف شده تاروز مصرف نهايي نيز روزانه بر روي زمين در مقابل آفتاب خشك گرديد و سپس به تغذيه دام ها به ميزان توصيه شده رسيد . تمامي دامهاي مبتلا به اسيدوز حاد در سال 1380 حدود 8 ساعت بعد از درمان دچار اسهال سياه وقيري رنگي ناشي از خونريزي ايجاد شده در اثر كنده شدن مخاط پرز شكمبه در قسمتهاي پايين تر گرديدند و به تدريج حال دام ها رو به بهبود گذاشت و شروع به تغذيه نمودند . از دامهاي در مان شده يك مورد به علت عدم به حركت افتادن حركات دستگاه گوارش تلف گرديد . در سال 1381 با توجه به اجراي طرح تغذيه تدريجي دامها تمامي دامها بدون بروز علائم اسيدوز حاد و بي اشتهايي و اسهال به خوبي از تفاله تازه گو جه مصرف نمودند و هيچگونه كاهش توليدي نيز مشاهده نگرديد ، فقط در تعداد اندكي از دامها اسهال خفيف مشاهده گرديد كه بررسي هاي به عمل آمده مشخص گرديد دامهاي پر خور دامداري بوده اند كه بيش از ساير دامها از تفاله تازه گوجه مصرف نمودند .
بحث :
تفاله تازه گوجه فرنگي به عنوان ضايعه كارخانجات رب سازي به شمار مي آيد كه با توجه به آناليز تفاله گوجه فرنگي درآزمايشگاه بخش تحقيقات دامپروري مركز تحقيقات استان گلستان و محاسبه ميزان انرژي آن معادل 4700 تا 5700 كالري در گرم ، در جيره دام به عنوان يك ماده پر انرژي برابر با جو مورد مصرف قرار مي گيرد كه با توجه به وجود اسيدهاي سيتريك ،تارتاريك ، سوكسينك ،اگزاليك ،اربيك ،فرميك و آلوتنيك داراي ph اسيدي مي باشد . خوردن مقادير زيادي از تفاله گوجه فرنگي كه داراي قابليت تخميري بالا به همرا انرژي بالا و اسيديته بالايي مي باشد باعث افزايش اسيديته شكمبه و كاهش ph آن به 5 گشته كه باعث نابودي باكتري ها و تك ياخته هاي تجزيه كننده سلولز و افزايش فعاليت لاكتوباسيل ها و افزايش فشار اسمتيك و جذب مقادير زيادي از جريان خون به داخل شكمبه و افزايش غلظت خون و كم آبي بافت ها و توقف حركات گوارشي شده كه در اثر افزايش ميزان اسيدوز خون عمل تامپوني بيكربنات پلاسما قادر به ايجاد اسيد و باز خون نبوده و اسيدوز حاكم مي گردد و همراه با آن فشار خون كاهش يافته و در نتيجه با كاهش ميزان اكسيژن در بافتهاي سطحي و افزايش اسيديته خون در اثر تنفس سلولي مواجع خواهيم شد . همچنين جربان خون در كليه كاهش و موجب كاهش يا قطع ادرار و گاهي شوك و مرگ مي گردد . افزايش اسيديته خون بر قشر خاكستري مغز اثر گذاشته و باعث نكروز آن شده كه با علائم سستي ، بي اشتهايي ، بي حالي ، تلو تلو خوردن و زمين گيري تظاهرمي يابد . بنابراين دامدار مي بايست همواره تفاله تازه گوجه فرنگي را ، به تدريج روزان افزايش داده تا به جاي در اختيار گذاشتن آزاد آن در آخورگاو دامها به مصرف تدريجي آن عادت داده تا بدون هيچ عارضه اي به مصرف حداكثر از تفاله گوجه فرنگي برسند .
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
آب پنیر وتغذیه ای آن در جیره دام

فرآورده های فرعی كارخانجات لبنیات سازی:
شیر مازاد كارخانجات لبنیات سازی از قبیل شیر پس چرخ ، شیر خشك ،دوغ حاصل از كره گیری ،آب پنیر ،كشك و غیره را چه به صورت تازه چه به صورت پودر از قدیم در جیره دام وطیور به كار برده اند .ولی امروزه با توجه به مصرف این مواد در تغذیه انسان ونیز كمبود پروتین حیوانی ترجیح داده می شود كه تمام فراورده های كارخانجات لبنیات سازی به مصرف تغذیه انسان برسد.

آب پنیر(whey syrup)
مقدمه:
در مراحل عمل آوری شیر كه با استفاده از رنین به منظور تولید پنیر صورت می گیرد،كازئین شیر رسوب داده شده و جدا می گرددو همراه با آن بخش عمده چربی و تقریبا نیمی از كلسیم وفسفر موجود در شیر هم گرفته می شود . مایعی كه بعد از این مراحل آماده می گردد آب پنیر تازه نامیده می شود . تركیب این مایع تابع تركیب شیر و همچنین نوع پنیری كه ساخته می شود.

منشاء/محل تولید:انگلستان
مزیت تغذیه ای:میزان انرژی ، چربی ، ویتامین های محلول ؛كلسیم وفسفر موجود درآب پنیر نسبت به شیر كمتر است .از این فرآورده اغلب در سیستم های تغذیه ای مرطوب مخصوص خوك ها استفاده می شود .از نظر پروتین نسبت به شیر ضعیف تر است .اما بیشتر پروتین آن بتا لاكتو گلوبولین است كه كیفیت بسیار خوبی دارد .وبهترین مورد مصرف خوراك را به عنوان اجزای مناسب برای جایگزین در شیر در گوساله ها ی جوان به دست آورده اند و بر خلاف پروتین های شیر پس چرخ پروتین آب پنیر در معده لخته نشده و ممكن است در سطوح بالای مصرف منجر به مشكلات گوارشی شود.
رنگ /بافت:مایع زرد تا سفید.
خوشخوراكی:اگر تازه باشد خوشخوراكی آن زیاد است.
محدودیت های مصرف (عوامل ضد تغذیه ای):میزان ماده خشك آن كم و میزان نمك آن زیاد است.
میزان مصرف تغریبی در گونه های مختلف(درصد از جیره متراكم):
گوساله
5%
جایگزین شونده
10%
گاو شیری
10%
شیر خوراكی
0%
گاو گوشتی
10%
جیره پایانی
20%
بره
5%
جیره رشد
20%
میش
10%








خصوصیات فیزیكی و شیمیایی آب پنیر:
كشش سطحی آب پنیر بین 84000-40000 نیوتن بر متر مربع بوده و با افزایش كل مواد خشك و كاهش درجه حرارت این میزان زیاد می شود .خصوصیات ویسكوزیته آب پنیر تغلیظ شده نه تنها در شرایط راندمان تبخیر بلكه در بهبود عملیات نیز با اهمیت می باشد .بررسی های به عمل آمده نشان می دهد كه هیدرولیز لاكتوز سبب كاهش ویسكوزیته می شود.

PH:
Phآب پنیر شیرین تازه (6)از phآب پنیر اسیدی تازه (4.6)بالاتر است اما طی مدت دو روز phهر دوی آنه به زیر 3.5 یا كمتر كاهش یابد.


ضرایب لازم برای محاسبه ارزش نسبی مواد خوراكی نسبت به كنجاله سویا(44%)،ذرت:

ماده خوراكی
ضریب كنجاله سویا
ضریب ذرت
درصد ماده خشك
آب پنیر شیرین
0.006
0.069
6.5
آب پنیر اسیدی
0.005
0.071
6.5
آب پنیر خشك
0.119
0.874
93


میانگین تركیبات آب پنیر های شیرین و اسیدی بر اساس درصد:
تركیبات
آب پنیر
آب پنیر شیرین
آب پنیر اسیدی
آب
93 - 95
93 – 94
94 - 95
چربی شیر
0.63
0.8
بسیار اندك
پروتین ها
0.85
0.7 – 1
0.7 – 1
لاكتوز
4.56
4.5- 4.8
3.8 – 4.2
مواد معدنی
1.1065
0.5 – 0.7
0.7 – 0.8



لاكتوز آب پنیر:
عمده ترین كربوهیدرات شیر می باشد كه 94%آن ضمن تهیه پنیر وارد آب پنیر می شود. یك كیلو گرم لاكتوز حداكثر تا میزان 16.8 كیلو ژول انرژی تولید می كند. میزان لاكتوز در شیر انسان،گاو،بوفالو،گوسفند وبز به ترتیب:4.1،5.1،4.9،7% می باشد و در صورت نبودن آنزیم لاكتاز در دستگاه گوارش،لاكتوز بدون هیچ تغییری وارد روده بزرگ می شود و در آنجا در اثر تجزیه توسط میكروارگانیزم ها تولید گازكربنیك و ایجاد نفخ می نماید .بعلاوه به علت تخمیر آن باعث بروز اسهال می شود كه این عارضه عدم تحمل به لاكتوز نامیده می شود.
لاكتوز دارای دو فرم آلفا و بتا است . قابلیت انحلال بتا لاكتوز در آب بیش از آلفا لاكتوز است . قابلیت انحلال لاكتوز در آب 10 برابر كمتر از ساكاروز است. وبا بالا رفتن درجه حرارت ،انحلال لاكتوز افزایش می یابد.لاكتوز به وسیله باكتری ها به سرعت تخمیر شده و تبد یل به اسید لاكتیك،اسید بوتریك،الكل و اسیدهای خطی دیگر می شود.

پروتین های آب پنیر:
Prشیر گاو به طور طبیعی 30الی35 گرم در لیتر می باشدو شامل دو بخش اصلی به نامهای كازئین و pr آب پنیر است . برای جدا كردن این دو بخش از یكدیگرph شیر را در درجه حرارت 20 به 4.6 می رسانند در این ph كازئین شیر رسوب می كند و بخش prباقی مانده كه به صورت محلول می باشند prهای آب پنیر را تشكیل می دهد.


در جدول 1-1 تركیب pr های آب پنیر و در جدول 1-2 میزان اسید آمینه های موجود در آب پنیر آورده شده است.



جدول1-1تركیبات پروتین آب پنیر:
تركیب پروتین
وزن ملكولی(كیلو دالتون)
%پروتین آب پنیر
بتا لاكتو گلوبولین
18.3
50
آلفا لاكتالبومین
14
12
ایمونوگلوبولین
15-100
10
سرم آلبومین
69
5
پروتئوزپپتون
40.8-41
23



جدول1-2 میزان برخی اسید آمینه های موجود در آب پنیرو چند منبع مغذی:
اسید آمینه
[SIZE=+0]Prآب پنیر[/SIZE]
تخم مرغ
گندم
ایزو لوسین
476
393
204
لوسین
736
551
417
لیزین
704
436
179
متونین
151
210
94
سیستین
174
152
159
فنیل آلانین
224
358
282
تریپتوفان
147
93
68
آرژنین
175
381
288
هیستدین
144
151
163


ویتامین های آب پنیر:
ویتامین ها در شیر به دو دسته محلول در چربی (ADEK)و محلول در آب(BC) تقسیم می شود . ویتامین های محلول در چربی شیر چسبیده به به گلبولهای چرب شیر می باشد و مقدار آن در آب پنیر بستگی به میزان چربی موجود در آن دارد ،از آنجا كه میزان چربی آب پنیر كم است نتیجتا" میزان آن در آب پنیر خیلی كم است .ویتامین های محلول در آب در سرم شیر محلول بوده و در نتیجه در شیر چربی گرفته و آب پنیر باقی می ماند.و مقدار آنها بستگی به مقدار آنها در شیر دارد ومقدار آنها در شیر بستگی به عوامل خارجی داشته و تغییرات آن ناچیز است.

جدول1-3 ویتامین های موجود در آب پنیر بر حسب mg/kg
ویتامین
دامنه
میانگین
تیامین
-
0.4
ریبوفلاوین
0.5- 1.6
1.4
پیرودوكسین
0.2 – 0.77
0.42
كوبالامین
0.0015 - 0.0024
0.002
نیاسین
0.72 – 1.03
0.85
فولاسین
-
0.005
اسید پنتوتنیك
2.1 – 4.1
3.4
بیوتین
0.013 – 0.015
0.014
اسید اسكوربیك
11- 15
13
[SIZE=+0]ویتامین A[/SIZE]
-
11

مواد معدنی آب پنیر:
بخش مهمی از املاح و مواد معدنی موجود در شیر در فرایند تولید پنیر در آب باقی می ماند .فسفات كلسیم یكی از املاح مهم در شیر میباشد كه در آب پنیر های به روش اسیدی تولید می شود بیشتر از آب پنیر های شیرین می باشد.ولی میزان مواد معدنی دیگر در آب پنیر شیرین و اسیدی تقریبا برابر است.

جدول 1-4 مواد معدنی موجود در آب پنیربر حسبmg/l:
مواد معدنی
آب پنیر شیرین
آب پنیر اسیدی
كلسیم
500
1000
فسفات
500
1500
پتاسیم
1400
1400
سدیم
450
450
كلرید
1000
1000
منیزیم
40
80
روی
0.2
2.3
منگنز
6
26



استفاده از آب پنیر در تغذیه گوساله ها:
استفاده آب پنیر در تغذیه گوساله ها ارزشمند شناخته شده و معمولا در سن 2 الی 4 ماهگی به صورت مخلوط با شیر پس چرخ قابل توجه است. وپس از 4 ماهگی می توان از پاب پنیر خالص به میزان 10 الی 15 كیلوگرم در روز استفاده نمود . استفاده آب پنیر در تغذیه گوساله ها تا سن 15 ماهگی سودمند خواهد بود زیرا تا حد زیادی جایگزین كنسانتره یا شیر پس چرخ می شود . ثابت شده گوساله های پرواری تغذیه شده با آب پنیر رشد روزانه بیشتری داشته وجثه وتولید آنها كمی بهتر از گوساله پرواری می باشد كه از همان مقدار واحد غذایی به صورت شیر پس چرخ مصرف نموده اند.

امكانات تغذیه آب پنیر در تغذیه گاو :
به صورت آب پنیر تغلیظ شده در خوراكهای پلتی (میزان 10 درصد)
به عنوان مكملی برای مواد جایگزین شیر در گوساله ها
به صورت لیسیدنی در تركیب با اوره و چربی ها برای گاوهای پرواری
به عنوان مكمل های مایع در جیره های غذایی گاو های پرواری به خصوص در مناطق كوهستانی و نیمه كوهستانی(به میزان 10 لیتر در روز)

 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
آب پنیر را می توان به صورت آزاد در اختیار گاو های گوشتی قرار داد اما مصرف زیاد آب پنیر در گاو های شیری باعث باعث كاهش تولید شیر و درصد چربی می شود. همچنین یك سوم احتیاجات ماده خشك گاوهای را می توان با این فرآورده جایگزین نمود . در صورت استفاده از آب پنیر در جیره خوراكی تامین انرژی،مواد ازته،(غلات به اضافه كنجاله روغنی یا دانه های روغنی)،مواد معدنی (كلسیم همراه آب پنیر شیرین)و ویتامین ضروری است.بطور كلی نشخوار كنندگان می توانند 12 الی 15 درصد وزن آب پنیر مایع مصرف كنند.
از عوامل مهمی كه مصرف آب پنیر را در یك گروه از حیوانات تحت تاثیر قرار می دهد،دمای محیط می باشد ، به این صورت كه با افزایش دما مصرف آن افزایش می یابد.
افزایش حجم مصرف كل مایع حیوانات مصرف كننده آب پنیر ممكن است نرخ رقت شكمبه (Dilution Rate)را افزایش داده و باعث بهبود راندمان سنتز پروتین میكروبی شود.طبیعتا افزایش حجم مایع مصرفی حجم ادرار را افزایش می دهد ولی هیچ خطری برای حیوان ندارد.مصرف زیاد آب پنیر باعث مرطوب تر شدن بستر می گردد.
گاهی قابلیت هضم چربی ها و پروتین ها افزایش یافته و با مصرف آب پنیر مواد معدنی در كل دستگاه گوارش ابقاء می شوند.اگر آب پنیر بصورت افزایش تدریجی به دام ها عرضه نشود و دوره عادت پذیری رعایت نشود اسهال و گاهی اوقات عدم مصرف خوراك رخ می دهد ولی پس از عادت پذیری گاوها به آن حتی در صورت آزاد هیچ مشكلی پیش نخواهد آمد. گاوها نیاز به یك دوره 4 هفته ای برای عادت به مصرف كردن آب پنیر مایع دارند . ممكن است نیاز به محدود كردن آب آشامیدنی طی این مدت باشد . در حالت كلی گاوها ممكن است حدود دو سوم از نیاز آبی خود را از آب پنیر و بقیه را با آشامیدن آب تامین كنند . وقتی آب پنیر آزاد در اختیار گاو ها قرار گیرد ،ممكن است روزانه 91 كیلو گرم مصرف كنند . و هر 45 كیلو گرم آب پنیر معادل 3.4 كیلو گرم كنسانتره 12% پروتین است .
آب پنیر و شیر پس چرخ بهترین مورد مصرف خود را به عنوان اجزایی مناسب برای جایگزینی شیر در گوساله ها ی جوان به دست آورده اند. بر خلاف پروتین های شیر پس چرخ ،پروتینهای آب پنیر لخته نشده و ممكن است در سطوح بالای مصرف منجر به مشكلات گوارشی شوند.می توان از آب پنیر در صورت نیاز مبرم به میزان 10% كنسانتره گاوهای شیری استفاده نمود.

موارد منع مصرف:
فیبر منبع اصلی نشخوار كنندگان است كه عرضه ناگهانی مقادیر زیاد آب پنیر (لاكتوز) باعث اختلال هضمی می شود . لاكتوز سریع تر از فیبر هضم شده و امكان دارد منجر به اسیدوز یا نفخ شود.
گاو های كه آب پنیر را از داخل ظرف مصرف می كنند تمایل زیادی به لیسیدن ته ظرف دارندكه امكان ورود برخی مواد مضر را به بدن را دارد. كه می توان این مشكل را با قرار دادن یك محدود كننده پلاستیكی ته ظرف یا انداختن یك تكه تخته شناور روی سطح آب پنیر این مشكل را بر طرف كرد.
به علت پایین بودن میزان ماده خشك آب پنیر ، انتقال آن در مسافت بیش از 50 كیلومتر به صرفه نمی باشد ، بنابراین در تغذیه گوساله تنها از پودر آب پنیر استفاده می شود . چون انرژی مورد نیاز برای خشك كردن خیلی بالا بوده استفاده از آب پنیر تغلیظ شده توصیه می شود.
به علت مقادیر بالای لاكتوز آب پنیر خشك شده نمی توان از آن به می زان زیاد و به طور مناسب برای تهیه ماده جایگزین شیر استفاده نمود .همچنین پودر آب پنیر جاذب الرطوبه می باشد و نگهداری آن در حالت فیزیكی مطلوب مشكل است.

نتیجه گیری:
بر اساس یافته ها ، آب پنیر می تواند باعث كاهش مصرف كنسانتره شود بدون اینكه هیچ گونه تاثیر منفی بر اضافه وزن روزانه و ضریب تبدیل خوراك داشته باشد .و نیز در تغذیه گاوهای شیری تقریبا به اندازه مصرف ماده خشك آب پنیر ،مصرف بخش كنسانتره جیره كاهش می یابد بدون اینكه تولید شیر دچار نقصان گردد . به علت مقادیر بالای لاكتوز آب پنیر خشك شده نمی توان از آن به می زان زیاد و به طور مناسب برای تهیه ماده جایگزین شیر استفاده نمود.

استفاده های دیگر آب پنیر :
مخلوط با سویا برای بهتر شدن ارزش تغذیه ای
استفاده در صنایع گوشتی برای بهبود گوشت
استفاده در صنایع قنادی (برای ساخت بیسكویت استفاده می شود كه باعث بیشتر شدن زمان ماندگاری بیسكویت می شود )
استفاده در صنایع نانوایی (در كشورروسیه به طور وسیعی در صنایع نانوایی استفاده می شود)
و هزار راه نرفته باقی است.........

منابع:
شماع محمود،ساعدی هوشنگ ، نیكپور تهرانی كریم ، مروارید عبدالحسین: غذا های دام وطیور و روشهای نگهداری آنها جلد دوم
رضا عبدی وحید:سمینار كارشناسی ارشد(استفاده از آب پنیر در صنایع غذایی)
مكدونالد،ترجمه نویدشاد ،جعفری صیادی:تغذیه دام
بیات ، ولی زاده ،ناصریان:استفاده از آب پنیر به جای آب و تاثیر آن بر عملكرد گوساله های پرواری.مجله علمی- پژوهشی علوم و صنایع كشاورزی جلد 17 شماره 2
مرتضوی: تكنولوژی شیر و فراورده های لبنی (ترجمه)
Dr Wesley n. ewing : the feed directory
ernest j.mann:food industries international whey utilization food
annderson ,m.j .c lamb,c.h. micheleson,and r.wiscombe:feeding liquid whey to dairy cattle . j. dairy sci
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
تغذیه ذرت در گاوهای شیرده

كيفيت ذرت در تغذيه گاوهاي شيري منحصر به فرد است . اين گياه داراي ارزش غذايي بالايي است و حاوي مقادير زيادي انرژي و نشاسته مي باشد . اين گياه قادر است در هر هكتار 40 تن علوفه تازه و در برخي شرايط حتي بيشتر از اين مقدار توليد كند به عبارت ديگر توليد آن در هر هكتار 10 تا 15 تن ماده خشك است .
بر اساس هدف مصرف گياه ذرت نحوه برداشت آن متفاوت است :
1-ذرت تازه : ذرت تازه رامي توان درهرمرحله اي از رشد گياه حتي در مرحله اوليه رشد نيز برداشت كرد . در مراحل اوليه رشد علوفه ذرت ارزش غذايي مناسبي دارد ولي بايد مواظب بود كه ميزان زيادي از علوفه تازه به صورت يك جا به مصرف دام نرسد زيرا داراي تركيباتي است كه به سرعت هضم شده لذا توصيه مي شود كه در هر وعده غذايي بيش از 10 كيلو گرم علوفه تازه در اختيار دام ها قرار نگيرد .
2-ذرت دانه اي (كنسانتره) : برداشت ذرت دانه اي بايد در زماني صورت گيرد كه بلال آن كاملاً رسيده باشد .سه روش براي ذرت دانه اي وجود دارد :
الف ) برداشت بلال كامل و خرد كردن و قرار دادن آن در سيلو
ب ) برداشت بلال كامل به روش خرمن كوبي كه محصول حاصل از اين روش شامل دانه هاي بلال و قسمتي از چوب بلال است كه فرايند شده و سيلو مي شوند .
ج ) استفاده از كمباين كه در اين روش چوب بلال خرد شده و دانه هاي آن جدا مي شود محصول اين روش تنها شامل دانه ذرت است.
3- سيلوي ذرت :برداشت دانه هاي ذرت براي سيلو كردن بايد در زماني صورت گيرد كه به اندازه كافي رسيده باشند ( مرحله خميري سفت ) . همچنين طول مطلوب قطعات ذرت خرد شده بايد 8/0 سانتي متر باشد . اين اندازه براي تهيه سيلو مناسب است و امكان فشردگي كافي علوفه را در ساختمان سيلوي زميني فراهم مي كند . اين مسأله بسيار حياتي است كه تمام دانه هاي ذرت در طي مرحله چاپر كردن به خوبي عمل آوري شوند. اين عمل باعث شده كه در هنگام هضم به ميزان بيشتري در دسترس دام قرار گيرند زيرا دانه هاي سالم وفرايند نشده هضم نمي شوند و در نهايت از طريق مدفوع دفع مي شوند.
در تهيه سيلو مهمترين مسأله مديريت صحيح آن است كه شامل : برداشت علوفه ، ذرت در مرحله مناسب رشد ، پر كردن و متراكم كردن سريع سيلو ، پوشاندن سريع و مناسب سيلو .
برداشت علوفه ذرت بايد در مرحله اي از رشد گياه صورت گيرد كه داراي 35 – 30 % ماده خشك باشد .اين مرحله زماني است كه برگ هاي علوفه ذرت از پايين بوته شروع به زرد شدن كرده و دانه هاي ذرت به صورت خميري و در حال سفت شدن باشند در غير اين صورت اگر علوفه ذرت در مرحله اي برداشت شود كه ماده خشك آن كمتر از 30 % باشد ضايعات سيلو به صورت از دست رفتن مواد مغذي از طريق پساب زياد مي شود . از آنجايي كه غالباً ميزان ماده خشك علوفه ذرت در مرحله برداشت مناسب نيست بهتر است براي كنترل آب مازاد اقداماتي انجام داد . در اين راستا مي توان در هر تن علوفه بر اساس رطوبت آن 40 تا 70 كيلوگرم تفاله خشك چغندر قند اضافه نمود . اين تفاله بايد به صورت پرك و يا كل علوفه مخلوط شود نه اين كه به صورت يك لايه ريخته شود .
تفاله خشك چغندر قند علاوه بر جذب مقدار زيادي آب مازاد مي تواند اقداماتي از قبيل در نظر گرفتن يك لايه ضخيم از كاه غلات در كف سيلو براي جذب آب مازاد و نيز عمل آوري كاه انجام شود .افزودن اوره به علوفه سيلو شده ( 1 تا 2 كيلو گرم در هر تن ) در زمان پر شدن سيلو مي تواند مفيد باشد زيرا باعث:
1-افزايش سطح پروتئين علوفه سيلو شده
2-تهيه ازت سهل الهضم براي رشد باكتريايي سيلو شده و در نتيجه از كاهش كيفيت پروتئين علوفه جلوگيري مي كند
3-افزايش سهم توليد اسيد استيك در توده سيلو شده و طول عمر سيلوي ذرت در آخورها افزايش مي يابد .توصيه مي شود 1 تا 5/1 كيلوگرم كربنات كلسيم به هر تن علوفه در حال سيلو شده اضافه گردد .
تهیه كننده : فرشته رضائی ،كارشناس علوم دامی
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
تسريع در خوراك دادن به گوساله ها- برنامه هاي از شير گيري
مقدمه :
اين مقاله در نظر دارد برنامه موجود خوراك دادن گوساله هاي شيري جوان را ارزيابي كند. يك دوره مناسب براي كه چرا و چه كار امروز انجام مي دهيم و چه انتخابي در‌آينده مي توانيم داشته باشيم.
تسريع در برنامه هاي تغذيه ايي (زود از شير گيري ) يك عنوان داغ در مباحث مربوط به كار پرورش گوساله است . اظهار نظر گاوداران در مورد سئوال (( شما مي دانيد چرا ما شير به مقدار كافي به گوساله نمي دهيم؟ )) جالب است. ما هرگز گوساله ها را با مواد مغذي كافي براي حداكثر رشد تغذيه نمي كنيم. تغذيه گوساله ها با شير يا شير جانشين محدود انرژي و پروتئين كافي براي حداكثر رشد را تأمين نمي كند. به يك مثال توجه كنيد .
• فرض كنيم كه با يك گوساله 45 كيلويي سرو كار داريم .
• و اين گوساله را در هر روز با 454 گرم پودر شير جانشيني كه جاي %20 پروتئين خام و % 20 چربي خام است تغذيه مي كنيم . اگر فرض كنيم كه شير جانشين % 95 ماده خشك دارد. به اين تريتب گوساله در هر روز 431 = 95 /0 * 454 گرم پودر خشك شير تغذيه شده است.
• اجازه دهيد فرض كنيم كه شير جانشين در حدود 5 / 20 ( مگاژول ) انرژي مقابل متابوليسم در هر كيلوگرم از ماده خشك داشته باشد. اگر 431 /0 كيلو گرم از ماده خشك استفاده شده باشد، بنابراين گوساله MJ 8/8 = 5/ 20 * 431 /0 از انرژي قابل متابوليسم در هر روز مصرف كرده ، البته مقدار واقعي ME بر اساس كيفيت اجزاء استفاده شده در فرمول شيرجانشين متفاوب است ، اما فرض مي كنيم يك محصول با كيفيت خوب و مناسب داريم . ( توجه شود كهME شير كامل بالاتر از شير جانشين 20/ 20 است) .
• اگر گوساله به 452 /0 مگاژول انرژي به ازاء 75 / 0 وزن بدن براي نگهداري نياز داشته باشد ( اين فرمول بر اساس نيازمنديهاي NRC است )، پس يك گوساله 45 كيلو گرمي براي نگهداري وزن بدن در هر روز به MJ 85/7 = 75 / . 45 * 452 /0 انرژي نياز دارد . بنابراين ( شير مصرف شده MJ 9 /. = 9/7 – 8/8 از انرژي قابل متابوليسم براي رشد دردسترس است.
• اگر فرض شود گوساله براي هر كيلوگرم افزايش وزن به MJ 13 انرژي قابل متابوليسم نياز دارد. بنابراين گوساله مي تواند در هر روز gr69=13÷9/0 افزايش وزن داشته باشد.

چرا ما گوساله ها را به اين روش تغذيه مي كنيم ؟
مسلما" تغذيه محدود انرژي و پروتئين مخصوص بيشتر حيوانات جوان نيست . اغلب حيوانات جوان ( خوكها ، بره ها ، و غيره ) در ابتداي دروه زندگيشان براي حداكثر رشد تغذيه مي شوند، زيرا آنها در مصرف پروتئين براي رشد بافت استخواني بسيار مؤثر عمل مي كنند . تئوريهاي مختلفي وجود دارد كه چرا ما به طور سنتي .1lb ( 454g ) پودر شير جانشين ( يا مقدار تقريبا" يكساني از مواد جامد شير كامل ) براي گوساله‌هاي شيري تغذيه مي كنيم .
بعضي از اين تئوريها عبارتند از :
• شير هاي جانشين قديمي كيفيت پائيني داشتند و اگر از آنها به مقدار بيشتري استفاده مي شد، احتمال اسهال در گوساله ها افزايش مي يافت.
• تغذيه 2/1 پوند به ازاء هر بار تغذيه (227گرم ) براي اندازه گيري و استفاده از فنجاني كه در پاكت شير هاي جانشين بود راحتتر بود.
• فرمول شير هاي جانشين قديمي بايد ارزانتر از تغذيه شير هاي كامل مي شد واستفاده بيشتر از آنها باعث مي شد كه تغذيه شير كامل ارزانتر شود .
• پرورش دهندگان ( قبل از توسعه شير جانشين ) بطور سنتي 2 ليتر شير كامل در هر بار تغذيه استفاده مي كردند و تغيير عادت افراد سخت است .
• محدود كردن شير جانشين در زود از شير گيري و كاهش هزينه ها ي پرورش گوساله هاي شيري در 2 ماهگي مؤثر است بدون اينكه اثرات منفي ثابتي روي عملكرد داشته باشد .
كدام يك از تئوريهاي بالا بيشتر صحت دارد ؟ شايد تمام اين تئوريها تا اندازه اي درست باشند و هر كدام قسمتي از توصيه هاي سنتي تغذيه شير جانشين را شامل مي شوند . ترديدي نيست كه فرمولهاي قديمي شير جانشين كيفيت بالاي مخلوط‌هاي امروزي را نداشتند. و اعتبار تئوري اينكه 2 ليتر از مايع در هر بار تغذيه سنتي است و شكستن سنت وقتي كه شما يك محصول جديد را معرفي مي كنيد ( مشابه يك شير جانشين ) قابل پذيرش نخواهد بود، بسيار بالا است .
اما تئوري آخر اعتبار و درست بسيار بالاتري دارد. اين به اين دليل است كه ، اگر ما مقدار شير يا شير جانشين را محدود كنيم :
• شكمبه گوساله ها وقتي به اندازه كافي توسعه يابد زودتر براي از شير گيري حاضر مي شود .
• رشد و توسعه شكمبه مستقيما" با مصرف كربوهيدرات قابل تخمير كه توليد اسيد چرب فرار را در شكمبه افزايش مي دهند ، ارتباط دارد .
• كربوهيدرات قابل تخمير در استاتر گوساله هستند .
• بين مصرف انرژي از خوراك مايع ( مثل شير جانشين ) و مصرف انرژي از استارتر ارتباط وجود دارد. با مصرف انرژي از طريق مايع ، گوساله ها انرژي كمتري از استارتر مصرف خواهند كرد .
• محدود كردن مقدار انرژي كه گوساله از طريق شير جانشين مصرف مي كنند ، مصرف زودتر و بيشتر استارتر گوساله را تحريك مي كند كه منجر به مصرف كربوهيدرات قابل تخمير و توليد بيشتر VFA در شكمبه مي شود. اسيدهاي چرب فرار منجر به رشد فيزيكي و متابوليكي شكمبه مي شود و گوساله را براي از شيرگيري آماده مي كند .
تعداد زيادي از تحقيقات وجود دارند كه ارزش برنامه هاي زود از شير گيري براي گوساله هاي شيري جوان را مستند كرده اند . بسياري ازآنها در جاهايي مثل دانشگاه اوهايو ، دانشگاه پنسيلواينا و دانشگاه كورنل انجام شده است . بسياري از تحقيقات ( كه بعد از 1950 و قبل از 1960 انجام گرفته اند ) توانايي حيوانات براي خوردن خوراك خشك و تغييرات فيزيولوژيكي و فيزيكي همراه با رشد شكمبه را مستند كرده اند. ديگر تحقيقاتي كه تقريبا" در زمان مشابه انجام گرفته اند ، برنامه هاي مديريتي زود از شير گيري، مصرف استارتر گوساله و رشد گوساله هايي كه براي از شير گيري در سن 3 تا 5 هفتگي مديريت مي شوند را ارزيابي مي كنند . تقريبا" بدون استثناء همه اين تحقيقات گزارش كرده اند كه گوساله از نظر فيزيولوژيكي ،‌آمادگي از شير گيري در سن 28 روزگي را دارد به شرط اينكه براي رشد كافي شكمبه ، مقدار كافي خوراك خشك
مصرف كرده باشند . تحقيقات تجاري بوسيله بسياري از سازندگان خوراك برنامه هايي كه زود از شيرگيري گوساله هاي شيري جوان را زمينه سازي مي كنند شرح مي دهند .
براي مثال به يك كمپاني سازنده خوراك ، محصول خودشان را بعنوان يك خوراك آغازين (استارتر) كه گوساله ها را براي زود از شيرگيري آماده مي كنند . اين كار در سال 1935 شروع شد .
يك شركت ديگر محصولي توليد كرده كه در نظر است كه از آن در برنامه هاي از شير گيري در 2 هفته استفاده شود . در حقيقت اغلب كارخانجات خوراك شامل توليد كنندگان شيرجانشين – توصيه مي كنند كه گوساله ها در كمترين سن از شير گرفته شوند . اين موضوع براي سالهاي زيادي بعنوان روش اقتصادي پرورش گوساله بحساب مي آيد . چقدر زود مي توان گوساله ها را از شير گرفت ؟ شايد قطعي ترين تحقيق بوسيله دكتر جيم موريل از دانشگاه كانزاس انجام گرفته است . جيم گوساله را با پيش استارتري بر اساس محصولات شير پلت شده پرورش داد . اين پيش استارتر به سطل شير اضافه شد تا گوساله را وادار به خوردن خوراك خشك كند تا رشد شكمبه زودتر انجام شود. زمينه كاري او مشخص كرد كه گوساله ها را مي توان در 17 روزگي از شير گرفت.
اين برنامه بوسيله تعدادد كمي از توليد كنندگان پذيرفته شده ، اما بعضي هم قادر به اجراي اين برنامه مي باشند. بر طبق داده هاي وزارت كشاورزي آمريكا در حدود 2% توليدكنندگان در عرض 3 هفته يا كمتر گوساله ها را از شير مي گيرند. بعبارت ديگر 7/56 توليدكنندگان گوساله هاي خود را در 8 هفتگي يا ديرتر از شير مي گيرند .
برنامه هاي از شير گيري موجود: اگر چه واسطه ها ، متخصصين تغذيه كمپاني هاي خوراك و حتي دامپزشكان زود از شيري را توصيه مي كنند ، اغلب افراد اين كار را انجام نمي دهند. معمولترين سن از شيرگيري در آمريكا بر اساس خلاصه اطلاعات وزارت كشاورزي آمريكا 8 هفتگي مي باشد. چرا؟ عقيده بر اين است كه مديريت گوساله در اغلب مزارع زياد كافي نيست تا به تمام گوساله ها اجازه زود از شيرگيري را بدهد. منظور از مديريت گوساله ، مديريت خوراك ( هم مايع و هم جامد ) ، در دسترسي آب و مديريت كلستروم طي 24 ساعت اول ( گوساله هاي بيمار بعيد است كه با ولع استارتر را بخورند )‌ و جايگاه و مديريت به حداقل رساندن خطر بيماري مي باشد. بعلاوه چيز ديگري كه كاملا" مرسوم است مديريت گوساله ها در گروه‌مايي دسته جمعي است بجاي نگهداري انفرادي آنها . اين كار به ويژه در پرور شاههاي بزرگ گوساله جايي كه صدها گوساله در سال پرورش داده مي شوند انجام مي شود.
در اين حالت معمولا" قانون 20/80 بكار گرفته مي شود و آن اين است كه %80 يا بيشتر از %80 گوساله ها در 28 روزگي از شير گرفته خواهند شد ، ولي %20 آنها بخاطر بيماري ، مصرف كم استارتر و غيره براي از شيرگيري آماده نيستند. چون گوساله ها بصورت گروهي نگهداري مي شوند در نتيجه تنها زماني از شير گرفته خواهند شد كه حداقل 20% حاضر باشند بجاي 80% . اين امر منجر مي شود كه از شيرگيري در سنين بالاتر رخ دهد در حالتي كه بسياري از گوساله ها مي توانند و بايد زودتر از شير گرفته شوند.
مديريت حداقل مقدار مخرج ايده ال نيست ،‌ اما كار مؤثري است كه كل هزينه هاي پرورش گوساله را پايين آورد .
توصيه هاي تغذيه اي صنعت بر اين مبني است كه گوساله ها را با تغذيه محدود شير جانشين براي از شير گيري در 28 روزگي آماده كنيم‌ . بخاطر دلايل مختلف زيادي (‌بسياري از آنها با مديريت ناكافي مرتبط هستند ) پرورش دهندگان گوساله‌ها را بسيار ديرتر از شير مي گيرند . بنابراين آيا اين مسئله قابل درك است كه گوساله ها را با برنامه اي كه براي زود از شيرگيري هستند تغذيه كرد ولي آنها را ديرتر از شير گرفت ؟
اين مسئله باعث مي شود، برنامه هاي تغذيه بيشتر مورد توجه قرار گيرند.
 

رامین قاسم نتاج

اخراجی موقت
تغذيه دام با ضايعات پسماند مرغ داري ها





دام پروري که از آن به عنوان «صنعت پرورش دام» نيز ياد مي شود، مجموعه اي از يافته هاي دانش کشاورزي است که با استفاده از دانش دام پزشکي و علم زراعت، به توليد «پروتئين خام دامي» مي پردازد....استان خراسان رضوي با برخورداري از ۸ميليون راس دام سبک (گوسفند و بز) و ۴۰۰هزار راس دام سنگين (گاو، گوساله و شتر) يکي از قطب هاي دامپروري کشور به شمار مي رود از اين رو «پرورش دام» فرصت هاي شغلي زيادي را براي استان فراهم کرده است به گونه اي که از ميان بيش از ۲۵درصد جمعيت استان خراسان رضوي که در زير مجموعه کشاورزي فعاليت مي کنند، بيش از ۶۰درصد در حرفه دامپروري يا دامپروري توام با کشاورزي و باغداري، فعاليت دارند. متاسفانه در سال هاي اخير بالارفتن هزينه هاي تغذيه دام ها باعث شده تا برخي دامداران خراساني براي تامين هزينه ها از پسماندهاي خطرناک استفاده کنند. گزارش امروز خراسان اين موضوع را مورد بررسي قرار داده است.

هزينه ۷۰درصدي تغذيه و پرورش دام
برخي کارشناسان بر اين باورند که بخش عمده اي از هزينه هاي پرورش دام را، هزينه هاي مربوط به علوفه و دان تشکيل مي دهد.يک کارشناس دامپروري و ناظر فني چند واحد پرورش دام در نيشابور در اين باره مي گويد: با محاسبه هزينه هاي پرورش دام در واحدهاي دامپروري، به رقمي حدود ۷۰درصد هزينه هاي جاري مي رسيم. اين رقم نشان مي دهد که بخش قابل توجهي از هزينه جاري، صرف خريد علوفه و دان (در مرغداري ها) مي شود. به همين سبب دامپروران همواره سعي مي کنند که هزينه هاي تغذيه را در واحد خود کاهش دهند تا پرورش دام توجيه اقتصادي بيشتري داشته باشد.
«مهندس عليرضا مسلمي» ادامه مي دهد: اين درصد در واقع ميانگين هزينه هاي تغذيه است.اين رقم در برخي مواقع، به خصوص در زمستان ها به ۸۰درصد هم مي رسد و هزينه ها را به شدت افزايش مي دهد زيرا دامداران به سوي منابع تغذيه اي ارزان تر مي روند و سعي مي کنند هزينه هاي خود را کاهش دهند.
«مسلمي» مي افزايد: در چند سال اخير که قيمت نهاده هاي تغذيه اي دام به شدت افزايش يافته است، دام پروران به استفاده از «پس چراي مزارع» (باقيمانده مزارع پس از برداشت توسط کمباين)، کاه غني شده، ضايعات صنايع کنسروسازي و رب گوجه فرنگي، ضايعات کارخانه هاي قند و شکر و ضايعات کارخانه هاي پفک و چيپس و... روي آورده اند.البته ناگفته پيداست که دام پروران ديگري که به صورت علمي از اين منابع جديد تغذيه دام استفاده مي کنند، موفق شده اند که هزينه هاي تغذيه را کاهش دهند.اين کارشناس با اشاره به برخي ديگر از منابع تغذيه اي دام مي افزايد: البته در سال هاي اخير استفاده از نان خشک يا ضايعات مرغداري ها و صنايع کشتارگاهي نيز رواج پيدا کرده است که استفاده از اين مواد به دليل مشکلات فني و بهداشتي توصيه نمي شود مگر اين که روند عمل آوري آن به دقت رعايت شود.

پسماند مرغداري هاي صنعتي
اظهارات مسلمي در شهرستان خواف نيز مصداق دارد. به گزارش خبرنگار خراسان از خواف گراني نهاده هاي دامي ارزاني شير و محصولات دامي و حمايت نکردن جدي از صنعت نيمه جان دامداري، دامداران و به ويژه دامداران بخش جلگه زوزن را به استفاده از نهاده هاي ارزان و بي کيفيت نظير نان خشک و کپک زده و پسماند مرغداري هاي صنعتي سوق داده است.
«محمد عرب» يکي از دامداران بخش جلگه زوزن به خراسان مي گويد: به تازگي پسماند مرغداري هاي صنعتي به علت ارزان بودن نسبت به ساير نهاده هاي دامي، مورد استفاده دامداران قرار مي گيرد.
تعداد ديگري از دامداران نيز ضمن تاييد اظهارات «عرب» مي گويند: اين نهاده جديد دامي بويي نامطبوع دارد و تاثير مصرف آن در گوشت دام ها به خوبي پيداست.اين نهاده دامي حتي موجب آزار و اذيت کساني مي شود که دامي ندارند اما در مجاورت يک دامداري قرار گرفته اند که از اين نهاده استفاده مي کند.
خبرنگار خراسان اين موضوع را با رئيس شبکه دام پزشکي شهرستان خواف مطرح مي کند. «دکتر احمدي» نيز ضمن تاييد امکان استفاده از پسماند مرغداري هاي صنعتي براي تغذيه دام مي گويد: براي استفاده از پسماند مرغداري هاي صنعتي با ترکيبات خاص و در يک فرآيند مخصوص و به ميزان محدود و مشخص، منعي وجود ندارد و در يکي از استان ها، به تازگي اين محصول به صورت صنعتي توليد و روانه بازار مي شود.دکتر احمدي تاکيد کرد: دامداران بايد توجه کنند اين نهاده بايد به ميزان اندک و در کنار ساير نهاده هاي تغديه دام از قبيل جو، يونجه و کنسانتره استفاده شود در صورتي که تاييد شود اين نهاده (جديد) از استانداردهاي لازم برخوردار نيست، اطلاع رساني مي شود و از توزيع آن جلوگيري خواهد شد.در کلاس هايي هم که براي دامداران برگزار مي کنيم، استفاده از اين محصول فقط در کنار ساير نهاده هاي دامي به دامداران توصيه مي شود.

اظهارنظر يک کارشناس
استفاده از ضايعات مرغداري ها براي تغذيه دام پديده تازه اي نيست. تحقيقات نيز نشان مي دهد که در شرايط کنترل شده و فرآوري مناسب، مي توان از ضايعات صنعت پرورش طيور به عنوان يک منبع نوين تغذيه اي دام استفاده کرد.
کارشناس دام پروري و ناظر فني چند واحد پرورش دام در اين خصوص مي گويد: اکنون پسماند دان طيور، فضولات طيور و ترکيبي از فضولات و پوشال کف (بستر) و حتي لاشه هاي طيور مرده، به عنوان منبع جديد تغذيه دام شناخته مي شود اما براي تبديل اين مواد به مواد تغذيه اي و مغذي دام بايد مراحل مختلفي طي شود تا بتوان از آن به عنوان نهاده تغذيه اي دام در کنار علوفه، استفاده کرد.
«مسلمي» ادامه مي دهد: براي استفاده اين مواد تغذيه اي، برخي مراحل حرارتي و تخميري بايد طي و برخي افزودني ها نيز به آن اضافه شود. در آزمايشگاه نيز ميزان پروتئين قابل جذب، پروتئين غيرقابل جذب، رطوبت و ترکيب ميکروبي آن دقيقا تعيين شود. پس از آن است که اجازه مصرف اين مواد در دامداري صادر مي شود. اين موضوع نيز نتيجه تحقيقات درباره ضايعات مرغداري ها و ضايعات صنايع کشتارگاهي (خون و امعاء و احشاء غيرخوراکي) طيور است. تنها در صورتي که اين مراحل طي شود، مي توان مجوز استفاده از آن ها را در ترکيب جيره دام صادر کرد.

افت توليد و منابع تغذيه اي
موضوع استفاده از نان کپک زده، ضايعات دان مرغي و استفاده از ضايعات کشتارگاهي را، با پرورش دهندگان دام و طيور در ميان گذاشتيم.
«هدايت احمدزاده» گاودار گنابادي که فوق ديپلم پرورش دام است، نظر خود را درباره استفاده از اين مواد در چرخه تغذيه گاوشيري اين گونه بيان مي کند: من تصور مي کنم موادي که ذکر کرديد، نمي تواند در چرخه تغذيه دام صنعتي (گاو شيري اصيل) مورد استفاده قرار گيرد زيرا موجب افت توليد مي شود. با استفاده از اين مواد اگرچه علوفه ارزان تري را به دام داده ايم، اما شير توليدي کمتري هم از آن گرفته ايم بنابراين يک گاودار که درآمد خود را بر اساس توليد شير از دام صنعتي تنظيم کرده است، هيچ گاه موافق اين موضوع نيست که نان کپک زده و حتي نان خشک سالم را به گاو بدهد يا در جيره گاو شيري که روزانه ۳۰ تا ۴۰ کيلو شير مي دهد، از پس مانده هاي دان مرغداري ها استفاده کند، يا پودر استخوان غيراستاندارد و توليد شده در کارگاه هاي غيربهداشتي و... را به گاو بدهد زيرا در اين صورت با افت شديد توليد مواجه مي شود و دام را بيمار مي کند و عوارض بعدي را نيز براي دامدار و مصرف کننده شير به همراه دارد.
اين گاودار به نکته مهمي اشاره مي کند: ترکيب دان مرغي تقريبا شبيه ترکيب کنسانتره است بنابراين در شرايطي ممکن است يک گاودار به ناچار از دان مرغي براي تأمين کنسانتره گاو شيري استفاده کند. اما اين موضوع هم بسيار مهم است که دان مرغي برگشتي از مرغداري، به شدت آلوده و ممکن است پر و فضولات طيور هم با آن مخلوط شده باشد. اين ترکيب ديگر دان مرغي نيست که بتوان آن را جايگزين کنسانتره گاو شيري کرد.«رضايي» گوسفنددار مشهدي که مدعي است ۵۰ سال سابقه پرورش گوسفند پروار دارد، نيز مي گويد: از قديم مرسوم بوده است که به گوسفند نان خشک و کاه مي دادند. اما نان خشک بايد سالم باشد و کاه نيز بايد سنگريزه و... نداشته باشد زيرا سريعا موجب بيماري گوسفند مي شود و گوسفند، با مصرف نان کپک زده يا کاه سياه شده و آلوده، بيمار و سريعا تلف مي شود. بنابراين اگر قرار است دامدار نان خشک مصرف کند بايد سالم باشد. اما تجربه من اين را مي گويد که به گوسفند نبايد دان مرغي داد. اصولا اگر گوسفند دان مرغي مصرف کند به سرعت بيمار مي شود و اين بيماري، به لاغر و تلف شدن دام منجر خواهد شد. درباره استفاده از فضولات و ضايعات کشتارگاهي هم نمي توانم نظر بدهم. زيرا بعيد مي دانم که گوسفند نسبت به خوردن پودر ضايعات کشتارگاهي و ترکيباتي که گوشت، روده و يا محتويات داخلي دام ها داشته باشد رغبتي داشته باشد.«نامداري» مرغدار سبزواري که يک واحد مرغداري پرورش مرغ نيمه گوشتي را مديريت مي کند، درباره استفاده از نان خشک و ضايعات کشتارگاهي در جيره مرغ گوشتي مي گويد: امکان اين که از اين مواد در جيره مرغ استفاده کنيم تقريبا صفر است زيرا اگر بنا باشد جوجه يک روزه را در مدت ۴۵ روز، به وزن زنده ۲ کيلو برسانيم، بايد جيره اي به آن بدهيم که فرمول آن کاملا مشخص باشد تا به وزن مدنظرمان دست يابيم. بنابراين نمي توان از مخلوط کردن نان خشک و ضايعات کشتارگاهي، به ترکيبي که مدنظر است دست يافت.
وي درباره استفاده از ضايعات ديگر مرغداري ها مي گويد: بي ترديد ضايعات دان مرغداري ها آلوده است و به محض انتقال به يک مرغداري ديگر، تلفات سالن به شدت بالا خواهد رفت. بنابراين اگر مرغداري مي خواهد که سرمايه خود را از دست بدهد، از دان برگشتي از ساير مرغداري ها استفاده کند!
ما حتي توصيه نمي کنيم که دان در يک واحد توليد و سپس به واحد ديگري منتقل شود. زيرا بيماري در همين نقل و انتقال نيز منتقل مي شود و آمار تلفات بالا خواهد رفت.

خلف وعده
معاون بهبود توليدات دامي استان خراسان رضوي دليل گران شدن نهاده هاي علوفه اي به ويژه جو و روي آوري دامداران به نهاده هاي ارزان قيمت را، تأمين نشدن اعتبارات يارانه اي شير مي داند و مي گويد: قرار بود از محل اعتبارات هدفمندسازي يارانه ها، مبلغ ۴۵۰ ميليارد تومان به عنوان يارانه شير در قالب تأمين نهاده هاي دامي اختصاص يابد.«صفرپور» مي افزايد: مقرر شده بود از اين مبلغ ميزان ۲۵۰ ميليارد تومان، در سرفصل اختصاصي تأمين علوفه دامداري ها هزينه شود اما تاکنون اين مبالغ تأمين اعتبار نشده و تنها ۱۰۰ ميليارد از اين مبلغ در اختيار وزارت خانه (معاون امور دام) قرار گرفته است. اين مبلغ قرار است در قالب تسهيلات ۴درصدي و دو ساله در اختيار تعاوني هاي دامپروري قرار گيرد، تا براي واردات علوفه هزينه شود.«صفرپور» ادامه داد: به دليل تأخير در تأمين اعتبارات علوفه و نهاده هاي دامي، دامداران با مشکل تأمين جو مواجه شدند.بخش خصوصي وارد ميدان شد و واردات جو را انجام داد و اکنون قيمت جو تا ۵۵۰ تومان هم رسيده است، ذرت هم بالاي ۵۰۰ تومان خريد و فروش مي شود، قيمت پودر سويا هم کم تر از ۵۰۰ تومان نيست و هر کيلو کاه هم حدود ۳۰۰ تومان عرضه مي شود.

جبران گراني ها
استفاده از علوفه هاي ارزان قيمت يا مواد تغذيه اي ناسالم و غيربهداشتي در تغذيه دام،در واقع براي جبران گراني نهاده هاي تغذيه دام است.معاون بهبود توليدات دامي استان خراسان رضوي ادامه خشکسالي و گران شدن قيمت نهاده هاي علوفه را، دليل اصلي روي آوري دامداران به منابع ارزان قيمت مي داند و مي گويد: وضعيت مراتع خوب نيست، جو نيز گران شده است و تعادلي بين قيمت جو و توليد و قيمت تمام شده محصولات وجود ندارد.
دامداران ناچارند از اين منابع جديد استفاده کنند. «مهندس صفرپور» ادامه مي دهد: نشخوارکنندگان از مواد بي ارزش تغذيه اي نظير کاه و علف، مواد پروتئيني ارزشمند نظير شير و گوشت توليد مي کنند زيرا فلورميکروبي چهار معده اي ها (گاو، گوسفند و بز) و ترکيب شيره ها و محلول سيستم گوارشي آن ها به گونه اي است که با شکست پيوندهاي شيميايي مواد فاقد ارزش تغذيه اي و اختلاط آن با اسيد آمينه هاي موجود در سيستم گوارشي و تشکيل پيوندهاي جديد، «پروتئين» توليد مي کنند.
لذا در سال هاي اخير ضايعات بسياري از صنايع تبديلي نظير صنايع کنسروسازي، توليد کنسانتره ميوه، تفاله چغندرقند، گوجه فرنگي و پفک وارد چرخه تغذيه اي دام شده و به منابع جديد تغذيه اي دام تبديل شده است.
اين کارشناس مسئول، موضوع استفاده از نان خشک کپک زده و يا ضايعات کشتارگاهي طيور و پسماند دان طيور را، مقوله اي جدا از منابع جديد تغذيه اي دام مي داند و مي گويد: پودر خون و پودر ضايعات کشتارگاهي طيور در فرآيندي کاملا علمي و شناخته شده توليد مي شود و در رديف ترکيب جيره دام و طيور قرار مي گيرد زيرا مراحل حرارتي مختلفي که اين ضايعات طي مي کنند، غيربهداشتي بودن و بيماري زايي بودن آن ها را برطرف مي کند.

هشدار! آفلاتوکسين خيلي خطرناک است
استفاده از نان خشک کپک زده و ضايعات پسماند مرغداري ها در جيره غذايي دام را با محمدعلي نوري دکتراي حرفه اي دامپزشکي و دانشجوي تحصيلات تکميلي بهداشت موادغذايي دانشگاه فردوسي مشهد در ميان گذاشتيم.«نوري» مي گويد: استفاده از نان کپک زده در جيره گاوداري ها از اين نظر خطرناک است که تاثير اين سم تا ورود به چرخه غذايي انسان ادامه پيدا مي کند زيرا آفلاتوکسين B که خطرناک ترين سويه آفلاتوکسين هاست، عامل سرطان کبد در انسان تشخيص داده شده است.وي مي افزايد: آفلاتوکسين ها به دليل مقاومت بسيار زياد به درجه حرارت هاي بالا پس از انتقال به بدن دام، از طريق شير به زنجيره تغذيه اي انسان وارد مي شود. اگر شير را هم بجوشانيم، باز هم از اثرات بيماري زايي آن کم نخواهد شد. حتي ثابت شده است که ميزان آفلاتوکسين در شير خشک توليدي از شيرهاي آلوده، تا ۷برابر شير تازه است. اين موضوع بيان گر اين است که اين سم حتي در شرايطي که شير در درجه حرارت هاي بالا به شيرخشک تبديل مي شود، مقاومت و بيماري زايي خود را حفظ مي کند. از آن جا که آفلاتوکسين به معضل جهاني تبديل شده است بنابراين استفاده از نان کپک زده در جيره دام نه تنها هيچ توجيه علمي ندارد و مي توان گفت مشکل اخلاقي هم دارد زيرا سلامت جامعه را به خطر مي اندازد و شير را به عامل بيماري زايي تبديل مي کند.
«نوري» ادامه مي دهد: ضايعات کشتارگاهي نيز به دليل اين که ترکيب آن شناخته شده نيست نبايد در چرخه جيره دام ها و طيور قرار بگيرد مگر اين که ترکيب آن ها کاملا مشخص و عمل آوري آن کاملا علمي و بهداشتي باشد تا قابليت ورود به ترکيب جيره دام و طيور را داشته باشد.به هر حال گران بودن علوفه دامي و دان مرغي نمي تواند مجوزي براي استفاده از نان خشک کپک زده، پسماند دان مرغداري ها و پودر ضايعات کشتارگاهي و... باشد زيرا موجب خواهد شد که عوامل بيماري زا در چرخه تغذيه انسان وارد شده و سلامت جامعه را به خطر اندازد و به اين دليل بسيار خطرناک خواهد بود.
 

رامین قاسم نتاج

اخراجی موقت
خوراک‏هاى علوفه‏اى و کنسانتره دام
الف - علوفه ‏ها

هرگونه خوراک گیاهى و پرحجم که ارزش غذایى داشته باشد و خوش‏خوراکهم باشد، علوفه نام دارد.

یونجه یابیده: این علوفه ارزش غذایى زیادى دارد. یونجه به عنوان یک غذاى عالى در تغذیه دام به خصوص براى گاو شیرى استفاده مى‏شود. پروتئین و کلسیم بالاى این علوفه نشانه مرغوب‏بودن آن است. زمان برداشت یونجه وقتى است که یک سوم بوته‏ها به گل بنشینند. در جیره غذایى گاو شیرى، بین دو تا چهار کیلوگرم یونجه در روز کافى و مناسب است.

علف باغ: این علف در تغذیه گاو شیرى و پروارى استفاده مى‏شود. به دلیل داشتن رشته‏هاى بلند، نشخوار دام‏ها را زیاد مى‏کند. به علاوه در گاوهاى شیرى باعث بیشترشدن چربى شیر مى‏شود. براى جلوگیرى از خارج‏شدن سریع خوراک‏هاى آردى از بدن دام‏هاى پروارى از این علوفه استفاده مى‏کنند.

کاه به علت خشک و پُرحجم‏بودن، ارزش غذایى زیادى براى دام‏ها ندارد. از نظر ارزش غذایى، کاه جو از کاه گندم بهتر است. همچنین کاه گندم از کاه برنج بهتر است. براى دام‏هاى سنگین بهتر است که کاه به صورت رشته‏هاى بلند باشد. مصرف کاه باید کم و به مقدار لازم باشد. هر چه مقدار این علوفه در جیره غذایى دام‏ها بیشتر باشد، جلوى هضم و مصرف بیشتر غذا را مى‏گیرد. بهت راست کاه را همیشه بعد از خوراک‏هاى دیگر به دام‏ها داد.

اگر کاه و علوفه‏هاى مانند آن به صورت غنى شده به دام‏ها داده شوند. ارزش غذایى بیشتر مى‏دارند. براى گاوهاى خشک مى‏توان مقدار بیشترى از این علوفه در جیره غذایى قرار داد.

سیلوها: براى استفاده بیشتر و بهتر از علوفه‏هاى خشک و هضم بهتر این علوفه‏ها، آنها را سیلو مى‏کنند.

ب - خوراک‏هاى فشرده شده یا کنسانتره دامى

علوفه‏هاى آردى و خوراک‏هایى که از رشته‏هاى کمى تشکیل شده‏اند رإ؛



»ل خوراک‏هاى کنسانتره‏اى مى‏گویند. وقتى مقدار مشخصى از ماده‏هایى مانند جو، سبوس، تفاله چغندر قند، کنجاله تخم پنبه را با تکمیل‏کننده‏هاى معدنى و ویتامینى مخلوط کنند، خوراک کنسانتره تهیه مى‏شود.

براى برطرف‏کردن نیاز غذایى دام‏هایى که تولید بالایى دارند، علاوه بر علوفه باید مقدار مشخصى از کنسانتره دامى هم استفاده کرد. به گاوهاى بومى و دورگ روستایى که بیشتر از هشت کیلوگرم شیر تولید مى‏کنند، باید مقدار مشخصى کنسانتره دامى داد.

به دامداران عزیز سفارش مى‏شود اگر خوراک را از کارخانه خریدارى مى‏کنند، در هنگام تهیه و مخلوط کردن کنسانتره در کارخانه حضور داشته باشند. به این ترتیب، مى‏توانند کنترل کنند که از هر ماده‏اى به مقدار مشخص و لازم در کنسانتره مخلوط شده است و جلوى هرگونه تقلب گرفته شود.

براى تهیه کنسانتره به وسیله خود دامدار، مى‏توانید از دستور زیر استفاده کنید. این دستور براى گاو شیرى که بین ده تا پانزده کیلوگرم شیر تولید مى‏کند، مناسب است.

مقدار جو سى و پنج تا چهل درصد، سبوس گندم سى تا سى و پنج درصد، تفاله چغندر قند هشت تا ده درصد، کنجاله تخم پنهب پنج تا هفت درصد، نمک نیم درصد و سبوس برنج شش تا هشت درصد باید باشد. به این ماده‏ها مقدارى کربنات کلسیم یا دى‏کلسیم فسفات هم اضافه مى‏کنند.

نکته‏هاى مهم در تغذیه مخلوط علوفه و کنسانتره
براى گاوهاى شیرى روستایى که تولید شیر آنان به هفت تا هشت کیلوگرم مى‏رسد، لازم نیست که از کنسانتره استفاده کنید. با علوفه‏هاى مرغوب مى‏توان نیاز غذایى این دام‏ها را برطرف کرد. ولى براى گاوهایى که در روز بیشتر از هشت کیلوگرم شیر تولید مى‏کنند، باید از کنسانتره استفاده کرد.

براى این گاوها در برابر هر یک کیلوگرم شیر تولیدى، نیم کیلوگرم کنسانتره دامى لازم است. براى مثال اگر گاوى چهارده کیلوگرم شیر تولید مى‏کند، باید روزانه هفت کیلوگرم کنسانتره به اضافه مقدار لازم علوفه تازه و مرغوب بخورد.

تغییر جیره غذایى دام باید با احتیاط کم‏کم انجام شود. تا باعث کم‏شدن تولید نشود. اگر در غذاى دام از ضایعات استفاده مى‏شود باید با توجه به نوع ماده افزودنى از مقدار کنسانتره کم کرد.

علوفه‏هاى سبز، رطوبت زیادى دارند. به همین دلیل دو تا سه برابر علوفه‏هاى خشک باید مصرف شوند. اگر بتوان علوفه و کنسانتره را به طور کامل مخلوط کرد، خیلى مناسب است. اگر این کار انجام نشد، سعى کنید فاصله زمانى بین تغذیه با علوفه و کنسانتره خیلى کم باشد.



براى بیشترشدن مقدار تولیدشیره مى‏توان تا حدودى از کنسانتره دامى استفاده کرد. مصرف زیاد کنسانتره باعث کم‏شدن چربى شیر مى‏شود. در این حالت باید از علوفه‏هاى مرغوب با رشته‏هاى بلند و کنجاله تخم پنبه استفاده کرد.

دستور تهیه کسانتره براى گوساله‏هاى پروارى
مقدار چهل تا چهل و پنج درصد جو، سى تا سى و پنج درصد سبوس، ده تا دوازده درصد تفاله چغندر، سه تا پنج درصد کنجاله تخم پنبه، هشت تا ده درصد سبوس برنج را با مقدارى کربنات کلسیم مخلوط کنید. سپس در اختیار دام‏ها بگذارید.

فراهم‏کردن خوراک لازم براى دام‏هاى مختلف
همه دامها براى تولید باید انرژى و پروتئین کافى مصرف کنند. مقدار مصرف ماده‏هاى غذایى دام‏ها با هم فرق مى‏کند.

الف - گاوهاى شیرده: این گاوها به دلیل تولید شیر، خوراک‏هایى لازم دارند که پروتئین زیادى داشته باشند. مخلوط علوفه‏هایى مانند یونجه خشک با کنسانتره دامى که انرژى کافى داشته باشند، بسیار مناسب است.

مقدار خوراک براى این دام‏ها به نوع دام حک هبومى است یا دورگ و مقدار شیر تولیدى بستگى دارد. مقدار ماده غذایى خشک براى گاوى که دوازه کیلوگرم در روز شیر مى‏دهد و پانصد کیلوگرم وزن دارد، ده کیلوگرم است. دو کیلوگرم از این مقدار باید کنسانتره باشد.

در ابتداى دوره شیروارى چون دام وزن زیادى را از دست داده و اشتهاى کمترى دارد، باید از علوفه‏هاى مرغوب و کنسانتره خوب استفاده کرد. به علاوه از دادن علوفه‏هایى مانند کاه و سبوس برنج باید خوددارى شود.

ب - گاوهاى خشک آبستن

در آخر دوره شیروارى یعنى سه ماه قبل از زایمان کم‏کم باید از مقدار کنسانتره دامى و علوفه‏هاى مرغوب کم کرد. به جاى آن مى‏توان، خوراک‏هاى کم‏ارزش‏تر را در غذاى دام قرار داد. یعنى مى‏توان به طور کامل از علوفه استفاده کرد و دیگر به دام‏ها کنسانتره نداد. استفاده زیاد از غذاى آردى در گاوهاى خشک باعث چاقى آنان مى‏شود. در نتیجه، سخت‏زایى و بیشترشدن هزینه‏ها را به دنبال دارد.

دو هفته قبل از زایمان، کم کم مقدار کنسانتره در غذاى دام را اضافه کنید. همچنین از علوفه‏هاى مرغوب مانند یونجه باید در خوراک دام استفاده کرد.

ج - گوساله ‏هاى پروارى

سه ماهه اول دوره پروار: در این دوره، استخوان‏ها و اندام گوساله‏ها رشد مى‏کند. بنابراین گوساله‏ها به خوراک‏هایى نیاز دارند که پروتئین زیادى داشته باشند. براى این کار، علوفه‏هایى مانند یونجه و علف باغ مناسب هستند. به علاوه در مخلوط کنسانتره باید از کنجاله تخم پنبه استفاده کرد. همچنین استفاده از کربنات کلسیم یا پودر آهک و خوراک‏هاى کلسیم‏دار ضرورى است.

اضافه‏وزن روزانه در این دوره، با هزینه کمتر و سرعت بیشتر انجام شود. بنابراین، پروار دام‏هاى جوان از نظر اقتصادى باصرفه‏تر است.

سه ماهه دوم پروار: در این دوره گوساله‏ها رشد ابتدایى خود را انجام داده‏اند. در نتیجه، استخوان‏ها و اندام‏ها رشد کمترى دارند. بنابراین، براى پروار و چاق‏شدن گوساله‏ها باید از خوراک‏هاى پرانرژى و علوفه‏هایى که تا حدودى مرغوب هستند، استفاده کرد.

آرد جو، تفاله چغندر قند، ملاس، علف باغ و مقدارى یونجه و کاه براى این دوره مناسب هستند. در این دوره براى اضافه‏شدن وزن گوساله‏ها باید هزینه بیشترى کرد. همچنین هفتاددرصد غذاى دام باید از کنسانتره دامى که مواد پرانرژى دارد، تشکیل شود.

استفاده از ضایعات در تغذیه دام
نان خشک
خوراکى است که از آرد گندم به دست مى‏آید. این خوراک براى دام‏هاى شیرى و پروارى مناسب است. براى استفاده از این خوراک باید بسیار دقت کرد. زیرا اگر نان خشک کپک زده باشد، باعث مسموم‏شدن دام‏ها مى‏شود. به علاوه در درازمدت در گاوهاى شیرى باعث ناراحتى‏هایى مى‏شود.

چون نان‏هاى خشک به طور صحیح جمع‏آورى نمى‏شوند، ممکن است لابه‏لاى آنها چیزهایى مانند تیغ، سوزان و پلاستیک وجود داشته باشد. اگر این چیزها خورده شوند، موجب ناراحتى‏هاى مختلف براى دام مى‏شوند.

چیزهایى مانند میخ یا سوزن به طور مسقیم وارد نگارى حیوان مى‏شوند، کم‏کم از دیواره نگارى مى‏گذرند و به قلب مى‏رسند. در نتیجه باعث مرگ ناگهانى حیوان مى‏شوند. ماده‏هاى پلاستیکى نیز باعث بسته‏شدن روده‏هاى دام مى‏شوند.

سبوس برنج
نوع درجه یک آن دانه‏هاى برنج دارد و به شکل آردى است، این نوع از سبوس براى دام‏ها مفید است. اما نوع‏هاى دیگر که زبره زیادى دارند، براى خوراک دام مفید نیستند. از این ماده در مخلوط کنسانتره براى گاو شیرى شش درصد و براى گاو پروارى نه درصد مى‏توان در نظر گرفت.

ملاس
این خوراک، خاصیت انرژى زایى و مُلین بودن دارد. مى‏توان تا ده‏درصد از آن را در جیره غذایى روزانه در نظر گرفت. شروع تغذیه با این خوراک باید کم‏کم باشد. ملاس جایگزین خوبى براى غذاتى مانند جو و ذرت است.

استفاده از ضایعات براى کم‏شدن قیمت جیره غذایى و استفاهد بهتر و بیشتر از محصولات فرعى کارخانه‏ها بسیار مناسب است. ولى مصرف بیشتر از اندازه و ناگهانى این مواد باعث ناراحتى‏هاى شدید گوارشى براى دام مى‏شود. براى مثال، استفاده از چغندر خوراکى، خربزه، هندوانه و صیفى‏جات دیگر باید کم‏کم شروع شود. یعنى از روزى دویست گرم شروع شود در پایان هم کم‏کم قطع شود.

روش غنى‏سازى کاه
به دلیل استفاده زیاد کاه در تغذیه دام، غنى‏سازى این علوفه اهمیت زیادى دارد. براى غنى‏سازى کاه، ابتدا آب و مقدار مشخصى اوره را با هم مخلوط مى‏کنند. اگر ملاس هم وجود داشته باشد، مقدار مشخى از ملاس هم با آن مخلوط مى‏کنند. وقتى اوره و ملاس در آب به خوبى حل شد، آن را بر روى توده کاه مى‏پاشند و کاه را به هم مى‏زنند. سپس آب را در داخل سیلوى سیمانى مى‏ریزند و فشرده مى‏کنند. با این کار هواى داخل سیلو خارج مى‏شود. سپس اب استفاده از پلاستیک روى آن را مى‏پوشانند. این کاه به مدت بیست و پنج روز به همین صورت باقى مى‏ماند و سپس مصرف مى‏شود.

مقدار ماده‏هاى لازم براى غنى‏سازى کاه
لاس 4 تا 10 کیلوگرم

کاه 100 کیلوگرم

آب 50 تا 80 لیتر

اوره 4 کیلوگرم

فایده‏هاى غنى‏سازى کاه
1- پانزده درصد به ارزش غذایى کاه اضافه مى‏شود.

2- پروتئین کاه بیشتر مى‏شود.

3- کاه خوش خوراک مى‏شود.

4- اگر در غنى‏سازى کاه از ملاس هم استفاده شود، انرژى آن بیشتر مى‏شود.

نکته‏هاى مهم در تغذیه دام
1- براى جلوگرى از نفخ دام باید کاه غنى‏شده را همراه با علوفه‏هاى خشک دیگر استفاده کرد. مقدار کاه غنى‏شده را براى گوسفند از دویست گرم و براى گاو از سیصد گرم در روز شروع مى‏کنند. کم‏کم این مقدار را بیشترى مى‏کنند.

2- سبوس به تنهایى، خوراک کنسانتره به حساب نمى‏آید. از دادن مقدار زیاد این خوراک به دام خوددارى کنید. زیرا باعث کم‏شدن چربى شیر مى‏شود.

3- آرد گندم براى تغذیه نشخوارکنندگان مناسب نیست. چون پروتئین موجود در گندم باعث نفخ در گاو مى‏شود. همچنین حرکت شکمبه را کم مى‏کند و باعث ناراحتى‏هاى گوارشى در دام مى‏شود




ادامه دارد در صفحه پایین...
 

رامین قاسم نتاج

اخراجی موقت
نقش آزولا در تغذیه دام
مقدمه

یکى از مهمترین مسائل یک دامدارى، چگونگى تامین خوراک دامهاست. چون خوراک دام یک ماده حیاتى است که باید به‏صورت دایمى (روزانه و به‏موقع) در اختیار دام باشد. بنابراین، تامین غذاى دام به عنوان یک اصل مهم اهمیت زیادى دارد. یک دامدار باید براى تامین غذاى سالیانه دام و جلوگیرى از خطر کمبود غذاى دام یا افزایش هزینه آن، در فصل تابستان با جمع‏آورى علوفه یا سیلوکردن، توشه زمستانه را براى دام‏ها مهیا کند.

در دامدارى‏هاى ایران معمولا نیاز غذایى دام را کنسانتره و دیگر علوفه تشکیل مى‏دهد. در استان گیلان با توجه به شرایط جغرافیایى منطقه، انواع علوفه‏اى را که به دام شیرى یا گوشتى مى‏دهند، عبارتند از: کاه گندم، کاه جو، سیلوى ذرت، ذرت علوفه‏اى، علف باغات، پَس چَر مزارع، برگ درختان، یونجه، شبدر و کاه برنج مى‏باشد که دراین میان کاه برنج بیشترین مواد را در تغذیه دام تشکیل مى‏دهد.

با این حال جمعیت دامى استان آنقدر زیاد است که انواع علوفه گفته شده نمى‏تواند نیاز غذاى دام‏هاى منطقه گیلان را تامین کند. بنابراین براى تامین خوراک دام مى‏توان از سایر منابع موجود استفاده کرد. یکى از این منابع مهم گیاه آزولا است. در این نشریه، ضمن معرفى آزولا، چگونگى و راه‏هاى عمل‏آورى و استفاده از این گیاه براى شما روستاییان عزیز توضیح داده مى‏شود.

استفاده از آزولا در تغذیه دام

گیاه آزولا براى اولین بار توسط دانشمندى به نام لامارک شناسایى شد. این گیاه به صورت شناور و به رنگهاى سبز و قرمز با منظره زیبایى در مرداب‏ها، تالاب‏ها، استخرهاى پرورش ماهى، گودال‏هاى کم‏عمق و رودخانه‏هاى داراى آب کم و آبگیرها دیده مى‏شود. دامداران ساکن اطراف مرداب‏ها یا افرادى که در حاشیه رودخانه‏ها زندگى مى‏کنند و ... به راحتى مى‏توانند از این علوفه خوراک دام‏هاى خود استفاده کنند.



آزولا در مردابها ، تالابها ، استخرهای پرورش ماهی و ... میروید

رنگ آزولا در موقع رشد و نمو (فصل بهار و تابستان) سبز است و در موقع پاییز و زمستان به علت پوسیدگى قرمز مى‏شود که در این موقع، براى غذاى دام مناسب نیست. چرخه زندگى گیاه آزولا 15-30 روز طول مى‏کشد. با توجه به شرایط جغرافیایى و اقلیمى منطقه و نوع جنس آزولا، میزان آن 30-80 تن در هر هکتار در ماه مى‏باشد. از این رو با توجه به شرایط منطقه مى‏توان از این گیاه استفاده کرد.

تولید زیاد بدون عملیات کاشت و استفاده‏هاى مختلف با روش‏هاى ویژه نگهدارى در دیگر فصل‏ها و ساده بودن کار، باعث شده تا آزولا به صورت‏هاى تازه، آب چکیده، خشک و یا سیلوشده مورد استفاده دام‏ها قرار بگیرد.

مشخصات گیاه آزولا
آزولا نوعى علف آبى از جنس گیاهى به نام سرخس مى‏باشد و در تمام مناطق دنیا وجود دارد. آزولا به فراوانى در کانال‏هاى آبیارى و بخصوص در مزارع برنج یافت مى‏شود. اندازه گیاه آزولا حدود 3 سانتى‏متر است. ساقه این گیاه به صورت شناور با برگ‏هاى کوچک و یک در میان روى هم قرار دارند.



از آزولا میتوان برای تغذیه دامها استفاده کرد

ریشه آزولا به صورت معلق در آب قرار دارد و طول آن به اندازه 2-5 سانتى‏متر مى‏رسد، برگ‏هاى آزولا دو قسمتى است. قسمت رویى برگ به رنگ سبز یا صورتى و گوشتى است و قسمت زیرى آن که نازکتر است، با بافت‏هاى اسفنجى به صورت نیمه معلق در آب قرار دارد.

آزولا داراى چند نوع ریشه است که به صورت افشان و آویزان رشد مى‏کنند.ریشه و ساقه‏هاى مسن در مرحله پوسیدگى به رنگ قهوه‏اى یا قرمز مى‏شوند.



آزولا در مرحله پوسیدگی به رنگ قهوه ای یا قرمز در می آید



ویژگى‏هاى آزولا

آزولا به فراوانى در رودخانه‏هاى کم‏شیب و آب پشت سدها و در منابع آبى که راکد هستند، به راحتى رشد مى‏کند. میزان تولید روزانه آن در حدود 2 تن مى‏باشد. استفاده از آزولا بسیار راحت است. همچنین آزولا با روش‏هاى ساده تکثیر و برداشت مى‏شود. این مسائل جزء ویژگى‏هاى گیاه به حساب مى‏آید.

در بعضى از مکان‏ها، لایه‏اى ضخیم از آزولا سطح آب را مى‏پوشاند و لایه‏هاى زیرین آن به طور دائم در حال پوسیده‏شدن است. بنابراین آب این نهرها از نظر مواد غذایى بویژه فسفر، منگنز، آهن و ازت بسیار غنى است. آزولا مخصوص مناطق معتدله است و در محیطهاى اسیدى رشد مى‏کند و در دماى 14-40 درجه سانتیگراد هم رشد دارد.



گیاه آزولا در مناطق معتدله رشد خوبی دارد

روش تکثیر و انتشار آزولا
آزولا به راحتى در آبگیرها پرورش یافته و تکثیر مى‏شود. روش معمول تکثیر، روش سبزینه‏اى است. براى این منظور کافى است که قسمتى از بافت‏هاى سبز و تازه آزولا را برداشته و در آبگیرهایى که ارتفاع آب در آنها حدود 5-40 سانتى‏متر است، پخش کنید. دماى حدود 20-30 درجه سانتى‏گراد براى رشد و نمو آزولا بسیار مناسب است. انتشار آزولا از طریق آب‏هاى جارى، انسان و یا پرندگان صورت مى‏گیرد.



روش‏هاى مختلف استفاده از آزولا
اصلى‏ترین هدف از پرورش آزولا تامین خوراک دام است. با توجه به اینکه بیش از 2 میلیون هکتار از مساحت کشور، به خصوص مناطق گیلان استعداد خوبى براى پرورش این گیاه دارند، مى‏توان از آن براى تامین خوراک دام استفاده کرد.

آزولا داراى 23-30درصد پروتئین خام، 4درصد چربى خام و 3/5 درصد قند محلول و یک درصد فسفر است. علاوه بر آن، از املاح و ویتامین نیز غنى مى‏باشد. آزولا به شکل‏هاى مختلف در تغذیه دام مورد استفاده قرار مى‏گیرد که مهمترین آنها عبارتند از:

آزولاى تر
گیاه آزولا را در موقع بهار و تابستان که رنگ آن سبز است، برداشت کرده و یک درصد نمک به آن اضافه مى‏کنند و به عنوان علوفه در اختیار دام قرار مى‏دهند.



آزولای تر را با یک درصد نمک میتوان به دام داد

آزولاى نیمه خشک (آب چکیده)
آزولا را پس از برداشت حدود 10-24 ساعت در محوطه‏اى پهن مى‏کنند تا رطوبت آن گرفته شود و سپس با اضافه‏کردن یک‏درصد نمک، آن رادر اختیار دام قرار مى‏دهند.

آزولاى خشک
گیاه آزولا را پس از برداشت‏کردن، مدت زیادى در مقابل آفتاب مى‏گذارند تا خشک شود. در حین خشک‏شدن چندین بار آزولا را به هم مى‏زنند تا رطوبت آن کاملا گرفته شود. آنگاه آزولاى خشک شده را در گونى ریخته و انبار مى‏کنند و در مواقع مختلف (معمولا زمستان) با کنسانتره مخلوط مى‏کنند و در اختیار دام قرار مى‏دهند.

آزولاى سیلوشده
بهترین روش نگهدارى و عمل‏آورى علوفه آزولا، استفاده از سیلوى آن است. در این روش، چون آزولا با مواد دیگرى مخلوط مى‏شود، ارزش غذایى آن بالا مى‏رود و خوش‏خوراک‏تر مى‏شود. از سوى دیگر، آزولاى سیلوشده را مى‏توان به عنوان علوفه تر در تمام فصول سال در دامدارى‏هاى شیرى یا گوشتى استفاده کرد.



با سیلو کردن، ارزش غذائی آزولا زیاد شده و خوش خوراکتر میشود



روش سیلوکردن آزولا

یکى از راه‏هاى نگهدارى آزولا سیلوکردن آن است. در این روش، آزولا را پس از برداشت به مدت 24 ساعت در فضاى آزاد پهن مى‏کنند تا مقدارى از رطوبت آن گرفته شود. سپس 75 کیلوگرم از آزولا را با 25 کیلوگرم تفاله خشک چغندر قند (تفاله خردشده) مخلوط مى‏کنند. پس از آماده‏سازى جایگاه سیلو، مقدارى علوفه خشک را به ارتفاع 15 سانتى‏متر درداخل سیلو مى‏ریزند و سپس آزولاى مخلوط شده را روى علوفه مى‏ریزند و توسط غلتک چوبى یا لگدکوب‏کردن، مواد سیلوشده را فشرده (متراکم) مى‏کنند.



سیلو کردن آزولا ، یکی از راههای نگهداری آن است

دوباره 75 کیلوگرم آزولا و 25 کیلوگرم تفاله چغندر قند را با هم مخلوط کرده و در داخل سیلو ریخته و فشرده مى‏کنند و این عمل را آنقدر ادامه مى‏دهند تا سیلو پر شود. پس از پرشدن سیلو روى آن کاه ریخته و سپس با پلاستیک کاملا مى‏پوشانند. روى پلاستیک سیلو، جسم سنگینى مثل سنگ، بلوک، آجر، چوب یا گل مى‏ریزند تا آزولا سیلو شده در حالت فشرده (و بدون هوا) حفظ شود. پس از گذشت حدود 45 روز، علوفه آزولا به سیلوى آزولا تبدیل مى‏شود. با بازکردن سیلو بوى ترشى کاملا احساس مى‏شود، از این پس مى‏توان از سیلوى آزولا به همراه دیگر علوفه در تغذیه پروارى یا شیرى استفاده کرد.



پس ازگذشت 45 روز علوفه آزولا به سیلوی آن تبدیل میشود

نحوه استفاده از سیلوى آزولا در تغذیه دام
از سیلوى آزولا در تغذیه دام به روش زیر استفاده مى‏شود:

- روز اول نیم کیلوگرم آزولاى سیلوشده را با کاه مخلوط کرده و در اختیار دام قرار مى‏دهند.

- در روز دوم مقدار یک کیلوگرم سیلوى آزولا را با کاه مخلوط کرده وبه دام مى‏دهند.

- این عمل را هر روز با افزایش نیم کیلوگرم آزولاى سیلوشده به مقدار روز قبل تکرار مى‏کنند. پس از گذشت یک هفته، حیوان کاملا به جیره جدید عادت مى‏کند. براى هر راس گاو پروارى مى‏توان تا مقدار 10 کیلوگرم و براى هر راس دام شیرى تا 15 کیلوگرم آزولاى سیلوشده را به صورت روزانه استفاده کرد.



سیلوی آزولا را باید به تدریج در اختیار دام قرار داد

پس از هر بار استفاده از سیلو، بلافاصله روى سیلو را کاملا مى‏پوشانند تا از ورود هوا و خراب‏شدن سیلو جلوگیرى شود. آزولاى سیلوشده چون به صورت تازه با تفاله چغندر سیلوشده ست، بسیار خوشخوراک بوده و از پروتئین و قابلیت هضم بالایى برخوردار است.

چند نکته مفید:

1- گیاه آزولا به صورت شناور در مرداب‏ها، استخرهاى پرورش ماهى، آبگیرها و رودخانه‏ها با آب کم مشاهده مى‏شود.

2- قسمت رویى برگ آزولا به رنگ سبز یا صورتى و گوشتى است.

3- گیاه آزولا با روش‏هاى ساده، تکثیر و برداشت مى‏شود.

4- اصلى‏ترین هدف از پرورش آزولا، تامین خوراک دام است.

5- آزولا داراى پروتئین و چربى خام، قند محلول و از املاح و ویتامین غنى است.

6- در بهار و تابستان، از آزولاى تر، در تغذیه دام استفاده مى‏کنند.

7- آزولاى خشک را با کنسانتره مخلوط کرده و در زمستان در اختیار دام قرار مى‏دهند.

8- آزولاى سیلوشده را مى‏توان در تمام فصل‏هاى سال به دام‏هاى شیرى گوشتى داد.

9- پس از هر بار استفاده از سیلوى آزولا، روى سیلو را کاملا بپوشانید
 

Similar threads

بالا