تعیین نمره بدنی گاو

[ميترامزيناني]

 

[رامین قاسم نتاج]

كاربرد نمره وضعیت بدن در مدیریت گله‌های گاو شیری
كاربرد نمره وضعیت بدن در مدیریت گله‌های گاو شیری در سال شش زمان كلیدی وجود دارد كه وضعیت بدن دام باید مورد ارزیابی قرار گیرد.این زمان ها عبارتند از:اواسط دوره خشكی،زایمان، و تقریباً ۲۷۰،۱۸۰،۹۰،۴۵ روز بعد از شروع شیرواری. آنچه در زیر می‌آید به شرح اهداف معین در خصوص وضعیت بدن در هركدام از این مراحل می‌‌پردازد. در سال شش زمان كلیدی وجود دارد كه وضعیت بدن دام باید مورد ارزیابی قرار گیرد.این زمان‌ها عبارتند از: اواسط دوره خشكی،زایمان، و تقریبا ۲۷۰،۱۸۰،۹۰،۴۵ روز بعد از شروع شیرواری. آنچه در زیر می‌آید به شرح اهداف معین در خصوص وضعیت بدن در هركدام از این مراحل می‌پردازد.
▪ دوره خشكی: نمره ایده‌آل وضعیت بدن برای یك گاو خشك ۳.۵ می‌باشد. برای حصول عملكرد و سلامتی مطلوب در مراحل اولیه شیرواری كه در پی دوره خشكی می‌آید، وضعیت بدن باید حداقل ۳ و حداكثر ۴ باشد. اثبات شده است كه یك گاو در طی شیرواری چربی بدن را با بازده بیشتری نسبت به دوره خشكی ذخیره می كند.گاها یك گاو قبل از اینكه به نمره وضعیت قابل قبولی برسد، باید خشك گردد. از اینرو یك مدیر باید گاوهای خشك را به منظور اضافه وزن و حصول نمره وضعیت مطلوب تغذیه كند.بدیهی است كه یك برنامه تغذیه ای حساب شده همراه با بازدیدهای مكرر برای بالا رفتن وضعیت بدن گاوهای خشك (البته بدون چاق شدن گاو)ضروری است. علوفه خشك ساقه بلند و دارای كیفیت متوسط، بهترین خوراك علوفه‌ای برای گاوهای خشك به شمار می رود.علوفه با كیفیت بالاتر(از نظر انرژی و پروتئین) از قبیل سیلوی ذرت و هیلاژ یونجه باید با احتیاط و محدودیت بیشتری مصرف شوند تا از افزایش بیش از حد نمره وضعیت جلوگیری به عمل آید. استفاده از علوفه با كمیت و كیفیت مناسب، مكمل‌های با انرژی پایین و فیبر بالا كه حاوی مقدار كافی پروتئین،مواد معدنی و ویتامین‌ها باشد می‌تواند در مقادیر كنترل شده بمنظور دسترسی به افزایش نمره وضعیت بكار رود. حذف چربی اضافه در گاوهای خشك هم با استفاده از محدود كردن انرژی دریافتی طی دوره خشكی،عملكرد بعد از آن را با مشكل مواجه نخواهد كرد.
▪ اوایل شیرواری: گاو باید طی اوایل دوره شیرواری مكررا مورد ارزیابی قرار بگیرد.وضعیت بدن گاو -از آنجا كه منعكس كنندهٔ ذخایر انرژی بدن است-اثر عمده خود را روی سلامتی،تولید و باروری گاو شیری خواهد گذاشت. اضافه وزن بیش از حد گاو یعنی نمره وضعیت بالاتر از ۴ خطر بزرگی محسوب می‌شود و ممكن است سبب ایجاد سندرم گاو چاق و مشكلاتی از قبیل سخت زایی،جفت ماندگی، عفونت‌های رحمی،تورم پستان،جابجایی شیردان،كتوز و تب شیر گردد.معمولا مقاومت گاو به استرس‌های زایمانی كافی نیست و اشتهای آن كمتر از آن است كه پاسخگوی نیازهای اوایل شیرواری باشد. از طرف دیگر،چنانچه نمره وضعیت كمتر از ۳ باشد،گاو بدون داشتن ذخایر كافی انرژی،استارت تولید را می زند.این گاو ممكن است با مشكلات كمتری در زمان زایمان مواجه باشد اما عملكرد تولید مثلی و تولید شیر آن پائین تر از حد انتظار ما خواهد بود. همانطور كه در شكل نشان داده شده،یك گاو متوسط معمولا در ۴ تا ۶ هفتگی بعد از شروع شیرواری، به پیك تولید می رسد.اگر دریافتی خوراك(ماده خشك)توسط گاو كندتر از نیازهایش پیش برود،در ۹ تا ۱۱ هفتگی به پیك خواهد رسید.این وضعیت،گاو را برای چندین ماه پس از شروع شیرواری در بالانس منفی انرژی قرار خواهد داد؛به این معنی كه دریافتی انرژی خوراك كمتر از بازده انرژی شیر تولیدی است.این گاو از چربی بافتی خود برای جبران این نقیصه استفاده خواهد كرد. گاوی كه شیرواری را در وضعیت لاغر شروع كند، ذخایر انرژی كمی دارد و پیك تولید پائین تری خواهد داشت.پیك تولید مستقیما با كل تولید شیر در گاوهای بالغ مرتبط است.برای هر یك كیلوگرم اضافی در تولید شیر(در حالت پیك) تقریباً ۲۰۰ كیلوگرم شیر بیشتری در كل دوره شیرواری حاصل می‌شود. پائین بودن وضعیت بدن در زمان زایمان همچنین می‌تواند سبب پائین آمدن چربی شیر شود؛ زیرا كه در اوایل شیرواری نسبت بالایی از پیش سازهای چربی شیر،از ذخایر چربی بدن گاو منشا می‌گیرند. گاو بالغ متوسطی كه با وضعیت بدن مطلوب(۳.۵ و حداكثر ۴) زایمان می‌كند، طی ۸۰-۶۰ روز اول با فرض سلامتی كامل،روزانه ۱-۰.۵ كیلوگرم از بافت بدن خود را از دست می دهد. یك كیلوگرم از بافت بدن(بیشتر به حالت چربی) می تواند ۴.۹۲ مگاكالری(NEL)را تامین نماید.شیر با چربی ۳.۵% نیز شامل حدود ۰.۶۹ مگاكالری انرژی(NEL)در كیلوگرم است.بنابراین یك كیلوگرم از بافت بدن می تواند انرژی لازم برای تولید ۷.۱ كیلوگرم شیر راتامین كند.از دست دادن ۷۰ كیلوگرم چربی در گاو بالغ متوسط،معادل تولید ۵۰۰ كیلوگرم شیر بیشتر از دریافتی انرژی جیره خواهد بود. طی دو ماه اول شیرواری، گاو بالغ متوسط بین ۱.۲-۱ از نمره وضعیتش را از دست می‌دهد، و تا هفته دهم نزدیك به وضعیت ۳ ثابت می ماند و تا روز نودم وضعیت از دست داده را بازیابی می‌كند.در این زمان،بالا بردن دریافتی انرژی جیره می‌تواند احتیاجات در حال كاهش انرژی شیر را پاسخ بگوید.این امر با دوره بازدید از فعالیت‌های فحلی،جفت گیری و تلقیح،مقارن است. تجربه و تحقیق نشان داده است كه گاوهای در حال اضافه وزن(در بالانس مثبت انرژی)در زمان سرویس،نرخ آبستنی بالاتری نسبت به گاوهای در حال كاهش وزن دارند.نمره وضعیت بین ۲.۵ و ۳.۵ برای بازده تولید مثلی مطلوب، كافی است. مصرف پائین انرژی در اوایل شیرواری می‌تواند روزانه منجر به ۲-۱.۵ كیلوگرم سوزش چربی گردد.این امر خطر تجمع چربی در كبد گاو را بالا می برد و می تواند سبب كتوز شود.همچنین حساسیت گاو به بیماری زیاد شده و بازگشت به استروس به تاخیر افتاده و باروری پائین می آید. گاوهای اوایل شیرواری حدود ۱۰% كمتر از گاوهای سطح مشابه تولید در اواسط شیرواری ماده خشك مصرف می كنند.بنابراین تامین پروتئین كافی برای پاسخگویی به احتیاجات پیك تولید به این معنی است كه محتوای پروتئینی جیره در محدوده ۲۰-۱۸ درصد ماده خشك آن باشد.در حالت ایده آل ۴۰% پروتئین باید عبوری باشد تا از تجزیه شكمبه ای گذر كرده و آمینواسیدهای دخیل در تولید شیر را فراهم آورد. درهر صورت باید بین مقادیر زیاد مواد دانه ای(نشاسته)با قابلیت هضم بالا و قابلیت تخمیر سریع برای تامین انرژی با علوفه فیبری به منظور نگهداری عملكرد شكمبه و سنتز چربی شیر تعادل برقرار باشد. جیره باید به گونه‌ای باشد كه ۷۵-۷۲ درصد كل مواد مغذی قابل هضم(TDN) و ۱.۶۷-۱.۶۱ مگاكالری در كیلوگرم انرژی خالص شیرواری(NEL)تامین نماید.كل سطح فیبر جیره باید بین ۱۹ و ۲۱ درصد فیبر شوینده اسیدی(ADF) و بین ۲۵ و ۲۸ درصد فیبر شوینده خنثی(NDF)باشد.حداقل ۲۱% كل ماده خشك جیره باید از NDF علوفه تامین شود.برخی از علوفه ها باید بصورت خشك باشند تا بالاترین عملكرد شكمبه را داشته باشیم.
▪ اواسط شیرواری: وقتی ۱۸۰ روز از شیرواری گذشت،ارزیابی وضعیت بدن باید مؤید این نكته باشد كه گاوها در حال بازسازی آن دسته از ذخایر چربی بدنشان هستند كه در اوایل شیرواری از دست رفته بود. در این مرحله از شیرواری،نمره‌های وضعیت باید برای پرتولید ترین گاوهای گله ۳ و برای گاوهای متوسط شیر بین ۳.۵-۳ باشد. ممكن است نمره وضعیت گاوهای كم تولید از ۳.۵ بالاتر رفته باشد كه در این حالت باید تغذیه آنها با مدیریت دقیقتری انجام شود تا از چاقی جلوگیری به عمل آید.
▪ اواخر شیرواری: نمره وضعیت بدن در ۲۷۰ روزگی بعد از شروع شیرواری بایستی ۳.۵ باشد.در طی این مدت،گاوهای كم تولید تمایل به افزایش بیش از حد نمره وضعیت دارند و ممكن است نمره ۴ یا بیشتر را نشان بدهند. این امر بخصوص زمانی رخ خواهد داد كه مقادیر زیادی سیلوی ذرت در جیره استفاده شود؛ و همچنین زمانی كه در خصوص مصرف كنسانتره محدودیتی به عمل نیامده باشد. بیش از حد بودن وضعیت بدن در گله‌های دارای سیستم فری استال كه با جیره كاملاً مخلوط شده(TMR) تغذیه می‌كنند و گاوها با توجه به میزان تولیدشان گروه بندی نشده‌اند نیز دیده می‌شود. در گله‌هایی كه فاصله گوساله زایی بیش از حد معمول،دوره تولید كم و/یا دوره خشكی را طولانی می‌كنند،بسیاری از گاوها بیش از حد چاق می شوند.در این وضعیت،مدیریت پرورشی نیازمند بهبود است.
▪ تلیسه‌های شكم اول: وضعیت بدن مطلوب برای تلیسه‌های شكم اول نزدیك به ۳ است.تلیسه‌های با نمره بیشتر از ۳ احتمالا سختزایی داشته‌اند. مدیریت تلیسه های شكم اول متفاوت از دیگر هم گله‌ای‌های مسن ترشان انجام می‌گیرد.باید توجه داشت كه آنها در زمان زایمان ۱۵۰-۱۰۰ كیلوگرم كمتر از گاوهای مسن تر گله وزن دارند.مقدار كنسانترهٔ روزانه آنها باید طوری تنظیم شود كه نسبت علوفه به كنسانتره بدرستی رعایت شود تا از مشكلات ناشی از سوء عملكرد سیستم گوارشی جلوگیری به عمل آید. تلیسه‌های شكم اول پایداری بیشتری از هم گله‌ای‌های مسن تر خود نشان می‌دهند. تلیسه‌های شكم اول در اواسط شیرواری به طور متوسط ماهانه افتی معادل ۴ درصد نشان می‌دهند كه این در گاوهای مسن تر،۸ درصد می باشد.در اواخر شیرواری،تلیسه‌های شكم اول ماهانه ۸-۶ درصد افت نشان می‌دهند كه این رقم برای گاوهای دیگر ۱۴-۱۰ درصد می‌باشد. این پایداری بالا حاكی از آنست كه دریافتی انرژی در تلیسه ها در جهت ایجاد ذخایر چربی بدنی،هیچگاه مانند گاوهای مسن تر نیست. گاوهای شكم اول و دوم در طی اواسط و اواخر شیرواری و دوره خشكی احتیاج زیادی به انرژی برای رشدشان دارند.این گاوها باید طی دو دوره شیرواری اول خود،۷۵-۵۰ كیلوگرم افزایش وزن پیدا كنند تا به وزن بالغ برسند.برای اطمینان از اینكه مواد مغذی اضافی مورد نیاز برای رشد تامین شده اند،توصیه ی استاندارد این است كه كنسانتره بیشتری به این گاوها داده شود.طی اواسط و اواخر شیرواری،گاو شكم اول باید ۱۰ درصد و گاو شكم دوم باید ۵ درصد كنسانتره بیشتری از آنچه مورد نیاز است برای تولید شیر و افزایش وضعیت بدن دریافت كند. مدیریت درست بالانس انرژی طی شیرواری و چرخهٔ تولید یك گاو شیری می‌تواند به طور چشمگیری ظرفیت آنرا برای بهره وری افزایش دهد. تحقیق توسط مهندس رامین قاسم نتاج...

 

[رامین قاسم نتاج]

[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]مهمترين صفات در ارزيابي تيپ گاوهاي شيري[/FONT]​

[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif][/FONT]

[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif][/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]مقدمه هدف پرورش دهندگان تجارتي گاوهاي شيري دقيقاً سودمندي قابل دوام و دراز مدت است و گاوهاي پرتوليدي كه صفات مربوط به تيپ آنها خوب بوده است بدون استثنا جزء سودمندين گاوهاي گله بوده اند . هرچه در گله گاوهاي بدون مشكل كمتر باشد سودمندي افزايش م ي يابد، چون گاوهايي كه تيپ بهتري دارند كمتر به بيماريهاي توليد مثلي و پستاني مبتلا مي شوند و در نتيجه ميزان جايگزيني گاوها كاهش يافته و علاوه بر آن هزينه هاي درمان آنها نيز كاهش مي يابد شكل عمومي بدن اساس توليد بالاست . [/FONT] [FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif] ........................... گاوهايي با شكل عمومي بدن خوب داراي شرايط زير هستند : ادامه مطلب را کلیک کنید....[/FONT] [FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif][/FONT] [FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif][/FONT] [FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif] [/FONT] [FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif][/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif] منبع:وبلاگ تولیدات دامی دانشگاه گیلان [FONT=arial, helvetica, sans-serif][/FONT]​ ​ ........................... گاوهايي با شكل عمومي بدن خوب داراي شرايط زير هستند : - به طور موثري علوفه ارزان قيمت را به شير تبديل مي كنند. - قدرت بيشتري در حفظ حداكثرتوليد دردوره هاي شيردهي مختلف خواهند داشت . - مدت زمان بيشتري در گله مي مانند. - عمر پرتوليدتري از لحاظ توليد شير و گوساله زايي و سلامتي توليد مثل دارند. ............................. موارد بالا همگي به اين موضوع اشاره دارند كه خوب بودن شكل عمومي بدن رابطه مستقيمي با سطوح توليد بالاتر، ماندگاري و سودمندي بادوام و درازمدت درگاوها دارد. از صفات خطي تيپ در دهه هاي اخيرجهت انتخاب براي افزايش طول عمر گله استفاده شده است و اين به دليل ورا ثت پذيري بالاتر اين صفات نسبت به ساير معيارهاي مستقيم طول عمرو نيز همبستگي نسبتاً بالاي اين صفات با طول عمر مي باشد . افزايش طول عمر دامها منجر به كاهش هزينه هاي جايگزيني تليسه ها ، استفاده بيشتر از گاوهايي با توليد شير بالاتر در گله و حصول تعداد فرزندان بيش تري از حيوانات مطلوب درگله مي گردد . امروزه استفاده از تكنيك هاي اصلاح نژادي دربهبود كمي و كيفي توليدات گله ، به صورت امري اجتناب ناپذير درآمده است و در اين راستا بهره گيري از آخرين دستاوردها در عرصه علم اصلاح نژاد بهترين ابزار مي باشد . ارزيابي تيپ يكي از اين ابزارهاي اصلاح نژادي در گله هاي گاو شيري است . در مجموع بايد درنظر داشت كه داده هاي صفات خطي تيپ زودتر قابل اندازه گيري هستند تا داده هاي طول عمر و اين مزيت ر ا همواره بايد درنظر داشت .صفات طول عمر و ماندگاري وراثت پذيري پاييني دارند پس براي پيش بيني صفت كل طول عمر بايد انتخاب براساس صفات همبسته باشد . فدراسيون جهاني ه لشتاين فريزين 1 به كمك اغلب كشورها برنامه هماهنگي را براي ارزيابي تيپ گاوهاي شيري ار ائه كرد . در سال 1986 فدراسيون هلشتاين فريزين اروپا 2 كار گروه هايي را براي آزمايش هماهنگ سيستم هاي طبقه بندي تيپ ايجاد كرد. در ايران كميته ارزيابي تيپ در سال 1372 تشكيل شد كه هدف آن افزايش طول ارزيابي تيپ در گله ها است . ......................... ماندگاري هدف اصلاح نژاد درگاوهاي شيري افزايش طول عمر اقتصادي به ازاي هر دام در واحد زمان است. ماندگاري در گله معياري است كه بيانگر ميزان باروري و مقاومت حيوان به بيماري مي باشد كه گاهي اوقات به صورت بقاء يا طول عمر توليدي نيز بيان مي شود . به دليل وراثت پذيري كم اين و همچنين عدم دست يابي به كل طول عمر حيوانات موجود درگله ، استفاده از / صفات (كمتر از 1 )صفات همبسته قابل اندازه گيري در سنين اوليه روش متداولي براي توسعه ماندگاري است . ...................... يكي از مهمترين اين صفات، صفات تيپ مي باشند. خصوصيات گاوها كه روي طول عمرش اثر مي گذارد 2 دسته مي باشد: 1. خصوصيات توليدي حيوان . 2. ساير صفات موثربر ارزيابي تيپ . (صفات توليد مثلي – سلامت – صفات مديريتي و سرعت دوشش، خلق و خوي حيوان و غيره) مي باشد. ............................ يكي از صفات اقتصادي مهم گاوهاي شيري طول عمر اقتصادي گاوهاي شيري است كه با صفات تيپ و توليد رابطه مستقيم دارد . حدود 1 تا 3 سال توليدي طول مي كشد كه يك گاو بتواند هزينه هاي پرورش خود را به دامدار باز پس دهد . پس هر چه طول عمر يا ماندگاري افزايش يابد نگهد اري حيوان سود بيشتري خواهد داشت . اين صفت كه مربوط به كل طول عمر حيوان مي شود را فقط پس از حذف گاوها از گله مي تواند اندازه گيري كرد .در كشورهايي مانند كانادا، فرانسه، آلمان و هلند ماندگاري براي تولي شير تصحيح مي گردد تا بيانگر اثر حذف به دليل توليد پايين شير باشد، در حاليكه دركشورهايي مانند نيوزلند، استراليا و آمريكا ماندگاري به طول كلي بيان مي شود. ....................... انواع صفات ماندگاري 1- طول عمر 2- صفات بقاء ......................... بقاء : احتمال باقي ماندن يك گاو تا سن بخصوصي را بقا مي گو يند. اين معيار درسال 1976 توسط او رت و همكاران بيان شد . اما طول عمر پس از اولين زايش متداول تر است و تحت تأثير سن هنگام اولين زايش قرار نمي گيرد.طول عمر توليدي تحت تأثيرسنين مختلف دراولين زايش نمي باشد . در حاليكه كل عمر توليدي حيوان متأ ثر از سن هنگام اولين زايش است . صفت طول عمرتوليدي به صورت حاصل تفريق سن گاو هنگام حذف درسن هنگام اولين زايش او محاسبه مي شود. شاخص سودمندي طول عمر اولين شاخص سودمندي طول عمر بر اساس تأكيد زياد روي صفات غيرتوليدي و نيز صفات توليدي در سال 1990 در كاناد ا مطرح شد . در ابتدا اين صفات شامل صفات اصلي تيپ وابسته به ماندگاري يعني : سيستم پستاني ، سم ها وپا ها و ظرفيت بدن بود . اصلي ترين هدف شاخص سودمندي طول عمر به حداكثر رساندن سود هر گاو و طول عمر آن بود . در سال 2001 اهميت امتياز سلولهاي سوماتيك در شير و سرعت آز اد سازي شير نيز در فرمول شاخص سودمندي طول عمر وارد شد .آخرين فرمول شاخص سودمندي طول عمر براي گاوهاي نر و ماده هلشتاين شامل 3 درصدجزء اصلي توليد 57 درصد ، ماندگاري 38 درصد وسلامتي 5 درصد است. بنابراين تأكيد كلي شاخص سودمندي طول عمر كه فلسفه اصلاح نژاد كانادايي را منعكس مي كند 60 درصد مربوط به صفات توليدي و 40 درصد مربوط به صفات ماندگاري است. .................. تكنيك فرمول شاخص سودمندي طول عمر ........................... ........................ ................. سلامتي 5 % سلولهاي سوماتيك 3 % عمق پستان 5/1 % سرعت شيردهي 5 /0% ...................... ماندگاري 38 % سم ها و پاها 4 /11% سيستم پستاني 2 /15% زندگي گله اي 7 % ظرفيت 8 /3% ..................... توليد 57 % 42/75 % پروتئين 14/25 %چربي . ....... .................................. در دامداريهاي ايران حذف اكثراً اجباري است و انتخاب تأثيري روي آن ندارد چون به صفاتي همچون ماندگاري توجه نمي شود. (مشكلات سم، پستان و....) پس بايد روي ماندگاري گاو در گله تأكيد داشته و در زمان انتخاب اسپرم آن را در نظرگرفت . ..................... طول عمر فاكتورمهم اقتصادي در توليد شير مي باشد چون : 1- سبب كاهش نرخ حذف و در نتيجه كاهش هزينه هاي پرورش مي شود. 2- افزايش سود ناشي از توليد شير . ( بيشترين عملكرد توليدي درچهارمين تا هفتمين دوره شيردهي به دست مي آيد) 3- ممكن است سبب كاهش هزينه هاي دامپزشكي گردد. 4- امكان انتخاب بيشتر براي صفات اقتصادي شبيه توليد شير را ميسر مي كند. سوددهي را تنها موقعي مي تواند ثبت كرد كه گاو از گله حذف شده باشد پس انتخاب ح يواناتي كه سوددهي بيشتري دارند بايد با اندازه گيري شاخص هايي كه در سنين پايين درگاو مشاهده مي شوند، صورت گيرد ... صفات تيپ صفت استاندارد تعريف دقيق هر صفت به خوبي مشخص شده است واستفاده از محدوده كامل امتيازات خطي براي شناسايي حدود هر صفت در داخل جمع يت ضروري است . پارامترهاي ارزيابي براي محاسبات بايد براساس حدود نهايي بيولوژيكي مورد انتظار تليسه هاي دو ساله باشد . صفات خطي ، توصيفي از گاو را ار ائه مي دهند كه توسط چشمان فرد ارزيابي كننده ارزيابي مي شوند . بيشتر صفات مي توانند به جاي مقياسي كه توسط فرد ارزيابي كننده استفاده مي شود توسط معيار سانتي متر اندازه گيري شوند. صفات خطي زبان بين المللي طبقه بندي هستند . خصوصيات عمومي صفات دسته بندي شده اي هستند كه از نقطه نظر بيولوژيكي خطي نيستند و بر اساس اهداف اصلاحي هر كشور يك مقياس توصيفي ذهني براي ا ندازه گيري مطلوبيت گاوها به آنها داده مي شود و بدليل تفاوت درتعريف اهداف اصلاحي بين كشورها ، ارائه يك تعريف هماهنگ براي خصوصيات عمومي مشكل است . اما از آنجا كه به طور روزافزون استفاده بين المللي از گاوهاي نر افزايش مي يابد اين موقعيت به وجود خواهد آمد كه س يستم طبقه بندي هماهنگ شده به طول كامل مورد قبول همه كشورها قرار گيرد . صفات خطي تيپ اساس سيستم هاي طبقه بندي مدرن وهمه سيستم هاي تعريف گاو شيري هستند. طبقه بندي خطي بر اساس اندازه گيري صفات فردي تيپ بنا شده است به عبارت ديگر درجه صفات تعيين مي شوند نه مطلوبيت آن . فوايد امتياز دهي خطي عبارتست از : 1- صفات به صورت فردي امتيازدهي مي شوند 2-امتيازات محدوده بيولوژيكي را پوشش مي دهند. 3- تغييرات داخل صفات قابل تشخيص است . 4- درجه به جاي مطلوبيت ثبت مي شود . همه كشورها بايد از صفات استاندارد درسيستم طبقه بندي خ طي استفاده كنند . در كشورهاي مختلف برخي از صفات اضافي به صورت اختياري در گزارش ارزيابي تيپ آورده مي شود . تا قبل از سال 2006 ، شانزده صفت به عنوان صفات استاندارد معرفي شده بودند ولي از سال 2006 دو صفت جديد به اين ليست اضافه گرديد. اين دو صفت عبارتنداز نحوه حركت و اسكور بدني اين صفات حتماً بايد در فرمهاي ارزيابي كشورهاي عضو فدراسيون جه اني گاو هلشتاين وجود داشته باشد .صفات تيپ دو دسته هستند : 1- صفات اوليه 2- صفات ثانويه ................. صفات اوليه: 1 - قد و قامت دام (بر حسب سانتي متر) قبلاً اين صفت را از طريق فاصله جد وگاه تا سطح زمين اندازه مي گرفتند .ولي استاندارد جديد اين صفت بدين ترتيب است كه فاصله بين دواستخوان لگن در ناحيه كپل 4 تا سطح زمين اندازه گيري مي شود. .................. امتياز دهي: كوتاه ( 130 سانتي متر) 5 متوسط ( 142 سانتي متر) 9 بلند ( 154 سانتي متر) (هر 3 سانتي متر 1 امتياز ) .................. 2- عمق بدن فاصله بين بالاي آخرين دنده كمري تا زير شكم است . (عميق ترين بخش بدن ) كه به قد و قامت گاو بستگي دارد. هر چه عمق بدن گاو بيشتر باشد امتياز بيشتري كسب مي كند . يك بدن عميق يعني بدن دامي كه داراي دور سينه عريض و وسيع باشد . دور سينه اي كه توسط دنده هاي جلويي شكل گرفته اند و نشان دهنده فضاي وسيع درفاصله فرورفتگي پشت شانه تا نقطه آرنج دام است عمق بدن گاو بايد با تيپ گاو تناسب داشته باشد . ......................... امتياز دهي : 3-1 كم عمق6 - 4 متوسط، 9-6عميق 3- عرض سينه از بالاترين سطح داخلي پاهاي جلويي اندازه گيري مي شود كه نشان دهنده فضاي قفسه . عرض سينه بايد با طول ، سينه است كه هر چه بيشتر شود توليد شير افزايش مي يابد.بدن تناسب داشته باشد برعكس گاو گوشتي پس براي اين صفت حدمتوسط قابل قبول است. .................... ............... ​ 3 - عرض سينه از بالاترين سطح داخلي پاهاي جلويي اندازه گيري مي شود كه نشان دهنده فضاي قفسه عرض سينه بايد با طول ، سينه است كه هر چه بيشتر شود توليد شير افزايش مي يابد .بدن تناسب داشته باشد برعكس گاو گوشتي پس براي اين صفت حدمتوسط قابل قبول است. ....................... امتياز دهي : 3-1 باريک، 6-4 متوسط، 9-7 عريض به طور كلي از 13 تا 29 سانتي متركه به ازاي هر 2 سانتي متر يك امتياز افزايش مي يابد. ........................ . .4 - زاويه دار بودن بدن خودشامل چندين صفت است : كشيدگي گردن ، تناسب گردن با بدن ، زاويه دار بودن بدن، و تناسب عرض بدن و اتصال آن به جلد، زاويه دنده ها ، بلند (pin) تناسب عرض كمر با عرض پين بودن دنده ها، پهن بودن دنده ها و زاويه دنده ها به عقب بدن و به سمت پستان اين صفت يك صفت حقيقي خطي نيست . ​ ................. ...................... امتياز دهي : 1-3 بدن زاويه – دنده ها نزديك واستخوان صاف نيست. 4-6 زاويه حد وسط و دنده ها نسبتاً باز وكيفيت استخوان متوسط است. 7-9 خيلي زاويه دار، دنده ها فراخ واستخوان صاف است. اثر اين 3 تركيب روي امتياز دهي بدين نحو است . زاويه دار بود ن و فراخي دنده ها 80 درصد و كيفيت استخوان 20 درصد روي امتياز اثر دارند . چهارچوب بدني لاغر دلا لت بر توسعه صفات شيردهي دارد . گاوهاي زمخت و چاق كمترين و گاوهايي كه بدنهاي بسيار زاويه دار دارند بالاترين امتياز را مي گيرند . ......... ​ .................... 5 -زاويه كپل بر اساس شيب بين استخوان مفصل ران 3 و استخوان لگن 4 امتياز بندي مي شود . هر چه شيب بين اين دو استخوان بيشتر باشد امتياز بالاتر خواهد بود . براي زاويه افقي امتياز3 در نظر گرفته مي شود. در گاوهايي كه استخوان لگن 4 سانتي متر بالاتر از استخوان مفصل ران باشد امتياز 1 در نظ ر گرفته مي شود . به ازاي هر 2 سانتي متر كاهش، يك امتياز افزوده مي شود. ......................... امتياز دهي : 1. پين بالا ( 4+ سانتي متر) 3. هم سطح ( 5+ سانتي متر) 4. شيب كم ( 2- سانتي متر) 5. حد متوسط ( 4- سانتي متر) 6. خيلي شيب دار ( 12 - سانتي متر) كپل دامي كه استخوانهاي لگن كمي پايين تر از استخوانهاي مفصل ران است ترجيح داده مي شود زيرا در چنين حالتي موجب خروج راحت تر مايعات رحمي و آسان زايي مي شود. بخش كپل داراي 3 صفت است . زاويه شيب از استخوان مفصل ران تا استخوان لگن و قدرت كپل ، اين صفات 10 درصد امتيازات نهايي محاسبه شده را در سيستم طبقه بندي هلشتاين كانادايي به خود اختصاص مي دهد. ........................ 6- عرض كپل به فاصله بين انتهايي ترين نقطه استخوان لگن عرض كپل گفته مي شود. هرچه فاصله بيشترباشد امتياز بيشتري كسب مي گردد پس هر چه عريض ترباشد بهتراست. عرض بدن بايد با طول بدن متناسب باشد . ​ ......... ........................ امتياز دهي : 3-1 كم عرض،6-4 متوسط، 9- 7 عريض كمترين عرض 10 و بيشترين آن 26 سانتي متر است. به ازاي هر 2 سانتي متر ، يك امتياز افزايش مي يابد. درمجموع اگر استخوان كپل زياد ازحد به طرف جلو باشد پاها در زير حيوان به فاصله زياد از هم قرار مي گيرند كه موجب كماني شدن شديد پا مي شود . درصورتي كه اگر استخوان كپل زياد به طرف عقب باشد پاها تمايل به مستقيم بودن دارند و زاويه پاها كمتر مي شود . عرض كافي كپل سبب ايجاد فضاي لازم براي پستان عقبي عريض و بالا ايستاده كه قدرت تحمل حجم زيادي شير را دارد مي شود . كپل عريض با شيب مناسب باعث عبور ساده تر گوساله از مجراي توليد مثلي مي شود و بنابراين احتمال سخت زايي درگاو و پاره شدن رحم و آسيب ديدگي فرج كاهش مي يابد ... ............... .................. ​ ............ ............. 7- پاهاي عقبي از نماي عقب نحوه استقرار پاها از نماي عقب ق بلاً بر اساس مفصل خرگوشي امتياز داده مي شد اما امروزه از ناحيه زاويه سم بررسي هل صورت مي گيرد كه خود بيانگر نحوه قرار گيري مفصل خرگوشي نيز هست. هرچه قدر فاصله بين پاهاي عقب بيشتر باشد فضاي بيشتري براي پستان عقبي وجود خواهد داشت. .... امتياز دهي 1- شديداً به سمت داخل 5- حد وسط ، نسبتاً به داخل 6- پاها موازي ........ ......................​ 8- زاويه پا از نماي كنار به زاويه قسمت جلويي مفصل خرگوشي گفته مي شود (داسي شكل بودن يا صاف بودن پا ) پا جزو صفاتي است كه حد وسط آن مناسب است . اگر پا داسي شكل باشد به دليل اينكه بخش جلويي سم خوب سائيده نمي شود بلند مي گردد ومشكلات حركتي ايجاد مي كند . درزمان تلقيح به گاوهايي كه پاي داسي شكل دارند اسپرم با پاي مستقيم وبه گاوهايي كه پاي مستقيم دارند اسپرم با پاي داسي شكل مي زنند تا صفت حد وسط آن ايجاد گردد .در حالت قوس وزن دام خيلي عقب تر از پاشنه سم واقع گش ته و به مشكلات سم خواهد انجاميد . 3-1 مستقيم(° 160 ) ، 6-4 متوسط (° 147) ، 9-7 داسي شكل (° 134 ) ..... 9- زاويه سم زاويه قسمت جلويي سم عقب از كف تا محل رستن مو خط صافي باشد . در حالي كه قبلاً كف سم را مبنا قرار مي داده اند . ​ ..................... .......... امتياز دهي 3 - 1 زاويه خيلي كم ، 6- 4 زاويه متوسط ، زاويه زياد 9-7 امتياز1(°15 ) ، امتياز 5 (°45 ) ، امتياز9(65°) ......... اينكه گاوهاي شيري بتوانند به سهو لت مسيرهاي لازم را طي كنند ، پاها و سم ها نبايد دچار لنگش يا آسيب ديدگي باشند تا بتوانند بدون محدوديت در حركت كردن ، به موقع خود را به محل خوراك و شيردوش ي برسانند . در دامداريهايي كه سيستم تاي استال دارند سيستم پاها بايد خيلي قوي باشد تا قدرت و تحمل فشار وزن بدن و ايستادن در جايگاه ر ا داشته باشد . گاوهايي كه با مشك لات پا مواجه مي شوند ديرتر به آخور و شيردوش ي مي رسند . خوراك مصرفي آنها كاهش مي يابد و شير كمتري توليد مي كنند . اين گاوها علائم فحلي را كمتر نشان مي ده ند و باعث كاهش فحلي ، باروري و آبستني مي شوند در نتيجه شيردهي ر ا به تعويق انداخته كه در نهايت منجر به كاهش سود دهي مي شود گاو مي بايست پاهايي با زاويه تند با عمق زياد پاشنه داشته باشد تا بافت نرم سم از آسيب ديدگي محفوظ بماند و نياز آن به سم چيني به حداقل برسد . كيفيت استخوان روي طول عمر حيوان نقش دارد . پاها بايد استخواني و د اراي ظرافت مناسب و تخت باشند تا زخم شدن و آسيب ديدگي در آنها به حداقل برسد . ظرافت استخوانها همچنين به عنوان يك شاخص در قدرت شيردهي مورد توجه قرار مي گيرد . ............................. ./ 10- اتصال پستان جلو اتصال قوي پستان جلويي به ديواره شكم يك صفت حقيقي خطي نيست .پستان جلويي وسرپستانك هاي پستان جلويي در تركيب كلي تيپ بسيار مهم است . كف پستان جلو بايد در همان سطح پستان عقب امتداد يابد . پستان جلويي خوب بايد طول ايده آلي داشته باشد و قبل از اتصال به ملايمت به سمت بالا انحنا پيدا كند و به طور يكنواخت به بدن وصل شود . اين نوع پستان ها كمتر به بيماريها و تشكيل بافت هاي غير طبيعي و .... دچار مي شوند كه مي تواند سبب افزايش طول عمر گردد . ........... امتياز دهي 3- 1 ضعيف و سست ، 6 - 4 متوسط قابل قبول ، 9- 7خيلي قوي و سفت حد وسط اين صفت قابل قبول است يعني اتصال خيلي محكم نيز مضراتي ر ا به همراه دارد. اگر دست ر ا بين فاصله پستان و شكم قرار دهيم ودست خيلي داخل شود مناسب نيست و اگر كمتر وارد شود نشان دهنده توليد شير بيشتر است وگاو امتياز بالاتري مي گيرد . ... ...................................​ ... 11- محل استقرار سرپستانك جلويي به محل استقرار سرپستانك هاي جلويي ازمركز هر يك از پستان ها گفته و مي شود طرز قرار گرفتن سر پستانك ها نه تنها روي سهولت شيردوشي تأثيردارد بلكه روي حساسيت پستان نسبت به زخ م شدن نيزاثرمي گذارد . پستانهايي با سرپستانك هاي بسيار دور ازهم حداقل امتياز وپستانهايي با سر پستانك هاي نزديك به هم و به طرف مركز كل پستان حداكثر امتياز را به خود اختصاص مي دهند . ولي بهترين حالت قرار گرفتن آنها به شكل عمود ومستقيم بر پستانها است يعني امتياز متوسط . ...... امتياز دهي 3 - 1 خارج از كوارترهاي عقب، 6- 4 وسط ، 9-7 داخل كوارترها براي تعيين امتياز سرپستانكهاي جلويي، از سر پستانك هاي عقبي خط مستقيم كشيده و محل كا رتي هاي جلويي را با آن مي سنجند . ..12- طول سرپستانك ها ​ براي اين صفت طول سرپستانك هاي جلويي اندازه گرفته مي شوند . سرپستانك ها بايد به طور مستقيم ازكف پستان به پايين آويزان شده واندازه آنها بايد متوسط و شكل آنها مناسب باشد . اندازه سرپستانك ها تعيين كننده سرعت و سهولت خروج شير و حساسيت به زخمي شدن آنها مي باشد . سرپستانك هاي كوچك كمترين امتياز و سرپستانكهاي بزرگ بيشترين امتياز را دريافت مي كنند بين سرپستانك ج لو و عقب 1سانتي متر اختلاف وجود دارد كه سرپستانك جلويي كوتاهتر است . ...... امتياز دهي سرپستانك هايي با طول 6-5 سا نتي متر با شكل گرد مناسب هستند . 3 - 1كوتاه ، 6- 4 متوسط ، 9-7 بلند (به ازاي هر 1 سانتي متر امتياز ) 13-عمق پستان فاصله پايين ترين بخش پستان تا مفصل خرگوشي را عمق پستان مي گويند. كف پستان گاو بايد 5 سانتي متر بالاتر از مفصل خرگوشي باشد . يك پستان بسيار عميق بيشتر دچار ورم پستان و جراحت مي شود . پستانهاي عميق (كف پستان پايين تر از مفصل خرگوشي) كمترين امتياز و آنهايي كه ارتفاع بس ياركمي دارند بيشترين امتياز را دريافت مي كنند . در اين صفت نيز حدمتوسط مطلوبتر است. عمق پستان براي ظرفيت آن خيلي مهم است . پستان با عمق زياد بيشتر در معرض جراحت و ورم پستان قرار دارد. ......... امتياز بندي 1 زير مفصل خرگوشي ( 2 سانتي متر) 2 هم سطح مفصل خرگوشي ( 5 سانتي متر) 5 حد وسط 9 كم عمق پس از سطح 5 به ازاي هر 3 سانتي متر، يك امتياز افزايش مي يابد. .............. ​ فاصله بين بخش زيرين فرج تا بافت ترشحي شير كه به ارتفاع خود حيوان نيز بستگي دارد ارتفاع پستان عقبي گفته مي شود ( يا به صورت فاصله بين نوك پستانها تا محل چسبندگي به بدن محاسبه مي شود.) اين صفت ارثي اوليه بيانگر توان ظرفيت توليدشيراست . (به طور تقريبي 60 % كل شير دراين بخش توليد مي شود) هرچه پستان بلندتر باشد نشان دهنده توليدشير بيشتر نيست بلكه هر چه پستان بافت ترشحي بيشتري داشته باشد توليد شير افزايش مي يابد. پس .هر چه ارتفاع پستان عقبي كمتر باشد بهتر است يعني بافت ترشحي پستان بيشتر است . ............. امتياز بندي 3 - 1 خيلي كم (بافت ترشحي پايين ) ، 6- 4 حد وسط 7، زياد (منطقه بافت ترشحي بالا)اسكور 4 حد متوسط است 29 سانتي متر ، و پس از آن به ازاي هر 2 سانتي متر، يك امتياز افزايش مي يابد. ....... 15- ليگامنت نگهدارنده وسطي ​ ............................ عمق شكاف براساس پستان عقب اندازه گيري مي شود اين يك صفت ارثي اوليه است . رباط نگهدارنده خيلي ضعيف سبب مي شود كه سرپستانك ها به سمت خارج متمايل شوند و اگر خيلي سفت باشد به سمت داخل . پس براي اين صفت نيز حد متوسط مناسب تر است . ليگامنت نسبتاً قوي مانع از افتادگي پستان مي شود . احتمال بيماريها و زخم (له شدگي ) كاهش مي يابد. ليگامنت هاي كناري هم حائز اهميت هستند چون احتمال دارد ليگامنت وسط مناسب باشد ولي ليگامنت هاي كناري به دليل ضعيف بودن سبب ايجاد پستان پاندولي كنند . ......... امتياز بندي 1 محدب به سمت زمين 4 متعادل ، 7 عميق .... ​ 16- محل استقرار سرپستانك هاي عقبي موقعيت سرپستانك هاي عقب از مركز كوارترها حدمتوسط اين صفت مطلوب است . ضخامت سرپستانك مطلوب 1/0 ± 48/2 است. ... امتياز بندي 2- 1 بيرون ازكوارتر، 4 حد وسط ، 9-7 داخل كوارترها ................ 17-عرض پستان عقب ​ .................. اين صفت از صفات اختياري مي باشد .عرض پستانهاي عقب بيانگر ميزان توان توليد شير است. پستانهاي عقب با عرض كم پا يين ترين امتياز و پستانهاي عقب عريض بالاترين امتياز را كسب مي كنند . بافت پستان بايد نرم و قابل انعطاف باشد . خوب بودن بافت پستان همبستگي بالايي با شمار سلولهاي بدني در شيرتوليدي دارد ... ......... ​ .​ 14- ارتفاع پستان عقبي .... ​ [/FONT]