DDDIQ
مدیر ارشد
تحلیل فرهنگی خانۀ سلماسی تبریز براساس نظریۀ رپوپورت
فرزین فردانش *پریسا محمدحسینی **
عل اکبر حیدری ***
* استادیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
** کارشناس ارشد مطالعات معماری ایران، دانشگاه شهید بهشتی، نویسنده مسئول، Parisamh22@gmail.com
*** پژوهشگر دکتری معماری، دانشگاه علم و صنعت ایران، عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج
چكيده
در این تحقیق با فرض اینکه خانه بیانی از فرهنگ است، سعی در شناخت خانه ای قاجاری در تبریز و چگونگی ارتباط آ ن با بستر فرهنگی شده است. بدین منظور، از دیدگاه ایمس رپوپورت در تدوین چارچوب نظری این تحقیق بهره گرفته شده است. استفاده از دیدگاه وی علاوه بر این که به شناخت خانۀ سلماسی و مختصات آن کمک م یکند، به ارائۀ روشی می انجامد که می توان از آن برای فهم و خوانش مصادیق معماری ایران، از جمله خانه ها سود جست؛
زیرا رپوپورت برای تبیین ارتباط میان محیط مصنوع و فرهنگ، تعاریف و راهکارهایی براساس مطالعات محیط ی رفتاری ارائه داده است. در بررسی خان ه راهکار سه مرحل های پیشنهادی رپوپورت، تفکیک، تحلیل و تعمیم ب هکار گرفته شده است: نخست، دو مفهوم فرهنگ و محیط مصنوع به متغیرها و اجزایی متناسب با موضوع تفکیک شد؛
سپس پیوند و ارتباط میان اجزا، در کل و جزء، تحلیل و بررسی گردید؛ در گام نهایی نیز با تجمیع و ترکیب دوبارۀ اجزا و تبیین پیوند میان آن ها سعی شد تعمیمی حاصل شود که طی آن فهمی مناسب از پیوندهای اساسی خانه و بستر فرهنگی آن به دست آید. برای انجام پژوهش موردی حاضر که حاوی نظریۀ مبناست، راهبردی ترکیبی برای تبیین و گردآوری اطلاعات لازم به کار گرفته شده است: مطالعات مقدماتی برای آشنایی با بستر زمانی و مکانی مصداق؛ مصاحبۀ عمیق با ساکنان قدیمی خانۀ سلماسی برای آشنایی با زندگی و کیفیت رفتار در خانه؛ و مشاهده و بررسی صورت کالبدی خانه. یافت ههای تحقیق شامل چگونگی تطبیق صورت کالبدی خانۀ سلماسی با خواستها، نیازها و در کل با ویژگ یهای فرهنگی اهالی آن است. در پایان، با توجه به تجربۀ حاصل از تحقیق، به محدودیتها و احتیاط هایی اشاره می شود که بایستی در مطالعة مصادیق مشابه درنظر گرفته شود.
كليدواژه ها
ایمس رپوپورت، مطالعات محیطی رفتاری، خانۀ قاجاری، تبریز، فرهنگ ایرانی.
