ژان نوول (Jean Nouvel)، معمار مشهور فرانسوی، در سال 1945 در جنوب غربی فرانسه متولد شد و در سال 1976 دفتر معماری خود را تاسیس نمود. وی تاکنون جوایز زیادی را از آن خود کرده که از مهم ترین آنها می توان به جوایز پریتزکر در سال 2008 و بنیاد آقاخان در سال 2005 اشاره نمود.
توانایی بارز ژان نوول در خلق فضاهایی شفاف و سیال می باشد. همچنین نوآوری وی در به کار بردن تکنیک های ساخت و استفاده از مصالح متنوع است. بنا به نظر بسیاری از صاحب نظران، سبک شخصی نوول، وی را از دیگر معماران متمایز می سازد. مجتمع تجاری لافایت (Galeries Lafayette) از مهم ترین آثار وی در دهه نود میلادی است که ساخت آن پنج سال به طول انجامید و پس از افتتاح شهرت بسیاری را برای وی به ارمغان آورد. این بنا در یکی از قدیمی ترین خیابان های شهر برلین کشور آلمان قرار دارد که در بمباران جنگ جهانی به شدت آسیب دید و پس از جنگ بسیاری از بناهای با اهمیت در آن بازسازی و یا احداث شداند. مجتمع لافایت که در تقاطع دو شریان اصلی قرار گرفته به دلیل تفاوت آشکار آن با سایر بناهای موجود در بافت منطقه، به مثابه نشانه ای شهری، شناخته شده و از آنجا که تنها یک بلوک شهری با سایت دیوار برلین فاصله دارد سالانه پذیرای گردشگران بسیاری می باشد.
از طرفی ویژگی های مشخصی، معماری و شهرسازی شهر برلین را از دیگر شهرهای اروپا متمایز می سازد. ساختار مشبک مسیرهای ارتباطی، ساختمان های بلند و هم ارتفاع که هر یک بلوکی شهری را ایجاد نموده اند و همچنین حیاط های مرکزی از جمله این شاخصه ها می باشند. ژان نوول در مصاحبه ای ضمن انتقاد از طرح پیشنهادی میس ون درروهه و اریک مندلسون، مبنی بر ساخت تمام بناهای برلین در قالب روشی مشابه، استفاده از آجر، سطوح غیر شفاف و پنجره های کوچک در نما، طرح خود را با سازه ای پوشانده شده از شیشه همچون نویدی از ترک سنت های گذشته ارائه می نماید. در این مجتمع تجاری پویایی و شفافیت به واسطه نمای شیشه ای و منحنی شکل بنا در حجم بیرونی و پنج آتریوم مخروطی شکل تهی و شناور در فضای داخلی، نمایان می شود. مخروط هایی عظیم که گرداگرد آتریوم مرکزی جانمایی شده اند، در لایه های مختلف بنا نفوذ کرده و نور را به هرکنجی از بنا می رسانند.
بدین ترتیب مهم ترین چالش در طراحی پلان های مربعی شکل و گسترده، که همانا چگونگی استفاده از نور روز در مرکز پلان می باشد، به خوبی به پتانسیل و نقطه قوت مجتمع تبدیل شده است. چنین شکاف ها و گشایش هایی در فضای داخلی که تنوعی از رنگ ها را در جداره های شیشه ای آتریوم پدید می آورند سبب جذابیت تمام فضاها، فارغ از تراز و طبقه آنها می شود. مخروط بزرگ طراحی شده در فضای مرکزی هشت طبقه ارتفاع داشته و تمامی طبقات تجاری را به یکدیگر پیوند می دهد. در زیر این آتریوم، مخروط معکوسی به ارتفاع چهار طبقه قرار دارد که تا طبقات پارکینگ نفوذ کرده است. چهار آتریوم دیگر نیز که در طبقات بالایی بنا قرار گرفته اند نور روز را به داخل فضاهای اداری منکعس می سازند.
این آتریوم ها از طرفی مهم ترین نشانه بصری در فضای داخلی از نظر آدرس دهی و مکان یابی به شمار می روند و از سویی دیگر سنگینی و یکنواختی فضا که بسیاری از مجتمع های مشابه به آن مبتلا هستند را کاهش می دهند. ژان نوول در طرح نمای بیرونی، فارغ از تئوری رنگ باخته ای که با دغدغه ایجاد تنوع، اصرار بر نشان دادن نقش و رنگ هر جزء ساختمان به صورت منفرد را دارد، از شیشه به صورت یکپارچه و آلومینیوم رنگ شده نیز استفاده کرده. گفتنی است؛ جلوه نما در روز انعکاسی از شهر و ساختمان های قدیمی پیرامون بنا است، اما در شب جنب و جوش درون بنا را به نمایش می گذارد.
منبع:arthut.co
