تاپیک جامع درس تحلیل فضای شهری

[تبسم]

تحلیل فضاهای شهری
با این تاپیک موافقین من فکر کردم جاش اینجا خالیه چون ازدروس معماریه

میخوام دوستانی که این درس رو داشتن اینجا در موردش توضیح بدن من این ترم دارم و هرچیزی که استاد بگن حتما میارم

 

[تبسم]

(

1سیده ندا قاضی زاده (دانشجو دکتری معماری، دانشگاه تهران) Email: Ghazizadeh[at]Landscape[dot]ir


معرفی و نقد کتاب – تحلیل فضاهای شهری
مشخصات کتاب: بحرینی، حسین (۱۳۸۳) تحلیل فضاهای شهری در رابطه با الگوهای رفتاری استفاده کنندگان و ظوابطی برای طراحی، تهران، دانشگاه تهران


مقدمه
طراحی فضاهای شهری مساله‌ای است که متخصصین امر در مورد چگونگی انجام آن اتفاق نظر کامل ندارند و هر یک بر اساس تخصص خود به آن می‌نگرند. در این کتاب فضاهای شهری در رابطه با رفتارهای استفاده کنندگان از آن فضاها بررسی می‌گردد.
ماهیت و چگونگی فعالیت‌هایی که در فضاهای شهری صورت می‌گیرند بطور کلی به دو عامل عمده و اساسی نسبت دارند: عامل فرهنگ و عامل محیط (یا خصوصیات فضایی- کالبدی). لیکن نحوه و میزان تاثیر این دو بر نحوه وقوع فعالیت‌ها که همان رفتارها و یا به عبارت صحیح‌تر الگوهای رفتاری باید باشد یکسان نیست.
در حالیکه هر گونه امکان تغییر در فرهنگ یا در الگوهای رفتاری به صورت مستقیم و در کوتاه مدت وجود ندارد، لیکن می‌توان با استفاده از طراحی، فعالیت‌های مناسب را حمایت و فعالیت‌های نامناسب را تحدید نمود. بر این اساس می‌توان در طراحی خیابان‌ها با استفاده از عوامل و عناصر فضائی، کالبدی و ادراکی مناسب فضاهائی به وجود آورد که انجام فعالیت‌های مطلوب را تسهیل و از انجام فعالیت‌های نامطلوب ممانعت به عمل آورد.


طرح مساله
استفاده از خیابان‌ها همیشه و همه‌جا صحنه تضادها، برخوردها و رقابت‌ها بوده است. پدیده خیابان حداقل به صورت کنونی خود، همانند و همزمان با اتومبیل از غرب وارد غضای فرهنگی ایران شده و طراحان برنامه‌ریزان ایرانی نقش چندانی در تنظیم و طراحی این فضاها به خصوص در رابطه با خصوصیات فرهنگی و نیازهای اجتماعی و اقتصادی بومی نداشته و صرفا به پیاده کردن الگوهای خارجی پرداخته‌اند. حاصل امر این شده که فضاها و فرم‌های ایجاد شده با نیازها و خصوصیات جامعه انطباق نداشته و در نتیجه خیابان‌ها به محل‌هایی ناامن،‌زشت، خطرناک، ناسالم، غیر انسانی، شلوغ، پرسر و صدا و پردغدغه تبدیل گشته و در بسیاری از نقاط مساله حالت بحرانی پیدا کرده است. عوامل متعددی را می‌توان به صورت فرضیه در بیان علل به وجود آمدن این بحران مطرح کرد.


فرضیه
علت اصلی بروز مشکلات عدم انطباق کمیت فضاهای موجود در خیابان‌ها با نیازهاست.
به مرور زمان تغییر و تحولاتی در تعریف، معنی و طرز استفاده از خیابان پدید آمده و ناهنجاری‌های کنونی ناشی از عدم انطباق کامل فرم و فضای خیابان با تغییر و تحولات است.
وجود تضاد غیرقابل انکار بین ماشین و انسان همزیستی بین این دو در یک فضای واحد مشترک را غیر ممکن ساخته است.
تضادها، تنگناها و بحران‌های موجود در استفاده از فضاهای خیابان‌ها ناشی از عدم تطبیق فضاهای موجود با الگوهای رفتاری استفاده کنندگان از این فضاهاست و با استفاده از فنون و ابزار طراحی شهری و شناخت صحیح الگوهای رفتاری گروه‌های مختلف در فضاهای خیابان‌ها می‌توان به راه‌حل‌های خاصی مطابق با فرهنگ و مقتضیات جامعه دست یافت.


ساختار محتوایی
هدف از تحقیق این است که با بررسی و تخلیل کمی و کیفی فضاهای موجود در خیابان‌های تهران از یک طرف و الگوهای رفتاری استفاده کنندگان متعدد و متنوع آن از طرف دیگر،‌ نقاط و جنبه‌های بحرانی رقابت و تضاد در استفاده از فضاهای موجود در خیابان‌ها را به خصوص از دید عابر پیاده شناخته و عوامل و علل به وجود آمدن این تگناها و بهبود وضعیت‌های نامطلوب و سامان بخشیدن کلی به فضاها را ارائه نمود. تاکید اصلی طرح بر روی الگوهای رفتاری پیاده‌ها و عدم انطباق این الگوها با فضاهای موجود در خیابان‌ها است.


اهمیت مساله
اختصاص درصد قابل ملاحظه‌ای از سطح شهر به خیابان
خیابان به عنوان اصلی فرم شهر
خیابان‌ها محل اتصال و ارتباط فضاها و فعالیت‌های شهری به یکدیگر
خیابان‌ها به عنوان نماد فرهنگی
خیابان مهمترین وسیله و ابزار طراحی شهری


سابقه پژوهش
دانلد اپلیارد پایه‌گزار مطالعات بصری – رفتاری با همکاری کوین لینچ و جان مایر است. او اولین تحقیق بصری – تجسمی را در مقیاس شهری در سال ۱۹۶۱ تحت عنوان "دید از جاده" منتشر کرد. این مطالعه بر روی جنبه‌های ادراکی و بصری محیط به خصوص از دید عابر سواره تاکید کرده و به جنبه‌های رفتاری استفاده کنندگان از فضاتوجه چندانی ندارد.
از نظر مقایسه تکنیک‌های استفاده شده، تفاوت عمده طرح اپل یارد با این طرح، متحرک بودن دوربین در طرح اپل یارد و ثابت بودن آن در این طرح است. (تصویر ۱)
.

.​

مایکلسون ده سال پس از اپل یارد مطالعه‌ای با تاکید بر جنبه‌های رفتاری استفاده کنندگان از فضا انجام داد. هدف مایکلسون شناخت الگوهای رفتاری افراد در دوره‌های زمانی مختلف بود.
تفاوت عمده کار مایکلسون با این طرح این است که در طرح مایکلسون الگوهای رفتاری یک نفر در دوره زمانی معین در کلیه فضاهای ممکن مد نظر بود، در حالیکه در این طرح الگوهای رفتاری تعداد زیادی از افراد در یک فضای ثابت مطالعه می‌شود. (تصویر ۲)
.

.​

نزدیک‌ترین کاری که تاکنون در این زمینه انجام شده، تحقیقی است که توسط ویلیام وایت در سال ۱۹۸۰ تحت عنوان زندگی اجتماعی در فضاهای کوچک شهری منتشر شده است. پروژه وایت در ابتدا در سال ۱۹۷۱ با عنوان پروژه زندگی خیابان و هدف بسیار محدودی شروع شد، لیکن دامنه تحقیق وایت به تدریج وسعت و عمق گرفت. آنچه در درجه اول مورد نظر وایت بود رفتار مردم عادی در خیابان بود و اینکه آیا نظم و روال خاصی برای رفتارها حاکم است یا نه. بخشی از کار وایت که بیشتر جنبه کاربردی دارد نشان می‌دهد که چه فضایی کار می‌کنند، چه فضاهایی کار نمی‌کنند و چرا؟ (تصویر ۳)
.

.
​

مراحل کار تحقیق
در ابتدا نقشه‌های مناطق با مقیاس ۵۰۰/۱ تهیه و به روز گردید. بدلیل کامل نبودن نقشه‌های موجود مناطق مورد نظر تنها از محدوده دارای نقشه انتخاب شده است. فضاهای منتخب عبارتند از میدان انقلاب، میدان گمرک، میدان شوش، میدان مخبرالدوله، میدان امام، چهارراه ولی‌عصر، چهارراه استامبول، محور گلوبندک – ناصرخسرو و محور لاله‌زار- کوچه برلن. سپس عناصری که فضا را اشغال و در نحوه رفتار استفاده کنندگان از فضا تاثیر ‌گذارند در دو دسته عناصر ثابت و متحرک برداشت و دسته‌بندی گردیده است.
ثبت الگوهای رفتاری از طریق عکسبرداری میسر گردید. بدین منظور در ابتدا فضاها به قطعات کوچکتر خرد و سپس محل‌های مناسب برای استقرار دوربین استخراج شده است. از هر فضا به مدت سه دقیقه با فاصله زمانی پنج ثانیه عکسبرداری و عملیات عکسبرداری در ساعات مختلف روز و روزهای مختلف هفته تکرار گردیده است. سپس از طریق عکس‌های متوالی رفتار ثبت شده استفاده کنندگان استخراج و بر روی نقشه‌ها پیاده شده است. (تصویر ۴)
.

.
​

مراحل انجام کار به صورت خلاصه به نحو زیر است.
تهیه نقشه‌ دقیق از فضاها و به روز کردن آنها
انتاب فضاها
دسته‌بندی و ثبت عناصر موجود در فضاها (عناصر ثابت و متحرک)
ثبت الگوهای رفتاری
تقسیم‌بندی فضاها
تعین محل‌های عکسبرداری
عکس برداری با فواصل منظم
تهیه نقشه الگوهای رفتاری (تصویر ۵)
.

.
​

یافته‌های طرح
نتیجه تحقیق فرضیه را اثبات و نشان داده است که
فضاهای موجود آنطور که پیش‌بینی شده مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
رفتارها در فضاهای پیش‌بینی شده اتفاق نمی‌افتند.


تفسیر نتایج
در کلیه فضاها تراکم استفاده کنندگان بیشتر از حد مجاز بوده است.
فرم، فضا و عملکردهای مربوطه با یکدیگر انطباق نداشته‌اند.
رفتارها به شدت تحت تاثیر منفی منابع فیزیکی ثابت و غیر ثابت گوناگون در فضاها قرار دارند.
رابطه صحیح بین انسان و ماشین برقرار نیست.
یک نظام منطقی و منسجم برای حمل و نقل وجود ندارد. (تصویر ۶)
.

.
​

ضوابط و ایده‌های کلی طرح
فضاهای مطالعه شده نیاز مبرم به طراحی و برنامه‌ریزی منسجم و هماهنگ دارند.
این طراحی و برنامه‌ریزی می‌بایست توسط طراح شهری و با دیدی سه بعدی صورت گیرد.
طراحی این فضاها نباید منجر به حذف جنب و جوش و تحرک آنها گردد.
با توجه به قرارگیری کلیه فضاها در قسمت مرکزی و تاریخی شهر می‌بایست دارای عملکرد و شخصیت پیاده آنها بر سواره غالب باشد.
در طراحی این فضاها می‌بایست از الگوهای بیگانه حذر کرد.
به جنبه چند عملکردی فضاها توجه شود.
بین فعالیت‌ها تفکیک متعادل صورت گیرد.
تعریف صحیحی از فضاها صورت پذیرد.
فعالیت‌های ناسازگار با فضاها حذف گردند.
برای هر فضا یک طرح منطقه بندی تهیه شود.
تدابیر اقلیمی جهت کنترل عوامل اقلیمی صورت گیرد.
فضاهای رهاشده و غیر قابل دفاع حذف گردند.
وسایل شهری مناسب در مکان‌های لازم نصب شود.
سپس تحقیق در تمام فضاها به تفکیک به ارائه مسائل عمده، ضوابط طراحی و اجزای طرح می‌پردازد و گزینه‌های مختلف طراحی را پیشنهاد می‌دهد. (تصویر ۷ و ۸)
.

.

.​

نقد تحقیق
این کتاب در زمره اولین تحقیق‌های در خصوص مشکلات طراحی شهری خیابان‌های و معابر سال‌های ۶-۶۴، از بسیاری جهات قابل تقدیر می‌باشد. معرفی سابقه پژوهش‌های مرتبط و روش تحقیق به صورت مبسوط کمک شایان توجهی به دانشجویان به عنوان مخاطبان اصلی کتاب می‌نماید.
تحقیق در راستای هدف اصلی خود، رفتارهای استفاده کنندگان از فضا را برداشت و نقاط مشکل‌دار و دلیل مشکلات را شناسایی می‌کند. در نهایت فرضیه اثبات و بر اساس تحقیق، ضوابط و دستورالعمل‌های طراحی ارایه و برای هر فضا چند گزینه طراحی پیشنهاد می‌شود.
اما طراحی هر فضا تنها بر اساس استخراج رفتار استفاده کنندگان از فضا مقدور نیست و با مطالعه صرف فعالیت‌ها به طراحی نمی‌توان رسید. فاکتورها متعددی در طراحی یک فضا موثرند که تحقیق به یکی از این عوامل می‌پردازد.
طراحی شهری تنها بر روی پلان و به صورت محدوده‌ای و منفک از محیط اطراف طراحی موفقی نمی‌باشد.. در صورتیکه طراحی بر اساس استفاده از اسناد و مدارک دیگر صورت گرفته در خارج از محدوده طرح بوده و در کتاب ذکر نشده است.
بخش‌های طراحی و تعدادی از ضوابط و ایده‌های کلی طرح خارج از موضوع تحقیق قرار دارند. تحقیق تنها به ارائه ضوابط از دریچه خود می‌تواند منجر گردد و با تلفیق آن با ضوابط به دست آمده از تحقیق‌های مشابه در سایر موارد طرح نهایی استخراج می‌شود.

 

[Mandan]

اين ها عناوين چند تا از كتاباييه كه من تو ترم گذشته خوندم و جدا جالب و آموزنده ن.
1 . تحليل فضاهاي شهري در رابطه با الگوهاي رفتاري استفاده كنندگان و ضوابطي براي طراحي - دكتر سيد حسين بحريني
2 . محيطهاي پاسخده - كتاب راهنماي طراحان - اي ين بنتلي و ... - ترجمه ي دكتر مصطفي بهزاد فر
3 . طراحي فضاي شهري - علي مدني پور
4 . سيماي شهر - منوچهر مزيني
و ...
بقيه ش اگه يادم اومد اضافه مي كنم.

 

[Mandan]

سيماي شهر
آنچه به ديده مي آيد و به ذهن سپرده مي شود و سبب شادي خاطر مي شود.
شهر نيز مانند ساختمان يا بناي نفيس معماري در فضا قد بر مي افرازد. با تفاوت مقياس و اينكه تنها با گذشت زمان ، شكل و سيماي نهايي خود را باز مييابد.
سيماي شهر گذشته از تغيير زمان، با تغيير آب و هوا و تغيير نور، رنگهاي گوناگون مي گيرد و سيماي آن دگرگون مي شود.
هيچ عاملي از شهر به خودي خود به تجربه نمي آيد مگر اينكه در رابطه با محيطش مشاهده شود، تسلسل وقايعي كه سبب بروز آن و وجودش گشته، شناخته شود و در رابطه با خاطره هاي تجارب گذشته باشد...

 

[Mandan]

من تو تحليل يه تجربه ي جالب داشتم و اون حضور تو بازار و بين مردم بود.
اين به تحليل خيلي كمك مي كرد...
بينشون برو و خوب نگاه كن. به رفتارشون... به حرفاشون...
گاهي باورم نمي شد اما اونا تحليلگراي خيلي خوبي بودن.
تو مسايل شهري، از مردم قاضي بهتري وجود نداره...
حتما امتحان كن! اين تجربه جدا فوق العاده س.

 

[تبسم]

یه کتاب معرفی میکنم : کندو کاو در تعاریف طراحی شهری:کوروش کلکار

 

[DDDIQ]

نظریه همجواری پیتر هال در کتاب بعد پنهان

نظریه همجواری پیتر هال در کتاب بعد پنهان

ادوارد تی هال انسان‌شناس آمریکایی در کتاب بعد پنهان به بررسی رابطه انسان و فضا می‌پردازد. او این موضوع را زیر عنوان همجواری (proxemics) توضیح می‌دهد. هال موضوع همجواری را فضای شخصی، فضای عمومی و درک انسان از فضا معرفی می‌کند. پیش از هال کسانی مانند ورف (Benjamin Lee Whorf) به ارتباط میان زبان و ادراک اشاره کرده‌اند و زبان را نه تنها ابزار ارتباط انسان‌ها که طراح و بنیان ادراک انسان می‌دانند. آن‌ها معتقدند که زبان‌های گوناگون ادراک‌های متفاوتی را از مفاهیم برای متکلمانشان درپی خواهند داشت. هال این موضوع را درباره فضاهای حسی انسان نیز گسترش می‌دهد و با بیان مثال‌هایی از تفاوت در ادراک اندام‌های حسی و یا شیوه چیدمان وسایل در فرهنگ‌های مختلف به بیان نظریات خود می‌پردازد.
هال برای توضیح همجواری سه سطح یا نمود را مطرح می‌کند. او از بنیادهای زیستی درک فضا، یعنی حواس پنج‌گانه و بیان قابلیت‌ها و محدودیت‌های آن‌ها شروع می‌کند. هال این موضوع را سطح زیربنای فرهنگی (Infraculture) می‌نامد و در بیان آن جابجا از مطالعات رفتارشناسان حیوانی یاد می‌کند. مانند نظریات هدیگر (H. Hediger) در تقسیمبندی حیوانات به گونه‌های تماسی و غیرتماسی و درپی آن تعریف دو فاصله شخصی و اجتماعی. هدیگر فاصله شخصی را متعلق به حیوانات گونه غیر تماسی می‌داند و فاصله‌ای است که این گونه از حیوانات در زمانی که به صورت گروهی هستند نسبت به هم رعایت می‌کنند. در مقابل فاصله اجتماعی متعلق به حیوانات گونه تماسی است؛ مانند شیرهای دریایی. در این گونه فاصله اجتماعی فاصله‌ای است که حیوان در آن احساس جدایی از جمع و اضطراب می‌کند. این فاصله‌ها بیشتر از آن که جنبه فیزیکی داشته باشند بعد روانشناختی دارند. هال در بیان همجواری از این مفاهیم استفاده برده است و از آن به نمود دوم مدل همجواری یعنی آنچه پیش فرهنگی (Precultural) می‌نامد می‌رسد. اینجا نیز مطالعات رفتارشناسان حیوانی کمک زیادی به هال در شکل دهی به نظام همجواری می‌کند. هال در این قسمت به ارتباط ادراک فضا با مسائل روان‌شناختی می‌پردازد. مانند مثال‌هایی از مطالعات رفتارشناسان حیوانی که ارتباط رفتار حیوانات را با تراکم جمعیتی آن می‌سنجند. هال سومین نمود را با عنوان سطح خردفرهنگی (Microcultural) معرفی می‌کند. این سطح در واقع بررسی سیمای فضا یا نمود بیرونی فضا است. هال سه نوع از فضا را در این سطح معرفی می‌کند. اول فضا با سیمای ثابت، یعنی بخشی از فضا که توسط انسان به صورت پایدار تغییر کرده یا ساخته شده است. مانند ساختمان‌ها و خیابان‌های شهر. دوم فضا با سیمای نیمه ثابت که در ارتباط با سیمای ثابت است. برای نمونه شیوه چیدمان وسایل در یک اطاق فضایی را می‌سازد با سیمای نیمه ثابت. هال سومین نوع را فضای بی‌شکل می‌نامد.
هال در کتاب "بعد پنهان" در فصلی با عنوان "فواصل در انسان" (Distance in Man) به تشریح فضای بی‌شکل می‌پردازد. او آن فصل را اینگونه آغاز می‌کند،"پرندگان و پستانداران نه تنها سرزمینی دارند که آن را اشغال کرده‌اند و از آن در مقابل هم نوع خود دفاع می‌کنند، بلکه یک دسته از فواصل یک نواختی را هم بین خود خفظ می‌کنند. هدیگر این فواصل را به نام‌های فاصله گریز، فاصله بحرانی، فاصله شخصی و فاصله اجتماعی طبقه‌بندی کرده است. انسان نیز روش‌های مشابهی برای برقراری فاصله از دیگران دارد. فاصله گریز و فاصله بحرانی بجز در چند مورد، از واکنش‌های انسانی حذف گردیده است. اما فاصله شخصی و اجتماعی هنوز بطور آشکاری وجود دارد. سئوال اینست که تعداد فواصل در بین انواع انسان‌ چندتا می‌باشد و نحوه تشخیص و تمایز بین آن‌ها چگونه است؟ ... " هال درک انسان را از فضا نه ایستا و بر اساس پرسپکتیو خطی دوره رونسانس بلکه درکی پویا می‌داند. او درک نادرست از فضا را ناشی از دو عامل اصلی می‌شناسد. اول اینکه برای هر معلولی درپی یک علت واحد و معین می‌گردیم و دوم آنکه آغاز و پایان حدود انسانی را با پوست یکسان می‌شماریم. هال بر اساس آزمایش‌هایی که انجام داده چهار فاصله را شناسایی و نامگذاری می‌کند و هرکدام را هم به دو بخش دور و نزدیک تقسیم می‌کند.

تقسیم بندی فضای بی‌شکل از دیدگاه هال

فاصله صمیمی (Intimate Distance):
فاصله صمیمی نزدیک(close phase): معاشقه، نوازش و درگیری از رفتارهای معمول در فاصله صمیمی نزدیک هستند. در این حالت قوانین رعایت فاصله به شدت کاهش می‌یابند. حس بویایی و احساس گرما افزایش می‌یابند و جزئیات بصورت خارق العاده‌ای دیده می‌شوند. در این فاصله گفتگو نقش بسیار کمی در ارتباط دارد و اکثر فرآیند ارتباط از طرق دیگر است.
فاصله صمیمی دور(far phase): فاصله بین 6 تا 18 اینچ، هال می‌گوید در این فاصله سر، ران و لگن به راحتی با هم تماس ندارند اما در مقابل دست‌ها به راحتی می‌توانند به هم برسند.


فاصله شخصی (Personal Distance )
هدیگر از آن برای بیان فاصله ثابتی استفاده کرده است که حیوانات گونه غیر تماسی را از هم جدا نگه می‌دارد. به عبارتی حباب حفاظتی که یک موجود زنده برای خود قائل است.
فاصله شخصی نزدیک(close phase): فاصله بین 1.5 تا 2.5 فوت که در این فاصله شخص می‌تواند افراد دیگر را نگهداشته یا بگیرد. در این فاصله انحراف چشم محسوس نیست.
فاصله شخصی دور(far phase): فاصله بین 2.5 تا 4 فوت که خارج از دسترس است و تماس فیزیکی سهل نیست. بحث‌ها پیرامون موضوعات مورد علاقه و سطح صدا متعادل است. هر چند حرارت بدن افراد احساس نمی‌شود اما بوی نفس و عطری که استفاده کرده‌اند قابل تشخیص است.

فاصله اجتماعی (Social Distance)
خط مرزی بین فاصله شخصی دور و فاصله اجتماعی نزدیک خطی را مشخص می‌کند که به آن خط تسلط (limit of distance) می‌گوییم.
فاصله اجتماعی نزدیک(close phase): فاصله بین 4 تا 7 فوت که کارهای غیر شخصی در این فاصله انجام می‌گیرد. برخوردها در فاصله اجتماعی نزدیک بیشتر است. افرادی که با هم کار می‌کنند و یا کسانی که در گردهم‌آیی‌ها شرکت کرده‌اند از این فاصله استفاده می‌کنند.
فاصله اجتماعی دور(far phase): فاصله بین 7 تا 12 فوت و فاصله‌ای است که مردم در آن جابجا می‌شوند. میزهای اداری افراد مهم نسبت به مراجعه کنندگان این فاصله را ایجاد می‌کند. در این فاصله ظرایف صورت محو می‌شود اما بافت پوست و موها قابل تشخیصند. در ارتباط‌ها تماس بصری برای تداوم ارتباط اهمیت دارد و سطح صدا افزایش می‌یابد. قرارگرفتن در این فاصله امکان جدایی را فراهم می‌کند.


فاصله عمومی (Public Distance)
فاصله عمومی نزدیک(close phase): فاصله بین 12 تا 25 فوت. در این فاصله یک فرد هوشیار در صورت تهدید می‌تواند فرار کند و یا حالت تهاجمی یا دفاعی به خود بگیرد. صدا بلند است اما نه در آخرین سطح آن. انتخاب کلمات و جملات دقیق صورت می‌گیرد و به این دلیل زبان‌شناسان آن را سبک رسمی (formal style، توسط مارتین جوز Martin Joos) نام نهاده‌اند.
فاصله عمومی دور(far phase): فاصله 25 فوت و بیشتر فاصله عمومی دور است. از خصوصیات مهم آن اغراق، استفاده از حرکات دست و بدن و کاهش سرعت کلام است. هر چه دورتر شویم امکان ارتباط برقرار کردن به عنوان یک انسان کم‌رنگ‌تر می‌شود.
باید دقت کرد که هال بارها تاکید می‌کند که این فواصل را بنابر نمونه‌های آمریکایی که بر آن‌ها مطالعه کرده‌است بیان می‌کند و به هیچ عنوان مدعی جهان شمول بودن آن‌ها نیست. در نهایت او اضافه می‌کند که پشت هر سیستم طبقه‌بندی یک فرضیه یا تئوری نهفته است و فرضیه نهفته در سیستم طبقه‌بندی مدل همجواری این است که بروز رفتارهایی که ما آن را تایین مرز، قلمرو یا مالکیت می‌نامیم در سرشت تمامی حیوانات و انسان وجود دارد و برای این کار آن‌ها از حواس خود به منظور تشخیص یک فاصله یا فضا از فضای دیگر استفاده می‌کنند و انتخاب یک فاصله بستگی به کنش متقابل و ارتباط افراد کنشگر، احساس آن‌ها و آنچه انجام می‌دهند دارد. مشخصا منظور از همجواری در مدل هال، در کنار هم قرارگرفتن دو یا چند انسان در فرهنگی مشخص است. هال با در نظر گرفتن مبانی زیستی و روان‌شناختی ادراک، بر مسائل فرهنگی درک فضا و چگونگی بکارگیری آن خصوصا در فضای بی‌شکل تاکید دارد. خصوصیت دیگر مدل هال توجهی است که او به عوامل دیداری و بصری نسبت به دیگر حواس دارد. هرچند که از فواصل دقیقی استفاده کرده اما در توضیح آن‌ها بیشتر به عوامل بصری تکیه و تحلیل فضا از این منظر تاکید دارد.

 

[metal666]

تحلیل فضای شهری

تحلیل فضای شهری

تحلیل فضای شهری

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]مقدمه[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]فضاهای شهری از جمله مسائلی است که همواره ماهیت فرارشته ای به خود دیده است. به دلیل تاثیرگذاری همه جانبه طیف کثیری از مطالعات بر ساخت و طراحی و شکل گیری فضاهای شهری و تاثیر کلیه طرحهای مرتبط با مباحث کالبدی و تجسمی نظیر طرحهای معماری ، شهرسازی ، طراحی شهری بر این مساله، ماهیت مذکور قابل درک است. ارائه این درس تحت عنوان تحلیل فضاهای شهری به دانشجویان معماری کوششی است در جهت ورود دانشجویان این رشته به عرصه شهرها و فضاهای شهری و آشنایی با مفاهیمی اساسی تر و تاثیرگذار در مجموعه های معماری . از این رو ارائه این درس به دلیل ورود مباحث برنامه ای و واقع گرایانه، توام با آشنایی با مسائل اقتصادی، اجتماعی ، جامعه شناسی ، جمعیتی، شهری و معماری شهری و ... است. بنابراین آشنایی با الف- آشنایی با فضاهای شهری و دانش طراحی شهری و ضوابط شهری و چگونگی تأثیر آن در کالبد شهر و عناصر معماری، از جمله مطالب پیش رو با هدف پوشش مطالب مندرج در شرح درس بوده که گردآوری و تدوین گردیده است. امید است که بتوان با تکمیل آن در سالهای بعد روند رو به رشدی را برای این درس پیش بینی نمود.
[/FONT]


[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]***************[/FONT]


[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]تحلیل فضاهای شهری : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]اهداف: [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]الف- آشنایی با فضاهای شهری و دانش طراحی شهری[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]ب - سلسله مراتب برای شناخت جایگاه طراحی شهری[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]- طراحی شهری :‌[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]مفهوم کلی : پرداخت به جزئیات و مباحثی که بنوعی به بحثهای کالبدی و فیزیکی شهرها مربوط می شود. در طراحی شهری علاوه بر اینکه با 2 واژه کالبد- فیزیک روبرو هستیم، با مسائلی دیگر نظیر مباحث روانشناسی اجتماعی و اقتصادی نیز روبرو هستیم. در یک طرح شهری باید به فرم شهر و تجسم فضایی کالبدی شهر توجه شود.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]- هر شهر از یکسری مجموعه های بهم پیوسته و ناپیوسته تشکیل شده که در مقیاس معماری هر کدام دارای یک ماهیت مستقلند که به هر یک از این مجموعه ها یک عنصر معماری می گویند. مثلاً یک خانه مسکونی، یک مدرسه، یک فرهنگسرا، یک سینما، یک بیمارستان و…[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]این عناصر دارای یک سری ویژگی هستند که مهمترین ان عبارتند از : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- استقلال هویتی و شخصیتی: هر یک از این عناصر معماری دارای خصوصیتی مستقل و هویتی خاص خود هستند که ویژگیهای انحصاری خود را نشان می دهند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2- قابلیت ایجاد یک مجموعه بهم پیوسته و یک کل قائم به ذات : عناصر مستقل ذکر شده بالا می توانند در این لایه (لایه طراحی شهری) به عناصر شبیه بهم تبدیل شوند. وقتی از نزدیک به هر یک از این مجموعه ها و عناصر معماری نگاه می شود عناصر معماری دارای یک خصوصیت مستقلند اما زمانی که از دور به کل مجموعه نگاه شود یک لایه مطرح است و آن هم لایه طراحی شهری است. بنابراین این عناصر در عین استقلال شخصیتی خود ، قابلیت پیوستگی و ایفای نقش در یک مجموعه بزرگتر را نیز دارند. [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]3- برای ارتباط این عناصر بهم به یک رابطه یا یک فضا داشتن احتیاج داریم.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]4- طراحی فرم و معنا برای هریک از این عناصر باید صورت گیرد و در نهایت اتصال آنها توسط هنر طراحی شهری، صورت می پذیرد. [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] خصوصیات طراحی شهری:[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1.در طراحی شهری به طراحی فرم و فضا می پردازیم ( در مقیاس مجموعه ها) این فرمها یا فضاها وقتی از دور به آنها نگاه کنیم شکل یک عنصر دیده می شود. اما در واقع به صورت یک مجموعه هستند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]وجود طراحی شهری در لایه میانی از یک سو با خصوصیاتی نظیر برنامه ریزی شهری تبعیت میکند و از سوی دیگر بسمت تخصصی شدن حرکت خود و دقیق شدن (به سمت معماری) پیش می رود. یعنی طراحی شهری حرکتی بینابینی بین برنامه ریزی شهری و معماری دارد بنابراین این حرکتی تخصصی است و جنبه کلی ندارد. از این رو ما می بینیم که علوم مختلف در این رشته به صورت تخصصی به کار گرفته می شود. جایگاه طراحی شهری: هرگاه از سمت ایده ها و پروژه های شهری به سمت ایده های تخصصی معماری حرکت کنیم در واقع می توان گفت که وارد عرصه معماری شهری و طراحی شهری خواهیم شد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2.در طراحی شهری عرصه پروژه های طراحی عرصه شهر است (فضاهای شهری)[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]یک رشته میان رشته ای است (بین رشته ای) ویژگی حرکت بینا بینی : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]الف : حرکت بینا بینی بین تخصص هایی مثل معماری و شهر سازی و طراحی منظر، طراحی صنعتی است. یعنی در طراحی شهری باید هم دیدگاه خاص مثل طراحی عناصر جزئی داشت و هم دیدگاه عام داشت.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]ب: از طرفی رشته هایی مانند اقتصاد برنامه ریزی شهری- منطقه ای و جامعه شناسی محیط زیست مهندسی عمران و ... نیز در نظر گرفته می شود. طراحی شهری حرکتی بین رشته ای است یعنی طراحی شهری در وسط قرار دارد و بقیه رشته ها در اطراف آنند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]مفهوم : طراحی شهری از رشته های مذکور وام می گیرد. (اقتباس می کند)[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]و با آنها ارتباط پیوسته و مداوم دارد.[/FONT]​

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]تصویر شماره 2 ماهیت رشته طراحی شهری و نحوه ارتباط با رشته های دیگر[/FONT]​

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]خروجی طراحی شهری [/FONT]


بوم شناسی محیط زیست اقتصاد فرهنگ معماری و شهرسازی مهندسی عمران جامعه شناسی فرهنگ شناسی طراحی شهری

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]طراحی شهری، علمی است میان رشته ای(چند رشته ای) که با توجه به خروجی ها و اطلاعات و داده های علوم مختلف(...) به طراحی در زمینه های مختلف موجود در شهر می پردازد و سعی در ارائه طرح و برنامه ای اندیشمنداند برای رشد شهر و ارتقاء کیفی و کمی وضعیت سکونت شهروندان در ایجاد فضاهای مطلوب و ایده ال دارد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]به عنوان مثال طراحی صنعتی رشته ای هنری و فنی است. مثلا طراحی شهری و ارتباط آن با طراحی صنعتی به این صورت است که عناصر محیطی جزء که دریک شهر قرار می گیرد که بطور کلی به آن مبلمان شهری می گویند مانند کیوسک تلفن، نیم کت ها سطل زباله تابلوهای اطلاع رسانی و … همه بصورت خاصی توسط متخصصین این رشته طراحی می شود و در طراحی شهری استفاده از این مبلمان تعریف شده در طراحی عناصر فضا و نحوه بکارگیری آنها پیشنهاد و ارائه می شود.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]- رابطه علم اقتصاد و طراحی شهری : هزینه هایی که برای انجام پروژه مصرف می شود بسیار مهم است، یکی از مهمترین مباحث در طراحی شهری مبحث اقتصاد است. بدین معنا که پروژه های واقع گرا توجه کافی به میزان هزینه ها، اعتبارات بودجه، امکانات مالی در اختیار و سایر پارامترهای اقتصادی دارند. قطعاً میزان دقت طراحی و نوع طراحی مبتنی بر میزان بودجه پروژه است. یعنی نگاه باید نگاهی اجرائی باشد. واقع گرایی یک پروژة طراحی ارتباط مستقیم دارد با هزینه های اختصاص یافته یا میزان بودجة در اختیار پروژه بنابراین دانستن از کلیاتی از اقتصاد در پروژه طراحی شهری کاربرد مهمی دارد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]- طراحی شهری و جامعه شناسی و مردم شناسی : یعنی شناخت طیف مخاطب برای هر پروژه، یعنی مخاطب شناسی داشته باشیم. از نظر ویژگی های جامعه شناسی، مانند فرهنگ، نوع زندگی ، … در غیر این صورت استقبال از پروژه یا کاربرد پروژه در میان طیف مخاطب و مردم مقبولیت ندارد. و هیچ نوع مشارکتی از مردم برای اجرایی پروژه نمی بینیم. (یعنی رغبت عمومی وجود ندارد)[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] ارتباط طراحی شهری با شهرسازی: بررسی و مطالعه راجع به طرح های بالا دستی و استخراج ضوابط و مقررات و … از این طرح ها پیرامون طرح های مورد مطالعه مانند : الزامات، پیشنهادات قوانین.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]3.طراحی شهر را بیشتر به فرم و کالبد و فیزیک محدوده موردنظر توجه می کند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]طراحی شهری هم برگرفته از یک سری قوانین و مقررات و ضاطه های مشخص است و هم خود می تواند ارائه دهنده این ضوابط و دستورالعمل باشد. [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]4.در طراحی شهری به راحتی عناصر و جزئیات معماری شهری بافت می پردازیم کفپوش معابر، طراحی مبلمان، تیرچراغ، سطل های زباله، میزهای نشیمن، تابلوهای موجود، (مبلمان شهری) بدنه ها و کالبد ابنیه موجود در سایت (محدوده مورد مطالعه) بازشوها، نما، مصالح نما، ریتم نما[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]5.قوانین و مقررات شهرسازی تأثیر گذاری زیادی در پروژه های شهری دارند یعنی در شکل گیری پروژه ها، نوع پروژه ها و خصوصیات داخلی (مردم – کارکرد) یعنی جهت گیری های کلی پروژه در این قسمت بیان می شود.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]6. از عواملی که در طراحی شهری بسیار اهمیت دارد، طراحی بدنه ها و شکل گیری ابنیه و ساختمانها، ارتفاع ساختمان ارتباط طبقات است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]7.در محدوده های مورد مطالعه معمولاً طراحی حجمی بافت نیز به عنوان خروجی های پروژه و بعضاً به عنوان پروژه نهایی مطرح می شود. [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]مثال از یک پروژه طراحی شهری :[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]عنوان پروژه : طراحی شهری محور ورودی دانشگاه آزاد- تفت.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]محورهای کلی پروژه:[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- طراحی مسیرهای ترافیک سواره و پیاده[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2- طراحی و مشخص کردن ساختمانها اماکن، تأسیسات و ابنیة پیرامون محور فوق با لقامی خصوصیات و ویژگی های آن[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] 2-1- نوع ساختمان ها و عملکرد ساختمانها[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2-2- تأسیسات مربوطه[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2-3- نوع ساخت و ساز[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2-4- طراحی بدنه های مشرف به این محور[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2-5- نوع مصالح و وسایل مورد استفاده در این ابنیه.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]3- ارتباط و دسترسی بین محور فوق و محدودة اطراف آن.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]4- بحث طراحی عناصر سازنده فضا مثل مبلمان شهری و …[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]5- طراحی فضای سبز و محورهای حرکت آبهای سطحی (دفع و استفاده از ابهای سطحی)[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]6- طراحی عناصر سیمای شهری در محدوده فوق[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]7- طراحی سنبل ها، المان ها و نشانه های معماری فضا در محدودة متناسب با عملکرد و کارایی فضا[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]فرایند کلی پروژه های طراحی شهری : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- شناسایی وضع موجود که شامل شناسایی دقیق محدوده مورد مطالعه، (خط محدود مشخص کنندة دقیق حیطه مورد مطالعه است) و تدوین مراحل مطالعه پروژه (مراحل مطالعاتی را بصورت کلاسیک تدوین می کنیم.) و شناخت از کلیه ابعاد مورد نظر همچنین باید گفت که بررسی و شناخت می تواند شامل عوامل علمی و اجرایی پروژه باشد . مهمترین عوامل اجرایی آن هزینه و اقتصاد است و بعد از آن زمان است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]بطور کلی شناخت عوامل اجرایی شامل مطالعات طرح، کارشناسان طرح، بدنه طرح (نیروی انسان، ابزار آلات و ماشین آلات) اقتصاد مالی طرح ، تکنولوژی ساخت زمان اجرای طرح و ... می باشد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2- تحلیل وضع موجود (تحلیل در کلیه زمینه های مورد نظر) [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]3- نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات و طرح پیشنهادی [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif](این چارت نسبی است و بسته به هر، پروژه قابل تغییر و تکمیل است، اما اصول مطالعاتی یکسانی رعایت میشود)[/FONT]​

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]





[/FONT]

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]منبع[/FONT]
​

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]

[/FONT]

 

[metal666]

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]مثال در طراحی یک پروژه طراحی شهری طراحی محور (مسیر) یکی از مهمترین پارامترهاست که می تواند شامل : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- طراحی مسیر ترافیک پیاده و سواره، طراحی مسیرهای دوچرخه، طراحی مسیر ویژه برای وسایل حم ونقل عمومی، طراحی محور پیاده بصورت خاص و پیوستگی و طراحی محور معلولین. طراحی مسیر از اولویت های پروژه هاست.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]محور و مسیر[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] خط مسیر[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] تمامی شبکه + حرکت[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]ترافیک سنگین عمده ، مسیر عمده و اصی که بار ترافیک را متحمل می شود.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]دو حالت طراحی وجود دارد 1- وضعیت موجود مسیر را بپذیریم. 2- دست به ایجاد تغییراتی در وضعیت موجود بزنیم. که در دو حالت باید تشریح ابعاد و مسائل پیش رو را داشته باشیم.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]خصوصیات و جزئیات طراحی شبکه شامل کلیات و جزئیات عناصر زیر باشد: [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]· محور مسیر[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]· جزئیات مسیر[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]· عرض مسیر[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]· عناصر سازنده محور[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]· جوی[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]· جدول[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]· رفیور میانی[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]· مسیر آبهای سطحی[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]· حاشیه محور (مسیر پیاده و پیاده رو)[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]نکته : مسیرهای پیاده یکی از اصول توسعه پایدار در فضاهای شهری و پروژه های طراحی شهری است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]مثال : یک محور عرضی با طول مشخص برای حرکت رفت و برگشت خودروها ( نصف یک محور رفت و نصف آ ن برگشت)[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]رفیوژ میانی : مسیر جدا کننده که در میان مسیرهای رفت و برگشت است تعبیه می شود و می تواند فضای سبز باشد یا جدول گذاری شده و یا به صورت گاردریل باشد و …[/FONT]​

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]تصویر شماره 3 مقطع کامل یک محور طراحی شهری[/FONT]​

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] فضای شهری :[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]برای شناختن فضای شهری نخست باید دو مقوله را شناحت. 1- فضا 2- شهر [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- فضا : space : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]( فضای خالی) مکانی که مابین عناصر ساخته شده، و مشاهدات واقع می شوند ( عرصه خالی) محیط پیرامون را اگر بشناسیم می توانیم به دو عرصة ساخته شده و ساخته نشده تقسیم کنیم.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]محیط های ساخته نشده [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] فضا[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]محیط های ساخته شده [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]توده که همان ساخت و سازها و ساختمانها است [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]شهر دارای تعاریف از نظرهای مختلفی است : 1- جمعیتی 2- اقتصادی 3- سیاسی- اداری (قانونی)[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]تعریف سیاسی- اداری : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]سکونتگاههای انسانی که قانون و مراجع قانونی واژه های شهر را بر آن تأیید و تصویب نمایند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif][اطلاق قانونی واژه] این کار در کشور ایران بر عهده دفتر تقسیمات کشوری وزارت کشور است. [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]تعریف جمعیتی : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]سکونتگاههای جمعیتی بیش از 5 هزار نفر را عمدتاً شهر می نامند. این عدد نسبی است و در برخی کشورها 2000 نفر یا 2500 نفر را به عنوان آستانه شهری شدن یک سکونتگاه تعریف کرده اند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]تعریف اقتصادی : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]به مراکز اقتصادی که از نظر میزان تبادلات اقتصادی و ایجاد مراکز تولیدی و خدمات اقتصادی آنها شهرهای قوی را ایجاد می کند در طول زمان به عنوان شهر لقب می گرفتند. مثل برخی از بنادر و شهرهای مراکز تولیدی و صنعتی [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]تعریف فضای شهری : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]عرصه های خالی و ساخته نشده محیط پیرامون که در شهرها قابل مشاهده و درک می باشد و محل حرکت استفاده و تکاپوی طیف عام مردم و شهروندان میباشد و قابلیت جانمایی کلیه فعالیتها و خدمات شهری را دارد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]فضای شهری: فضای باز موجود در محیط پیرامون خود که از نظر قانونی شهر باشد را فضای شهری می گویند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]هرچه شناخت فضای شهری قویتر باشد تحلیل فضای شهری دقیقتر است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]از شناخت فضای شهری به تحلیل فضای شهری می رسیم تا به طراحی فضاهای شهری برسیم. شناخت قوی منجر به تحلیل قوی و تحلیل قوی منجر به طرحی قوی می شود.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]جنبه های قابل تعریف فضای شهری :[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] تا سال 1990 بیشتر مباحث کالبدی و مباحث فضایی ( به مفهوم تجسمی و فرمیک) تعریف کننده فضاهای شهری بودند . اما بعد از سال 1990 به مفاهیم دیگر مثل مفاهیم اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی نیز اهمیت داده شد. بنابراین روند تاریخی شناخت فضاهای شهری بدین صورت بوده است : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]ماقبل سال 1990 : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]مباحث کالبدی- فضایی حائز اهمیت بوده است. عرصه فعالیت بیشتر عرصه معماران و هنرمندان و شهرسازان و برنامه ریزان فیزیکی و بیشتر جنبه های زیبایی شناسی و فرم گرایی در شناخت آنها اهمیت داشته است. [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]بعد از سال 1990:[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]مباحث فرهنگی- اجتماعی نیز وارد شد. عرصه فعالیت مجالی برای جامعه شناسان و بوم شناسان، اقتصاد دانان و فرهنگ شناسان نیز فراهم کرد تا به این عرصه نیز پا گذارند.[/FONT]

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif][/FONT]

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif][/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]
[/FONT]​

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]منبع[/FONT]
​

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]
[/FONT]

 

[metal666]

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]نکاتی درمورد طراحی فضاهای شهری:[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]در طراحی فضای شهری باید به موقعیت و شناخت کلیه پارامترهای مورد نظر در مرحله شناخت و تحلیل آنها و در نهایت دستیابی به مطلوبیت بعنوان یک شاخص هدف توجه داشت.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]در شناخت فضای شهری، معیارها، شاخص ها، و خواسته های مخاطبین فضای شهری استفاده کنندگان دست یابیم. [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]عرصه طراحی ، فضاهای باز شهری هستند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]در ادبیات نظری معاصر، فضای شهری را عمدتا منوط به دو نوع فضای میدان و خیابان می داند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]عمدتاً دو نوع فضای شهری از دیدگاه کالبدی و زیبایی شناسی در عرصه شهرها وجود دارند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- میادین [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2- خیابان ها [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]خیابان ها [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] مسیر حرکت و عبور وسایل نقلیه و پیاده و عرصة بروز فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، و کالبدی است. از خیابان انتظار حرکت (تکاپو قبل معابر) /رفتار ( اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی)/ کالبدی[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]- وجوه اهمیت خیابان ها : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- شناخت کلی از شهرها و محیط های قابل زندگی (محیط پیرامون) تأثیر بسیار زیادی در شناسایی و شناساندن این دید می تواند داشته باشد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1-ترافیک (جابجایی، دسترسی، حمل و نقل): عبور و مرور، ویژگی های کارکردی، عملکردی موضوع: راه (مسیر)[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]خیابان: خیابان به عنوان بستر عنصر جابجایی و دسترسی به مقاصد خود تلقی می کنیم.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2- در شکل کلی ساختار شهرها و فضاهای شهری تأثیر زیادی دارد هنگامی که از نظر ساختاری و کالبدی شکل به خیابان ها بدهیم می توان با طراحی و جانمایی خیابان ها و همجنین نوع و نحوة نگرش طراحی می توان درشکل گری فضای شهری دخیل باشیم.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]3-در شکل کلی- ساختار کلی [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] استخوان بندی فضای شهری تأثیر دارد.([/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] خیابان نقش اساسی در شکل گیری و طراحی فرم فضاهای شهری و شناخت ساختار و استخوان بندی فضای شهری دارد)[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]4-در فرم کلی و نوع هویت بخشی به فضای شهری تأثیر دارد. فرم هندسی[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] در جمع بندی کلی میتوان یک تصویر ذهنی از شهرها و فضای شهری داشته باشیم.[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] مثال : شبکه های شطرنجی[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] شکل کلی شطرنجی[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] فرم خیابان ها تأثیر بسیار زیادی در محیط پیرامون دارد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]5- در تحلیل فرم فضای شهری هویت بخشی و میزان خوانایی شهرها نقش مهمی دارد. استخوان بندی کلی فضاهای شهری را می توان با شکل خیابانها بشناسیم.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]6- خیابان عرصه بروز فعالیت های اجتماعی و اقتصادی است. شامل رفت و آمدها، گفت وگوها، تبادلات اجتماعی محل خرید و فروش و تبادلات اقتصادی[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]7- خیابانهای عمدتاً عرصه طراحی بناها و ساختمانها و کالبد شهرها و فضاهای شهری دارند و جنبه های ظهور و بروز طراحی کالبدی را (معماری- طراحی شهری) در این فضا مشدهده می شود. آثار معماری و تجسم های زیبایی شناسی را در این فضا مشاهده می کنیم.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]8- ارتباط خیابانها با مباحث اقتصادی (خیابان بعنوان یک مرکز عرضه و تبادلات اقتصادی شناخته می شود) پویاترین مکان های فضای شهری بازارهاست پس جایی که بخواهیم پویایی در فضای شهری ایجاد کنیم در آن مکان بازار احداث می کنیم. با توجه به این موضوع :[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]a ) طراحی خیابان بعنوان یک فعالیت طراحی شهری تأثیر بسیار زیادی در ایجاد پویایی و تزریق مطلوبیت فضایی در فضای شهری را دارد. [ همجواری این عامل با فضاهای شهری بعنوان یک عنصر یا شاخصة مطلوبیت زا شناخته می شود][/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]b) خیابان بعنوان یک فضای شهری عرصه فعالیت های اقتصادی و بعنوان مرکزی برای مبادلات اقتصادی مطرح است (یعنی در یک فضای شهری امکان ایجاد مراکز اقتصادی مغازه ها، پاساژها) در این فضای شهری وجود دارد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]9- سطح وسیعی از شهرها و فضاهای شهری ، را خیابان بخود اختصاص داده است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]گاهی از خیابان فقط برای دسترسی استفاده نمی شود بلکه می توان از آن برای ایجاد فضاهای پویا و عرصه های اجتماعی استفاده کرد. چنانچه از خیابان برای این بحث استفاده شود می توان سطوح مورد نظر را افزایش داد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]در کشورهایی مانند ایتالیا ، در خیابانهای خاص زمان گذشته که به نوعی میراث هویتی باقیمانده از دوران گذشته است، بعضاً کارکرد آن به گونه ای بوده که خیابان هم محل حرکت ماشین و هم حرکت پیاده بوده است. در زمانه پیش رو سعی کرده اند بطور کلی حرکت ماشین را محو کنند و خیابان و فضای شهری حاصل از آن را اختصاص به پیاده بدهند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]10 - از خیابان بعنوان مهمترین محل بروز و طراحی و نمایش عناصرسیمای شهری و به طور کلی سیمای شهر نام برده می شود. ( در مفاهیم سیمای شهری و تشدید ساختار سیمای شهر خیابان نقش اساسی دارد)[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]11- خیابان بعنوان مهمترین و حساس ترین عرصه بروز طراحی شهری مطرح می باشد. منظور از خیابان در اینجا به معنای چند مفهومه آن است یعنی صرفاً برای حرکت نیست بلکه خیابان به منظور پویایی،ایجاد حرکت پیاده و … استفاده می شود و نه فقط برای حرکت ماشین. (نقش دسترسی و نقش اجتماعی )[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]13- خیابان بعنوان مهمترین عامل ارتباطی در فضاهای شهری نام برده میشود. هر یک از Zone ها یک فضای شهری اند. برای ارتباط بین آنها 2 نوع عام ارتباطی وجود دارد : 1- ارتباط عملکردی 2- دسترسی ها[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]این ارتباط دهنده ها علاوه بر مرتبط سازی می تواند خودش بعنوان یک فضای شهری مطرح باشد.[/FONT]

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif][/FONT]

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif][/FONT]

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif][/FONT]​

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]منبع[/FONT]​

 

[metal666]

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]تاثیر طراحی شهری در مسائل اجتماعی :[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] بطور مثال در مناطقی که بزهکاری زیاد اتفاق می افتاد برخی تحقیقات نشان داد که یکی از دلایل آن وجود مناطق بسیار تاریک بوده و یا وضعیت کالبدی نابسامان آن و معابر درهم پیچیده و ... که عمدتاً در طراحی فضای شهری در آن منطقه پیشنهاد شد که در آن مناطق نورپردازی انجام شده و بسیار روشن طراحی شود و یا بافت کالبدی آن بسامان شود. پس دیدگاه فرهنگی- اجتماعی بایستی در طراحی شهری مورد بررسی قرار گیرد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]فرم در فضاهای شهری :[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]ساختار شکلی [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] برای فضاهای شهری فرم قائل هستیم.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]عوامل ساختاری تشکیل دهنده فرم : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- نقطه[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2- خط[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]3- سطح[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]4- حجم[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]عوامل بالا مهمترین نقش را در تحلیل و طراحی و شکل گیری فضای شهری دارند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- نقطه : مهمترین و خردترین [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]یا جزئی ترین عامل تشکیل دهنده فرم در فضای شهری است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2- خط : از حرکت و امتداد نقطه خط تشکیل می شود. حرکت متوالی نقطه ایجاد فرم می کند که خط تشکیل می شود.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]یعنی اگر بتوان در فضای شهری نقاط را ردیابی کنیم (دنبال کنیم) به یک خط می رسیم که این نقاط می تواند یکسری عناصر جزئی معماری باشند و یا یک ساختار کلی ( محدوده یا عامل کلان) باشند. اما وقتی یک رودخانه را پیگیری می کنیم بصورت کلان (دید کلی) می توان محدودة خطی بحساب آید.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]3- سطح : از حرکت و امتداد خطوط سطح تشکیل می شود که بعنوان عامل تشکیل دهنده فرم مطرح است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]4- حجم : از حرکت و امتداد سطوح یا یک سطح، حجم تشکیل می شود.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]ساختار فرم :[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] یک ساختار فرم می تواند نقطه ای خطی و یا ترکیب ساختارهای متفاوت باشد [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] نگاه ما برای تحلیل نقشه های فضای شهری به نقشه های پلان است. یعنی اولین نقشه برای ورود به عرصه تحلیل فضای شهری نفشه پلان است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]نقطه : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]خصوصیات فرم های تشکیل شده از ساختار نقطه ای : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]a ) خصوصیات ایستایی و پایداری دارند. یعنی پویایی ندارند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]مثال در ترسیم :‌به یکسری مناظره دیده می شد که یکسری تغییر ساختار و تغییر ارتفاع می دیدیم که این تغییر ارتفاع یکسری جهت یابی بسوی شهر بوده که اصطلاحاً به ساختمان های بلند آن زمان برج می گفته اند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]حال اگر از منظر پلان به فرمها نگاه شود در خصوصیات ساختاری فرم منظرة پلان بصورت یک نقطه بوده که خصوصیاتش نقطه ای است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]مثلاً در مسجد جامع فهرج یزد که یک نشانه است ، خصوصیات نقطه ای دارد. حتی مناره های مساجد هم که 2نقطه هستند در یک دید گسترده تر به عنوان یک نقطه نقش آفرینی می کنند. [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]- در ایتالیا میدان سیه نا : در گوشه ای از میدان بدنه های مختلفی و ساختمانهای متفاوتی داریم. و در گوشه ای از آن میدان ما برج ساعت را می بینیم که یک ساختار نقطه ای است با وجود اینکه پلان آن مربع شکل است اما نقش جرم نقطه ای را دارد و تحلیلی که داریم بحث نشانة شهری است. و تأکید فرم بر هدایت دید است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] ج، حرکت سمت ساختار منطقه ای و نشانه[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]b ) تأکید بر اهمیت در ساختار فرم بیشتر می شود. مثلاً برج پیزا و میدان سن پترز که ساخار اصلی و ایتکان را در اجتماعات نشان می دهد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]c) ساختارهای فرمیک تشکیل شده از ساختار نقطه ای فاقد جهت هستند زیرا وقتی به ساختار نقطه نگاه می شود اهمیت دید به نقطه بدلیل نداشتن جهت در نقطه فاقد جهت است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]d) از ساختار نقطه ای برای ایجاد گره های فعالیتی و عملکردی می توان استفاده کرد. (گروه شهری) زیرا گره را جایی می بینیم که محل تمرکز عملکرد است. یعنی برای ایجاد فعالیتها در گره ها که جرد تعریف و ساختار گره است باید جانمایی گره ( یک مکان ایستا باشد زیرا در فضاهای پویا، با حرکت روبرو هستیم و امکان تمرکز فعالیت و ایستا کردن مخاطب فضا وجود ندارد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]مثال : میدان امیر چخماق یزد یک گره است زیرا عدم حرکت انسان در آن فضا است زیرا بر خورد انسان در آن فضا تمرکز و فعالیت انسانی نیست و فقط حرکت است و بعنوان پویایی نیست.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]e) می توان از ساختار نقطه ای برای فضای تجمع و فعالیت هم استفاده کرد.[/FONT]

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif][/FONT]​

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]منبع[/FONT]

​

 

[metal666]

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]- خط : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]از حرکت نقطه ساختار خطی ایجاد می شود[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- از کنار هم قرار گرفتن 2 نقطه کنار هم می توان یک ساختار خطی ایجاد کرد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]اگر ترکیب نقاط بصورت متوالی[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2- خصوصیت دوم ساختار خطی : وجود خطوط می تواند ساختارهای عمود بر آن را هم به ذهن متبادر کردند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]3 – خط عرض ندارد اما جهت و طول دارد برای همین برای ایجاد امتداد دید با افزایش طول خطوط از نظر فرمی امکان پذیر است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]4- از ساختارهای خطی می توان برای ایجاد فضاهای فعالیت و استقرار عملکردهای متفاوت استفاده کرد. که ساده ترین شکل آن وجود خیابان است که از ساختار خطی آن می توان با ایجاد ساختارهای مختلف در کنار خیابان از ساختار خطی (خیابان) استفاده کرد. هر یک از این ساختارها می تواند یک Zone برای خود حوزه داشته باشد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]5 – از ساختارهای خطی برای بروز برخی احساسات و عملکرد فضا می توان استفاده کرد. فرض شود که یک توده ساختمانی داشته باشیم. و با یک پیلوت این ساختمان ها نگه داشته شده که خود پیلوت یک حس دارد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]یک فضای عمومی است اما از نظر نما یک احساس برای ساختار خطی می تواند ایجاد کند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]6- برای ایجاد احساس حجم دارا بودن فرمهای می توان از خطوط استفاده کرد. [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]7- برای ایجاد بازی های ساختاری در فرم بدنه های شهری یا فضاهای شهری می توان از خطوط استفاده کرد مانند لوکوربوزیه که از خطوط زیادی در کارهایش استفاده می کرد که بازی های خطوط و ریتم خطوط در بدنه ها را ایجاد کرده یعنی برای ایجاد یک ریتم فرضی از خطوط استفاده می کرد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]8- برای ایجاد فضاهای نیمه خصوصی نیمه عمومی مانن چهل ستون که برای ورود به عرصة خصوصی با یکسری ستون روبرو می شویم که احساسی که این خطوط (ستون) بها می دهند. یک حس بازدارندگی است. یعنی یک حسی که این طرف ستون با طرف دیگر ایجاد می کند 2 حس متفاوت است یعنی برای جدا کردن 2 حریم متفاوت از نظر حسی می توان از ستون استفاده کرد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]- سطح : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- شاخصه اول سطح حرکت خطوط است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]خطوط نزدیک به هم [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] پیوسته[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]هر چه خطوط بهم نزدیک تر باشند احساس سطح بودن احساس قوی تری است. اگر خطوط از هم فاصله داشته باشند احساس سطح کمتر است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2- همین اتفاق برای سطح هم می ا فتد. زیرا سطح عرض و طول دارد اما حجم و ارتفاع ندارد ( 2 بعد)[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]3- سطوح می تواند ایجاد کنندة احساسات حاصل از فرمهای فضایی، احساس ورود به فضا و احساس توقف کند. مثال : در چهل ستون یک فضای جلویی (ورودی) و یک فضای داخلی داریم[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]با تشکیل سطوح ( پیوستگی بین خطوط) جداره ها و دیواره ها بوجود می آیند و احساس ورود کاملاً از بین رفته و به احساس توقف تبدیل می شود.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]شکل[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]4 – سطوح می تواند به اشکال مختلف باشند مثلا سطوح مربع، دایره، چند وجهی، چند ضلعی، بسته به بازة خطوط می تواند اشکال مختلف سطوح شکل گیرد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]5- سطوح می تواند بافت دار یا ساده باشد. یعنی جنس خاصی داشته باشد، مثلا بافت سنگی یا آجری. شکل[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]6- سطح در سه بعد می تواند کار کرد داشته باشد : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1-6: سطوح کف[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2-6 : دیواره ها و جداره ها[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]3-6 : سطوح بام[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]7- سطوح می تواند تأکید و اهمیت را با بازی سطوح داشته باشیم.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]8- سطوح دیواره ها مرز تفکیک معماری و شهرسازی را تشکیل می دهند.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]حدود یا مرز داخلی دیواره ها [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] عرصه معماری[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]حدود یا مرز خارجی دیواره ها [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] عرصه شهرسازی [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]تشخیص فضای شهری[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]9- سطوح با نقش اساسی در تشکیل خط المان در فضای شهری را دارد. [ دایره، گنبدی، شیب دار، ساده،‌افقی و [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]-حجم : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]از حرکت سطح ایجاد می گردد :[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- کاملترین ساختار تشکیل دهنده فرم است.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]2- هم طول، هم عرض و هم ارتفاع دارد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]3- باعث ایجاد زاویه می تواند باشد.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]4- احجام می تواند توپر و توخالی باشند. [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]احجام توپر[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] توده[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] عرصه معماری[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]احجام توخالی [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]فضا[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] عرصه شهرسازی[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]5 – بسته به ترکیب احجام ما توانایی ایجاد فرم داریم : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]احجام ساده[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] فرم های ساده[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]احجام پیچیده [/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] فرم های پیچیده[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]با بررسی و تحلیل فرمهای حاصل از احجام به دیدگاهها و فلسفه کاری، و طراحی موجود پی می بریم.[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]- سیمای شهر در فضاهای شهری:[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]کوین لینچ[/FONT][FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif] تئوریسین از دیدگاه روانشناسی کالبدی در فضای شهری[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]با بررسی 3 شهر آمریکا (بستن نیوجرسی و شیکاگو ) بدین نتیجه رسید که عناصر سازنده سیمای شهر عبارتند از: : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1- راه 2-لبه 3-نشانه 4-گره 5- محله[/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]1) راه : [/FONT]
[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]راه مهمترین عنصر تشخیص از تصویر ذهنی شهر، فضای شهری است.[/FONT]




[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]
[/FONT]​

[FONT=tahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif]منبع[/FONT]​

 

[metal666]

دوستان به دلیل طولانی بودن مطالب ! دنبال مطالب در لینک زیر ....

http://sarpeleh.blogsky.com/1389/07/15/post-13/

 

[هدیه.]

تاپیک جامع درس تحلیل فضای شهری

تحلیل فضای شهری
​

تحلیل فضای شهری
مهندس رضا خسرو ابادی
​

[FONT=&quot]
مسئله فضاهای شهری از جمله مسائلی است که همواره ماهیت فرارشته ای به خود دیده است. به دلیل تاثیرگذاری همه جانبه طیف کثیری از مطالعات بر ساخت و طراحی و شکل گیری فضاهای شهری و تاثیر کلیه طرحهای مرتبط با مباحث کالبدی و تجسمی نظیر طرحهای معماری ، شهرسازی ، طراحی شهری بر این مساله، ماهیت مذکور قابل درک است. ارائه این درس تحت عنوان تحلیل فضاهای شهری به دانشجویان معماری کوششی است در جهت ورود دانشجویان این رشته به عرصه شهرها و فضاهای شهری و آشنایی با مفاهیمی اساسی تر و تاثیرگذار در مجموعه های معماری . از این رو ارائه این درس به دلیل ورود مباحث برنامه ای و واقع گرایانه، توام با آشنایی با مسائل اقتصادی، اجتماعی ، جامعه شناسی ، جمعیتی، شهری و معماری شهری و ... است. بنابراین آشنایی با الف- آشنایی با فضاهای شهری و دانش طراحی شهری و ضوابط شهری و چگونگی تأثیر آن در کالبد شهر و عناصر معماری، از جمله مطالب پیش رو با هدف پوشش مطالب مندرج در شرح درس بوده که گردآوری و تدوین گردیده است. امید است که بتوان با تکمیل آن در سالهای بعد روند رو به رشدی را برای این درس پیش بینی نمود[/FONT]

 

[tanha990]

از نظر من بزرگترین مشکلی که تو از این فبیل درس ها داریم ، تعاریفه ، یک سری تعاریف کلیشه ای ( و شاید سخت و به درد نخور ) که دانشجو فقط خفذش میکنه ، و در نهایت سر امتحان طوطی وار مینویسه
پروژه های این دروس هم اکثرا اماده هستن و زمان برای انجام چنان کمه که باعث نمیشه مفهومات دروس را به طور کامل لمس کنیم ، از این جهت درسی میشه فقط برای پاس کردن

 

[هدیه.]

تحلیل فضاهای شهری :

اهداف:

الف- آشنایی با فضاهای شهری و دانش طراحی شهری
ب - سلسله مراتب برای شناخت جایگاه طراحی شهری

- طراحی شهری :‌

مفهوم کلی : پرداخت به جزئیات و مباحثی که بنوعی به بحثهای کالبدی و فیزیکی شهرها مربوط می شود. در طراحی شهری علاوه بر اینکه با 2 واژه کالبد- فیزیک روبرو هستیم، با مسائلی دیگر نظیر مباحث روانشناسی اجتماعی و اقتصادی نیز روبرو هستیم. در یک طرح شهری باید به فرم شهر و تجسم فضایی کالبدی شهر توجه شود.
- هر شهر از یکسری مجموعه های بهم پیوسته و ناپیوسته تشکیل شده که در مقیاس معماری هر کدام دارای یک ماهیت مستقلند که به هر یک از این مجموعه ها یک عنصر معماری می گویند. مثلاً یک خانه مسکونی، یک مدرسه، یک فرهنگسرا، یک سینما، یک بیمارستان و…

این عناصر دارای یک سری ویژگی هستند که مهمترین ان عبارتند از :

1- استقلال هویتی و شخصیتی: هر یک از این عناصر معماری دارای خصوصیتی مستقل و هویتی خاص خود هستند که ویژگیهای انحصاری خود را نشان می دهند.

2- قابلیت ایجاد یک مجموعه بهم پیوسته و یک کل قائم به ذات : عناصر مستقل ذکر شده بالا می توانند در این لایه (لایه طراحی شهری) به عناصر شبیه بهم تبدیل شوند. وقتی از نزدیک به هر یک از این مجموعه ها و عناصر معماری نگاه می شود عناصر معماری دارای یک خصوصیت مستقلند اما زمانی که از دور به کل مجموعه نگاه شود یک لایه مطرح است و آن هم لایه طراحی شهری است. بنابراین این عناصر در عین استقلال شخصیتی خود ، قابلیت پیوستگی و ایفای نقش در یک مجموعه بزرگتر را نیز دارند.

3- برای ارتباط این عناصر بهم به یک رابطه یا یک فضا داشتن احتیاج داریم.

4- طراحی فرم و معنا برای هریک از این عناصر باید صورت گیرد و در نهایت اتصال آنها توسط هنر طراحی شهری، صورت می پذیرد.

خصوصیات طراحی شهری:

1.در طراحی شهری به طراحی فرم و فضا می پردازیم ( در مقیاس مجموعه ها) این فرمها یا فضاها وقتی از دور به آنها نگاه کنیم شکل یک عنصر دیده می شود. اما در واقع به صورت یک مجموعه هستند.
وجود طراحی شهری در لایه میانی از یک سو با خصوصیاتی نظیر برنامه ریزی شهری تبعیت میکند و از سوی دیگر بسمت تخصصی شدن حرکت خود و دقیق شدن (به سمت معماری) پیش می رود. یعنی طراحی شهری حرکتی بینابینی بین برنامه ریزی شهری و معماری دارد بنابراین این حرکتی تخصصی است و جنبه کلی ندارد. از این رو ما می بینیم که علوم مختلف در این رشته به صورت تخصصی به کار گرفته می شود. جایگاه طراحی شهری: هرگاه از سمت ایده ها و پروژه های شهری به سمت ایده های تخصصی معماری حرکت کنیم در واقع می توان گفت که وارد عرصه معماری شهری و طراحی شهری خواهیم شد.

2.در طراحی شهری عرصه پروژه های طراحی عرصه شهر است (فضاهای شهری)

یک رشته میان رشته ای است (بین رشته ای) ویژگی حرکت بینا بینی :
الف : حرکت بینا بینی بین تخصص هایی مثل معماری و شهر سازی و طراحی منظر، طراحی صنعتی است. یعنی در طراحی شهری باید هم دیدگاه خاص مثل طراحی عناصر جزئی داشت و هم دیدگاه عام داشت.

ب: از طرفی رشته هایی مانند اقتصاد برنامه ریزی شهری- منطقه ای و جامعه شناسی محیط زیست مهندسی عمران و ... نیز در نظر گرفته می شود. طراحی شهری حرکتی بین رشته ای است یعنی طراحی شهری در وسط قرار دارد و بقیه رشته ها در اطراف آنند.
مفهوم : طراحی شهری از رشته های مذکور وام می گیرد. (اقتباس می کند) و با آنها ارتباط پیوسته و مداوم دارد.

 

[هدیه.]

خروجی طراحی شهری

​

بوم شناسی محیط زیست اقتصاد فرهنگ معماری و شهرسازی مهندسی عمران جامعه شناسی فرهنگ شناسی طراحی شهری

طراحی شهری، علمی است میان رشته ای(چند رشته ای) که با توجه به خروجی ها و اطلاعات و داده های علوم مختلف(...) به طراحی در زمینه های مختلف موجود در شهر می پردازد و سعی در ارائه طرح و برنامه ای اندیشمنداند برای رشد شهر و ارتقاء کیفی و کمی وضعیت سکونت شهروندان در ایجاد فضاهای مطلوب و ایده ال دارد.
به عنوان مثال طراحی صنعتی رشته ای هنری و فنی است. مثلا طراحی شهری و ارتباط آن با طراحی صنعتی به این صورت است که عناصر محیطی جزء که دریک شهر قرار می گیرد که بطور کلی به آن مبلمان شهری می گویند مانند کیوسک تلفن، نیم کت ها سطل زباله تابلوهای اطلاع رسانی و … همه بصورت خاصی توسط متخصصین این رشته طراحی می شود و در طراحی شهری استفاده از این مبلمان تعریف شده در طراحی عناصر فضا و نحوه بکارگیری آنها پیشنهاد و ارائه می شود.

- رابطه علم اقتصاد و طراحی شهری : هزینه هایی که برای انجام پروژه مصرف می شود بسیار مهم است، یکی از مهمترین مباحث در طراحی شهری مبحث اقتصاد است. بدین معنا که پروژه های واقع گرا توجه کافی به میزان هزینه ها، اعتبارات بودجه، امکانات مالی در اختیار و سایر پارامترهای اقتصادی دارند. قطعاً میزان دقت طراحی و نوع طراحی مبتنی بر میزان بودجه پروژه است. یعنی نگاه باید نگاهی اجرائی باشد. واقع گرایی یک پروژة طراحی ارتباط مستقیم دارد با هزینه های اختصاص یافته یا میزان بودجة در اختیار پروژه بنابراین دانستن از کلیاتی از اقتصاد در پروژه طراحی شهری کاربرد مهمی دارد.
- طراحی شهری و جامعه شناسی و مردم شناسی : یعنی شناخت طیف مخاطب برای هر پروژه، یعنی مخاطب شناسی داشته باشیم. از نظر ویژگی های جامعه شناسی، مانند فرهنگ، نوع زندگی ، … در غیر این صورت استقبال از پروژه یا کاربرد پروژه در میان طیف مخاطب و مردم مقبولیت ندارد. و هیچ نوع مشارکتی از مردم برای اجرایی پروژه نمی بینیم. (یعنی رغبت عمومی وجود ندارد)
ارتباط طراحی شهری با شهرسازی: بررسی و مطالعه راجع به طرح های بالا دستی و استخراج ضوابط و مقررات و … از این طرح ها پیرامون طرح های مورد مطالعه مانند : الزامات، پیشنهادات قوانین.

3. طراحی شهر را بیشتر به فرم و کالبد و فیزیک محدوده موردنظر توجه می کند.
طراحی شهری هم برگرفته از یک سری قوانین و مقررات و ضاطه های مشخص است و هم خود می تواند ارائه دهنده این ضوابط و دستورالعمل باشد.

4.در طراحی شهری به راحتی عناصر و جزئیات معماری شهری بافت می پردازیم کفپوش معابر، طراحی مبلمان، تیرچراغ، سطل های زباله، میزهای نشیمن، تابلوهای موجود، (مبلمان شهری) بدنه ها و کالبد ابنیه موجود در سایت (محدوده مورد مطالعه) بازشوها، نما، مصالح نما، ریتم نما

5.قوانین و مقررات شهرسازی تأثیر گذاری زیادی در پروژه های شهری دارند یعنی در شکل گیری پروژه ها، نوع پروژه ها و خصوصیات داخلی (مردم – کارکرد) یعنی جهت گیری های کلی پروژه در این قسمت بیان می شود.

6. از عواملی که در طراحی شهری بسیار اهمیت دارد، طراحی بدنه ها و شکل گیری ابنیه و ساختمانها، ارتفاع ساختمان ارتباط طبقات است.

7.در محدوده های مورد مطالعه معمولاً طراحی حجمی بافت نیز به عنوان خروجی های پروژه و بعضاً به عنوان پروژه نهایی مطرح می شود.
​

 

[هدیه.]

مثال از یک پروژه طراحی شهری :

عنوان پروژه : طراحی شهری محور ورودی دانشگاه آزاد- تفت.

محورهای کلی پروژه:

1- طراحی مسیرهای ترافیک سواره و پیاده
2- طراحی و مشخص کردن ساختمانها اماکن، تأسیسات و ابنیة پیرامون محور فوق با لقامی خصوصیات و ویژگی های آن
2-1- نوع ساختمان ها و عملکرد ساختمانها
2-2- تأسیسات مربوطه
2-3- نوع ساخت و ساز
2-4- طراحی بدنه های مشرف به این محور
2-5- نوع مصالح و وسایل مورد استفاده در این ابنیه.
3- ارتباط و دسترسی بین محور فوق و محدودة اطراف آن.
4- بحث طراحی عناصر سازنده فضا مثل مبلمان شهری و …
5- طراحی فضای سبز و محورهای حرکت آبهای سطحی (دفع و استفاده از ابهای سطحی)
6- طراحی عناصر سیمای شهری در محدوده فوق
7- طراحی سمبل ها، المان ها و نشانه های معماری فضا در محدودة متناسب با عملکرد و کارایی فضا

 

[هدیه.]

فرایند کلی پروژه های طراحی شهری :

1- شناسایی وضع موجود که شامل شناسایی دقیق محدوده مورد مطالعه، (خط محدود مشخص کنندة دقیق حیطه مورد مطالعه است) و تدوین مراحل مطالعه پروژه (مراحل مطالعاتی را بصورت کلاسیک تدوین می کنیم.) و شناخت از کلیه ابعاد مورد نظر همچنین باید گفت که بررسی و شناخت می تواند شامل عوامل علمی و اجرایی پروژه باشد . مهمترین عوامل اجرایی آن هزینه و اقتصاد است و بعد از آن زمان است.
بطور کلی شناخت عوامل اجرایی شامل مطالعات طرح، کارشناسان طرح، بدنه طرح (نیروی انسان، ابزار آلات و ماشین آلات) اقتصاد مالی طرح ، تکنولوژی ساخت زمان اجرای طرح و ... می باشد.
2- تحلیل وضع موجود (تحلیل در کلیه زمینه های مورد نظر)
3- نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات و طرح پیشنهادی

(این چارت نسبی است و بسته به هر، پروژه قابل تغییر و تکمیل است، اما اصول مطالعاتی یکسانی رعایت میشود)
مثال در طراحی یک پروژه طراحی شهری طراحی محور (مسیر) یکی از مهمترین پارامترهاست که می تواند شامل :
1- طراحی مسیر ترافیک پیاده و سواره، طراحی مسیرهای دوچرخه، طراحی مسیر ویژه برای وسایل حم ونقل عمومی، طراحی محور پیاده بصورت خاص و پیوستگی و طراحی محور معلولین. طراحی مسیر از اولویت های پروژه هاست.
محور و مسیر خط مسیر تمامی شبکه + حرکتترافیک سنگین عمده ، مسیر عمده و اصی که بار ترافیک را متحمل می شود.
دو حالت طراحی وجود دارد 1- وضعیت موجود مسیر را بپذیریم. 2- دست به ایجاد تغییراتی در وضعیت موجود بزنیم. که در دو حالت باید تشریح ابعاد و مسائل پیش رو را داشته باشیم.
خصوصیات و جزئیات طراحی شبکه شامل کلیات و جزئیات عناصر زیر باشد:
·محور مسیر
·جزئیات مسیر
·عرض مسیر
·عناصر سازنده محور
·جوی
·جدول
·رفیور میانی
·مسیر آبهای سطحی
·حاشیه محور (مسیر پیاده و پیاده رو)

نکته : مسیرهای پیاده یکی از اصول توسعه پایدار در فضاهای شهری و پروژه های طراحی شهری است.
مثال : یک محور عرضی با طول مشخص برای حرکت رفت و برگشت خودروها ( نصف یک محور رفت و نصف آ ن برگشت)
رفیوژ میانی : مسیر جدا کننده که در میان مسیرهای رفت و برگشت است تعبیه می شود و می تواند فضای سبز باشد یا جدول گذاری شده و یا به صورت گاردریل باشد و …

 

[هدیه.]

فضای شهری :

برای شناختن فضای شهری نخست باید دو مقوله را شناحت. 1- فضا 2- شهر

1- فضا : space :
( فضای خالی) مکانی که مابین عناصر ساخته شده، و مشاهدات واقع می شوند ( عرصه خالی) محیط پیرامون را اگر بشناسیم می توانیم به دو عرصة ساخته شده و ساخته نشده تقسیم کنیم.
محیط های ساخته نشده فضا
محیط های ساخته شده توده که همان ساخت و سازها و ساختمانها است

شهر دارای تعاریف از نظرهای مختلفی است : 1- جمعیتی 2- اقتصادی 3- سیاسی- اداری (قانونی)

تعریف سیاسی- اداری :
سکونتگاههای انسانی که قانون و مراجع قانونی واژه های شهر را بر آن تأیید و تصویب نمایند.
[اطلاق قانونی واژه] این کار در کشور ایران بر عهده دفتر تقسیمات کشوری وزارت کشور است.

تعریف جمعیتی :
سکونتگاههای جمعیتی بیش از 5 هزار نفر را عمدتاً شهر می نامند. این عدد نسبی است و در برخی کشورها 2000 نفر یا 2500 نفر را به عنوان آستانه شهری شدن یک سکونتگاه تعریف کرده اند.

تعریف اقتصادی :
به مراکز اقتصادی که از نظر میزان تبادلات اقتصادی و ایجاد مراکز تولیدی و خدمات اقتصادی آنها شهرهای قوی را ایجاد می کند در طول زمان به عنوان شهر لقب می گرفتند. مثل برخی از بنادر و شهرهای مراکز تولیدی و صنعتی

تعریف فضای شهری :
عرصه های خالی و ساخته نشده محیط پیرامون که در شهرها قابل مشاهده و درک می باشد و محل حرکت استفاده و تکاپوی طیف عام مردم و شهروندان میباشد و قابلیت جانمایی کلیه فعالیتها و خدمات شهری را دارد.

فضای شهری: فضای باز موجود در محیط پیرامون خود که از نظر قانونی شهر باشد را فضای شهری می گویند.
هرچه شناخت فضای شهری قویتر باشد تحلیل فضای شهری دقیقتر است.
از شناخت فضای شهری به تحلیل فضای شهری می رسیم تا به طراحی فضاهای شهری برسیم. شناخت قوی منجر به تحلیل قوی و تحلیل قوی منجر به طرحی قوی می شود.

 

[هدیه.]

جنبه های قابل تعریف فضای شهری :

تا سال 1990 بیشتر مباحث کالبدی و مباحث فضایی ( به مفهوم تجسمی و فرمیک) تعریف کننده فضاهای شهری بودند . اما بعد از سال 1990 به مفاهیم دیگر مثل مفاهیم اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی نیز اهمیت داده شد. بنابراین روند تاریخی شناخت فضاهای شهری بدین صورت بوده است :

ماقبل سال 1990 :
مباحث کالبدی- فضایی حائز اهمیت بوده است. عرصه فعالیت بیشتر عرصه معماران و هنرمندان و شهرسازان و برنامه ریزان فیزیکی و بیشتر جنبه های زیبایی شناسی و فرم گرایی در شناخت آنها اهمیت داشته است.

بعد از سال 1990:
مباحث فرهنگی- اجتماعی نیز وارد شد. عرصه فعالیت مجالی برای جامعه شناسان و بوم شناسان، اقتصاد دانان و فرهنگ شناسان نیز فراهم کرد تا به این عرصه نیز پا گذارند.

 

[هدیه.]

نکاتی درمورد طراحی فضاهای شهری:

در طراحی فضای شهری باید به موقعیت و شناخت کلیه پارامترهای مورد نظر در مرحله شناخت و تحلیل آنها و در نهایت دستیابی به مطلوبیت بعنوان یک شاخص هدف توجه داشت.
در شناخت فضای شهری، معیارها، شاخص ها، و خواسته های مخاطبین فضای شهری استفاده کنندگان دست یابیم.
عرصه طراحی ، فضاهای باز شهری هستند.
در ادبیات نظری معاصر، فضای شهری را عمدتا منوط به دو نوع فضای میدان و خیابان می داند.
عمدتاً دو نوع فضای شهری از دیدگاه کالبدی و زیبایی شناسی در عرصه شهرها وجود دارند.

1- میادین
2- خیابان ها

 

[هدیه.]

خیابان ها مسیر حرکت و عبور وسایل نقلیه و پیاده و عرصة بروز فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، و کالبدی است. از خیابان انتظار حرکت (تکاپو قبل معابر) /رفتار ( اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی)/ کالبدی

- وجوه اهمیت خیابان ها :

1- شناخت کلی از شهرها و محیط های قابل زندگی (محیط پیرامون) تأثیر بسیار زیادی در شناسایی و شناساندن این دید می تواند داشته باشد.

ترافیک (جابجایی، دسترسی، حمل و نقل): عبور و مرور، ویژگی های کارکردی، عملکردی موضوع: راه (مسیر)

خیابان: خیابان به عنوان بستر عنصر جابجایی و دسترسی به مقاصد خود تلقی می کنیم.

2- در شکل کلی ساختار شهرها و فضاهای شهری تأثیر زیادی دارد هنگامی که از نظر ساختاری و کالبدی شکل به خیابان ها بدهیم می توان با طراحی و جانمایی خیابان ها و همجنین نوع و نحوة نگرش طراحی می توان درشکل گری فضای شهری دخیل باشیم.

3- در شکل کلی- ساختار کلی استخوان بندی فضای شهری تأثیر دارد.(خیابان نقش اساسی در شکل گیری و طراحی فرم فضاهای شهری و شناخت ساختار و استخوان بندی فضای شهری دارد)

4- در فرم کلی و نوع هویت بخشی به فضای شهری تأثیر دارد. فرم هندسی در جمع بندی کلی میتوان یک تصویر ذهنی از شهرها و فضای شهری داشته باشیم. مثال : شبکه های شطرنجی شکل کلی شطرنجی فرم خیابان ها تأثیر بسیار زیادی در محیط پیرامون دارد.

5- در تحلیل فرم فضای شهری هویت بخشی و میزان خوانایی شهرها نقش مهمی دارد. استخوان بندی کلی فضاهای شهری را می توان با شکل خیابانها بشناسیم.

6- خیابان عرصه بروز فعالیت های اجتماعی و اقتصادی است. شامل رفت و آمدها، گفت وگوها، تبادلات اجتماعی محل خرید و فروش و تبادلات اقتصادی

7- خیابانهای عمدتاً عرص ه طراحی بناها و ساختمانها و کالبد شهرها و فضاهای شهری دارند و جنبه های ظهور و بروز طراحی کالبدی را (معماری- طراحی شهری) در این فضا مشدهده می شود. آثار معماری و تجسم های زیبایی شناسی را در این فضا مشاهده می کنیم.

8- ارتباط خیابانها با مباحث اقتصادی (خیابان بعنوان یک مرکز عر ضه و تبادلات اقتصادی شناخته می شود) پویاترین مکان های فضای شهری بازارهاست پس جایی که بخواهیم پویایی در فضای شهری ایجاد کنیم در آن مکان بازار احداث می کنیم. با توجه به این موضوع :

a ) طراحی خیابان بعنوان یک فعالیت طراحی شهری تأثیر بسیار زیادی در ایجاد پویایی و تزریق مطلوبیت فضایی در فضای شهری را دارد. [ همجواری این عامل با فضاهای شهری بعنوان یک عنصر یا شاخصة مطلوبیت زا شناخته می شود]

b ) خیابان بعنوان یک فضای شهری عرصه فعالیت های اقتصادی و بعنوان مرکزی برای مبادلات اقتصادی مطرح است (یعنی در یک فضای شهری امکان ایجاد مراکز اقتصادی مغازه ها، پاساژها) در این فضای شهری وجود دارد.

9- سطح وسیعی از شهرها و فضاهای شهری ، را خیابان بخود اختصاص داده است.
گاهی از خیابان فقط برای دسترسی استفاده نمی شود بلکه می توان از آن برای ایجاد فضاهای پویا و عرصه های اجتماعی استفاده کرد. چنانچه از خیابان برای این بحث استفاده شود می توان سطوح مورد نظر را افزایش داد.
در کشورهایی مانند ایتالیا ، در خیابانهای خاص زمان گذشته که به نوعی میراث هویتی باقیمانده از دوران گذشته است، بعضاً کارکرد آن به گونه ای بوده که خیابان هم محل حرکت ماشین و هم حرکت پیاده بوده است. در زمانه پیش رو سعی کرده اند بطور کلی حرکت ماشین را محو کنند و خیابان و فضای شهری حاصل از آن را اختصاص به پیاده بدهند.
10 - از خیابان بعنوان مهمترین محل بروز و طراحی و نمایش عناصرسیمای شهری و به طور کلی سیمای شهر نام برده می شود. ( در مفاهیم سیمای شهری و تشدید ساختار سیمای شهر خیابان نقش اساسی دارد)

11- خیابان بعنوان مهمترین و حساس ترین عرصه ب روز طراحی شهری مطرح می باشد. منظور از خیابان در اینجا به معنای چند مفهومه آن است یعنی صرفاً برای حرکت نیست بلکه خیابان به منظور پویایی،ایجاد حرکت پیاده و … استفاده می شود و نه فقط برای حرکت ماشین. (نقش دسترسی و نقش اجتماعی )

13 - خیابان بعنوان مهمترین عامل ارتباطی در فضاهای شهری نام برده میشود. هر یک از Zone ها یک فضای شهری اند. برای ارتباط بین آنها 2 نوع عام ارتباطی وجود دارد :
1- ارتباط عملکردی
2- دسترسی ها

این ارتباط دهنده ها علاوه بر مرتبط سازی می تواند خودش بعنوان یک فضای شهری مطرح باشد.

 

[هدیه.]

تاثیر طراحی شهری در مسائل اجتماعی :

بطور مثال در مناطقی که بزهکاری زیاد اتفاق می افتاد برخی تحقیقات نشان داد که یکی از دلایل آن وجود مناطق بسیار تاریک بوده و یا وضعیت کالبدی نابسامان آن و معابر درهم پیچیده و ... که عمدتاً در طراحی فضای شهری در آن منطقه پیشنهاد شد که در آن مناطق نورپردازی انجام شده و بسیار روشن طراحی شود و یا بافت کالبدی آن بسامان شود. پس دیدگاه فرهنگی- اجتماعی بایستی در طراحی شهری مورد بررسی قرار گیرد.

فرم در فضاهای شهری :
ساختار شکلی برای فضاهای شهری فرم قائل هستیم.

عوامل ساختاری تشکیل دهنده فرم :

1- نقطه
2- خط
3- سطح
4- حجم

عوامل بالا مهمترین نقش را در تحلیل و طراحی و شکل گیری فضای شهری دارند.

1- نقطه : مهمترین و خردترین یا جزئی ترین عامل تشکیل دهنده فرم در فضای شهری است.

2- خط : از حرکت و امتداد نقطه خط تشکیل می شود. حرکت متوالی نقطه ایجاد فرم می کند که خط تشکیل می شود.
یعنی اگر بتوان در فضای شهری نقاط را ردیابی کنیم (دنبال کنیم) به یک خط می رسیم که این نقاط می تواند یکسری عناصر جزئی معماری باشند و یا یک ساختار کلی ( محدوده یا عامل کلان) باشند. اما وقتی یک رودخانه را پیگیری می کنیم بصورت کلان (دید کلی) می توان محدودة خطی بحساب آید.

3- سطح : از حرکت و امتداد خطوط سطح تشکیل می شود که بعنوان عامل تشکیل دهنده فرم مطرح است.

4- حجم : از حرکت و امتداد سطوح یا یک سطح، حجم تشکیل می شود.

ساختار فرم :
یک ساختار فرم می تواند نقطه ای خطی و یا ترکیب ساختارهای متفاوت باشد
نگاه ما برای تحلیل نقشه های فضای شهری به نقشه های پلان است. یعنی اولین نقشه برای ورود به عرصه تحلیل فضای شهری نفشه پلان است.

 

[هدیه.]

نقطه :

خصوصیات فرم های تشکیل شده از ساختار نقطه ای :

a ) خصوصیات ایستایی و پایداری دارند. یعنی پویایی ندارند.
مثال در ترسیم :‌به یکسری مناظره دیده می شد که یکسری تغییر ساختار و تغییر ارتفاع می دیدیم که این تغییر ارتفاع یکسری جهت یابی بسوی شهر بوده که اصطلاحاً به ساختمان های بلند آن زمان برج می گفته اند.
حال اگر از منظر پلان به فرمها نگاه شود در خصوصیات ساختاری فرم منظرة پلان بصورت یک نقطه بوده که خصوصیاتش نقطه ای است.
مثلاً در مسجد جامع فهرج یزد که یک نشانه است ، خصوصیات نقطه ای دارد. حتی مناره های مساجد هم که 2نقطه هستند در یک دید گسترده تر به عنوان یک نقطه نقش آفرینی می کنند.
- در ایتالیا میدان سیه نا : در گوشه ای از میدان بدنه های مختلفی و ساختمانهای متفاوتی داریم. و در گوشه ای از آن میدان ما برج ساعت را می بینیم که یک ساختار نقطه ای است با وجود اینکه پلان آن مربع شکل است اما نقش جرم نقطه ای را دارد و تحلیلی که داریم بحث نشانة شهری است. و تأکید فرم بر هدایت دید است.
ج، حرکت سمت ساختار منطقه ای و نشانه

b ) تأکید بر اهمیت در ساختار فرم بیشتر می شود.
مثلاً برج پیزا و میدان سن پترز که ساخار اصلی و ایتکان را در اجتماعات نشان می دهد.

c ) ساختارهای فرمیک تشکیل شده از ساختار نقطه ای فاقد جهت هستند زیرا وقتی به ساختار نقطه نگاه می شود اهمیت دید به نقطه بدلیل نداشتن جهت در نقطه فاقد جهت است.

d ) از ساختار نقطه ای برای ایجاد گره های فعالیتی و عملکردی می توان استفاده کرد. (گروه شهری) زیرا گره را جایی می بینیم که محل تمرکز عملکرد است. یعنی برای ایجاد فعالیتها در گره ها که جرد تعریف و ساختار گره است باید جانمایی گره ( یک مکان ایستا باشد زیرا در فضاهای پویا، با حرکت روبرو هستیم و امکان تمرکز فعالیت و ایستا کردن مخاطب فضا وجود ندارد.
مثال : میدان امیر چخماق یزد یک گره است زیرا عدم حرکت انسان در آن فضا است زیرا بر خورد انسان در آن فضا تمرکز و فعالیت انسانی نیست و فقط حرکت است و بعنوان پویایی نیست.

e ) می توان از ساختار نقطه ای برای فضای تجمع و فعالیت هم استفاده کرد.

 

[هدیه.]

- خط :

از حرکت نقطه ساختار خطی ایجاد می شود

1- از کنار هم قرار گرفتن 2 نقطه کنار هم می توان یک ساختار خطی ایجاد کرد.
اگر ترکیب نقاط بصورت متوالی

2- خصوصیت دوم ساختار خطی : وجود خطوط می تواند ساختارهای عمود بر آن را هم به ذهن متبادر کردند.

3 – خط عرض ندارد اما جهت و طول دارد برای همین برای ایجاد امتداد دید با افزایش طول خطوط از نظر فرمی امکان پذیر است.

4- از ساختارهای خطی می توان برای ایجاد فضاهای فعالیت و استقرار عملکردهای متفاوت استفاده کرد. که ساده ترین شکل آن وجود خیابان است که از ساختار خطی آن می توان با ایجاد ساختارهای مختلف در کنار خیابان از ساختار خطی (خیابان) استفاده کرد. هر یک از این ساختارها می تواند یک Zone برای خود حوزه داشته باشد.

5 – از ساختارهای خطی برای بروز برخی احساسات و عملکرد فضا می توان استفاده کرد. فرض شود که یک توده ساختمانی داشته باشیم. و با یک پیلوت این ساختمان ها نگه داشته شده که خود پیلوت یک حس دارد.
یک فضای عمومی است اما از نظر نما یک احساس برای ساختار خطی می تواند ایجاد کند.

6- برای ایجاد احساس حجم دارا بودن فرمهای می توان از خطوط استفاده کرد.

7- برای ایجاد بازی های ساختاری در فرم بدنه های شهری یا فضاهای شهری می توان از خطوط استفاده کرد مانند لوکوربوزیه که از خطوط زیادی در کارهایش استفاده می کرد که بازی های خطوط و ریتم خطوط در بدنه ها را ایجاد کرده یعنی برای ایجاد یک ریتم فرضی از خطوط استفاده می کرد.

8- برای ایجاد فضاهای نیمه خصوصی نیمه عمومی مانن چهل ستون که برای ورود به عرصة خصوصی با یکسری ستون روبرو می شویم که احساسی که این خطوط (ستون) بها می دهند. یک حس بازدارندگی است. یعنی یک حسی که این طرف ستون با طرف دیگر ایجاد می کند 2 حس متفاوت است یعنی برای جدا کردن 2 حریم متفاوت از نظر حسی می توان از ستون استفاده کرد.

 

[هدیه.]

- سطح :

1- شاخصه اول سطح حرکت خطوط است.
خطوط نزدیک به هم پیوسته
هر چه خطوط بهم نزدیک تر باشند احساس سطح بودن احساس قوی تری است. اگر خطوط از هم فاصله داشته باشند احساس سطح کمتر است.

2- همین اتفاق برای سطح هم می ا فتد. زیرا سطح عرض و طول دارد اما حجم و ارتفاع ندارد ( 2 بعد)

3- سطوح می تواند ایجاد کنندة احساسات حاصل از فرمهای فضایی، احساس ورود به فضا و احساس توقف کند. مثال : در چهل ستون یک فضای جلویی (ورودی) و یک فضای داخلی داریم

با تشکیل سطوح ( پیوستگی بین خطوط) جداره ها و دیواره ها بوجود می آیند و احساس ورود کاملاً از بین رفته و به احساس توقف تبدیل می شود.

شکل

4 – سطوح می تواند به اشکال مختلف باشند مثلا سطوح مربع، دایره، چند وجهی، چند ضلعی، بسته به بازة خطوط می تواند اشکال مختلف سطوح شکل گیرد.

5- سطوح می تواند بافت دار یا ساده باشد. یعنی جنس خاصی داشته باشد، مثلا بافت سنگی یا آجری. شکل

6- سطح در سه بعد می تواند کار کرد داشته باشد :
1-6: سطوح کف
2-6 : دیواره ها و جداره ها
3-6 : سطوح بام

7- سطوح می تواند تأکید و اهمیت را با بازی سطوح داشته باشیم.

8- سطوح دیواره ها مرز تفکیک معماری و شهرسازی را تشکیل می دهند.
حدود یا مرز داخلی دیواره ها عرصه معماری
حدود یا مرز خارجی دیواره ها عرصه شهرسازی
تشخیص فضای شهری

9- سطوح با نقش اساسی در تشکیل خط المان در فضای شهری را دارد. [ دایره، گنبدی، شیب دار، ساده،‌افقی و ...]

 

[هدیه.]

- سیمای شهر در فضاهای شهری:

کوین لینچ تئوریسین از دیدگاه روانشناسی کالبدی در فضای شهری با بررسی 3 شهر آمریکا (بستن نیوجرسی و شیکاگو ) بدین نتیجه رسید که عناصر سازنده سیمای شهر عبارتند از:

: 1- راه 2-لبه 3-نشانه 4-گره 5- محله

1) راه : راه مهمترین عنصر تشخیص از تصویر ذهنی شهر، فضای شهری است.

خصوصیات راه عبارتند از :

1- راه در شکل دهی به استخوان بندی فضاهای شهری مهمترین نقش را دارد.

2- در ایجاد جهت یابی در فضای شهری مهمترین نقش را دارد.

3- در ایجاد خوانایی در فضای شهری مهمترین نقش را دارد.

4- در طراحی شهری بیشترین وقت و انرژی و مهمترین عنصر و پارامتر مؤثر در پروژه های طراحی شهری ایجاد راهها مسیرها، و محورهای ارتباطی (پیاده ، سواره و تلفیقی) است.

اقسام مختلف آن : ترکیب با عناصر مانند فضای سبز محور ارتباطی توام با تشخیص راه سبز- محور سبز مثل آب مسیر آب

5- طراحی محورهای مذکور مهمترین نقش را در موقعیت یا شکست پروژه های طراحی شهری دارد.

6- راه نقش موثری در ایجاد فرم فضاهای شهری دارد. فلسفه ایجاد راه در شکل دهی فضاهای ارگانیک (فضاهایی که بدون طرح مشخصی مثل طرحهای امروزی شکل گرفته باشد طرحی عملکردی دارد) و فضاهای طراحی شده دارد.

7- نحؤه رفتار مردم و استفاده کننده از فضاست که باید درطراحی فرم فضا مد نظر قرار گیرد. (عملکرد عکس العمل مردم است که نقش در ایجاد فرم معنا دارد.)

8- راه در واقع مهمترین بستر تلفیق عناصر خرد و جزء طراحی شهری است نظیر مبلمان شهری، الگوهای طراحی در بدنه معماری شهری (کفپوش و …) طراحی مسیر یا محور مستقیماً با طراحی و جانمایی این عناصر و عملکرد شان ارتباط دارد. یعنی اگر بخواهیم از این مبلمان و عناصر خرد فضای شهری استفاده کنیم باید عملکردهای بالایی و بزرگتر درست باشند.
از این حیث می توان پارک لاله تهران را نام برد که عملکرد مسیرها و طراحی آن با مبلمان شهری آن در ارتباط است.

 

[هدیه.]

2) لبه :‌


به فضاهای جدا کنندة عملکردی و یا فرمی بین 2 کارکرد مشابه یا متناسب و یا دوفضای مختلف را لبه می گویند.


لبه ها 2 نوعند :‌


مصنوعی : رودخانه ها، کوهها، …
طبیعی : راه آهن، بزرگراهها و …

هرگاه بین 2 فضای شهری قصد ایجاد انقطاع عملکردی یا جدایی فضایی داشته باشیم می توان از عنصر لبه استفاده کرد

نشان : درطرح جامع برای شهرهای اردکان، میبد، یزد یک محور اصلی داریم بنام سنتو که محور اصلی و ترانزیتی است که ازوسط این شهرها عبور می کند که به مرور زمان فضاهای مختلف و عملکردهای شهری مختلف در دو طرف این محور شکل گرفته
پس در دو طرف این بلوار 2 دو نوع عملکرد داریم یکی فضاهای شهری و خدماتی (آرام) در مقیاس انسانی و دیگری محور ترانزیتی با حرکت پرشتاب است،
پس برای تعدیل دو عملکرد متضاد جنسی ( جنس آرام انسانی و حرکت پرشتاب ماشینی) در کنار هم باید یک لبة‌سبز ایجاد گردد که اصطلاحاً یک فضای سبز یا لبة سبز حفاظتی هم نام دارد که این دو فضای مختلف بوسیلة این لبه از هم تفکیک شده اند.

 

[هدیه.]

3) گره :

به مرکز تجمع یا فضاهای تجمیعی که برای تجمیع یا تضارب و یا عملکردهای فضایی ایجاد می شود گره گفته می شود.

گره اشکال متفاوتی دارد :

1) شکل هندسی منظم یا نامنظم دارند که گره ها را گاهی براساس اشکال هندسی بررسی می کنند مانند چهار راه و میادین 9 فضاهای قدیمی که شکل هندسی نامنظم داشته اند.

2) گاهی براساس عملکرد و فعالیت موجود در آن بررسی می شوند مانند: بازارها که محل تجمع فعالیت های اقتصادی مشابه است تجمع استفاده کنندگان.

انواع گره :

مطلوب : انتظار در طراحی ایجاد تجمع و فعالیت می کنند
نامطلوب : ناهماهنگی و نابسامانی فعالیت را داریم که در مبحث طراحی شهری باید به بخت ساماندهی گره اهمیت داده شود.

مهمترین عامل در تشخیص گره :

1 – تجمع فعالیت
2- حرکت و نوع رفتار استفاده کننده در فضا

نکته :
-باید در طراحی شهری چیدمان یا جانوایی فعالیت ها و فضاها بگونه ای باشد که باعث گره هایی نامطلوب شود. مثلا وقتی فضایی مثل بزرگراه را داریم ایجاد فعالیت خدماتی ترافیک را مانند حرکت پیاده که یعنی حرکت اتومبیل با پیاده باید کاملاً از هم جدا شود.

- ظرفیت فضا را برای پذیرش یک فعالیت در نظر بگیریم یعنی ظریفت اضافه تحمیل نکنیم.