تاثير تنش گرمايي بر اسيدوز شكمبه اي در گاوهاي شيري

[scorpion_tur]

چكيده
شدت تنش گرمايي با سطح دما و رطوبت محيط پيرامون بستگي دارد. دامنه آسايش گرمايي از 13- تا 25 درجه سانتيگراد مي باشد. در اين دامنه دمايي،آسايش حيوان بهينه بوده و دماي بدن او بين 4/38 درجه و 4/39 درجه مي باشد. تنش گرمايي در دماي 38 درجه سانتيگراد و رطوبت 50 درصد ايجاد شده و باعث افزايش توليد اسيدهاي چرب فرار در شكمبه،افزايش له له زدن،كاهش مصرف خوراك و اسيدوز شكمبه اي مي شود. در دوره ي تنش گرمايي- رطوبتي عواملي مانند،كاهش مصرف ماده خشك با كاهش نسبت مصرف علوفه، سطوح بالاي كربوهيدراتهاي قابل تخمير، كاهش نشخوار، كاهش ترشح بزاق ، كاهش قدرت بافري شكمبه به علت افزايش خروج دي اكسيد كربن با هواي بازدم و كاهش pH شكمبه باعث بروز اسيدوز شكمبه مي شوند، نشان داده شده كه اسيدوز شكمبه اي موجب تخريب ديواره ي شكمبه، توليد مواد سمي توسط باكتري ها كاهش هضم فيبر،كاهش مصرف خوراك، كاهش سنتز پروتئين ميكروبي، كاهش توليد و در نهايت باعث لنگش و كاهش بازده تبديل غذايي مي شود به علاوه ، ثابت شده اسيدوز بر وضعيت كلي سلامت و بهداشت حيوان،باروري و توليد مثل و طول عمر گاو تاثير گذار مي باشد. به منظور كاهش تغييرات فيزيولوژيكي ناشي از تنش گرمايي- رطوبتي به ويژه اسيدوز شكمبه اي راهكارهاي متعددي ارائه شده كه از جمله آن مي توان به تغذيه جيره هاي داراي انرژي بالا و علوفه هاي با كيفيت مناسب و مديريت جايگاه اشاره كرد.

 

[scorpion_tur]

بهترين دما براي گاوشيري 5 الي 25 درجه سانتيگراداست . موقعي كه دماازاين حدبالاتررودكوشش گاوهابراي نگهداري دماي بدن درحدنرمال ، باعث كاهش خوراك مصرفي ، 10 الي 25 درصدكاهش توليدشير، كاهش باروري، كاهش درصدچربي شير وصدمه به سيستم ايمني بدن مي شود .

فرآيندبيولوژيك كه ازطريق آن تنش گرمايي برروي توليدشيروتوليدمثل اثرمي گذارد ، تااندازه اي باكاهش مصرف خوراك توجيه مي شود . امااين فرآيندشامل تغيير دروضعيت غدددرون ريزبدن (تيروئيد - هيپوفيز)، كاهش نشخواروجذب موادمغذي وافزايش احتياجات نگهداري نيزمي شودكه همه اين مواردمنجربه كاهش ويژه اي درقابليت دسترسي انرژي وماده مغذي به منظورتوليدمي شوند .
اين كاهش انرژي منجربه كاهش تعادل انرژي مي شود . همچنين كاهش دسترسي مواددرروده ادامه پيدا مي كندواين تعادل منفي انرژي تاحدودي مي تواندكاهش قابل توجه اي دروزن بدن گاوها درزمان تنش گرمايي راتوضيح دهد . كاهش مصرف انرژي درزمان تنش گرمايي دراغلب گاوهاي دوشادرزمان ورود به تعادل منفي انرژي وجوددارد واين كاهش احتمالامستقل ازمرحله شيردهي است . دراصل به علت كاهش مصرف خوراك وانرژي درتنش گرمايي ، گاوشيري درتعادل منفي انرژي شبيه به تعادل منفي اوايل شيردهي قرارمي گيرد .
يكي ازروش هايي كه گاوها گرمارا ازخوددورمي كنند ، افزايش تنفس (نفس نفس زدن) است كه اين عامل باعث افزايش دفع دي اكسيدكربن ازبدن مي شود .
بدن براي حفظ PH موثرخون براي سامانه بافري خود نيازدارد كه نسبت بي كربنات به دي اكسيدكربن رابه ميزان 20 به 1 نگه دارد. بواسطه افزايش تنفس وكاهش دي اكسيدكربن خون ، كليه ها براي حفظ اين نسبت شروع به ترشح ودفع بي كربنات هيدروژن ازبدن مي كنند . اين امرموجب كاهش ميزان بي كربنات لازم براي عمل بافري بزاق وحفظ PH شكمبه سالم مي شود . به علاوه نفس نفس زدن باعث خروج بزاق ازدهان به بيرون مي گرددكه منجر به كاهش ميزان بزاقي مي شودكه درحالت طبيعي بايدواردشكمبه شود. درعين حال به علت كاهش مصرف خوراك ، گاوهايي كه دچارتنش گرمايي هستندكمترنشخوارمي كنند وبنابراين بزاق كمتري نيزتوليدمي شود .
كاهش ميزان بزاق توليدي وبي كربنات بزاقي وكاهش ميزان بزاقي كه واردشكمبه مي گردد، باعث مستعدشدن بيشترگاوهاي درمعرض تنش گرمايي به اسيدوزشكمبه اي حادوتحت باليني مي شود . زماني كه دماي بدن گاوها افزايش مي يابدآنهابراي دفع انرژي دروني بدن ، خون راازقسمتهاي دروني به بخش هاي بيروني (سطحي) منتقل مي كنند. درنتيجه ، جريان خون به دستگاه گوارش كاهش يافته وجذب موادمغذي ازاين قسمت به مخاطره مي افتد . بنابراين ممكن است محصولات حاصل ازتخمير (اسیدهاي چرب فرار) درشكمبه تجمع يافته وباعث كاهشPH شكمبه شوند . به خاطركاهش مصرف خوراك ناشي ازتنش گرمايي وگرماي توليدي ازتخميرعلوفه ها درشكمبه ، بعضا متخصصين تغذيه ، تراكم انرژي جيره راافزايش مي دهند . اين موضوع اغلب باكنسانتره اضافي وكاهش ميزان علوفه درجيره همراه است .
تعادل منفي انرژي بابسياري ازتغييرات همراه است كه اين تغييرات براي حمايت ازشرايط فيزيولوژيكي مهم دوران شيردهي به كارگرفته می شود . تغييرات مشخص درسوخت وساز لپيدها وكربوهيدراتها، تقسيم بندي موادمغذي جيره وموادمغذي بامنشا بافتي وهدايت آنها به سمت غددپستان راتعيين مي كند . بسياري ازاين تغيرات توسط هورمون سوماتوتروپين تعديل مي گردد كه ترشح آن به طورطبيعي درزمان تعادل منفي انرژي افزايش مي يابد .
بارزترين پاسخي كه بدن به اين تغيير ترشح مي دهد كاهش گردش انسولين همراه باكاهش حساسيت عمومي به انسولين دربدن است . كاهش فعاليت انسولين دربدن منجربه ليپوليزبافت چربي وفراخوان اسيدهاي چرب غيراستريفه مي شود . افزايش اسيدهاي چرب غيراستريفه درگردش خون درگاوهاي دوره انتقال طبيعي است وبراي گاوهايي كه درتعادل منفي انرژي هستند اين اسيدهاي چرب غيراستريفه يك منبع مهم انرژي محسوب مي شوند . همچنين درزمان تعادل منفي انرژي به علت كاهش فعاليت انسولين فرآيندهاي پس ازجذب كربوهيراتها تغيير مي كند كه باعث كاهش جذب گلوكز توسط بافت هاي عمومي بدن مي شود . كاهش جذب
موادمغذي كه توام بارهايي موادمغذي ديگردربافت هاي عمده بدن صورت مي گيرد ، فرآيندهاي كليدي هموستاتيكي هستند كه توسط گاوها درزماني كه باتعادل منفي انرژي روبه روهستند براي تداوم روندشيردهي ازآنها بهره مي گيرد . دراين شرايط دام مي تواند براي توليدمجدد گلوكز به سوخت هاي جايگزين تكيه كند كه اين مواد مي توانند براي توليدمقدارزيادشيرتوسط غده پستان مورداستفاده قراربگيرند . تنش گرمايي هم باعث كاهش توليدشيروهم باعث كاهش مصرف خوراك مي شودوكاهش مصرف مواد مغذي يكي ازدلايل عمده كاهش توليدشيرشناخته شده است .
هورمون انسولين يك ماده بسيارموثربراي جلوگيري ازتجزيه چربي هااست واولين محرك ورود گلوكزبه سلول است . افزايش ظاهري فعاليت انسولين باعث مي شود گاوهايي كه دچارتنش گرمايي هستندازلحاظ متابوليكي انعطاف ناپذيرباشنددراين شرايط دام فرصت اكسيداسيون اسيدهاي چرب وكتون ها را نخواهدداشت.درنتيجه ، گاوهاي دچارتنش گرمايي به ميزان زيادي براي تامين احتياجات انرژي شان به گلوكزوابسته مي شوند ، وبنابراين گلوكزكمتري به طرف غده پستان سرازيرمي شود . تنش گرمايي ملايم تاشديد احتاجات نگهداري 7 تا 25 درصد افزايش مي دهد نشخواركنندگاني كه به خوبي تغذيه مي شوند دروهله اول استات (اسيدچرب توليدي درشكمبه ) رابه عنوان منبع اصلي انرژي مورداكسيداسيون قرارمي دهند .
ولي درزمان تعادل منفي انرژي گاوهابه ميزان زيادي به اسيدهاي چرب غيراستريفه به عنوان منبع انرژي وابسته هستند. تغييرظاهري كه درسوخت وسازوافزايش حساسيت به انسولين رخ مي دهد احتمالافرآيندي است كه ازطريق آن گاوها توليدگرماي متابوليكي راكاهش مي دهند زيرااكسيداسيون گلوكزبازده بالاتري دارد (به علت تفاوتهايي كه دربازده استفاده ازATP وجوددارد) .
بنابراين جلوگيري ياتوقف فراخوان ياتجزيه بافت چربي و افزايش سوخت وسازگلوكزاحتمالا يك روش كاهش توليدگرماي متابوليكي درزمان تنش گرمايي است . غده پستان براي توليدلاكتوزشيربه گلوكزنيازداردوتوليدلاكتوزاولين عامل تنظيم كننده اسمزي وتعيين كننده درتوليدشيراست . بدن به منظوركاهش توليدگرماي متابوليكي به ميزان زيادي ازگلوكز استفاده مي كند . درنتيجه ممكن است غده پستان مقداركافي گلوكزدريافت نكند وتوليدلاكتوزغده پستان وبه دنبال آن توليدشيركاهش يابد . شايداين عامل اولين فرآيندكاهشي توليدشيرباشدكه آنرانمي توان باكاهش مصرف خوراك توجيه كرد .
گاوها براي تامين پيش سازهاي گلوكزمورداحتياج خود نيازدارند كه ازپروپيونات موجوددركنسانتره استفاده كنند(پروپيونات اصلي ترين پيش سازتبديل به گلوكزدركبدمي باشد) . اماتغذيه مقداراضافي دانه غلات درزماني كه گاوهاي تحت تنش گرمايي مستعداسيدوزشكمبه اي هستندمي توانديك خطرمحسوب شود .
درتنش گرمایی دوفاکتورکلیدی بایدموردتوجه قرارگیرد
فاکتوراول: برای کاهش بارحرارتی گاوهای شیری تحت تنش گرمایی احتیاجات انرژی حیوان افزایش می یابد،زیرابایدبرای دفع حرارت انرژی مصرف نماید(به صورت افزایش درنیازنگهداری بیان می شود).
فاکتوردوم: باافزایش تنش گرمایی مصرف ماده خشک کم می شود.
بادرنظرگرفتن دوفاکتورفوق بایدمتوجه شدکه احتمالاکاهش شیردرتنش گرمایی به علت دوفاکتورفوق می باشد.
استراتژیهای لازم برای گاوهای تحت تنش گرمایی
1. به علت حرارت افزایشی مربوط به هضم غذامصرف خوراک 30-10درصدکاهش می یابد.
استراتژی: استفاده از تمام مسائل ظریف تغذیه ای:برای این کارافزودنیهای غذایی مثل بافرهاومخمرها رااضافه نمایید.موادخوراکی غیرخوشخوراک مثل پروتئینهای حیوانی راحذف نمایید.ازموادخوراکی باکیفیت بالاتراستفاده نمایید.
2. ازآنجاییکه که گاوسعی دردورکردن حرارت دارد،جریان خون به دستگاه گوارش کاهش می یابد.
استراتژی: بهبود قابلیت هضم غذابااستفاده ازموادخورراکی باکیفیت بالا.
3. گاوهادرطول ساعات سردروز مثل اول صبح یاآخرشب تغذیه شوند.
4. حرارت درزمان هضم غذا ودرداخل بدن تولیدمی شود.حرارت افزایشی زیادخواهدشدودفع حرارتی گاورازیادمی کند.
استراتژی: تغذیه علوفه باکیفیت بالا،استفاده ازمنابع انرژی قابل هضم ترومکمل چربی برای کاهش حرارت مربوط به هضم غذا.
5. اجتناب ازتخمیرثانویه درآخورهای غذا.
استراتژی: تأمین سایه درطول آخورغذا،استفاده ازسیلاژذرت درجیره به منظورپایین آوردن PHوحرارت خوراک.
6. آب
آب يكي ازمهم ترين عناصربراي گاوشيري بخصوص درشرايط تنش گرمايي است . ميزان آب مصرفي بخصوص بابالارفتن دما ، افزايش مي يابد .دردماهاي بالاتر(بحراني) ، آب مصرفي به علت كاهش مصرف ماده خشك ، بطورچشمگيركاهش مي يابد . قراردادن آب تميزدرنزديك محل تغذيه گاوها سبب تشويق آنهابراي خوردن ونوشيدن مي شود . يكي ديگرازراهها سردكردن آب است . گاوها آب گرم 21 تا 26 درجه سانتي گراد رابه آب خيلي سردترجيح مي دهند .
7. پروتئين
درهنگام تغذيه درشرايط گرمايي ، كميت وكيفيت پروتئين هردومهم هستند . كاهش وافزايش پروتئين هردوسبب افزايش حرارت توليدي توسط بدن مي شوند . پاسخ حيوان به افزودن مكمل پروتئين عبوري درزمان تنش گرمايي بسيارپايين است .
8. فيبر
درماههاي گرم تابستان نباید فيبراضافي درجيره وجودداشته باشد اما يك مقدارحداقل براي تامين ماده خشك ضروري است . زيرافيبراضافي موجب افزايش حرارت هنگام تخميردرشكمبه مي شود .
9. بافرها
بافرها به دوعلت درطول تنش گرمايي مفيدهستند :
1- اگرفيبرجيره كم باشد، بافرها مي توانندازافت PH درشكمبه وبروزاسيدوزدرشكمبه جلوگيري كنند
2- بافرهاداراي سديم هستند

 

[scorpion_tur]

10. افزايش دفعات خورك دهي:
اين كاردومزيت دارد :
1- خوراك تازه باعث تشويق مصرف مي شود .
2- گاوهاكنجكاوبوده بنابراين ، اگرمحل خوراك دهي جاي مناسبي باشدباافزايش دفعات خوراك دهي گاوهابيشتربه طرف آخورحركت مي كنند .
افزودن آب
آب سبب نرمي فيبرجيره وكاهش گردوغبارآن وافزايش خوشخوراكي جيره وماده خشك مصرفي مي شود زماني كه ماده خشك جيره بالاي 60 درصدباشد افزودن آب به ميزان 3 الي 5 درصدتوصيه مي شود (30 الي 50 ليتردريك تن )
قارچ ها ومخمرها
آسپرژيلوس اريزا ، تنش گرمايي راپايين آورده ودرجه حرارت ركتوم راكم مي كند . همچنين باعث افزايش توليدشيروبهبودهضم فيبردرشكمبه مي شود .
در يك گاوداري شيري دماي ايده آل كه هيچگونه تأثير منفي بر توليدات دامي ندارد ،دماي بين 4تا 24 درجه سانتيگراد است كه منطقه آسايش گاو هم ناميده ميشود .دردماي بالاتر از 24 سانتيگراد ، گاو از طريق پوست و دستگاه تنفسي با صرف مصرف انرژي مي تواند بدن خود را خنك كند . و دماي كمتر از 5 درجه سانتيگراد را باتوجه با اينكه نژادهاي سنگين به سرما مقاوم شده است تا دماي 15- درجه سانتيگراد را با بستر خشك تحمل خواهد كرد . دماي بالاتر كه منجر به عرق كردن گاو مي گردد در زمان استرس گرمايي همراه با افزايش رطوبت محيط تنش گرمايي شروع مي شود و دام از آنجا ييكه نمي تواند گرما را دفع كند، در نتيجه احتياجات نگهداري را افزايش مي دهد .
علايم استرس گرمايي
1- افزايش تعداد تنفس در دقيقه به بيش از هفتاد بار در دقيقه خواهد رسيد.
2- افزايش دماي بدن گاو كه منجر به كاهش مصرف خوراك تا بيش از 10 درصد خواهد شد .
3- كاهش افت توليد شير تا سقف 10 درصد مي گردد و مواد غذايي مصرف شده صرف كنترل وحفظ دماي بدن ميشود . و از آنجائيكه گاوهاي پر توليد خوراك بيشتري مصرف ميكند حساسيت بيشتري به تنش گرمايي دارند و در نتيجه با كاهش توليد روبرو مي گردد.
در واحدها يي كه درجه حرارت محيط به بيش از 5/32 درجه سانتيگراد برسدمصرف خوراك تا 20 درصد كاهش داده و توليد شير تا سقف 6 كيلوگرم كاهش مي يابد .چنانچه دماي محيط به بيش از 38 درجه سانتيگراد و رطوبت نسبي محيط به 100 درصد برسد محيط براي دام غير قابل تحمل خواهد بود و گاهاً منجر به تلف شدن دام مي گردد .در يك واحد گاوداري استرس گرمايي مي تواند روزانه 4 كيلوگرم توليد شير را كاهش داده كه در يك دوره شير دهي معادل با 909 كيلوگرم كاهش توليد را خواهيم داشت . جهت جلوگيري از اين ضرر اقتصادي با خنك سازي محيط مي توان جبران اين خسارت را نمود. معمولاً استرس گرمايي در گاو هاي آبستن سنگين منجر به كاهش وزن گوساله خواهد شد ، و پس از زايش گوساله دچار اختلالات متابوليكي مي گردد . همچنين استرس گرمايي موجب كاهش رشد فوليكولي و بروز علائم فحلي گاو مي گرددو مي تواند درصد آبستني را كاهش و با عث مرگ زودرس جنين هم بشود بر اساس اينكه ميزان تعرق بدن گاو حدود 10 درصد كمتر بدن انسان مي باشد براي خنك سازي محيط از دستگاه هاي تبخيري با جريان هواي مناسب استفاده شود .
زمانيكه استرس گرمايي منجر به كاهش مصرف خوراك تا 15-10 درصد گردد ،در نتيجه اسيدهاي چرب فرار توليدي در شكمبه نيز كم مي شود و توليد تحت تأثير قرار مي گيرد . و همچنين دوره هاي درمان و مراقبت هاي دام بيمار را افزايش مي دهد . مثل سخت زايي در هنگام زايش و بروز بيماري كبد چرب در گاو تازه زا و بيماري ورم پستان و حتي سقط جنين در زمان واكسيناسيون را زياد مي كند . در زمانيكه گاو دچار استرس گرمايي مي گردد، در اثر دفع بي كربنات به ناچار به بيماري اسيد وز مبتلا مي شود و دامدار در اين حالت مجبور به خنك سازي محيط مصرف خوراك مي شودودرنتيجه مصرف خوراك گاوبه طور ناگهاني افزايش پيدا مي كندو اسيدوز عارض مي گردد و در پي آن بيماري لنگش بروزمي كند. لنگش يا زخم كف سم ،طي چندين هفته ظاهر مي گردد .دراثر استرس گرمايي كه تعداد تنفس افزايش پيدا مي كند دهان گاو باز بوده و شروع به له له زدن مي نمايد و در اين حالت دي اكسيد كربن زيادي از بدن خارج مي شود كه نهايتاًمنجر به آلكالوز تنفسي مي شود.
استفاده از روشهای همزمانی فحلی نیز یکی از بهترین راههای کمکی در تابستان است بوسیله تحریک گاوها به فحل شدن شما از مدت زمان کوتاه موجود حداکثر استفاده را برای فحل یابی خواهید برد و از آنجا که همزمان چندین گاو فحل می شوند ایستا فحلی به چشم می آید . دو مکانیسم احتمالی وجود دارد که بر مرگ جنینی اثر می گذارند . در یک مدت زمان کوتاه گرمای شدید بر محیط رحم تٲثیر منفی گذاشته و توانائی آن را برای حفظ یک جنین زنده کاهش می دهد . از سوی دیگر گرمای زیاد و تنش حرارتی بر کیفیت تخمکها و جسم زرد اثر گذاشته و نهایتاً با ایجاد اختلال در تولید پروژسترون آبستنی را به مخاطره می اندازد در گاوهای نر نیز تنشهای حرارتی بر روند تولید اسپرم اثر منفی می گذارد و کیفیت اسپرمهای تولیدی کاهش می یابد . پژوهشها نشان داده اند که گرمای زیاد بر فعالیتهای جنسی گاو نر اثر منفی می گذارد بنابراین بهتر است تا حد امکان اکثر گاوها را قبل از شروع فصل گرما و در بهار آبستن نمود.
رفتار گاوها در زمان استرس گرمايي
الف- از آنجا ييكه گاو بدنبال سايه بوده كمتر فرصت مصرف خوراك و آب را دارد كه منجر به كاهش توليد مي گردد .
ب- مصرف آب افزايش مي يابد و باعث بالا رفتن هزينه مالي مي شود .
ج- گاو كمتر رغبت به آسايش و آرامش مي كند و معمولاً گاو سر پا مي ايستد و ناراحتي مفاصل را به همراه دا رد .
د- در اثر بالا رفتن درجه حرارت بدن تعداد تنفس افزايش مي يابد .
ت- بر اساس باز بودن دهان ترشح بزاق دهان افزايش مي يابد .
ر- توليد اسيد چرب آزاد در شكمبه را كاهش مي دهد و به سلامت گاو آسيب مي رساند .
ز- توليد شير را به مقدار قابل توجهي كاهش داده و فاصله زماني رسيدن به پيك توليد را زياد مي كند .
روشهاي كاهش استرس گرمايي
1- ايجاد سايبان بروي اصطبلها و آخورو آبشخور و باز گذاشتن دور تا دور اصطبلها و ترغيب نمودن دام به مصرف خوراك.
2- ايجاد فضاي كافي بستر و آخورو آبشخور؛ بطوريكه براي هر 20 راس گاو يك آبشخور مناسب با ذخيره 20 ليتر در نظر گرفت .
3- باز گذاشتن انتظار شير دوش و كوتاه نمودن زمان توقف گاو در انتظار و شير دوش و قرار دادن جريان هواي مناسب و خنك بوسيله پنكه و نازلهاي سه پاس با آب خنك.
4- استفاده از پنكه يا كولر در سالن شير دوشي و مصرف آب سرد بلافاصله پس از دوشش.
5- ساخت جايگاه مناسب درجهت شمالي، جنوبي بدون ديواربراي برقراريجريان هواو حذف موانع بادگيري.
6- استاندارد نمودن ارتفاع سقف اصطبل با در نظر گرفتن شيب ملايم شيرواني واز استفاده سقف ايرانيت يا الياف پرو پيلن براي استراحت بيشتر گاوها.
به علت پراكندگي گاو در بهاربند، جهت خنك نمودن بدن دام در زمان شير دوشي ،در انتظار دوشش بهترين زمان خنك سازي ميباشد . كه بايد بوسيله هواكشها ،پنكه ومه پاشها مي توان دماي بدن گاو را كاهش داد و در نتيجه منجر به افزايش توليد شير مي گردد.
معمولاً در زمان استرس گرمايي رعايت بهداشت از ضروريات كار گاو داري مي باشد زيرا باعث ناراحتيهاي سم و لنگش دام و خطرمبتلا به بيماري ورم پستان ميگردد . بخاطر تجمع حشرات گاو تحريك شده و نا آرام بوده و بعضاً به خاطر خراشيدگي پوست بدن كيفيت پوست را هم كاهش مي دهد.
در زمان استرس گرمايي بايستي آب خنك و كافي در اختيار دام قرار گيرد تا در اثر تبادل درجه حرارت بدن مصرف خوراك ايده آل شود و در پي آن توليد افزايش يابد

بر حسب تحقيق درزمان استرس گرمايي هواكشها بايستي به مقدار 297 متر مكعب هوا در دقيقه را بوجود ورند با نصب زاويه 30 درجه به سمت پايين با قطر 90 سانتيمتر براي 40 راس گاو بايد پيش بيني گردد .
گاوهاي شيري به استرس گرمايي بسيار حساس هستند. استرس گرمايي نه تنها از راه افت توليد و افت كيفيت شير (افزايش تعداد سلول‌هاي بدني) بر درآمد توليد كننده اثر منفي مي‌گذارد، بلكه سبب بروز مشكلاتي در سلامتي نيز مي‌گردد. به طور معمول گاودار در طول دوره استرس گرمايي از برخي از مسايل مديريتي آگاهي دارد ولي از راه‌كارهاي تغذيه‌اي مانند استفاده از پروبيوتيك‌ها كه با بهبود شرايط و فعاليت‌ شكمبه بر فاكتورهاي استرس‌زا اثر گذاشته و با تضمين سلامت سيستم گوارش به توليد شير و سلامت كلي حيوان كمك مي‌كنند، آگاهي لازم را ندارد. براي نمونه، طي دوره‌‌ي استرس گرمايي تعادل اكسيداسيوني تحت تاثير قرار مي‌گيرد و افزايش مصرف آنتي‌اكسيدان جهت حفظ ايمني، سلامت توليد و مهار ورم پستان بسيار مهم مي‌باشد.

 

[scorpion_tur]

. شاخص دما و رطوبت
شدت استرس گرمايي به ميزان رطوبت و دما بستگي دارد. اين موارد به خوبي مشخص مي‌باشند. در گاو منطقه ايده‌آل حرارتي از 13- تا 25 درجه سانتي گراد مي‌باشد. در اين محدوده دمايي حيوان در يك آرامش بهينه‌اي بوده و دماي بدنش بين39/1 تا4/38 درجه سانتي گراد مي‌باشد. در دماي بالاي 25 درجه سانتي گراديا حتي بالاي 20 درجه سانتي گراد ،گاو دچار استرس گرمايي مي‌شود و وضعيت سلامتي و عملكرد آن تحت تاثير قرار مي‌گيرد.
مي‌توان با روش‌هاي زير استرس گرمايي را ارزيابي كرد:
- اندازه گيري دماي بدن در ناحيه ركتوم (دماي بالاي 39/ 4 درجه سانتي گراد استرس گرمايي است).
- تعداد تنفس (در صورتي كه بالاي 100 عدد در دقيقه باشد، دام دچار استرس گرمايي است)
- ميزان كاهش در مصرف ماده‌ي خشك
استرس شديد مي‌تواند سبب ضرر شديد تا حدود 422 يورو در سال به ازاي هر گاو شود. 80 درصد از اين كاهش مربوط به توليد و 20 درصد باقي مانده مربوط به سلامت گاو مانند مشكلات ايمني و توليد مثلي كه سبب افزايش مرگ و مير و ورم پستان است، مي‌شود.
عدم تعادل انرژي
گاوها براي حفظ تعادل دمايي و كنترل دماي بدنشان تحت شرايط گرمايي بالا دو راه عمده دارند:
* پراكنده كردن حرارت: بويژه از راه تعريق، بوسيله‌ي افزايش جريان خون سطحي، له له زدن، ريزش بزاق و غيره.
* محدود كردن توليد حرارت: با كم كردن فعاليت‌ و تغيير سيستم تغذيه‌اي. در حقيقت، توليد حرارت در گاو شيري بيشتر به دليل تخمير شكمبه‌اي مي‌باشد. مصرف ماده‌ي خشك در گاوها در شرايط استرس گرمايي
حدود 10 تا 30 درصد كاهش مي‌يابد. همچنين عمل نشخوار كه توليد حرارت مي‌كند به شدت كاهش مي‌يابد. گاوها تمايل به مصرف غذاي كمتري در روز دارند و اين به شكل ميزان كم در هر وعده و تعداد وعده‌هاي زياد مي‌باشد و تمايل مصرف بيشتر در شب و ساعت‌هاي خنك و انتخاب غذاهايي است كه توليد حرارت كمتري طي هضم دارند (به عبارتي دانه و مكمل‌هاي پروتئين به علوفه ترجيح داده مي‌شود).
خطر بروز اسيدوز
در دوره استرس گرمايي خطر اسيدوز افزايش مي‌يابد. فاكتورهايي كه با مشكلات اسيدوزي مربوط مي‌باشند عبارتند از: كاهش مصرف ماده‌ي خشك با نسبت علوفه كمتر و كربوهيدرات قابل تخمير بيشتر، كاهش عمل نشخوار، كاهش ترشح بزاق. علاوه بر اين كاهش pH شكمبه بازده گوارش فيبر را كاهش مي‌دهد. باكتري‌هاي فيبروليتيك شكمبه بيشترين تاثير را در اين‌باره متحمل مي‌شوند به ويژه وقتي pH كمتر از 6 شود.تمام اين فاكتورها با كاهش بازده غذايي مرتبط مي‌باشد و به دنبال آن توليد شير و اغلب اوقات چربي شير نيز كاهش مي‌يابد. علاوه بر اين اسيدوز وضعيت كلي سلامتي حيوان، باروري و طول عمر مفيد توليدي گاو را تحت تاثير قرار مي‌دهد.
2 – مديريت استرس گرمايي
مديريت گله
به منظور جلوگيري از اثرات استرس گرمايي، مي‌توان گاوها را تاحد ممكن در شرايط آرام و خنك نگهداري كرد و آب تازه و تميز در حد كافي در تمام زمان‌ها در اختيار آن‌ها قرار داد. استفاده از سايه‌بان، پنكه و دوش آب (در مناطقي كه رطوبت بالا نباشد) و سيستم خنك كننده، وسايل مناسبي جهت كم كردن دما در دوره استرس گرمايي مي‌باشد. توصيه مي‌شود كه غذا به دفعات زياد و در زمان‌هاي خنك روز در اختيار دام قرار گيرد.
توصيه متخصصين تغذيه
به منظور محدود كردن خطرات فيزيولوژيكي مربوط به استرس گرمايي و به ويژه اسيدوز شكمبه‌اي، ساختار جيره مي‌تواند به شكل زير باشد: انرژي بالا، جيره خوش‌خوراك و با كيفيت‌تر و علوفه‌هاي خوش خوراك‌تر. براي مهار اسيدوز، مي‌توان در جيره از مخمر زنده‌ي ويژه نشخواركننندگان استفاده كرد. در نهايت مي‌توان مصرف آنتي اكسيدان‌ها را افزايش داد.
- مخمر زنده‌ي ويژه نشخواركنندگان فعاليت شكمبه را براي عملكرد بهينه تضمين مي‌كند. ساكاروميسسيس سرويسيه سويه‌ CNCM-1077 يكي از مخمرهاي ويژه نشخواركنندگان است كه تأثير آن در نشخواركنندگان به اثبات رسيده است.
- سه مكانيسم عمده كه اثرات اين مخمر را بر عملكردوسلامت نشخواركنندگان توضيح مي‌دهد عبارتند از:
· بهبود pH شكمبه از طريق كاهش خطر اسيدوز.
· بهبود گوارش فيبر و بهره‌وري نيتروژن از طريق افزايش بازده غذايي.
· پايداري ميكرو فلوراي شكمبه.
اخيراً تحقيقات نشان داده است كه ساكاروميسسيس سرويسيه سويه‌ي CNCM-1077 قادر به بهبود pH شكمبه در گاو شيري كه از جير‌ه‌هاي مختلف تغذيه مي‌كند، مي‌باشد. همچنين مي‌تواند فاصله‌ بين دو وعده غذايي را از 4 ساعت به 3 ساعت و 20 دقيقه كاهش دهد. علاوه بر اين آزمايشات توليدي در شرايط استرس گرمايي نشان داد كه اثر ساكاروميسسيس سرويسيه سويه CNCM-1077 بر توليد شير از نظر آماري معني دار است.
استرس گرمايي و استرس اكسيداسيوني
عموماً استرس گرمايي توليد راديكال‌هاي آزاد را زياد كرده و منتهي به استرس اكسيداسيوني مي‌شود. در گاوهاي شيري استرس اكسيداسيوني اثر منفي بر ايمني و توليد مثل داشته و سبب افزايش بروز ورم پستان و افزايش تعداد سلول‌هاي بدني، كاهش باروري، افزايش مرگ و مير رويان، افزايش جفت ماندگي و زايش زودتر از موقع و در نهايت اثر بر وزن زنده گوساله‌ها، مرگ و مير و كاهش سلامتي شود.
اثر استرس گرمايي بر باروري تليسه

پارامتر​

كنترل​

تليسه‌هاي داراي استرس​

دماي بيروني(سانتي گراد)​

1/21​

2/32​

دماي ركتوم تليسه(سانتي گراد)​

5/38​

40​

دفعات تنفس( در دقيقه)​

3/47​

3/105​

نرخ آبستني (درصد)​

48​

0​

- نقش سلنيوم
سلنيوم درشكل آلي همراه با اسيدآمينه مي‌باشد و نقش مهمي در تعادل آنتي‌اكسيداني داشته و سلول‌ها را از آسيب محافظت مي‌كند. تحقيقات نشان داده است كه ميزان فعاليت آنتي‌اكسيداني سلنوآنزيم به وضعيت سلنيوم و مصرف جيره دارد، بنابراين لزوم افزودن سلنيم به جيره مشخص مي‌شود.
- استرس اكسيداسيوني
وجود راديكال‌هاي آزاد كه منتهي به واكنش‌هاي اكسيداسيوني در ارگانيسم مي‌شود، فيزيولوژيكي است. اين يك مكانيسم طبيعي از دفاع عليه باكتري است و در فعاليت‌هاي سلول نرمال وجود دارد. ولي اين واكنش‌هاي اكسيداسيوني بايد تحت كنترل باشد. مكانيسم آنتي‌اكسيدان‌هاي طبيعي بر اساس دو اصل زير مي‌باشد:
- خنثي سازي راديكال‌هاي آزاد. اين در مورد آنتي‌اكسيدان‌هاي مانند ويتامينها E، C، Q پلي فنل‌ها، كاروتنوئيدها و غيره مي‌باشد.
- كاهش مولكول‌هاي اكسيد شده كه مديون سيستم آنزيمي مانند گلوتاتيون پراكسيداز مي‌باشد.
فاكتورهاي متفاوت استرس‌زا مانند گرما، اشعه ماوراء بنفش، سموم ويژه، التهاب، عفونت و غيره مي‌توانند يك اختلال در تعادل اكسيداسيوني ايجاد كرده كه منتهي به استرس اكسيداسيوني مي‌شود و در نهايت منجر به ناهنجاري در فعاليت‌ها، سلامتي و زندگي سلول‌هاي تحت تاثير قرار گرفته، مي‌شود.

 

[scorpion_tur]

نتيجه
استرس گرمايي برعملكرد و سلامت گاو اثر سوء دارد. استفاده از روش‌هاي مديريتي گله در حد امكان پيش از بروز مشكلات توليدي، يك راه‌كار مفيد مي‌باشد. ابزارهاي تغذيه‌اي مانند مخمر زنده ويژه نشخواركنندگان مي‌تواند موثر واقع شود. تحقيقات نشان داده كه در شرايط استرس، استراتژي‌هاي خوب شامل مهار اسيدوز، بهينه كردن مصرف خوراك و كاهش اثرات منفي استرس گرمايي بر توليد شير مي‌باشد. علاوه بر اين استفاده از آنتي‌اكسيدان‌هايي مانند مخمر غني از سلنيوم به كاهش اثر استرس گرمايي بر تعادل اكسيداسيوني كمك كرده و در نتيجه كيفيت شير و سلامت گاو بهبود مي‌يابد.
به طور خلاصه
درتنش گرمايي :
1. له له زدن زيادمي شود كه اين خودباعث:
1.1. دفع دي اكسيدكربن زيادشده وباعث كم شدن آن مي شودولي برعكس ميزان بي كربنات زياد مي شود،درنتيجه چون نسبت بي كربنات به دي اكسيدكربن بايد 20به1باشد، كليه هاشروع به دفع بي كربنات مي كنندودرنتيجه بي كربنات كم شده وشكمبه حالت اسيدوزي مي گيرد ونيزحالت آلكالوزتنفسي ايجادمي شود.
1.2. باعث خروج بزاق مي شودودرنتيجه بزاق كه حاوي يون بي كربنات است به ميزان خيلي كمي واردشكمبه شده ودرنتيجه حالت اسيدوزشكمبه اي تشديدمي شود.
2. كاهش مصرف خوراك: كه اين خودباعث كاهش عمل نشخوارشده ودرنتيجه بزاق كمترترشح شده ودرنتيجه يون بيكربنات كمترمي شودكه اين خوددرتشديدحال اسيدوزي مؤثراست.
3. خون ازدستگاه گوارش به سطح پوست منتقل مي شودودرنتيجه ميزان اسيدهاي چرب فراردرشكمبه زيادمي شودوباعث كاهش PHشكمبه وايجادحالت اسيدوزمي شود.
4. هورمون انسولين:
4.1. درتنش گرمايي : مقدارآن زياداست،زيراباعث برداشت گلوكزازبافت پستان واستفاده آن دربدن براي تأمين احتياجات حيوان مي شود.
4.2. درتعادل منفي انرژي: مقدارآن كم است،درنتيجه باعث فراخوان اسيدهاي چرب غيراستريفه مي شودكه منبع خوبي براي تأمين احتياجات بدن هستندولي درتنش گرمايي چون مقدارهورمون انسولين زياداست،اجازه فراخوان اسيدهاي چرب غيرفراررابراي تأمين احتياجات بدن نمي دهند.
1- روش های کنترل استرس گرمایی برای بهبود تولید شیر و مبارزه با کاهش آن
از نکات ابتدایی و اصلی مبارزه با استرس گرمایی این است که دامدار بتواند و خصوصیات رفتاری دام های خود را در مواجهه با استرس گرمایی تشخیص داده و به موقع نسبت به کنترل آن اقدام کند، اعمالی مثل بی حالی و سستی و فرار از آفتاب و خوابیدن بیش از حد در ابتدای امر به دامدار کمک خواهد کرد؛ همچنین در چنین شرایطی دامدار باید نسبت به تغذیه دام های خود دقت کافی مبذول کند تا با تغذیه نادرست و بیش از حد و افزایش متابولیسم بدن، حیوان در گرمای زیاد خسارت جبران ناپذیر به خود وارد نکند. در دسترس بودن آب مناسب از دیگر عوامل مفید می باشد. در مورد دانستن وضعیت گاو که عنوان شد بوسیله دامدار باید مد نظر قرار گیرد، تفاوت نژاد بین گاوها بسیار مهم می باشد، چرا که در بعضی نژادها به علت تفاوت در میزان متابولیسم بدن و میزان آب و غذای موردنیاز و میزان عرق و لایه بندی و رنگ آنها، نسبت به ن‍ژادهای دیگر مقاومت بهتری دارند. اما بهترین راه حل برای کنترل استرس گرمایی ایجاد سایه در محل دامداری می باشد، خصوصاً در زمانی که این سایه در محل غذا خوری و آبخوری حیوان وجود داشته باشد حیوان در زمان خوردن غذا، کمتر آزار دیده و در نتیجه این منجربه افزایش میزان تولید می شود. ایجاد سایه و سایه بان در محل استراحت و غذاخوری حیوان باعث کاهش حداقل 30% از میزان استرس گرمایی وارد به حیوان می شود.
2-روش های کنترل استرس گرمایی برای بهبود وضعیت تولید مثلی حیوان:
در زمان مواجهه با استرس گرمایی میزان باروری دام کم می شود. این مسئله بدین دلیل است که در زمان استرس گرمایی دوره فحلی حیوان کوتاه شده و تشکیل فولیکول در این حالت در زمان های مختلف رخ می دهد. همچنین در زمانی که گاو دچار استرس گرمایی می باشد تشکیل رویان دچار مشکل می شود و در گزارش های مختلف آمده است که در حدود 60 تا 66% کاهش داشته است. همچنین اثرات منفی استرس گرمایی در درمای 440C در زمان قبل از تلقیح و400C بعد از تلقیح تشخیص داده شده است. از راه های مناسب برای جلوگیری از کاهش تولید مثل همان روش ایجاد سایه و همچنین خشک کردن محیط در زمان تلقیح مصنوعی می باشد که کمک شایانی به کنترل این وضعیت خواهد کرد. روش دیگری که در زمان استرس گرمایی،به منظور بهبود شاخص های تولید مثلی به کار می رود، همزمانی فحلی و ایجاد همزمانی در گاوها بوده که نشان داده شده است در تابستان در گاوهایی که بصورت همزمان فحلی شده اند و همزمان تلقیح شده اند نسبت به گاوهایی که جداگانه فحل یابی شده اند در صد موفقیت بیشتری در باروری داشته اند چون فحل یابی بصورت انفرادی در تابستان با کوتاه شدن دوره فحلی مشکل می باشد.
اثرات تنش گرمايي درگله هاي گاو شيري

در يك گاوداري شيري دماي ايده آل كه هيچگونه تأثير منفي بر توليدات دامي ندارد .دماي بين 4تا 24 درجه سانتيگراد كه منطقه آسايش گاو هم ناميده ميشود .دماي بالاتر از 24 سانتيگراد ، گاو از طريق پوست و دستگاه تنفسي با صرف مصرف انرژي مي تواند بدن خود را خنك كند . و دماي كمتر از 5 درجه سانتيگراد را باتوجه با اينكه نژادهاي سنگين به سرما مقاوم شده است تا دماي 15- درجه سانتيگراد را با بستر خشك تحمل خواهد كرد .
دماي بالاتر كه منجر به عرق كردن گاو مي گردد در زمان استرس گرمايي همراه با افزايش رطوبت محيط تنش گرمايي شروع مي شود و دام از آنجا ئيكه نمي تواند گرما را دفع كند . در نتيجه احتياجات نگهداري را افزايش
معمولاً در زمان استرس گرمايي رعايت بهداشت از ضروريات كار گاو داري مي باشد زيرا باعث ناراحتيهاي سم و لنگش دام و خطرمبتلا به بيماري ورم پستان ميگردد . بخاطر تجمع حشرات گاو تحريك شده و نا آرام بوده و بعضاً به خاطر خراشيدگي پوست بدن كيفيت پوست را هم كاهش ميدهد.
در زمان استرس گرمايي بايستي آب خنك و كافي در اختيار دام قرار گيرد تا در اثر تبادل درجه حرارت بدن مصرف خوراك ايده آل شود و در پي آن توليد افزايش يابد.