برگ اطلاعات ايمني مواد شيميايي ‹‹MSDS››
ادارة ايمني و سلامت شغلي‹‹OSHA›› لازم دانسته است كه تمام سازندگان، بازرگانان عمده فروش، و توزيع كنندگان مواد شيميايي برگ اطلاعات ايمني مواد شيميايي ‹‹MSDS›› براي موادي كه توليد مي كنند يا مي فروشند تهيه كنند.
OSHAهمچنين لازم دانسته كه كارفرمايان يك كپي از MSDS مواد شيميايي خطرناك تهيه و در مكاني كه با اين مواد سروكار دارند نگهداري كنند.
اين اطلاعات‹‹MSDS›› بايد در تمام اوقات كاري در دسترس افراد باشد. عموماً برگه هاي اطلاعات MSDSبا ماده شيميايي سفارش شده توسط شركت سازنده داده مي شود يا مي توان آن را بعداً دريافت كرد.
دسترسي به MSDS يك ماده شيميايي از طريق لينكهاي موجود در وب سايت واحد ايمني و سلامت امكان پذير است .
قبل از كاركردن با هر ماده شيميايي ابتدا با استفاده از MSDS آن با خطرات و نكات ايمني مربوطه بايد آشنا شد.
برگه هاي اطلاعات ايمني مواد شيميايي حاوي اطلاعاتي است كه عبارتند از : نام ماده شيميايي- خصوصيات فيزيكي و شيميايي- سميت آن- شيوه صحيح جابجايي و نگهداري آن- روشهاي صحيح اقدامات اورژانسي اوليه و ...
به طور كلي يك MSDS حاوي اطلاعات گوناگوني مي باشد كه تعدادي از آنها عبارتند از :
1- هويت ماده شيميايي
2- تركيب يا اطلاعات مربوط به اجزاء سازندة آن
3- آشنايي با خطرات احتمالي
4- اقدامات اوليه اورژانسي
5- اقدامات اوليه در مواجهه با حريق
6- اقدامات اوليه در صورت ريختن اتفاقي ماده شميايي
7- شيوه صحيح حمل و نقل و نگهداري
8- روشهاي مهاركردن سرايت آن/ محافظت افراد در برابر ماده شيميايي
9- خواص فيزيكي و شيميايي
10- پايداري و واكنش پذيري
11- اطلاعات سميت ماده شيميايي
12- اطلاعات اكولوژيكي
13- اصول صحيح معدوم كردن پسماندهاي آن
14- اطلاعات لازم در مورد جابجا كردن آن
15- ساير اطلاعات
برچسب نام ماده شيميايي :
برچسب هاي نصب شده بر روي ظروف مواد شيميايي، منبع اصلي و
مهم اطلاعات آن ماده است.
سازندگان مواد شيميايي بايد براساس استانداردهاي مرتبط با
خطر مواد شيمياييOSHA (1200،1910،CFR29) بر روي هر ظرف، برچسبي داراي مشخصات: نام و آدرس
سازنده – نام ماده شيميايي و خطرات احتمالي در صورت استفاده از آن را قيد نمايند.
بيشتر سازندگان مواد شيميايي اطلاعات اضافي ديگري مانند
خواص فيزيكي- اقدامات اوليه اورژانسي و .. را نيز روي برچسب قيد مي كنند. براساس
استاندارد مربوط به آزمايشگاه كه توسط OSHA تعريف شده است (1450،1910،CFR29) بايد مسئولين آزمايشگاه مطمئن باشند كه ظروف حاوي مواد
شيميايي خطرناك موجود در آزمايشگاه، بدون برچسب يا داراي برچسب مخدوش شده نباشند.
همچنين ظروف حاوي حلال يا مواد شيميايي ديگري كه برچسب آن به مرور زمان خراب شده
بايد مجدداً برچسب جديد نصب گردد.
مقادير كم مواد شيميايي كه به طور موقت در ظروف آزمايشگاه
نگهداري مي شوند بايد داراي برچسب نام ماده شيميايي و خطر مربوط به آن باشند.
علامت لوزي: روشي براي طبقه بندي خطرات يك ماده شميايي(
توسط NFPA )
علامت لوزي كه توسط NFPA طراحي شده است روشي بين المللي براي
شناسايي خطرات مربوط به يك ماده شيميايي خاص است. تا كاركنان با استفاده از
اطلاعات آن دچار صدمه و آسيب نشوند.
اين علامت خيلي مواقع در آزمايشگاهها، مكان هاي نگهداري
مواد شيميايي يا روي ظروف مواد شيميايي پيدا مي شود. در جدول زير خطرات گوناگون در
لوزي مربوطه بوسيله كدهايي به شكل عدد نشان داده شده كه به ترتيب شدت خطر تقسيم بندي
شده اند.
خطر حريق(آتش سوزي)
دماي اشتعال :
4- كمتر از ◦73 فارنهايت
3- كمتر از ◦100
2- بيشتر از ◦100 و كمتر از ◦200 فارنهايت
1- بالاتر از ◦200 فارنهايت
0- غير اشتعال
خطر مرتبط با سلامتي
4- كشنده
3- بي نهايت خطرناك
2- خطرناك
1- كمي خطرناك
واكنش پذيري
4- احتمال منفجر شدن
3- احتمال انفجار در صورت ضربه
يا حرارت
2- تغييرات شيميايي شديد
1- ناپايدار در صورت حرارت
دادن
0- پايدار
خطرات ويژه
OX- اكسيدكننده
ACID- اكسيد
ALK- قليا
CORR- خورنده
Use No Water – از آب استفاده نشود
Radioactive- پرتوزا
دستورالعمل هاي اجرايي استاندارد (SOPs)
دستورالعملهاي اجرايي استاندارد كه روشهاي صحيح كار را بيان
مي كنند، به منظور راهنمايي افراد جهت كاركردن صحيح با مواد شيميايي خطرناك تهيه
شده اند.
دستورالعملهاي اجرايي استاندارد بايد براي هر كدام از مواد
شيميايي خطرناك كه در آزمايشگاه وجود دارد تهيه شود، (SOP)ها بايد بيان كننده شيوة صحيح آماده كردن، توزيع و
انتقال، نگهداري، معدوم كردن پسماندها و اقدامات اورژانسي اوليه موردنياز براي هر
ماده شيميايي خطرناك يا گروهي از مواد شيميايي كه خطرات مشابه دارند باشد.
نكات قابل توجه در ارتباط با مواد شيميايي
1) تهيه مواد شيميايي
• هنگام خريداري مواد شيميايي براي آزمايشگاه، بايد بررسي
كاملي انجام داد تا مواد شيميايي اي خريداري گردد كه كمترين خطرات را داشته باشند.
• حجم مواد شميايي خطرناك كه در آزمايشگاه نگهداري مي شود
بايد حتي الامكان مطابق با نياز باشد تا خطرات ناشي از آن براي كاركنان كم باشد.
(از ذخيره بيش از حد نياز مواد در آزمايشگاه پرهيز شود)
• انجام يك آزمايش به روشهاي مختلفي امكان پذير است، به اين
منظور بايد با بررسي دقيق روشها، روشي را انتخاب كردكه از مواد شيميايي با خطرات
كمتر و ايمني بيشتر استفاده شود.
• مطلب مهم در مورد مواد شيميايي جلوگيري از خريداري موادي
است كه در آزمايشگاه موجود است. چون در بعضي از آزمايشگاهها محققين مختلفي فعاليت
مي كنند، براي جلوگيري از خريدهاي تكراري، بايد ليست مواد شيميايي و مقادير هركدام
در دسترس باشد. رعايت اين موضوع ضمن اينكه حجم مواد شيميايي خطرساز را در
آزمايشگاه كم مي كند، فضاي موردنياز براي نگهداري اين مواد را هم كاهش خواهد داد.
2) كاركردن با پودرهاي شيميايي
بعضي از مواد
شيميايي كه براي تهيه محلول استفاده مي شوند به شكل پودر هستند. به منظور كاهش
خطرات ناشي از استنشاق گرد و غبار اين مواد و جلوگيري از آلودگي سطوح آزمايشگاه
نكات ذيل توصيه مي شود.
• در صورت امكان، ماده شيميايي موردنياز به صورت محلول هاي
آماده خريداري گردد.
• در صورت امكان، پودر موردنظر به شكل بسته بندي شده و با
وزن مشخص در ويالها يا شيشه هاي درب بسته اي كه بتوان حلال را به داخل آن تزريق
كرد، تهيه گردد.
• در صورتيكه توزين پودر شيميايي در فضاي آزمايشگاه بايد
انجام شود، نكات زير رعايت گردد.
الف- در صورت امكان از ترازويي كه در محفظه سربسته است
استفاده شود، تا گردوغبار در هوا پخش نگردد.
ب- در صورت امكان با انتقال ترازو به هود شيميايي يا هود
بيولوژيك، توزين در زير هود انجام گيرد.
ج- براي انتقال ماده شيميايي از ظرف به ترازو اسپاتول مناسب
استفاده شود.
(از ريختن يا پاشيدن پودر هنگام توزين اجتناب كنيد)
د- هميشه هنگام كار با مواد شيميايي خطرناك از تجهيزات
محافظت شخصي استفاده شود.
هـ - بعد از اتمام كار سطوح آغشته به مواد شيميايي را به
طرز صحيح تميز نمائيد. تميز نگه داشتن سطوح كار علاوه براينكه خطر سرايت مواد به
ديگران را كاهش مي دهد، از ايجاد خطا در ساير آزمايشات نيز مي كاهد.
3) حمل و نقل مواد شيميايي
هنگام حمل و نقل، رعايت نكات ايمني ذيل به منظور جلوگيري از
افتادن و ريختن مواد شيميايي لازم است.
الف- مواد شيميايي خريداري شده را حتماً در محيط آزمايشگاه
از فروشنده تحويل بگيريد.
ب- در صورت استفاده از ظروف شيشه اي براي حمل و نقل مواد،
درب آن محكم و غيرقابل نشت بوده و در يك ظرف نشكن ديگري قرار داده شود.
ج- در صورت امكان، حمل و نقل مواد شيميايي با وسايل حمل و
نقل عمومي انجام نشود.
4) انبار كردن مواد شيميايي
شيوه صحيح نگهداري مواد شيميايي در آزمايشگاه هميشه يكي از
مطالب بسيار با اهميت است.
مواد شيميايي كه به شيوه ناصحيح در كنار همديگر نگهداري مي
شوند ممكن است با همديگر واكنش داده و محصولات خطرناك توليد كنند.
گاهي اوقات نگداري ناصحيح مواد شيميايي علاوه بر آلودگي،
باعث هدررفتن مواد و كاهش خواص و اثرات مواد شيميايي مي شود.
رعايت نكات ذيل مي توان خطرات ناشي از ناسازگاري مواد را
حذف كند.
• از نگهداري اسيدها در مجاورت بازها يا فلزات فعال مانند
سديم- پتاسيم و منيزيم خودداري كنيد.
• از نگهداري جامدات يا اسيدهاي اكسيدكننده در مجاورت
اسيدهاي آلي و مواد قابل اشتعال اجتناب نمائيد.
• از نگهداري موادي كه با آب واكنش مي دهند در اطراف سينك
دستشويي يا نزديكي محلولهاي آبي خودداري كنيد.
• از نگهداري اسيدها در مجاورت موادي كه در تماس با آنها
گازهاي سمي توليد مي كنند اجتناب كنيد (مانند سديم سيانيد- سولفيد آهن
ادارة ايمني و سلامت شغلي‹‹OSHA›› لازم دانسته است كه تمام سازندگان، بازرگانان عمده فروش، و توزيع كنندگان مواد شيميايي برگ اطلاعات ايمني مواد شيميايي ‹‹MSDS›› براي موادي كه توليد مي كنند يا مي فروشند تهيه كنند.
OSHAهمچنين لازم دانسته كه كارفرمايان يك كپي از MSDS مواد شيميايي خطرناك تهيه و در مكاني كه با اين مواد سروكار دارند نگهداري كنند.
اين اطلاعات‹‹MSDS›› بايد در تمام اوقات كاري در دسترس افراد باشد. عموماً برگه هاي اطلاعات MSDSبا ماده شيميايي سفارش شده توسط شركت سازنده داده مي شود يا مي توان آن را بعداً دريافت كرد.
دسترسي به MSDS يك ماده شيميايي از طريق لينكهاي موجود در وب سايت واحد ايمني و سلامت امكان پذير است .
قبل از كاركردن با هر ماده شيميايي ابتدا با استفاده از MSDS آن با خطرات و نكات ايمني مربوطه بايد آشنا شد.
برگه هاي اطلاعات ايمني مواد شيميايي حاوي اطلاعاتي است كه عبارتند از : نام ماده شيميايي- خصوصيات فيزيكي و شيميايي- سميت آن- شيوه صحيح جابجايي و نگهداري آن- روشهاي صحيح اقدامات اورژانسي اوليه و ...
به طور كلي يك MSDS حاوي اطلاعات گوناگوني مي باشد كه تعدادي از آنها عبارتند از :
1- هويت ماده شيميايي
2- تركيب يا اطلاعات مربوط به اجزاء سازندة آن
3- آشنايي با خطرات احتمالي
4- اقدامات اوليه اورژانسي
5- اقدامات اوليه در مواجهه با حريق
6- اقدامات اوليه در صورت ريختن اتفاقي ماده شميايي
7- شيوه صحيح حمل و نقل و نگهداري
8- روشهاي مهاركردن سرايت آن/ محافظت افراد در برابر ماده شيميايي
9- خواص فيزيكي و شيميايي
10- پايداري و واكنش پذيري
11- اطلاعات سميت ماده شيميايي
12- اطلاعات اكولوژيكي
13- اصول صحيح معدوم كردن پسماندهاي آن
14- اطلاعات لازم در مورد جابجا كردن آن
15- ساير اطلاعات
برچسب نام ماده شيميايي :
برچسب هاي نصب شده بر روي ظروف مواد شيميايي، منبع اصلي و
مهم اطلاعات آن ماده است.
سازندگان مواد شيميايي بايد براساس استانداردهاي مرتبط با
خطر مواد شيمياييOSHA (1200،1910،CFR29) بر روي هر ظرف، برچسبي داراي مشخصات: نام و آدرس
سازنده – نام ماده شيميايي و خطرات احتمالي در صورت استفاده از آن را قيد نمايند.
بيشتر سازندگان مواد شيميايي اطلاعات اضافي ديگري مانند
خواص فيزيكي- اقدامات اوليه اورژانسي و .. را نيز روي برچسب قيد مي كنند. براساس
استاندارد مربوط به آزمايشگاه كه توسط OSHA تعريف شده است (1450،1910،CFR29) بايد مسئولين آزمايشگاه مطمئن باشند كه ظروف حاوي مواد
شيميايي خطرناك موجود در آزمايشگاه، بدون برچسب يا داراي برچسب مخدوش شده نباشند.
همچنين ظروف حاوي حلال يا مواد شيميايي ديگري كه برچسب آن به مرور زمان خراب شده
بايد مجدداً برچسب جديد نصب گردد.
مقادير كم مواد شيميايي كه به طور موقت در ظروف آزمايشگاه
نگهداري مي شوند بايد داراي برچسب نام ماده شيميايي و خطر مربوط به آن باشند.
علامت لوزي: روشي براي طبقه بندي خطرات يك ماده شميايي(
توسط NFPA )
علامت لوزي كه توسط NFPA طراحي شده است روشي بين المللي براي
شناسايي خطرات مربوط به يك ماده شيميايي خاص است. تا كاركنان با استفاده از
اطلاعات آن دچار صدمه و آسيب نشوند.
اين علامت خيلي مواقع در آزمايشگاهها، مكان هاي نگهداري
مواد شيميايي يا روي ظروف مواد شيميايي پيدا مي شود. در جدول زير خطرات گوناگون در
لوزي مربوطه بوسيله كدهايي به شكل عدد نشان داده شده كه به ترتيب شدت خطر تقسيم بندي
شده اند.
خطر حريق(آتش سوزي)
دماي اشتعال :
4- كمتر از ◦73 فارنهايت
3- كمتر از ◦100
2- بيشتر از ◦100 و كمتر از ◦200 فارنهايت
1- بالاتر از ◦200 فارنهايت
0- غير اشتعال
خطر مرتبط با سلامتي
4- كشنده
3- بي نهايت خطرناك
2- خطرناك
1- كمي خطرناك
واكنش پذيري
4- احتمال منفجر شدن
3- احتمال انفجار در صورت ضربه
يا حرارت
2- تغييرات شيميايي شديد
1- ناپايدار در صورت حرارت
دادن
0- پايدار
خطرات ويژه
OX- اكسيدكننده
ACID- اكسيد
ALK- قليا
CORR- خورنده
Use No Water – از آب استفاده نشود
Radioactive- پرتوزا
دستورالعمل هاي اجرايي استاندارد (SOPs)
دستورالعملهاي اجرايي استاندارد كه روشهاي صحيح كار را بيان
مي كنند، به منظور راهنمايي افراد جهت كاركردن صحيح با مواد شيميايي خطرناك تهيه
شده اند.
دستورالعملهاي اجرايي استاندارد بايد براي هر كدام از مواد
شيميايي خطرناك كه در آزمايشگاه وجود دارد تهيه شود، (SOP)ها بايد بيان كننده شيوة صحيح آماده كردن، توزيع و
انتقال، نگهداري، معدوم كردن پسماندها و اقدامات اورژانسي اوليه موردنياز براي هر
ماده شيميايي خطرناك يا گروهي از مواد شيميايي كه خطرات مشابه دارند باشد.
نكات قابل توجه در ارتباط با مواد شيميايي
1) تهيه مواد شيميايي
• هنگام خريداري مواد شيميايي براي آزمايشگاه، بايد بررسي
كاملي انجام داد تا مواد شيميايي اي خريداري گردد كه كمترين خطرات را داشته باشند.
• حجم مواد شميايي خطرناك كه در آزمايشگاه نگهداري مي شود
بايد حتي الامكان مطابق با نياز باشد تا خطرات ناشي از آن براي كاركنان كم باشد.
(از ذخيره بيش از حد نياز مواد در آزمايشگاه پرهيز شود)
• انجام يك آزمايش به روشهاي مختلفي امكان پذير است، به اين
منظور بايد با بررسي دقيق روشها، روشي را انتخاب كردكه از مواد شيميايي با خطرات
كمتر و ايمني بيشتر استفاده شود.
• مطلب مهم در مورد مواد شيميايي جلوگيري از خريداري موادي
است كه در آزمايشگاه موجود است. چون در بعضي از آزمايشگاهها محققين مختلفي فعاليت
مي كنند، براي جلوگيري از خريدهاي تكراري، بايد ليست مواد شيميايي و مقادير هركدام
در دسترس باشد. رعايت اين موضوع ضمن اينكه حجم مواد شيميايي خطرساز را در
آزمايشگاه كم مي كند، فضاي موردنياز براي نگهداري اين مواد را هم كاهش خواهد داد.
2) كاركردن با پودرهاي شيميايي
بعضي از مواد
شيميايي كه براي تهيه محلول استفاده مي شوند به شكل پودر هستند. به منظور كاهش
خطرات ناشي از استنشاق گرد و غبار اين مواد و جلوگيري از آلودگي سطوح آزمايشگاه
نكات ذيل توصيه مي شود.
• در صورت امكان، ماده شيميايي موردنياز به صورت محلول هاي
آماده خريداري گردد.
• در صورت امكان، پودر موردنظر به شكل بسته بندي شده و با
وزن مشخص در ويالها يا شيشه هاي درب بسته اي كه بتوان حلال را به داخل آن تزريق
كرد، تهيه گردد.
• در صورتيكه توزين پودر شيميايي در فضاي آزمايشگاه بايد
انجام شود، نكات زير رعايت گردد.
الف- در صورت امكان از ترازويي كه در محفظه سربسته است
استفاده شود، تا گردوغبار در هوا پخش نگردد.
ب- در صورت امكان با انتقال ترازو به هود شيميايي يا هود
بيولوژيك، توزين در زير هود انجام گيرد.
ج- براي انتقال ماده شيميايي از ظرف به ترازو اسپاتول مناسب
استفاده شود.
(از ريختن يا پاشيدن پودر هنگام توزين اجتناب كنيد)
د- هميشه هنگام كار با مواد شيميايي خطرناك از تجهيزات
محافظت شخصي استفاده شود.
هـ - بعد از اتمام كار سطوح آغشته به مواد شيميايي را به
طرز صحيح تميز نمائيد. تميز نگه داشتن سطوح كار علاوه براينكه خطر سرايت مواد به
ديگران را كاهش مي دهد، از ايجاد خطا در ساير آزمايشات نيز مي كاهد.
3) حمل و نقل مواد شيميايي
هنگام حمل و نقل، رعايت نكات ايمني ذيل به منظور جلوگيري از
افتادن و ريختن مواد شيميايي لازم است.
الف- مواد شيميايي خريداري شده را حتماً در محيط آزمايشگاه
از فروشنده تحويل بگيريد.
ب- در صورت استفاده از ظروف شيشه اي براي حمل و نقل مواد،
درب آن محكم و غيرقابل نشت بوده و در يك ظرف نشكن ديگري قرار داده شود.
ج- در صورت امكان، حمل و نقل مواد شيميايي با وسايل حمل و
نقل عمومي انجام نشود.
4) انبار كردن مواد شيميايي
شيوه صحيح نگهداري مواد شيميايي در آزمايشگاه هميشه يكي از
مطالب بسيار با اهميت است.
مواد شيميايي كه به شيوه ناصحيح در كنار همديگر نگهداري مي
شوند ممكن است با همديگر واكنش داده و محصولات خطرناك توليد كنند.
گاهي اوقات نگداري ناصحيح مواد شيميايي علاوه بر آلودگي،
باعث هدررفتن مواد و كاهش خواص و اثرات مواد شيميايي مي شود.
رعايت نكات ذيل مي توان خطرات ناشي از ناسازگاري مواد را
حذف كند.
• از نگهداري اسيدها در مجاورت بازها يا فلزات فعال مانند
سديم- پتاسيم و منيزيم خودداري كنيد.
• از نگهداري جامدات يا اسيدهاي اكسيدكننده در مجاورت
اسيدهاي آلي و مواد قابل اشتعال اجتناب نمائيد.
• از نگهداري موادي كه با آب واكنش مي دهند در اطراف سينك
دستشويي يا نزديكي محلولهاي آبي خودداري كنيد.
• از نگهداري اسيدها در مجاورت موادي كه در تماس با آنها
گازهاي سمي توليد مي كنند اجتناب كنيد (مانند سديم سيانيد- سولفيد آهن
