DDDIQ
مدیر ارشد
بررسی سه منارۀ مهم دورۀ سلجوقی
چهل دختران اصفهان، تاریخانۀ دامغان و مسجد جامع ساوه
میترا آزاد*
* استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
مناره های سلجوقی ایران از عناصر مهم معماری اسلامی از نظر حکمی، فرم معماری، سازه و تزئینات هستند که در این چهار حوزه، به بررسی و تحقیق نیاز دارند. احداث مناره در ایران، به عنوان راهنما و هدایت معنوی و مادی، از دورۀ پیش از اسلام، آغاز و در عصر سلجوقی به اوج تکامل خود رسید. آ نها ابتدا به صورت منفرد در دش تها، در کنار را ههای مهم و مسیر کاروان ها و سپس در نزدیکی مساجد و مدارس، به عنوان یک عنصر مهم و نشانه قرار گرفتند. با توجه به اینکه طرح، ساخت و تزئینات مناره های سلجوقی از شاهکارهای معماری ایران بوده، این مقاله به بررسی سه منارۀ مهم دورۀ سلجوقی ایران، یعنی منارۀ تاریخانۀ دامغان، چه لدختران اصفهان و مسجد جامع ساوه و تحلیل مقایس های تزئینات آجری شامل نقوش هندسی و کتیب ههای آ نها پرداخته است. روش تحقیق مقاله، ب هصورت روش تفسیری تاریخی بوده و سپس با رویکرد تحلیلی به مقایسۀ تزئینات سه مناره از نظر کتیب هها و نقوش و جایگاه
آ نها پرداخته است. علاوه بر بررسی مقالات مربوط و کتب و اسناد با برداشت از بناهای یادشده، برای اولین بار نقشه و نمای تزئینی منار ههای مذکور و سپس جدول مقایس های تزئینات آ نها ارائه م یشود. در نهایت، علاوه بر دستیابی به اهداف برپایی و تغییرات شکلی منار ههای اولیه تا دورۀ سلجوقی و مقایسۀ تزئینات آ نها، جایگاه هریک در بخ شهای اصلی مناره مشخص و مدل تحلیلی جهت مطالعات آتی پیشنهاد م یشود.
کلیدواژه ها
معماری اسلامی، منارۀ سلجوقی، تزئینات آجری، منارۀ تاریخانۀ دامغان، منارۀ چه لدختران اصفهان، منارۀ مسجد جامع ساوه.
چهل دختران اصفهان، تاریخانۀ دامغان و مسجد جامع ساوه
میترا آزاد*
* استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
مناره های سلجوقی ایران از عناصر مهم معماری اسلامی از نظر حکمی، فرم معماری، سازه و تزئینات هستند که در این چهار حوزه، به بررسی و تحقیق نیاز دارند. احداث مناره در ایران، به عنوان راهنما و هدایت معنوی و مادی، از دورۀ پیش از اسلام، آغاز و در عصر سلجوقی به اوج تکامل خود رسید. آ نها ابتدا به صورت منفرد در دش تها، در کنار را ههای مهم و مسیر کاروان ها و سپس در نزدیکی مساجد و مدارس، به عنوان یک عنصر مهم و نشانه قرار گرفتند. با توجه به اینکه طرح، ساخت و تزئینات مناره های سلجوقی از شاهکارهای معماری ایران بوده، این مقاله به بررسی سه منارۀ مهم دورۀ سلجوقی ایران، یعنی منارۀ تاریخانۀ دامغان، چه لدختران اصفهان و مسجد جامع ساوه و تحلیل مقایس های تزئینات آجری شامل نقوش هندسی و کتیب ههای آ نها پرداخته است. روش تحقیق مقاله، ب هصورت روش تفسیری تاریخی بوده و سپس با رویکرد تحلیلی به مقایسۀ تزئینات سه مناره از نظر کتیب هها و نقوش و جایگاه
آ نها پرداخته است. علاوه بر بررسی مقالات مربوط و کتب و اسناد با برداشت از بناهای یادشده، برای اولین بار نقشه و نمای تزئینی منار ههای مذکور و سپس جدول مقایس های تزئینات آ نها ارائه م یشود. در نهایت، علاوه بر دستیابی به اهداف برپایی و تغییرات شکلی منار ههای اولیه تا دورۀ سلجوقی و مقایسۀ تزئینات آ نها، جایگاه هریک در بخ شهای اصلی مناره مشخص و مدل تحلیلی جهت مطالعات آتی پیشنهاد م یشود.
کلیدواژه ها
معماری اسلامی، منارۀ سلجوقی، تزئینات آجری، منارۀ تاریخانۀ دامغان، منارۀ چه لدختران اصفهان، منارۀ مسجد جامع ساوه.
