بررسي وارونگي دمايي (اينورژن) در شهر اصفهان
نويسند‌گان:
[ محسن كريمي ] - كارشناس شيمي جو، ازن و آلودگي هوا، اداره كل هواشناسي استان اصفهان
[ حسين درخشان ] - كارشناس هواشناسي همديدي، اداره كل هواشناسي استان فارس
خلاصه مقاله:
پايداري جوي ناشي از وارونگي دمايي يكي از مهمترين علل افزايش پتانسيل آلودگي هوا به خصوص در كلان شهرها از جمله شهر اصفهان است. به طور طبيعي در لايه تحتاني جو (تروپوسفر) با افزايش ارتفاع، دما بطور آدياباتيك خشك (بي درو ) كاهش مي يابد، يعني هواي سطح زمين كه در مجاورت زيست كره واقع شده گرمتر از سطوح بالاتر است، لذا در چنين شرايطي نوسانات عمودي جو به راحتي مهيا شده و هواي سطح زمين با هواي پاك و پاكيزه سطوح بالايي جابه جايي صورت داده و تهويه طبيعي به اين شكل انجام مي گيرد. اگر شرايط به گونه اي باشد كه با افزايش ارتفاع دما نيز افزايش يابد، يعني هواي مجاور سطح زمين سردتر از سطوح بالايي باشد، در اين حالت جابه جايي عمودي جو متوقف شده و هواي سطح زمين به حالت پايدار مسكوت مي گردد، به چنين حالتي وارونگي دمايي يا اينورژن گفته مي شود، و از آنجايي كه منابع آلاينده هوا، به طور دائم آلاينده هاي خود را در داخل لايه سطحي تزريق مي كنند، لذا غلظت آلاينده ها در اين شرايط به شدت افزايش مي يابد . آلودگي هوا موقعي به شديدترين حد خود مي رسد كه پديده وا رونگي، با ارتفاع كم و براي مدت طولاني تر در هواي شهر باقي بماند . در واقع لايه اينورژن با ارتفاع كم و مدت زمان مديد، حائل پايدار و ساكني ايجاد مي كند كه مانع اختلاط اين سطح با سطوح بالايي شده و با افزايش غلظت آلاينده ها در زير آن، آلودگي هوا تشديد مي شود. در اين مقاله به بررسي موردي اينورژن شهر اصفهان پرداخته شده است، بدين منظور اطلاعات جو بالاي ايستگاه اصفهان طي سال هاي ١٩٩١ لغايت ١٩٩٣ ميلادي در ساعت ٠٠ گرينويچ ( ٣,٥ بامداد محلي)، جمع آوري شده و مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج حاكي از آن است كه وارونگي دما يي طي دوره مورد پژوهش در شهر اصفهان، در تمام فصول سال برقرار بوده و به دليل واجد بودن شرايط اينورژن، پايداري جوي سطح زمين برقرار بوده است و ٨٠ درصد از روزهاي ٣ سال مورد بررسي شرايط اينورژن حاكم بوده است اما ارتفاع لايه وارونگي با تغيير فصول، تغييراتي داشته است و كمترين قطر لايه وارونگي حدود ٤٠ متر در ماه مارس و بيشترين قطر لايه وارونگي در حدود ١٢١٢ متر در ماه نوامبر بوده است.
كلمات كليدي:
آلودگي هوا، اينورژن (وارونگي دمايي)، ارتفاع لايه اينورژن
__________________________
GCI12_046_1927255.pdf
نويسند‌گان:
[ محسن كريمي ] - كارشناس شيمي جو، ازن و آلودگي هوا، اداره كل هواشناسي استان اصفهان
[ حسين درخشان ] - كارشناس هواشناسي همديدي، اداره كل هواشناسي استان فارس
خلاصه مقاله:
پايداري جوي ناشي از وارونگي دمايي يكي از مهمترين علل افزايش پتانسيل آلودگي هوا به خصوص در كلان شهرها از جمله شهر اصفهان است. به طور طبيعي در لايه تحتاني جو (تروپوسفر) با افزايش ارتفاع، دما بطور آدياباتيك خشك (بي درو ) كاهش مي يابد، يعني هواي سطح زمين كه در مجاورت زيست كره واقع شده گرمتر از سطوح بالاتر است، لذا در چنين شرايطي نوسانات عمودي جو به راحتي مهيا شده و هواي سطح زمين با هواي پاك و پاكيزه سطوح بالايي جابه جايي صورت داده و تهويه طبيعي به اين شكل انجام مي گيرد. اگر شرايط به گونه اي باشد كه با افزايش ارتفاع دما نيز افزايش يابد، يعني هواي مجاور سطح زمين سردتر از سطوح بالايي باشد، در اين حالت جابه جايي عمودي جو متوقف شده و هواي سطح زمين به حالت پايدار مسكوت مي گردد، به چنين حالتي وارونگي دمايي يا اينورژن گفته مي شود، و از آنجايي كه منابع آلاينده هوا، به طور دائم آلاينده هاي خود را در داخل لايه سطحي تزريق مي كنند، لذا غلظت آلاينده ها در اين شرايط به شدت افزايش مي يابد . آلودگي هوا موقعي به شديدترين حد خود مي رسد كه پديده وا رونگي، با ارتفاع كم و براي مدت طولاني تر در هواي شهر باقي بماند . در واقع لايه اينورژن با ارتفاع كم و مدت زمان مديد، حائل پايدار و ساكني ايجاد مي كند كه مانع اختلاط اين سطح با سطوح بالايي شده و با افزايش غلظت آلاينده ها در زير آن، آلودگي هوا تشديد مي شود. در اين مقاله به بررسي موردي اينورژن شهر اصفهان پرداخته شده است، بدين منظور اطلاعات جو بالاي ايستگاه اصفهان طي سال هاي ١٩٩١ لغايت ١٩٩٣ ميلادي در ساعت ٠٠ گرينويچ ( ٣,٥ بامداد محلي)، جمع آوري شده و مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج حاكي از آن است كه وارونگي دما يي طي دوره مورد پژوهش در شهر اصفهان، در تمام فصول سال برقرار بوده و به دليل واجد بودن شرايط اينورژن، پايداري جوي سطح زمين برقرار بوده است و ٨٠ درصد از روزهاي ٣ سال مورد بررسي شرايط اينورژن حاكم بوده است اما ارتفاع لايه وارونگي با تغيير فصول، تغييراتي داشته است و كمترين قطر لايه وارونگي حدود ٤٠ متر در ماه مارس و بيشترين قطر لايه وارونگي در حدود ١٢١٢ متر در ماه نوامبر بوده است.
كلمات كليدي:
آلودگي هوا، اينورژن (وارونگي دمايي)، ارتفاع لايه اينورژن
__________________________
GCI12_046_1927255.pdf