در چوب های اسکی از چند نوع ماده (فلزی و آلی) استفاده می شود که به علت استفاده کردن از آنها در مناطق کوهستانی، طول عمر آنها کاهش می یابد. اخیرا شرکت تری ولیز برای این مشکل پاسخی یافته است که علاوه بر حل کردن مشکل چوب های اسکی، بسیاری از مشکلات بخشهای دیگر را نیز حل می کند.
در سال 2004 میلادی، اتحادیه مقامات محلی شهر ایم کشور فرانسه متوجه شد که هر سال کانتینرهای سه مرکز بازیافت مواد زائد منطقه مذکور پر از ضایعات چوب های اسکی می گردد که اسکی بازان دور میریزند. از این رو این اتحادیه از شرکت تری ولیز که متخصص بازیافت مواد زائد است، درخواست کرد تا برای بازیافت تمام یا بخشی از این مواد راه حلی بیابد.
پاسخ صنعت به نیاز اهالی یک منطقه
با وجود شرایطی که در مراکز بازیافت شهر ایم پیش آمده بود، اتحادیه مقامات محلی این شهر با مشکلاتی مواجه شد. یعنی از یک سو چون اسکی بازان این ضایعات را بر جای میگذاشتند، اتحادیه مذکور وظیفه خود نمی دانست هزینه بازیافت این مواد را بپردازد و از سوی دیگر چون این ضایعات را به مراکز تخلیه زباله واقع در خارج شهر ساووئی می بردند و در آنجا نه بازیافتی روی ضایعات انجام می شد و نه محلی برای ذخیره این ضایعات وجود داشت، برای بردن این ضایعات به مراکز بازیافت شهر ایم باید هزینه زیادی صرف می شد. از همین جا بود که شرکت تری ولیز با همکاری شورای محلی شهر ساووئی و شرکت ایکول، که بخش حفاظت از محیط زیست شورای محلی شهر ساووئی است. وارد عمل شد تا ضایعات چوب های اسکی را بازیافت کند و به این ترتیب طول عمر این محصولات را افزایش دهد. از آنجا که چوب های اسکی بسته به جنس خود، حاوی مقادیر متفاوتی از چند ماده به هم فشرده میباشند، شرکت تری ولیز و همکاران به این نتیجه رسیدند که هنگام بازیافت تمام یا قسمتی از چوب های اسکی باید به وسیله دستگاه خرد کن این چوب ها را طوری ریز کرد تا از آن مواد به هم فشرده، دوباره بتوان استفاده کرد. به همین دلیل در اواسط سال 2005 میلادی شرکت تری ولیز با الهام گفتن از آناتومی چینه دان کمیاب ترین پرندگان موجود در منطقه خود، به دنبال دستگاه خردکنی بود که در چرخه زمانی کوتاه مدت و با توان کافی بتواند مواد را در اندازه مورد نیاز خرد کند، چون گاهی مواد طوری طراحی می شوند که اندازه آنها باید تا حد امکان درشت باشد. عاقبت در پایان همان سال شرکت تری ولیز به چنین دستگاهی دست یافت، به این ترتیب که پس از پانزده آزمایش ناموفقی که روی دستگاه های خردکن متفاوت انجام داد، بالاخره دستگاهی را یافت که توان آن به قدری بود که فقط می توانست چوب های اسکی را ورقه کند. این دستگاه مورد نظر شرکت تری ولیز نبود به همین خاطر این شرکت با شرکت بازیافت مواد زائد واقع در شهر آلبرت ویل قراردادی امضاء کرد و به این ترتیب با فناوری شرکت مذکور، شرکت تری ولیز به موادی با اندازه دلخواه خود دست پیدا کرد. فرایند خرد کردن شرکت واقع در شهر آلبرت ویل به این ترتب بود که از تعدادی دستگاه خردکن با شماره سریال های متوالی استفاده میشد که بالای هر کدام دستگاه دیگری نصب شده بود که پس از خرد شدن چوب های اسکی، انها را نازک می کرد. با این دو مرحله متوالی، چوب های اسکی غیر قابل استفاده به صورت قطعاتی با قطر حدود 1 سانتیمتر در می آمدند و در نتیجه این امکان فراهم می شد تا مواد دیگری به این اجزاء اضافه شوند. به این ترتیب با استفاده از یک آهن ربا که بالای تسمه نقاله تعبیه شده بود، ضایعات فلزی از اجزاء دیگر جدا می گشتند.سپس با استفاده از یک سیستم القائی (بوبین)، قطعات فلزی که عاری از ترکیبات آهن بودند (مخصوصا آلومینیوم موجود در چسب ها) از آهن آلات جدا می شدند. بقیه اجزاء که شامل چوب، الیاف شیشه، اپوکسی، پلی اورتان و بقیه اجزایی که تولیدکنندگان چوب های اسکی از آنها استفاده کرده بودند، جزء مواد قابل استخراج و قابل بازیافت نبودند. بنابراین از آنها مجددا در صنعت تولید سیمان به عنوان جایگزینی برای سوخت استفاده میشد. مثلا 3 تن از مواد مذکور جایگزین 1 تن نفت یا 2 تن ذغال سنگ می شد. این مواد جایگزین از ارزش گرمایی بالایی برخوردارند و در صنایعی نظیر صنعت تولید سیمان که به دمای زیادی نیاز دارند، مورد استفاده قرار میگیرند. برای کوتاه نگه داشتن زنجیره تولید، این اجزاء در مراکزی واقع در شهر گرنوبل که نزدیک کارخانه سیمان بودند، بازیافت می شدند.
صنعتی قابل توسعه و پا برجا
همانطور که ذکر شد، تجارت بازیافت چوب های اسکی در اواخر سال 2005 شکل گرفت و در اوایل سال 2006 در پایلوتی واقع در یک منطقه کوهستانی این فعالیت آغاز شد و سپس توسعه یافت. شرکت تری ولیز از فروشگاه هایی که لوازم اسکی اجاره میدادند، دعوت کرد تا ضایعات خود را جمع آوری کرده و به این شرکت تحویل دهند. این فراخوانی باعث شد که در عرض یک هفته از حدود 20 فروشگاه تقریبا 6 تن ضایعات جمع آوری شود. نیمی از هزینه این عملیات ( جمع آوری جداسازی و بازیافت) توسط اتحادیه مقامات محلی شهر ایم و نیم دیگر آن توسط توزیع کنندگان لوازم اسکی پرداخت شد.
بااین موفقیت دلگرم کننده، شرکت تری ولیز مصمم شد که به تمام فروشگاه های لوازم اسکی واقع در منطقه تارن تیز ولی، جهت جمع آوری ضایعات اسکی مبلغی را پیشنهاد کند. به این تربیب قرار شد که به ازای هر جفت چوب اسکی یا هر جفت پوتین کوهنوردی که فروشگاه های لوازم ورزشی تحویل دهند، به آنها 2 یورو پرداخت شود. در صورتیکه با مراجعه به فروشگاه های لوازم ورزشی این ضایعات به مراکز بازیافت حمل می شد، این مبلغ همچنان به فروشگاه های مذکور پرداخت می شد. گفتنی است که برای خرد کردن و بازیافت ضایعات اسکی نیز مبلغی در نظر گرفته شده بود. برای گم نکردن رد توزیع کنندگان لوازم ورزشی، گواهینامه ای صادر شد که به طور دقیق مقادیر ضایعات جمع آوری شده را مشخص می کرد و به این ترتیب مقدار ضایعات جمع آوری شده نیز محاسبه می شد. اتحادیه مقامات محلی شهر ایم به موازات شروع جمع آوری ضایعات و پرداخت کمک مالی برای بازیافت این مواد، به تدریج صحنه را به خود اسکی بازان واگذار کرد تا خود را پرداخت کنند. در سال 2006 میلادی مقدار ضایعاتی که توسط شرکت تری ولیز جمع آوری می شد همچنان افزایش یافت.
پاسخی برای نیاز به توسعه پایدار
چند عامل در موفقیت برنامه بازیافت ضایعاتی که در کوه های آلپ بر جای می ماند، نقش داشتند. این برنامه در مرحله اول نیازهای فروشگاه هایی که لوازم ورزشی اجاره میدادند را برطرف میکرد. به این ترتیب که با خرد شدن چوب های اسکی، این وسایل کاملا از بین میرفتند و نیاز نبود که سطوح آنها مجددا روکش شود، به علاوه با مراجعه به فروشگاه های ورزشی و جمع آوری ضایعات آنها، به پرداخت کرایه حمل و نقل و به پرداخت هزینه اضافی دفع ضایعات نیازی نبود. ضمنا ارائه گواهینامه تحویل ضایعات، نیاز به حضور یک ناظر آموزش دیده را در مراکز بازیافت منتفی میکرد. عامل دیگری که در موفقیت برنامه بازیافت ضایعات نقش داشت این بود که جمع آوری موادی که در کوهستان برجای می ماند، تصویر خوشایندی از این مناطق ایجاد می کرد و بر فواید استفاده از چنین محیط های سالمی صحه می گذاشت. به این ترتیب صنوفی که فعالیت های آنها در جهت جذب گردشگران به محیط های طبیعی زیبا بود، احترام به طبیعت را در گردشگران القاء میکردند.
شرکت تری ولیز با فروشگاه های زنجیره ای که لوازم ورزشی اجاره میدادند، به خصوص با شرکت اسکی ست که بازار لوازم اسکی را در دست داشت، قراردادی بست تا با همکاری یکدیگر ضایعات بیشتری جمع آوری کنند. تبلیغات رسانه ها و تائید مقامات رسمی باعث شد که باز هم ضایعات بیشتری جمع آوری گردد. مثلا در سال 2008 مقامات منطقه ران آلپس فرانسه به شرکت تری ولیز جایزه توسعه پایدار را اعطا نمودند. صنعت بازیافت سه منفعت مهم دارد. یعنی بازیافت مواد یک فعالیت همیشگی است، اشتغال ایجاد می کند و از راهی شدن چندین تن ضایعات به میان زباله ها جلوگیری میکند.
قلمرویی که آگاهانه توسعه یافت
اگرچه بیش از 80% ضایعات کشور فرانسه در رشته کوه آلپ تولید می شود، اما بازیافت تجهیزات اسکی در کوه های دیگر این کشور نیز مورد استقبال قرار گرفته است.
در فرانسه فروشگاه هایی که تجهیزات اسکی اجاره میدهند، سالانه 1500 تن ضایعات تولید می کنند. از شرکت تری ولیز که هم اکنون در شهر ساووئی و چند منطقه دیگر اطراف رشته کوه آلپ فعالیت می کند، خواسته شده است که در رشته کوه های پیر نیز فرانسه و حتی در مناطق کوهستانی سوییس و ایتالیا هم بازیافت تجهیزات اسکی را دنبال کند ولی این شرکت قصد دارد قبل از اینکه به مناطق دیگر بپردازد.، با تمام قدرت فعالیت خود را در تمام مناطق اطراف رشته کوه آلپ متمرکز سازد. طبق برآورد شرکت مذکور، در حال حاضر آنها یک چهارم ضایعاتی که در چهار بخش اصلی تولید می شود را جمع آوری می کنند. موضوع این نیست که تا آنجا که امکان داشته باشد ضایعات جمع آوری شوند، بلکه سعی بر این است بازیافت ضایعات در چرخه زمانی کوتاهی صورت بگیرد. از محل جمع آوری ضایعات تا محل نهایی بازیافت آنها تنها 100 کیلومتر فاصله است. شرکت تری ولیز بیشتر تمایل دارد در مناطق کوهستانی کشور فرانسه خط بازیافت ضایعات را دو برابر کند تا اینکه فعالیت خود را در مکان های دورتر انجام دهد و باعث افزایش آلودگی و بالا رفتن هزینه نقل و انتقال گردد، زیرا ضایعات تجهیزات اسکی یک میلیونیم ضایعات منازل و ضایعات ظروف یکبار مصرف می باشد و ارزش ندارد که با جمع آوری آنها از مناطق دورتر هزینه حمل و نقل بیشتری پرداخت شود و هوا نیز آلوده تر گردد.
بازیافت ضایعت تجهیزات اسکی تنها 1% درآمد شرکت تری ولیز را تشکیل می دهد و بقیه درآمد این کشور از جمع آوری، جداسازی و بازیافت انواع دیگر ضایعات تامین می گردد و به عبارت دیگر ضایعاتی نظیر ضایعات تجهیزات برقی و الکترونیکی، ضایعات صنعتی، ضایعات اجسام بزرگ و غیره نیز برای شرکت تری ولیز درآمدزا هستند.
منبع: موسسه کامپوزیت ایران- نشریه کامپوزیت
در سال 2004 میلادی، اتحادیه مقامات محلی شهر ایم کشور فرانسه متوجه شد که هر سال کانتینرهای سه مرکز بازیافت مواد زائد منطقه مذکور پر از ضایعات چوب های اسکی می گردد که اسکی بازان دور میریزند. از این رو این اتحادیه از شرکت تری ولیز که متخصص بازیافت مواد زائد است، درخواست کرد تا برای بازیافت تمام یا بخشی از این مواد راه حلی بیابد.
پاسخ صنعت به نیاز اهالی یک منطقه
با وجود شرایطی که در مراکز بازیافت شهر ایم پیش آمده بود، اتحادیه مقامات محلی این شهر با مشکلاتی مواجه شد. یعنی از یک سو چون اسکی بازان این ضایعات را بر جای میگذاشتند، اتحادیه مذکور وظیفه خود نمی دانست هزینه بازیافت این مواد را بپردازد و از سوی دیگر چون این ضایعات را به مراکز تخلیه زباله واقع در خارج شهر ساووئی می بردند و در آنجا نه بازیافتی روی ضایعات انجام می شد و نه محلی برای ذخیره این ضایعات وجود داشت، برای بردن این ضایعات به مراکز بازیافت شهر ایم باید هزینه زیادی صرف می شد. از همین جا بود که شرکت تری ولیز با همکاری شورای محلی شهر ساووئی و شرکت ایکول، که بخش حفاظت از محیط زیست شورای محلی شهر ساووئی است. وارد عمل شد تا ضایعات چوب های اسکی را بازیافت کند و به این ترتیب طول عمر این محصولات را افزایش دهد. از آنجا که چوب های اسکی بسته به جنس خود، حاوی مقادیر متفاوتی از چند ماده به هم فشرده میباشند، شرکت تری ولیز و همکاران به این نتیجه رسیدند که هنگام بازیافت تمام یا قسمتی از چوب های اسکی باید به وسیله دستگاه خرد کن این چوب ها را طوری ریز کرد تا از آن مواد به هم فشرده، دوباره بتوان استفاده کرد. به همین دلیل در اواسط سال 2005 میلادی شرکت تری ولیز با الهام گفتن از آناتومی چینه دان کمیاب ترین پرندگان موجود در منطقه خود، به دنبال دستگاه خردکنی بود که در چرخه زمانی کوتاه مدت و با توان کافی بتواند مواد را در اندازه مورد نیاز خرد کند، چون گاهی مواد طوری طراحی می شوند که اندازه آنها باید تا حد امکان درشت باشد. عاقبت در پایان همان سال شرکت تری ولیز به چنین دستگاهی دست یافت، به این ترتیب که پس از پانزده آزمایش ناموفقی که روی دستگاه های خردکن متفاوت انجام داد، بالاخره دستگاهی را یافت که توان آن به قدری بود که فقط می توانست چوب های اسکی را ورقه کند. این دستگاه مورد نظر شرکت تری ولیز نبود به همین خاطر این شرکت با شرکت بازیافت مواد زائد واقع در شهر آلبرت ویل قراردادی امضاء کرد و به این ترتیب با فناوری شرکت مذکور، شرکت تری ولیز به موادی با اندازه دلخواه خود دست پیدا کرد. فرایند خرد کردن شرکت واقع در شهر آلبرت ویل به این ترتب بود که از تعدادی دستگاه خردکن با شماره سریال های متوالی استفاده میشد که بالای هر کدام دستگاه دیگری نصب شده بود که پس از خرد شدن چوب های اسکی، انها را نازک می کرد. با این دو مرحله متوالی، چوب های اسکی غیر قابل استفاده به صورت قطعاتی با قطر حدود 1 سانتیمتر در می آمدند و در نتیجه این امکان فراهم می شد تا مواد دیگری به این اجزاء اضافه شوند. به این ترتیب با استفاده از یک آهن ربا که بالای تسمه نقاله تعبیه شده بود، ضایعات فلزی از اجزاء دیگر جدا می گشتند.سپس با استفاده از یک سیستم القائی (بوبین)، قطعات فلزی که عاری از ترکیبات آهن بودند (مخصوصا آلومینیوم موجود در چسب ها) از آهن آلات جدا می شدند. بقیه اجزاء که شامل چوب، الیاف شیشه، اپوکسی، پلی اورتان و بقیه اجزایی که تولیدکنندگان چوب های اسکی از آنها استفاده کرده بودند، جزء مواد قابل استخراج و قابل بازیافت نبودند. بنابراین از آنها مجددا در صنعت تولید سیمان به عنوان جایگزینی برای سوخت استفاده میشد. مثلا 3 تن از مواد مذکور جایگزین 1 تن نفت یا 2 تن ذغال سنگ می شد. این مواد جایگزین از ارزش گرمایی بالایی برخوردارند و در صنایعی نظیر صنعت تولید سیمان که به دمای زیادی نیاز دارند، مورد استفاده قرار میگیرند. برای کوتاه نگه داشتن زنجیره تولید، این اجزاء در مراکزی واقع در شهر گرنوبل که نزدیک کارخانه سیمان بودند، بازیافت می شدند.
صنعتی قابل توسعه و پا برجا
همانطور که ذکر شد، تجارت بازیافت چوب های اسکی در اواخر سال 2005 شکل گرفت و در اوایل سال 2006 در پایلوتی واقع در یک منطقه کوهستانی این فعالیت آغاز شد و سپس توسعه یافت. شرکت تری ولیز از فروشگاه هایی که لوازم اسکی اجاره میدادند، دعوت کرد تا ضایعات خود را جمع آوری کرده و به این شرکت تحویل دهند. این فراخوانی باعث شد که در عرض یک هفته از حدود 20 فروشگاه تقریبا 6 تن ضایعات جمع آوری شود. نیمی از هزینه این عملیات ( جمع آوری جداسازی و بازیافت) توسط اتحادیه مقامات محلی شهر ایم و نیم دیگر آن توسط توزیع کنندگان لوازم اسکی پرداخت شد.
بااین موفقیت دلگرم کننده، شرکت تری ولیز مصمم شد که به تمام فروشگاه های لوازم اسکی واقع در منطقه تارن تیز ولی، جهت جمع آوری ضایعات اسکی مبلغی را پیشنهاد کند. به این تربیب قرار شد که به ازای هر جفت چوب اسکی یا هر جفت پوتین کوهنوردی که فروشگاه های لوازم ورزشی تحویل دهند، به آنها 2 یورو پرداخت شود. در صورتیکه با مراجعه به فروشگاه های لوازم ورزشی این ضایعات به مراکز بازیافت حمل می شد، این مبلغ همچنان به فروشگاه های مذکور پرداخت می شد. گفتنی است که برای خرد کردن و بازیافت ضایعات اسکی نیز مبلغی در نظر گرفته شده بود. برای گم نکردن رد توزیع کنندگان لوازم ورزشی، گواهینامه ای صادر شد که به طور دقیق مقادیر ضایعات جمع آوری شده را مشخص می کرد و به این ترتیب مقدار ضایعات جمع آوری شده نیز محاسبه می شد. اتحادیه مقامات محلی شهر ایم به موازات شروع جمع آوری ضایعات و پرداخت کمک مالی برای بازیافت این مواد، به تدریج صحنه را به خود اسکی بازان واگذار کرد تا خود را پرداخت کنند. در سال 2006 میلادی مقدار ضایعاتی که توسط شرکت تری ولیز جمع آوری می شد همچنان افزایش یافت.
پاسخی برای نیاز به توسعه پایدار
چند عامل در موفقیت برنامه بازیافت ضایعاتی که در کوه های آلپ بر جای می ماند، نقش داشتند. این برنامه در مرحله اول نیازهای فروشگاه هایی که لوازم ورزشی اجاره میدادند را برطرف میکرد. به این ترتیب که با خرد شدن چوب های اسکی، این وسایل کاملا از بین میرفتند و نیاز نبود که سطوح آنها مجددا روکش شود، به علاوه با مراجعه به فروشگاه های ورزشی و جمع آوری ضایعات آنها، به پرداخت کرایه حمل و نقل و به پرداخت هزینه اضافی دفع ضایعات نیازی نبود. ضمنا ارائه گواهینامه تحویل ضایعات، نیاز به حضور یک ناظر آموزش دیده را در مراکز بازیافت منتفی میکرد. عامل دیگری که در موفقیت برنامه بازیافت ضایعات نقش داشت این بود که جمع آوری موادی که در کوهستان برجای می ماند، تصویر خوشایندی از این مناطق ایجاد می کرد و بر فواید استفاده از چنین محیط های سالمی صحه می گذاشت. به این ترتیب صنوفی که فعالیت های آنها در جهت جذب گردشگران به محیط های طبیعی زیبا بود، احترام به طبیعت را در گردشگران القاء میکردند.
شرکت تری ولیز با فروشگاه های زنجیره ای که لوازم ورزشی اجاره میدادند، به خصوص با شرکت اسکی ست که بازار لوازم اسکی را در دست داشت، قراردادی بست تا با همکاری یکدیگر ضایعات بیشتری جمع آوری کنند. تبلیغات رسانه ها و تائید مقامات رسمی باعث شد که باز هم ضایعات بیشتری جمع آوری گردد. مثلا در سال 2008 مقامات منطقه ران آلپس فرانسه به شرکت تری ولیز جایزه توسعه پایدار را اعطا نمودند. صنعت بازیافت سه منفعت مهم دارد. یعنی بازیافت مواد یک فعالیت همیشگی است، اشتغال ایجاد می کند و از راهی شدن چندین تن ضایعات به میان زباله ها جلوگیری میکند.
قلمرویی که آگاهانه توسعه یافت
اگرچه بیش از 80% ضایعات کشور فرانسه در رشته کوه آلپ تولید می شود، اما بازیافت تجهیزات اسکی در کوه های دیگر این کشور نیز مورد استقبال قرار گرفته است.
در فرانسه فروشگاه هایی که تجهیزات اسکی اجاره میدهند، سالانه 1500 تن ضایعات تولید می کنند. از شرکت تری ولیز که هم اکنون در شهر ساووئی و چند منطقه دیگر اطراف رشته کوه آلپ فعالیت می کند، خواسته شده است که در رشته کوه های پیر نیز فرانسه و حتی در مناطق کوهستانی سوییس و ایتالیا هم بازیافت تجهیزات اسکی را دنبال کند ولی این شرکت قصد دارد قبل از اینکه به مناطق دیگر بپردازد.، با تمام قدرت فعالیت خود را در تمام مناطق اطراف رشته کوه آلپ متمرکز سازد. طبق برآورد شرکت مذکور، در حال حاضر آنها یک چهارم ضایعاتی که در چهار بخش اصلی تولید می شود را جمع آوری می کنند. موضوع این نیست که تا آنجا که امکان داشته باشد ضایعات جمع آوری شوند، بلکه سعی بر این است بازیافت ضایعات در چرخه زمانی کوتاهی صورت بگیرد. از محل جمع آوری ضایعات تا محل نهایی بازیافت آنها تنها 100 کیلومتر فاصله است. شرکت تری ولیز بیشتر تمایل دارد در مناطق کوهستانی کشور فرانسه خط بازیافت ضایعات را دو برابر کند تا اینکه فعالیت خود را در مکان های دورتر انجام دهد و باعث افزایش آلودگی و بالا رفتن هزینه نقل و انتقال گردد، زیرا ضایعات تجهیزات اسکی یک میلیونیم ضایعات منازل و ضایعات ظروف یکبار مصرف می باشد و ارزش ندارد که با جمع آوری آنها از مناطق دورتر هزینه حمل و نقل بیشتری پرداخت شود و هوا نیز آلوده تر گردد.
بازیافت ضایعت تجهیزات اسکی تنها 1% درآمد شرکت تری ولیز را تشکیل می دهد و بقیه درآمد این کشور از جمع آوری، جداسازی و بازیافت انواع دیگر ضایعات تامین می گردد و به عبارت دیگر ضایعاتی نظیر ضایعات تجهیزات برقی و الکترونیکی، ضایعات صنعتی، ضایعات اجسام بزرگ و غیره نیز برای شرکت تری ولیز درآمدزا هستند.
منبع: موسسه کامپوزیت ایران- نشریه کامپوزیت
