انواع تیره های گیاهان دارویی

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
نرگس (گل)
گیاه نرگس از خانواده نرگسیان (Amaryllidaceae ) و تیره Narcissus می‌باشد.

نرگس گیاهی دائمی و پیازدار می‌باشد. پیازهای آن درشت و دارای ورقه‌های فلسی یا مطبق است.

به عبارت دیگر پیاز آن می‌تواند چندین سال متوالی گل دهد و گل آن همه ساله درشت تر گردد. گلهای نرگس به رنگ سفید، زرد، نارنجی، کم پر و پُر پر هستند.

برگهای این گیاه از بن ریشه بصورت صاف یا شیاردار بیرون می‌آیند و در طول ساقه قرار می‌گیرند.

نرگس‌ها به اندازه‌های مختلف یافت می‌شوند از گلهای 5 اینچی روی ساقه‌های 2 فوتی گرفته تا گلهای 5/0 اینچی روی ساقه 2 اینچی.


نرگس‌ها شاید آسانترین و مطمئن‌ترین پرورش از میان خانواده تمام گلها هستند و برای افراد مبتدی در باغبانی ایده‌ آل است.

پیاز و برگها حاوی کریستالهای سمی هستند که فقط حشرات اصلی می‌توانند بدون آسیب رساندن به آن از آن مصرف کنند هر چند ممکن است جانوران آنها را از زیر خاک بیرون بیاورند.




رده بندی انواع نرگس




رده بندی یک گونه کشت شده (قابل کشت) نرگس بر پایه توصیف و سنجش یا از یک رده بندی ارائه شده توسط فردی که گونه‌ها را به ثبت می‌رساند، پایه‌ گذاری شده است.


کد رنگ‌های استفاده شده برای توصیف رنگ نرگس‌ها به قرار زیر است:


W- سفید (سفید گونه) G- سبز Y- زرد P – صورتی O- نارنجی R- قرمز


در توصیف گل نرگس هر نرگس را به دو بخش تقسیم می‌کنیم

گلبرگ‌ ها

تاج گل



رویشگاههای طبيعی در ايران



در برخی نواحی ايران گياه نرگس به صورت خودرو وجود دارد که از آنجمله می‌توان به مناطقی در استان فارس نظیر کازرون و منطقه گله دار در شمال استان بوشهر و جنوب استان فارس اشاره نمود

مهمترين رويشگاه نرگس در ايران شهرستان بهبهان است كه در سال 92 ميلادي به عنوان بهترين نرگس دنيا شناخته شده است. همچنين درشهرستان شيراز نيز نرگس مي رويد





منابع
ويكي پديا
 

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
نام فارسی: گل ساعتی

نام علمی: Passiflora incarnataL.

نام انگلیسی: Passion-flower herb. mypop

نام فرانسوی: Herbe de passiflore

نام آلمانی:Passionsblumenkrut, Flischfarbige passionsblume

نام عربی: زهر الالام

تیره: Passifloraceae

ریخت شناسی:

گل ساعتی گیاهی چند ساله و پایا است به ارتفاع 8 تا 9 متر که به صورت درختچه نیز دیده میشود. البته برخی از گونه های آن علفی و چند سله می باشد. ساقه های آن دارای پیچکهایی است که به گیاهان کناری می پیچد و از این طریق بالا رونده است. برگهای آن متانوب و بزرگ به طول 6 تا 15 سانتی متر ، دمرگدار و دارای پهنکی مرکب از سه لب عمیق با ظاهر برگچه مانند که سطح زیرین آنها کرکدار و کناره های آنها رگبرگهای شبکه ای مشاهده می شود. به طور کلی برگها دارای بریدگی های عمیقی هستند که آنها را به صورت برگهای مرکب یا چند برگچه در می آورد. گلهای این گیاه که زیبایی خاصی دارد ، درشت و منفرد است به قطر تقریبی 9 سانتیمتر که معطر است و منتهی به دمگل دراز میشود. در هر یک از گلها 3 براکته،5 کاسبرگ، 5 گلبرگ سفید رنگ، 5 پرچم یا بساک بزرگ و نارنجی دیده میشود. تخمدان کرکدار و سبز مایل به خاکستری بوده و زبر است و خامه گل دارای سه شاخه دراز است که در انتهای آنها کلاله های سرسان قرار دارد. از مشخصات دیگر کل اینست که در داخل جام آن ، تاجی از الیاف باریک سفید یا قرمز مایل به ارغوانی رنگ واقع در چند ردیف دیده می شود. میوه های گل ساعتی مسطح ، به رنگ مایل به سبز یا قهوه ای و با نقطه های گود و زیاد و دارای دانه های زرد مایل به قهوه ای است. به طور کلی میوه ها شبیه به گردو یا سیب کوچک است. که گوشت آن زرد رنگ و خوراکی است.[2،4،5،6،7]

اندام دارویی:

ریشه و اندامهای هوایی[2،4،5،6،7]

ترکیبات شیمیایی:

گل ساعتی حاوی فلاونوئید ها تا 2.5 درصد است که شامل مشتقات گلیکوزیدی است مثل: ویتکسین1، ساپونارین، اورینتین، همواورینتین، شافتوزید، ایزو شافتوزید، ویسنین و ...

همچنین دارای مقادیر کمی از گلیکوزیدهای سیانوژنیک بویژه ژینوکاردین، مقادیر ناچیز از یک روغن فرار که حاوی ترکیباتی مانند لیمونن و اوکالیپتول و کومن و آلفا – پینن و ... است.

در این گیاه مقادیر بسیار ناچیز و متغیر از آلکالوئید های ایندول( کمتر از 0.01 تا 0.09 درصد) که بطور عمده شامل هارمان، هارمول، هارمالین، هارمین و هارمالول می باشد. البته بعضی از منابع به طور کلی وجود این آلکالوئید ها را در این گیاه رد میکنند.

حضور ترکیبات دیگری مانند مالتول و اتیل مالتول (مشتقات گاما – پیرول) ، پاسیکول (یک پلی استیلن) ، اسیدهای چرب ، اسید فرمیک، اسید بوتیریک، سیتوسترول، استیگماسترول، قند و صمغ نیز در این گیاه گزارش شده است.

همچنین طبق گزارشات در هر صد گرم گوشت خام و دانه واقع در داخل میوه مواد زیر وجود داردد.:

آب 75 گرم، پروتئین 2.2 گرم، چربی 0.7 گرم ، هیدراتهای کربن بیشتر قند و نشاسته 21 گرم، کلسیم 13 میلی گرم، فسفر 64 میلی گرم، آهن 1.6 گرم، پتاسیم 348 میلی گرم، ویتامین A 700 واحد بین المللی ، تیامین خیلی کم، رایبو فلاوین 0.13 میلی گرم، نیاسین 1.5 میلی گرم و ویتامین C 30 میلی گرم.[4،5،6،7،9]



موارد استعمال:

گل ساعتی دارای اثر مسکن و آرامبخش بوده و در بیخوابی، اضطراب، دردهایی با منشا عصبی بویژه در کودکان ، اختلال در تنوس عضلانی، تاکی کاردی عصبی و آسم اسپاسمی مصرف میگردد. همچنین ریشه این گیاه اثرات ضد کرم برای معده را دارد.[5،9]

خواص و کاربرد:

در برمه از ریشه گل ساعتی به مقدار کم برای کشتن کرم معده می خورند ولی مقدار زیاد آن سمی و خطر ناک است. در هند و چین میوه آن را میخورند ولی ریشه تازه اش را مخدر و سمی میدانند. تجربه شده است که خوردن جوشانده ریشه تازه آن یک سگ قوی را پس از 40 دقیقه هلاک کرده است. برگهای گیاه دارای اسید سیانیدریک است پس مقدار زیاد آن سمی است. از عصاره برگهای گل ساعتی به نسبت نصف در یک حلال تهیه شده باشد در حدود 50 قطری در روز به عنوان آرام کننده دردهای عصبی و رفع بی خوابی و ضعف اعصاب خورده می شود. در فیلیپین برگهای له شده آن را برای التیام بر روی زخم میگذارند. از تنتور الکلی یک پنجم آن ، یعنی یک واحد گیاه در 5 واحد الکل 65 درصد که به مدت 2 تا 3 روز خیس کرده باشند؛ مقدار 30 تا 50 قطره در روز تجویز می شود.همچنین گزارشات جدید حاکی از این است که این گیاه خواص سم زدایی دارد و در درمان اعتیاد می تواند کاربرد داشته باشد.[5،9،13]

مقدار مصرف:

0.25 تا 1 گرم از اندامهای هوایی خشک شده گیاه سه بار در روز مصرف میشود. مقدار مزبور به صورت انفوزیون تهیه و مورد استفاده نیز قرار میگیرد. فرمهای دیگر مصرف شامل استفاده عصاره مایع ( 1به 1 در الکل 45 درصد) به مقدار 0.5 تا 1 میلی لیتر سه بار در روز و تنتور (1 به 8 در الکل 45 درصد) به مقدار 0.5 تا 2 میلی لیتر و سه بار در روز می باشد.

در مورد التیام زخمها و بریدگی های ساده که مثلا در جریان کارهای باغبانی پیش می آید ممکن است به طور ساده چند برگ و گل گیاه را له کرده و پس از شستن و تمیز کردن محل زخم روی بریدگی گذارد، و باند پیچی کرد و به عنوان آرامبخش و برای رفع خستگی و ایجاد خواب عمیق و همچنین برای پیشگیری از حمله های قلبی یک قاشق مربا خوری برگهای خشک آن در یک پیمانه (200 گرم) آب جوش ریخته و 15 دقیقه می خیسانند. از این دمکرده یک پیمانه قبل از خواب برای رفع بی خوابی خورده شود و برای سایر موارد تا 3 پیمانه در روز باید خورده شود.

همچنین چای حاصل از 2 گرم گیاه خشک تجویز شده است، دو تا سه فنجان از این چای در روز مصرف شود بهتر است یک یا دو فنجان از آن قبل از خواب باشد. بیشینه مصرف روزانه 4 تا 8 گرم گیاه خشک است.در عصاره های حاصل از این گیاه بسیاری از فرآورده های مسکن و نیز تعدادی از ترکیبات تقویت کننده قلب یافت می شوند.[5

عوارض جانبی و سمیت:

آثار جانبی در اثر مصرف آن تا به حال گزارش نشده است. سمیت حاد عصاره مایع دارو در موش که به صورت تزرییق داخل صفاتی و به مقدار بیش از 900 میلی لیتر به کیلوگرم استفاده شده بود، نیز گزارش شده است.

موارد احتیاط:

مقادیر مصرف زیاد گل ساعتی ممکن است باعث تسکین و تقویت درمان به شیوه مهار منوآمین اکسیداز گردد. از طرفی گزارش شده است که آلکالوئیدهای هارمان و هارمالین دارای اثر تحریکی بر روی رحم حیوانات آزمایشگاهی بوده است بنابراین نباید از مقادیر زیاد دارو هنگام بارداری و شیردهی استفاده شود همچنین گل ساعتی نباید به کودکان زیر 2 سال داده شود و برای سایر کودکان و اشخاص مسن تر از 65 سال مصرف آن باید از مقادیر کم شروع شود و به تدریج افزایش یابد. اگر در جریان مصرف این گیاه اختلالاتی در هاضمه رخ داد و یا اسهال ایجاد شد مقدار مصرف باید کاهش یابد و یا به طور کلی مصرف قطع شود.

زمان جمع آوری:

اندامهای هوایی پس از گلدهی و یا میوه دهی در پایان فصل تابستان جمع اوری می شود. همچنین میوه های رسیده را می توان در فصل پائیز جمع آوری نمود.



دامنه انتشار:

گیاه گل ساعتی بومی آمریکای شمالی و مرکزی و جنوبی بوده اما به علت داشتن گلهای زیبا به طور گسترده ای در اروپا کشت داده می شود. این گیاه معمولا در مناطقی که دارای آب و هوای ملایم باشد بخوبی رشد میکند.

در نواحی شمالی ایران گل ساعتی به وفور یافت می شود و در شهرهای دیگر که آب و هوای معتدله دارند و زمستان انها ملایم است هم این گیاه کشت می شود و جنبه زینتی دارد.

تکثیر:

گل ساعتی به راحتی از طریق بذر و قلمه تکثیر میشود.

تکثیر بذر گل ساعتی به این صورت است که بذور را در اوایل بهار که دمای هوا در حدود 18 تا 21 درجه سانتی گراد است در خاکهایی با زهکشی خوب می کارند. البته جوانه زنی بذور گل ساعتی به کندی صورت میگیرد و نامنظم می باشد.

تکثیر گل ساعتی از روش قلمه گیری هم به ابن صورت است که ساقه های نیمه رسیده یا نیمه خشبی را دز فصل تابستان از گیاه جدا میکنند و در ماسه کشت میدهند.

تحقیقات جدید نشاندهنده اینست که می توان این گیاه را به صورت مکمل در گلخانه های خیار کشت نمود. که این کار فواید زیادی دارد. به طور مثال در شهر هایی مثل یزد که گرمی هوا مانع از رشد بهینه گل ساعتی است می توان از این روش بهره گرفت.[1]

اکولوژی گیاه:


جوانه زنی بذر در دمای 18 تا 21 درجه صورت میگیرد و این گیاه خاکهایی حاصلخیز و با ذهکشی خوب را می پسندد و به راحتی در این خاکها رشد می کند. در مناطق معتدله این گیاه چندین سال عمر میکند و گیاه را در فصل بهار میتوان هرس شاخه نمود. گل ساعتی تا دمای منفی 15 درجه سانتی گراد را به خوبی مقاومت می کند. همچنین گل ساعتی محلهای افتابی را بیشتر ترجیح میدهد و خاکهایی را که PH آنها به سمت اسیدی است را بیشتر دوست دارد.



گونه های دیگر:

1) گل ساعتی با ساقه چهار گوش که به فرانسوی Pomme line و Passiflore a tiges carrees گفته می شود. نام علمی آن Passiflora quadrangularis L. است. این گیاه در تمام منطقه حاره کشت می شود و در جایی خودرو دیده نشده است.

2) گل ساعتی با برگهای شبیه به گیاه Laurier که به فرانسوی Maritambour گفته می شود. نا علمی این گیاه Passiflora laurifolia L. است.

3) گل ساعتی با گلهای آبی به فرانسوی Passifloe bleue و به انگلیسی Blue passionflower گفته می شود. نا علمی این گیاه Passiflora caerulea L. می باشد. میوه آن شبیه زرد آلو است و درشت و شیرین میباشد. در ایران سابقا در باغچه ها کشت می شده ولی این گیاه بومی برزیل است.

4) گل ساعتی passiflore edulis Sims که بومی برزیل است و به ایران وارد شده و در شمال کشت میشود.



خرده نگاری:

پودر اندامهای خشک شده گیاه گل ساعتی به رنگ سبز تیره بوده، بوی آن کمی معطر و طعم آن نا مشخص اما ملایم و خصوصیات میکروسکوپی آن از قرار زیر است:

بخشی از بافت مزوفیل (میانبرگ) که رگبرگها به همراه بلورهای اگزالات کلسیم از نوع دروز(قبه ای) در آن نمایان است(A)، چند بلور اگزالات کلسیم (B)، کرک و پوششی اختصاصی با دیواره نازک و اغلب منتهی به یک نوک مدور و قلابی شکل مربوط به اپیدرم ساقه و برگ(C)، تیپ روزنه نوع آنموسیتیک که فقط در اپیدرم تحتانی دیده میشود(D) و کرک پوششی با سلولهای اطراف پایه در اپیدرم(E).

آثار فارماکولوژی:

تحقیقات انجام گرفته بر روی حیوانات آزمایشگاهی نشان داده است که عصاره های این دارو دارای فعالیت اسپاسمولیتیک قابل مقایسه با اثر پاپاورین بوده و از طرفی دارای اثر تضعیف کننده مرکزی نیز می باشد. در تحقیقاتی دیگر اثرات سداتیو، تقویت زمان خواب آوری هگزوباربیتون، فعالیت ضد تشنجی(دوز زیاد) و کاهش فعالیت موتوری خودبخودی( دوز کم) مربوط به مالتول و اتیل مالتول باعث پوشاندن و پنهان کردن اثرات تحریکی آلکالوئیدی هارمان می شود.

روشهای مختلف کنترل های کیفی و کمی شیمیایی:

آزمایش خلوص- برای انجام این آزمایش از روش کروماتوگرافی لایه نازک استفاده می شود.

تهیه عصاره متانولی- مقدار 0.6 گرم از داروی پودر شده با مقدار 5 میلی لیتر متانول روی بن ماری در 60 درجه سانتی گراد به مدت 5 دقیقه تکان داده می شود و سپس حاصل صاف می گردد.

تهیه محلول شاهد- مقدار دو میلی گرم از هیپروزید و 2 میلی گرم از روتین در 10 میلی لیتر متانول حل می شود. مقدار 20 میکرو لیتر از عصاره متانولی و مقدار 10 میلی لیتر از محلول شاهد به طور مجزا و هر کدام به صورت یک بند به طول 2 سانتی متر به روی لایه نازک سیلیکاژل G کاشته می شود

سیستم حلال= آب – اسید فرمیک انیدر – اتیل متیل کتون – اتیل استات( 50- 30- 10- 10) و عمل گسترش تا ارتفاع 12 سانتی متر انجام می پذیرد.

برای ظاهر کردن لکه ها، پس از خشک کردن کروماتوگرام به مدت 5 دقیقه در دمای 105 درجه سانتی کراد در حالی که هنوز نرم است، ابتدا از محلول متانولی نچرال پرودکت و سپس از محلول ماکرو گول 400 ( معرف شمره 39) استفاده می شود.

برای تشخیص لکه ها از تابش 365 نانئ متری ماوراء بنفش استفاده می گردد.

در محلول شاهد دو لکه با فلورانس قهوه ای مایل به زرد یکی مربوط به روتین که در ثلث پائینی لایه نازک و دومی مربوط به هیپروزید که در قسمت وسط لایه نازک ظاهر میگردد. در عصاره متانولی گیاه، در محلی که گمی پائئین تر از محل لکه روتین است لکه ای با فلورانس سبز تیره وجود دارد که مربوط به ساپونارین می باشد بلافاصله زیر آن لکه ای با فلورانس قوی زرد مایل به سبز وجود دارد و در محلی که کمی پائین تر از محل لکه هیپروزید است لکه ای با فلورانس زرد قوی حضور دارد که مربوط به ایزو اورینتین بوده و بلافاصله بالای این لکه ، لکه ای دیگر با فلئرانس سبز کم رنگ و ضعیف تر وجوود دارد که پس از مدتی به فلورانس خاکستری مایل به سبز تبدیل می شود که مربوط به ایزو ویتکسین می باشد. در محلی که بلافاصله بالا تر از محل لکه هیپروزید است لکه ای با فلورانس کمی قوی و به رنگ زرد مایل به قهوه ای وجود دارد که مر بوط به اورینتین بوده و در محلی کمی بالا تر از لکه دیگر با فلورانسی که معمولا ضعیف است وجود دارد که مربوط به ویتکسین می باشد. لکه اخیر به رنگ سبز کم رنگ بوده اما به تدریج رنگ آن ضعیف تر شده و به رنگ خاکستری غیر شفاف تبدیل می شود.



سنجش های مرغوبیت:

میزان مواد محلول در آب – حداکثر 15 درصد می باشد

میزان خاکستر تام- حداکثر 11 درصد می باشدد

میزان خاکستر نامحلول در اسید کلریدریک – حداکثر 3 درصد می باشد.

تعیین مقدار فلاونوئید ها بر مبنای هیپروزید- ابتدا مقدار 0.2 گرم پودر در اندامهای هوایی را در یک ارلن 100 میلی لیتری ریخته و به آن یک میلی لیتر از محلول هگزا متیلن تترامین( متنامین) 0.5 درصد، 20 میلی لیتر استن، 2 میلی لیتر اسید کلرید ریک 25 درصد اضافه کرده و مخلوط به همراه پرل شییشه ای به مدت 30 دقیقه و با استفاده از مبرد رفلاکس میگردد. حاصل را با استفاده از قیف و پنبه در داخل بالن ژوژه 100 میلی لیتری صاف نموده و باقی مانده به همراه پنبه به بالن 100 میلی لیتری مجددا انتقال داده میشود و توسط 20میلی لیتر استن به مدت 10دقیقه رفلاکس میگردد.این عمل دوبار تکرار میگردد وحاصل صاف شده از هر بار به بالن ژوژه 100میلی لیتری منتقل میشود که پس از خنک شدن ،حجم ان بااستفاده از استن به 100میلی لیتر رسانده میشود .

20میلی لیتر از محلول تهیه شده به یک دکانتورانتقال داده میشود وتوسط 20 میلی لیتر اب و15میلی لیتر اتیل استات دکانته میگردد .فاز اتیل استات را جدا نموده وفاز استن واب را 3مرتبه وهربار با 10میلی لیتر اتیل استات دکانته کرده وفازهای اتیل استاتی را سپس با هم مخلوط نموده ودو مرتبه هربار با 50میلی لیتر اب شستشو داده؛ سپس فاز اتیل استاتی را توسط قیف وپنبه در یک بالن ژوژه 50 میلی لیتری صاف نموده و ان را توسط اتیل استات به حجم 50 میلی لیتر میرسانند .10 میلی لیتر از محلول تهیه شده به یک بالن ژوژه 25میلی لیتری انتقال داده میشود ویک میلی لیتر معرف کلرور الومینیوم به ان اضافه وسپس بامحلول 5درصداسید استیک در متانول تاحجم 25 میلی لیتر رسانده میشودتا به عنوان محلول نمونه استفاده شود .هم زمان 10میلی لیتر از محلول اتیل استاتی را فقط با محلول 5درصد اسید استیک در متانول در بالن ژوژه 25میلی لیتری رقیق مینمایند تابه عنوان شاهد استفاده گردد بعد از گذشت 30دقیقه ،جذب محلول نمونه در مقابل محلول شاهد در طول موج 425 نانومتر وبا استفاده از کوت 1سانتیمتدی اندازه گیری میشود.
 

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
طرز نگهداری:

اندامهای هوایی گیاه خشک شده باید در بسته بندیهای مناسب ودور از رطوبت وحرارت زیاد نگهداری شود

اشتباهات:

گونه های دیگر جنس پاسی فلورا(جنس گل ساعتی)ممکن است بجای گونه اصلی در بازارهای تجاری عرضه شود .بنابراین در تهیه گونه اصلی لازم است از روشهای شناسایی وکنترل های کیفی وکمی ذکر شده در فوق استفاده شود.

فراورده های موجود در بازار :

هارمالین(نوشدرمان)ولد فلور(نیاک).



وضعیت گیاه:

گل ساعتی به عنوان گیاه مورد استفاده در طب سنتی و نیز گیاه موثر در فارماکوپه های معتبر جهان به ثبت رسیده است. این گیاه طبق نظر مونوگراف کمسیون دارویی آلمان دارای وضعیت درمانی مثبت است و در مونوگراف کمیسیون متخصصین گیاهان دارویی در اروپا دارای رتبه 4 می باشد.

منابع:


1- سایت: [لینک ها فقط برای اعضا قابل نمایش هستند.برای عضویت کلیک کنید.] ، تولید گل ساعتی به عنوان كشت مكمل در گلخانه خیار سبز داربستی، دهقانی تفتی،م.، زارع زاده،ز. و مینائی‌فر،.ا، یزد ـ مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی یزد.

2- سایت: [لینک ها فقط برای اعضا قابل نمایش هستند.برای عضویت کلیک کنید.] ،پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی

3- حاجی مهدی پور،ه.، رضازاده،ش.، حاجی آخوندی،ع.، پیرعلی همدانی،م.، رضایی،ا. و زاحدی،ح.،1386. بررسي مقايسه اي و افتراقي گونه هاي گل ساعتي (Passiflora incarnate L) و (Passiflora caerulea L) در گياه خام و فراورده هاي مرتبط. فصلنامه گياهان دارويي، 6 (23):

4- عبادی،م.،1387. اساس فارموکودینامیکی گیاهان دارویی، انتشارات مارلیک،تهران، صفحه 60.

5-فارماکوپه گیاهان دارویی، کمیته تدوین فارماکوپه گیاهی ایران، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت غذا و دارو،1381

6- کریمی،ه.،1381. فرهنگ رستنی های ایران( جلد دوم).انتشارات پرچم،تهران، صفحه 332.
 

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
تیره گل شیپوری
Araceae


گیاهان تیره گل شیپوری، گیاهانی علفی و دارای متجاوز از 1500 گونه می باشند که به تفاوت در خشکی یا در نواحی مرطوب مردابی و یا به حالت شناور در آب بسر می برند. ساقه آنها به اشکال مختلف راست یا بالا رونده است.بعضی از آنها نیز بر روی گیاهان دیگر بسر می برند.

(Epiphyte) شکل ظاهری برگ در آنها متفاوت است بطوریکه ممکن است دارای پهنک دراز با رگبرگهای موازی یا دارای پهنکی تیر کمانی شکل با رگبرگهای پنجه ای و یا پهنک بزرگ و سوراخ دار باشند گلهای آنها عاری از دمگل و مجتمع به صورت نوعی سنبله است که در براکته بزرگی به نام اسپات (Spath) جای داشته مجموعاً اسپادیس Spadice نامیده می شود. گلهای متعدد اسپادیس به اشکال مختلف نر – ماده یا نر و ماده و واقع بر روی یک پایه (بندرت 2 پایه) می باشند. پوشش گل آنها در صورت موجود بودن مرکب از قطعاتی از2 ردیف 3 تایی میباشند.

تعداد پرچم در آنها متفاوت است بطوریکه گل ها ممکن است دارای یک و یا تعداد زیادی پرچم باشند. مادگی آنها در گلهای ماده غالباً از یک برچه ولی در گلهای نر - ماده معمولاً از 2 یا 3 برچه محتوی تخمک های فراوان تشکیل می یابد. میوه آنها بجز موارد معدود به صورت سته مرکب و هر یک از سته ها محتوی دانه آلبومن دار فراوان واقع در یک قسمت گوشتدار است.

جنس های مهم این تیره عبارتند از :

Acorus (دارای 2 گونه)
Monstera( گونه20)
Philodendron (متجاز از 100 گونه)
Arum (متجاوز از 15 گونه)
Colocasia ( گونه10)



نام فارسی: شیپوری
نام علمی: zantedesschia
خانواده: شیپوری ها Araceae


جنس گل شیپوری:
گیاهی است پایا با پیاز بیضوی به اندازه تقریبی یک دانه فندق که خارج آن قهوه ای و داخل آن سفید است.این گیاه در اروپای مرکزی یافت میشود.برگهای خشک شده و گاهی تازه وپیاز خشک آن بعنوان خلط اور برای از بین بردن ترشحات مخاط دستگاه تنفسی مصرف میشود. خود گیاه سمی است،گاهی گیاه جوان له شده را برای قسمتهای دردناک در بیماری روماتیسم بکار میرود.این گیاه به عنوان کشنده انواع کرمهای مصرف میشود.خصوصا اگر 100گرم از آن را جوشانده وبا یگ استکان سرکه مخلوط کنیم وآن را هنگام خواب میل نماییم

کاربرد انواع گونه های تیره ی شیپوری:

ایشاردیا امریکانا که اسپات سفید دارد به عنوان زینت در آپارتمانها نگهداری می‌شود و همیت گیاه را گل فروشها به غلط به نام آروم ، گل شیپوری ، گل بومی و یا گل عروس می‌نامند.
غده‌های ضخیم برخی از گل شیپوریها سرشار از مواد نشاسته‌ای است و در عوض میوه آنها به شدت سمی است. از برگ و ریزوم گونه‌ای به نام آکوروس کالاموس روغن می‌گیرند که مصارف صنعتی دارد.



اهمیت اقتصادی :


گیاهان تیره گل شیپوری (Araceae) به هیچ وجه گیاهان دارویی نیستند. برخی از آنها مانند کوکوکازیا غده خوراکی دارند و از دانه مونسترا دلی سیوزا که در ایران در گلدان کاشته می‌شود، در مکزیک عطر می‌گیرند. آنتوریوم به علت داشتن اسپات قرمز رنگ و با دوام چرمی از گلهای گران قیمت و زیستی است.


از انواع گل شيپوري گونه فوق z.AETHIOPICA براي نگهداري در اطاق مناسب است از آنجا كه برگها تا ميزان قابل توجهي رشد كرده و بزرگ مي شوند نياز گياه به آب بواسطه بالا بودن درصد تبخير بالاست . آب داده شده بايد حتي الامكان فاقد مواد آهكي باشد باين سبب آب باران براي آن مفيد است . خاك لازم است غني و مملو از مواد آلي باسد .

پس از سپري كردن يك دوره استراحت در ماههاي خرداد و تير گل شيپوري را مي توان از طريق گياهچه هاي كوچكي كه بوجود مياورد تكثير نمود . در تابستان گلدان را بيرون از اتاق گذاشته با سپري شدن دوره استراحت به آن مجددا آب و كود بدهيد . با آغازفصل سرما آنرا بداخل آورده تحت 10-8 درجه سانتيگراد نگهداري كنيد اگر حرارت محيط بالاتر از 12 درجه سانتيگراد باشد بهنر است پيوسته روي گياه آب بپاشيد تا از خشك شدن غنچه ها جلوگيري كرده باشيد . گلها درزمستان يا بهار پديدار ميشوند



اختصاصات دستگاه رویشی :

گیاه این تیره که بیشتر در نقاط مرطوب و مردابی می‌رویند. گیاهانی پایا و دارای ریزوم غده‌ای مانند آر وم و واجد انشعابات همپا هستند. بعضی از گیاهان این تیره دارای ساقه گوشتی غده مانند هستند و برخی از آنها دارای ساقه چوبی ولی خزنده و یا بالا رونده هستند که تقریبا حالت چسب دارند و ساقه آنها نیز دارای ریشه‌های هوایی آویخته متعدد است.



اختصاصات دستگاه زایشی :


گل آذین همیشه شامل میله (اسپادیس) غیر منشعب و حامل گلهای بدون دمگل است. گل ها تقریبا همیشه کوچک و بدون دم گل هستند و بطور عادی به سختی دیده می‌شوند. ولی در عوض چم چمه یا میله دان اکثرا بسیار بزرگ و به شکل صفحه‌ای برگ‌مانند یا گوشتی ضخیم و معمولا دارای رنگهای شفاف و درخشان است.



کاربرد انواع گونه های تیره ی شیپوری و خواص آن:


ایشاردیا امریکانا که اسپات سفید دارد به عنوان زینت در آپارتمانها نگهداری می‌شود و همیت گیاه را گل فروشها به غلط به نام آروم ، گل شیپوری ، گل بومی و یا گل عروس می‌نامند.
غده‌های ضخیم برخی از گل شیپوریها سرشار از مواد نشاسته‌ای است و در عوض میوه آنها به شدت سمی است. از برگ و ریزوم گونه‌ای به نام آکوروس کالاموس روغن می‌گیرند که مصارف صنعتی دارد.

در تقویم الابران بهترین داروی صفرابر و دوست معده مصرف شده واگر آن را با شقایق بجوشانیم علاج قطعی تنگی نفس و سل استخوانی است.گل شیپوری نباید بصورت خام مصرف شود.برای تقویت بینایی جوشیده آن با آب غوره مصرف شود بسیار مفید است.
اسانس ریزوم گل شیپوری بعنوان ضدنفخ و مقوی معده استفاده می شود.​
 

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
تیره گزنه Urticaeae



مقدمه

تیره گزنه به راسته گزنه تعلق دارد. گیاهان این راسته علفی یا درختانی با برگهای منفرد یا متقابل و گوشوارک‌دار با گل آذینهای گرزن و گلهای نرماده یا تک جنس هستند. راسته گزنه دارای 4 تیره است که بیشتر به چهار طایفه از یک تیره شباهت دارند. اختصاصات و صفات کلی و مشترک این 4 تیره در وجود شیرابه یا لاتکس در اندامها ، وضع خاص میله پرچمها ، تعداد برچه‌ها و بالاخره شکل تخمک و نوع میوه است.
مشخصات تیره گزنه Urticaeae

گیاهان این تیره عموما علفی ، بندرت به صورت درختچه و درختی هستند. برگهای آنها گوشوارک دار با رگبرگهای پری شکل منفرد یا متقابل هستند. معمولا گلها تک جنس و دارای 5 کاسبرگ و 4 پرچم متقابل با کاسبرگها هستند. در تیره گزنه گل آذین به شکل گرزنهای مجتمعی است که از مجموع آنها سنبل گرزنهای متراکم بوجود می‌آید. مادگی شامل یک برچه با یک تخمک مستقیم و ایستاده است. میوه تقریبا همیشه به صورت یک فندقه است.

از اختصاصات تشریحی گیاهان این تیره یکی وجود سیستولیت در یاخته‌های بشره و دیگری داشتن یک حلقه فیبر کم و بیش چوبی شده در منطقه دایره محیطیه است. داشتن کرکهای گزنده در سطح برگ یا ساقه نیز یکی دیگر از صفات مهم برخی از جنسهای این تیره است. تقریبا فقدان لوله‌های شیرابه‌ای در تمام گونه‌ها یکی دیگر از صفات منفی این تیره است.تیره گزنه دارای 40 جنس و در حدود 500 گونه است که اکثر آنها در آمریکا ، هند ، مالزی و نواحی حاره‌ای می‌رویند. در آفریقا و اروپا گونه‌های این تیره بسیار نادر است.

تیره گزنه در ایران


جنس اورتیکا یا گزنه

در گروه گزنده این تیره سطح برگ و ساقه آنها از کرکهای گزنده پوشیده شده است و در ایران سه گونه دارد. یکی اورتیکا دیوئیکا یا گزنه دوپایه که بیشتر در نقاط مرطوب می‌روید و دارای برگهای ساده و دندانه‌دار است. دیگری اورتیکا کانابینا که دارای برگهایی با پهنک تقسیم شده است. از انواع دیگر گزنه یکی اورتیکا پیلولی فرا است که گل آذین متراکم ، کروی و کلافه مانند آن در دو طرف ساقه قرار دارد.

جنس پاریه تاریا


این جنس دارای پنج گونه غیر گزنده است. یکی از آن دو ، پاریه تاریا ژودایکا است که مخصوص ارتفاعات و شکاف دیواره‌های سنگی کوههاست و دیگری پاریه تاریا افی سینالیس که مخصوص کف جنگلهای مناطق مرطوب شمالی است.


جنس فورس کاه له آ


این جنس در ایران فقط یک گونه دارد. گلهای آن تک جنس هستند و در پوششی از گریبان کرکدار که شامل 4 تا 6 اندام برگی است به تعداد زیاد قرار دارند. گلهای نر دارای یک پرچم و معمولا در اطراف گریبان قرار دارند. همچنین یک گلپوش برگی شکل دارند که در قسمت پایین لوله مانند است و در بالا تقریبا شامل یک لبه است. گلهای ماده برخلاف گلهای نر در وسط گریبان دو برگی قرار دارند. برگها متناوب و د رطرفین دارای دو گوشوارک آزاد هستند. گونه منحصر به فرد این جنس فورس کاه له آ تناسیسیا است و در سواحل خلیج فارس می‌روید.

طایفه های تیره گزنه

* طایفه اورره: دارای کرکهای گزنده و یک جنس به نام اورتیکا است.

*طایفه بوهه مریه: فاقد کرکهای گزنده ، در گل ماده گلپوش تقریبا بهم پیوسته و فیبر منطقه پوستی نمو و قطری فوق‌العاده دارد.

* طایفه پاریه تاریه: فاقد کرکهای گزنده ، در گلهای ماده گلپوش مجزا ، گلهای نر و ماده در کنار برگهای گرزنهای کروی شکل را تشکیل می‌دهند.​
 

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
تیره آلاله


مقدمه

تیره آلاله (Rununculaceae) شامل 32 جنس و تقریبا 1200 گونه است که 250 گونه آن فقط به جنس آلاله و 170 گونه به جنس کله‌ماتیس تعلق دارند. تیره آلاله در واقع یکی از تیره‌های بزرگ نهاندانگان است و گیاهان آن بیشتر در نواحی معتدل و سرد و یا در نقاط کوهستانی نیمکره شمالی می‌رویند. تعدادی از گونه‌های این تیره در آسیا ، آسیا- اروپا ، اروپا و آمریکا انتشار دارند. همه آنها کم و بیش گونه‌های مجاور و نزدیک هم هستند و اصالت ساختار گل در گونه‌های قاره‌های ذکر شده حاکی از پیوند و خویشاوندی آنهاست. در ایران نیز تیره آلاله گونه‌های متعددی دارد. (15 جنس و بیش از 127 گونه)

اختصاصات عمومی

اختصاصات دستگاه رویشی

آلاله‌ها بطور کلی گیاهانی علفی ،‌ بندرت درختچه‌ای ، بالا رونده و دارای دمبرگهای پیچنده و پیچکی هستند مانند کله‌ماتیس. این گیاهان غالبا مانند تک‌لپه‌ایها به علت دارا بودن اندامهای زیرزمینی متورم ، نظیر سوخ ، غده ، ریزوم و ریشه‌های متورم ، پایا و چندساله‌اند. برگها ، جز در کله‌ماتیس‌ها که برگهای متقابل دارند ، معمولا منفرد و متناوب بوده و غالبا دارای نیام رشد یافته و پهنکهایی به اشکال متفاوت‌اند.

اختصاصات دستگاه زایشی

گلها گاهی منفرد یا انتهایی هستند ویا به صورت گل آذینهای مختلف ، مانند گرزن (خربق) ، خوشه (آکونیتوم) و خوشه گرزن با شاخه های بسیار (تالیکتروم) مجتمع‌اند. تیره آلاله در حالت کلی بی‌گلبرگ است، از این‌رو چگونگی پیدایش جام و تغییرشکل پرچمها به صورت گلبرگ در آنها اهمیت فراوان دارد.


اختصاصات طایفه‌های مختلف

طایفه کله ماتیده

این طایفه شامل دو جنس آتراژن و کله‌ماتیس است. جنس کله‌ماتیس در جهان بیش از 170 گونه دارد. در ایران نیز چند گونه از آن در دامنه‌های البرز و بخش شمالی ایران می‌رویند. کله‌ماتیس‌ها درختچه‌هایی بالارونده‌اند و با پیچش دمبرگها به صورت پیچک به تکیه‌گاه خود می‌چسبند. آرایش برگهای کله‌ماتیس ، برخلاف همه آلالگان ، متقابل و پهنک آن مرکب شانه‌ای است. گلها معمولا مجتمع و به صورت خوشه گرزن‌هایی در محل پیوستگی دمبرگ به ساقه ظاهر می‌شوند و گاهی نیز تک‌جنس و دوپایه‌اند.


طایفه آنمونه


این طایفه شامل گونه‌های علفی است و غالبا به علت داشتن ریزوم پایا هستند. برگها در گیاهان این طایفه یا مانند آنمون‌ها عمیقا پنجه‌ای هستند و یا نظیر تالیکتروم مرکب شانه‌ای و چند بار تقسیم شده‌اند. اساس ساختار گل ، با وجود شباهت به کله‌ماتیس‌ها ، به نحوی است که غالبا قطعات آن نظیر جنس آنمون نظم سه پر دارند و در زیر هر گل گریبانی از برگ وجود دارد که ممکن است فاصله آن از گل زیاد و یا چون کاسبرگ واقعی کاملا در زیر گل قرار داشته باشد. جنسهای اصلی این طایفه عبارت‌اند از آنمون و تالیکتروم.

طایفه آلاله

گل در این طایفه نسبت به دو طایفه قبلی کاملا متفاوت است، زیرا اولا پنج پر است و ثانیا گلپوش مضاعف دارد و جام رنگین آنها به رنگهای زرد ، سرخ یا سفید کاملا از کاسبرگ سبزرنگ متمایز است. نافه شامل پرچمهای فراوانی است که به صورت مارپیچهای متعدد روی نهنج قرار دارند. مادگی نیز متشکل از برچه‌های آزاد و فراوانی است که روی نهنجی برجسته و رشد یافته قرار دارند.

هر برچه به هنگام رسیدن فندقه‌ای را تشکیل می‌دهد. گلبرگها در بخش پایین خود دارای یکچاله نوشجایی واقعی هستند. تعداد قطعات گل و بویژه گلبرگها در این گروه کاملا مشخص نیست و ممکن است بیش از 5 قطعه باشند، ولی همیشه کمتر از تعداد پرچمهای واقع بر یک مارپیچ‌اند.

طایفه خربق

در واقع از مهمترین تقسیمات این تیره است، شامل جنسهای اصلی نظیر: کالتا ، ایزوپیروم ، سیاه دانه ، خربق (هله‌بوروس) ، کوپتیس ، ترولیوس ، دلفینیوم ، کونسولیدا ، آکونیتوم است. همه این جنسها گیاهانی علفی یکساله یا پایا هستند.

طایفه گل صدتومانی

این طایفه ، که شامل جنسهای پئونیا و هیدراستیس است، با طایفه خربق گروه طبیعی مشخصی را تشکیل می‌دهند که مادگی آنها شامل برچه‌های کم با تخمکهای فراوان‌اند.

کاربرد گیاهان تیره آلاله

بسیاری از گیاهان این تیره ، مانند کله‌ماتیس ، آنمون ، آدونیس ، آکونیتوم ، تاج‌الملوک ، زبان در قفا و پئونیا به عنوان گلهای زینتی در باغچه‌ها کاشته می‌شوند و گونه‌ها و واریته‌های زیادی از آنها به صورت پرورش یافته وجود دارند. در این تیره هیچ گونه‌ای دارای مصرف خوراکی یا صنعتی نیست و تقریبا همگی به علت دارا بودن گلوکوزیدها و آلکالوئیدها کم و بیش سعی هستند. از سایر مواد محتوی در آنها اطلاعات کافی دردست نیست.

بعضی از گونه‌ها از نظر پزشکی اهمیت فراوان دارند. مثلا آکونیتوم دارای آکونیتین و هیدراستیس حاوی بربرین و هیدراستین است. البته سایر گونه‌ها نیز الکالوئیدهای گوناگونی دارند که برخی از آنها در پزشکی و همچنین در ساختن حشره‌کشها مورد استفاده قرار می‌گیرند. بعضی از آلالگان مانند کله‌ماتیس ، فیکاریا ، هله‌بوروس (خربق) و پئونیا از گذشته‌های دور در طب سنتی و عطاری شناخته شده‌اند.​
 

anahidesayex

عضو جدید
سلام دوستان گرامی. خیلی تشکر میکنم بابت تایپیک عالی شما عزیزان. اما چه بهتر بود که رفرنس مطالب تایپیک رو هم ذکر میکردید که از کجا مطالبش رو ذکر کردید! تا اونجاییکه من در خاطرم هست دقیقا همین مطالب توی انجمن فرهیختگان ایران به همین ترتیب وجود داشت که متاسفانه فیلتر شد!! اما ذکر منابع بسیار مهم هستش.
 

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
سلام دوستان گرامی. خیلی تشکر میکنم بابت تایپیک عالی شما عزیزان. اما چه بهتر بود که رفرنس مطالب تایپیک رو هم ذکر میکردید که از کجا مطالبش رو ذکر کردید! تا اونجاییکه من در خاطرم هست دقیقا همین مطالب توی انجمن فرهیختگان ایران به همین ترتیب وجود داشت که متاسفانه فیلتر شد!! اما ذکر منابع بسیار مهم هستش.
mamnonam az eydaton
montaha behtar nabod agar pishnahadi darid dar tapike pishnahadat onvan mikardid.. ta tapik haye elmi ma espm nemikhord..
shoma dar chnd ja motasefane raayat nakardi
lotfan raayat konid golam.
mamnonam:gol:
 

reza rohi

عضو جدید
ترکیبات مهم:
تا کنون بیش از 420 ماده ی مختلف از شاهدانه جداسازی و شناسایی شده است که مهمترین آن ها کانابینوئید ها هستند و مهمترین این دسته ترکیبات هم THC و ترکیبات مشابه است (در رزین) که از بین آن ها فقط THC اثرات روانگردان دارد. در دانه شاهدانه آلکالوئید ها، استروئید ها، ترکیبات فرار و آمید ها گزارش شده است. میزان THC در بخش های مختلف گیاه متفاوت است. بیشترین مقدار در گل و برگ و کمترین مقدار در ساقه، دانه ها و ریشه قرار دارد. البته تولید این مواد در گیاهانی که ما در اطرافمان می بینیم نسبتاً کم است و گونه هایی که مورد سوء استفاده قرار می گیرند از واریته های خاص هستند (indica).
. مصارف دارویی تایید شده:
ندارد
کشت آن در دنیا بیشتر به منظور استفاده از الیاف و روغن دانه ها انجام می شود ولی متسفانه مقداری نیز صرف تولید حشیش (ماری جوآنا) می شود. محصولاتی که از ان به دست می آید شامل حشیش هندی (گنجا)، بنگ (حشیش)، مار جوآنا، کیف، داگاو (اسامی در کشور های مختلف) و چرس است. همان طور که می دانید مارادونا فوتبالیست مشهور هم تا مدت ها به ماری جوانا (حشیش) معتاد بود و بارها تا مرز مرگ هم پیش رفت.


. مصارف دارویی تایید نشده:
اولین بار گیاه در فارماکوپه چین در حدود 3000 سال قبل به ثبت رسید و برای بری بری، یبوست، مشکلات زنان، نقرس، مالاریا و روماتیسممی رفته است. در قرون وسطی اغلب به شکل موضعی مصرف می شده تا قرن 19 که شاهدانه هندی به عنوان یک ماده یوفوریک (نشاط آور) معرفی شد و برای درمان بی خوابی، درد های عصبی، روماتیسم دردناک و مشکلات گوارشی همراه درد، صرع، برونشیت حاد، سیاه سرفه و آسم به کار می رفت. THC حاصل از این گیاه علاوه بر اثر سمی اثرات رفع تهوع، کاهش فشار داخل چشم و ضد دردی نیز دارد. برای کل گیاه هم اثرات ضد التهابی، بی اشتهایی عصبی مرتبط با ایدز و تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی (در این موارد مورد تایید FDA است و با نام تجاری ® Marinol در دزهای 2 و نیم، 5 و 10 میلی گرم شناخته می شود) ذکر شده است. این دارو را دانه های آن را برخی سرد و خشک و برخی گرم و خشک دانسته اند. حاوی پروتئین، رزین، لیپید ها و مواد مغذی دیگر است. گفته شده تونیک، اشتها آور، قابض، مدر و مسکن است و همچنین خاصیت ضد انگل دارد.

عنصر اثرگذار[ویرایش]
عنصرِ اصلی و فعالِ گیاهِ شاه‌دانه THC است. حشیش و ماری‌جوانا هر دو حاوی THC هستند. بخش مواد و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC) عنوان می‌کند که ماری‌جوانا غالباً حاوی چیزی حدود %5 THC است. صمغ حاوی حدود 20% THCاست و روغن حشیش می‌تواند تا بیش از ۶۰% حاوی THC باشد. [SUP][۴][/SUP] مرکز ملی پیش‌گیری و اطلاعات در رابطه با کانابیس در استرالیا (NCPIC) عنوان می‌کند که گل‌های گیاه مادهٔ شاه‌دانه حاوی بالاترین میزان تجمع THC است، بعد از آن برگ‌ها بیشترین میزان THC را دارند و بعد از آن دانه‌ها و ساقه میزان بسیار کمتری THC دارند.[SUP][۵][/SUP] UNODC عنوان می‌کند که برگ‌ها می‌توانند تا ۱۰ برابر کمتر از گل‌ها حاوی THC باشند و ساقه و بذرها تا ۱۰۰ برابر کمتر. [SUP][۴][/SUP]
مکانیسم اثر THC[ویرایش]
THC به گیرنده‌های موجود در مناطقِ مختلفِ مغز، از جمله هیپوکامپ، مخچه، هستهٔ دمی و نئوکرتکس متصل می‌شود. [SUP][۶][/SUP]یکی از اثراتِ THC آزادسازیِ دوپامین است. چن و همکارانش (۱۹۹۰) دریافتند تزریقِ THC به موش‌های صحرایی ، منجر به آزادشدنِ دوپامین در بخش‌های هستهٔ دمی و قشرِ پیشانی _ میانیِ آنها می‌گردد. [SUP][۶][/SUP]

نیاز اکولوژیکی
آب و هوا
شاهدانه در مقابل سرما حساس بوده و در دوره رشد آن نباید سرما و یخبندان وجود داشته باشد زیرا این دو عامل مخصوص یخبندان گیاه جوان شاهدانه را از بین می برد. مقدار حرارت مورد نیاز شاهدانه در صورتیکه جهت تولید الیاف باشد کمتر از مواردی است که برای تولید بذر کشت می گردد. شاهدانه گیاهی است روز کوتاه و نسبت به نور بسیار حساس می باشد.
خاک
زمینی که در آن شاهدانه کاشته می شود باید از نظر مواد غذایی کاملاًغنی و حاصلخیز و دارای عمق کافی بوده و تهویه در آن بخوبی انجام شود. چون ریشه شاهدانه نسبتاً ضعیف و حساس می باشد باید مواد غذایی و رطوبت کافی در اطراف آن موجود بوده و ضمناً زمین هم باتلاقی نباشد و همچین ذرات خاک کاملاً یکنواخت و PH آن حدود 7 باشد. بهترین PH برای شاهدانه بین 5/6 تا 4/7 است.خاکهای شور و خاکهای سرد و خیلی سنگین و یا خیلی سبک برای کاشت این گیاه مناسب نیستند. خاکهای رسی لمونی و یا لمونی که غنی و حاصلخیز می باشند و خاکهای لمونی که از رسوب رودخانه ها تشکیل شده اند و یا خاکهای رسی شنی برای رشد و نمو این گیاه بسیار مناسب می باشد.
کود
در صورتیکه برای تقویت و اصلاح زمین از کودهای دامی استفاده شود می توان در هر هکتار 20 تا 40 تن همراه با شخم پائیزه به زمین اضافه نمود در طول دوره رشد شاهدانه به فسفر زیادی نیاز دارد و هر گاه در تناوب بعد از یونجه قرار گرفته باشد مقدار کودهای مورد نیاز آن بقرار زیر است ازت 60 تا 100 کیلوگرم در هکتار فسفر 40 تا 60 کیلوگرم در هکتار ، پتاس 75 تا 120 کیلوگرم در هکتار آهک 30 کیلوگرم در هکتار. برای آنکه شاهدانه کود ازته را کاملاً جذب و استفاده کند بهتر است این کود در دو نوبت به زمین داده شود. همچنین از مصرف زیاد ازت برای این گیاه باید خودداری گردد زیرا زیادی ازت کیفیت الیاف را پائین می آورد. در صورتیکه در تناوب شاهدانه بعد از گیاهان وجینی و یا غلات قرار گیرد مقدار کودهای شیمیائی مورد نیاز آن بدین شرح است ازت 150 تا 200 کیلوگرم در هکتار فسفر 100 تا 120 کیلوگرم در هکتار پتاس 100 تا 150 کیلوگرم در هکتار.
تناوب
شاهدانه مانند گیاهان وجینی بهتر است در اول تناوب قرار گیرد زیرا علاوه بربالا رفتن کیفیت و کمیت محصول بعد از شاهدانه زمین کاملاً تمیز است وگیاه بعد که در تناوب قرار می گیرد محصول خوبی تولید خواهد نمود. بهتر است بعد از شاهدانه گندم کاشته شود همچنین می توان دو سال بطور متوالی در یک زمین شاهدانه کاشت. آماده سازی زمین : برای کاشت شاهدانه باید زمین را در پائیز به عمق 25 سانتی متر شخم زد و همراه با شخم کود دامی نیز به زمین اضافه شود. در طول زمستان کلوخ هائی که در اثر شخم پائیزه ایجاد شده اند در اثر ریزش باران و یا سرما و یخبندان خرد و متلاشی شده و پس از خاتمه زمستان و در فصل بهار زمانی که درجه حرارت برای کشت بذر مناسب باشد بایستی عملیات تکمیلی تهیه زمین به موقع شروع گردد. در بهار زمین را باید دیسک کافی زد تا کلوخ های باقیمانده خرد و نرم شوند و در صورتیکه ریشه و بقایای محصول سال قبل و یا علفهای هرز در زمین باقیمانده باشند توسط هرس از زمین خارج شوند هر گاه سطح خاک زیاد بالا آمده باشد. می توان از غلتک استفاده نمود تا با فشار آن خاک به اندازه کافی نشست کرده برای کاشت بذر آماده شود.
کاشت
شاهدانه گیاهی است بهاره برای همین در مناطق مختلف از حدود اوایل تا اواسط بهار در صورت مساعد بودن شرایط جوی و دما بذر پاشی انجام می گیرد. تا با در نظر گرفتن طول دوره رشد نبات ، گل دهی آن بموقع انجام و محصول نیز در شرایط مساعد رسیده و برداشت گردد بهترین زمان کاشت با در نظر گرفتن واریته و شرایط جوی از اوایل تا اواخر اردیبهشت ماه است هنگام تولید جوانه هر گاه درجه حرارت کاهش یافته و یک درجه سانتی گراد برسد جوانه زدن آن متوقف می گردد. مقدار بذر مورد نیاز بستگی به واریته و نمو استفاده از گیاه دارد در صورتیکه منظور از کاشت شاهدانه تولید دانه باشد حدود 50 تا 70 کیلوگرم در هکتار بذر لازم است ولی اگر برای تولید الیاف کشت گردد حدود 80 تا 100 کیلوگرم بذر مورد نیاز است بنابر این برای تولید الیاف باید بذر بیشتری کشت نمود تا به علت متراکم شدن بوته ها ساقه ها منشعب نشده و الیاف بیشتر و با کیفیت بهتری تولید گردد. عمق لازم برای بذر حدود 2 تا 3 سانتی متر است ولی در هر حال این عمق بستگی به جنس زمین دارد. در صورتیکه کشت بوسیله بذرافشان روی خطوط انجام شود فواصل بوته ها در مورد انواعی که برای تولید دانه کاشته می شوند 15 تا 17 و فواصل خطوط 60 سانتی متر و در مورد انواعی که برای تولید الیاف کاشته می شوند فواصل گیاهان در روی خطوط 20 سانتی متر و فواصل خطوط از هم 80 سانتیمتر باید در نظر گرفته شود و بطورکلی بایستی در هر متر مربع تعداد 160 تا 180 گیاه وجود داشته باشد.
داشت
پس از آنکه عملیات کاشت بذر به پایان رسید در صورتیکه شرایط مساعد باشد حدود 6 تا 10 روز بعد از جوانه تولید شده و بسرعت به رشد خود ادامه خواهد داد لیکن در ابتدای دوره زندگی لازم است یک یا دو مرتبه نسبت به وجین علفهای هرز موجود در زمین اقدام شود در مناطقی که بارندگی کافی وجود ندارد به علت آنکه در دوره زندگی هر هکتار زراعت شاهدانه به حدود 4500 متر مکعب آب نیاز دارد و لذا لازم است در این مدت 6 تا 8 بار آبیاری گردد ولی در مناطق با بارندگی مناسب مثل گیلان و مازندران کاشت آن به صورت دیم امکان پذیر است. مهمترین زمان نیاز به آب در مرحله تولید جوانه و گل می باشد که اگر در این دو مرحله آبیاری کافی نشود یا گیاه مدتی در معرض خشکی قرار گیرد لطمه زیادی به آن وارد می شود بنابراین در این مرحله از رشد باید مزرعه را به اندازه کافی آبیاری کرد.
برداشت
زمان برداشت شاهدانه بستگی به آب و هوا و واریته دارد چون پایه های نر حدود سه هفته زودتر از پایه های ماده میرسند به همین نسبت برداشت آنها زودتر انجام می شود بطورکلی هنگامی که پایه های نر ، گل و در پایه های ماده میوه تشکیل شد می توان برداشت را شروع کرد در زارعتهای کوچک پایه های نر و ماده را جدا از هم برداشت کرده و از پایه های ماده دانه را بدست می آورند در مزارع کوچک برداشت با داس یا چاقو انجام می شود در این حالت بوته ها را معمولاً حدود 3 تا 5 سانتی متر بالاتر از سطح زمین قطع و جهت خشک شدن روی زمین پخش می نمایند. در برداشت با دست خطر شکسته شدن ساقه ها کم ، لیکن مدت زمان برداشت طولانی می باشد. در مزارع بزرگ و در زارعتهای مکانیزه برای برداشت از ماشینهای مخصوص استفاده می کنند این ماشینها قادرند ساقه ها را قطع و در دسته بندیهائیکه هر کدام شامل 15 تا 20 ساقه می باشد، آماده می کنند بسته ها 3 تا 4 روز در مزرعه باقی می ماننند تا خشک شوند سپس آنها را به انبار و یا کارخانه جهت جدا کردن دانه و الیاف انتقال میدهند و یا آنها را به وسیله کمباین های مخصوص جدا می کنند ساقه های شاهدانه که روی زمین باقی می مانند. دراثر فعالیت باکتریها و ریزش باران و شبنم بتدریج پوسیده که مدت زمان لازم برای پوسیدن آنها بستگی به آب و هوا دارد و این عمل معمولاً در مدت یک تا سه هفته انجام می شود در مناطق گرم و مرطوب پوسیدن ساقه ها بهتر و زودتر انجام می شود برای آنکه اثر شبنم روی ساقه ها بهتر و یکنواخت باشد و عمل پوسیدن نیز بطور یکسان انجام شود ساقه ها را به قطر کم در سطح مزرعه پراکنده می نمایند. هر گاه عمل پوشانیدن ساقه بیش از اندازه انجام گیرد کیفیت الیاف کاهش می یابد. بطورکلی در صورتیکه شاهدانه برای تولید الیاف کاشته شود بوته های نر و ماده با هم برداشت می گردند لیکن اگر منظور تولید الیاف و دانه باشد ابتدا با دست بوته های نر و پس از سه هفته بوته های ماده برداشت می شوند.
عملکرد
مقدار محصول شاهدانه از هر هکتار تحت تاثیر عوامل مختلف متفاوت حدود 2 تا 5 تن و حداکثر 7 تن ساقه خشک می باشد که تقریباً 500 تا 1500 کیلوگرم الیاف تولید می نمایند.هر گاه منظور تولید دانه باشد از هر هکتار بطور متوسط 300 تا 400 و حداکثر 1000 کیلوگرم دانه برداشت می شود. همچنین از هر هکتار می توان حدود 5 تن خمیر کاغذ تولید نمود.



این تنها دانه ای هست که واقعا میشه اسمشو گذاشت شاه ;)
 

Similar threads

بالا