انرژی های تجدید پذیر [ انرژی زیست توده ]

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
  • زیست توده چیست؟
  • تاریخچه زیست توده در ایران و جهان
  • تقسیم بندی انواع منابع زیست توده
  • ضرورت و مزایای استفاده از انرژی زیست توده در کشور
  • کاربردهای انرژی زیست توده
  • فناوری و سیستمهای استحصال انرژی از زیست توده
  • قیمت جهانی برق تولیدی از منابع زیست توده
  • پتانسیل انرژی زیست توده در ایران
  • پروژه های انجام شده و در دست انجام
  • آمار جهانی انرژی زیست توده
منبع : سازمان انرژی های نو

 
آخرین ویرایش:

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
زیست توده چیست؟ + تاریخچه زیست توده در جهان

زیست توده چیست؟ + تاریخچه زیست توده در جهان

فناپذیری سوخت های فسیلی، تنوع‌بخشی به منابع انرژی، توسعه پایدار ایجاد امنیت انرژی، مشکلات زیست محیطی ناشی از مصارف انرژی فسیلی از یک طرف و تجدید‌پذیر بودن منابع انرژی های نو نظیر خورشید، باد، زیست توده و ... از طرف دیگر باعث توجه جدی جهانیان به توسعه و گسترش استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر و افزایش سهم این منابع در سبد انرژی جهانی شده است. امروزه ما شاهد افزایش چشمگیر فعالیت ها و بودجه دولت ها و شرکت‌ها در امر تحقیق، توسعه و عرضه سیستم های انرژی های تجدیدپذیر هستیم و این فعالیت ها همراه با صرف بودجه‌های کلان در این زمینه در نهایت موجب کاهش قیمت تمام شده انرژی های تجدید‌پذیر و رقابت‌پذیری این تکنولوژی با سیستم های انرژی سنتی موجود می‌گردد.

زیست توده یکی از منابع عمده در میان انواع منابع انرژیهای نو، می‌باشد. تعاریف متعدد و گوناگونی از این منابع شده است .تعریف اتحادیه اروپا از زیست توده که در راهنمای2001/77/EC به تاریخ 27سپتامبر 2001 میلادی عنوان شده، عبارت است از: "زیست توده عبارت است از اجزا قابل تجزیه زیستی از محصولات، پسماندها و زائدات کشاورزی (شامل مواد گیاهی و دامی)، جنگلها و صنایع وابسته و همچنین زائدات صنعتی و شهری قابل تجزیه". بر اساس تعریف علمی ارائه شده برای زیست توده در این آیین نامه، زیست توده به سوختهائی اطلاق می‌گردد که از جرم توده فیتوپلانکتونها و جرم توده زئوپلانکتونها ساخته می‌شوند.

امروزه مشخص شده است که سوخت های زیستی به دست آمده از پسماندهای جنگل ها و محصول های کشاورزی جهان می تواند سالانه به اندازه ۷۰ میلیارد تن نفت خام انرژی در دسترس بشر قرار دهد که این میزان ۱۰ برابر مصرف سالانه انرژی در جهان است.همچنین می توان از این سوخت ها بیشتر در تولید گرما بهره برد زیرا می توانند باعث صرفه جویی اقتصادی چشمگیری شوند.







چرخه زیست توده در طبیعت:
بخشی از تشعشع خورشید که به اتمسفر زمین می رسد، بواسطه فرآیند فتوسنتز در گیاهان جذب و ذخیره می‌شود. ماکزیمم راندمان تبدیل انرژی خورشیدی در این فرآیند بین 5 تا 6 درصد است. گیاهان بعنوان منابع ذخیره کربن هستند و CO2 را از هوا جذب کرده و بصورت کربن ذخیره می نمایند. وقتی گیاهی توسط جانوری خورده می شود، بخشی از کربن موجود در گیاه خورده شده به انرژی تبدیل می شود و بخشی دیگر در بافت های زنده ذخیره می گردد. بخش سوم نیز با فضولات حیوانی دفع می گردد. در صورتی که چوب یا گیاهان سوزانده شوند، علاوه بر انرژی، بخش اعظمی از کربن ذخیره شده بصورت CO2 آزاد می شود و بخشی نیز در خاکستر باقی می ماند.








تاریخچه زیست توده در جهان :


  • [*=right]کشف و مهار آتش و استفاده از حرارت حاصل از سوزاندن چوب و خار و خاشاک
    [*=right]خروج گاز و اشتعال ناقص آن ناشی از دفن زباله در طبقات زیرین زمین توسط پیلی­نی روسی
    [*=right]اعلام وان هلمونت در سال 1630 در خصوص شناسائی و اشتعال گاز دفنگاه
    [*=right]کشف ماهیت گاز مرداب (متان- بیوگاز) در سال 1667 دانشمندی به نام شرلی
    [*=right]شناسائی گاز متان به عنوان ترکیب اصلی بیوگاز از مواد تخمیر شده توسط ولتا و در سال 1776
    [*=right]شروع تحقیقات عمده در زمینة تخمیر بیهوازی و کاربرد آن به وسیله شخصی به نام دیوی در سال 1808
    [*=right]در سال 1884 فردی به نام گاین طرحی را به اجراء در آورد که به وسیله بیوگاز حاصل از انرژی زیست­توده روشنائی خیابانهای شهر پاریس را تأمین نمود.



نخستین نیروگاه بایومس در کشور بنگلادش​


تاریخچه زیست توده در ایران :


  • [*=right]محمدبن حسین عاملی معروف به شیخ بهائی (1031-935 هجری قمری) جزء نخستین کسانی بوده که از بیوگاز حاصل از زیست توده (فاضلاب حمام) استفاده کرده و آن را به عنوان سوخت یک حمام در اصفهان به کار برده است.
    [*=right]اولین هاضم تولید گاز متان در ایران در روستاهای نیاز آباد لرستان در سال 1354 ساخته شده است. این دستگاه به گنجایش 5 متر مکعب فضولات گاوی روستا را مورد استفاده قرار داده و بیوگاز مصرفی حمام مجاور را تأمین می نموده است.
    [*=right]از نظر استفاده های سنتی از این منبع ، مطابق سرشماری سال 1375 ، 10 درصد خانوارهای روستایی برای گرمایش منازل خود و 5 درصد خانوارهای روستایی برای پخت و پز عمدتا از چوب و فضولات دامی استفاده می کرده اند.
    [*=right]در سال 1359 دو واحد کوچک آزمایشی در دانشگاه بوعلی سینا همدان احداث گردید که با فضولات کشتارگاه و کودگاوی تغذیه می گردید.
    [*=right]دانشگاه صنعتی شریف نیز در سال 1361 یک واحد 3 متر مکب را به صورت آزمایشی مورد مطالعه قرار داد که با فضولات گاوی بارگیری می‌شد.
    [*=right]موسسه DLR آلمان نیز پتانسیل اقتصادی زیست توده برای تولید برق را تا سال 2050 بمیزان 3500 مگاوات محاسبه و ارائه نموده است.
    [*=right]در حال حاضر پروژه های متعددی در این خصوص توسط وزارت نیرو و بخش خصوصی در دست اجرا می باشد .





 
آخرین ویرایش:

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
تقسیم بندی انواع منابع زیست توده

تقسیم بندی انواع منابع زیست توده


پسماند های جامد : شامل مواد زائد جامدی هستند که از مراکز تجاری، اداری، خانگی و برخی صنایع حاصل میشود. این مواد یک منبع مناسب برای تولید انرژی می باشند. فرآیندهای تبدیل و تولید مواد و انرژی از زباله در دنیا توسعه یافته و پروژه های زیادی در زمینه تولید انرژی (برق – حرارت) از زباله در دنیا مورد بهره برداری قرار گرفته اند.


انواع دوریزها و پسماند های جامد:

  • مواد زائد شهری : به مواد ناشی از فعالیتهای که در محیط سکونت انسان تولید شده و بصورت جامد دور ریختنی تلقی میشود.
  • مواد زائد صنعتی : مواد ناشی از فعالیتهای صنعتی.
  • مواد زائد خطرناک : مواد زائدی که برای انسانها یا جانوران یا گیاهان خطر آفرین باشد.

دوریزهای خطرناک نیز معمولاً به گروههای زیر تقسیم می شوند :

  1. مواد رادیواکتیو
  2. ترکیبات شیمیایی
  3. مواد زاید بیولوژیکی
  4. مواد زاید قابل اشتعال
  5. مواد منفجره





دورریزهای جامد شهری را می توان به مواد ذیل طبقه بندی نمود :

جزءتوضیح
دورریزهای غذاییبقایای حیوانات و میوه یا سبزی (آشغالها) ناشی از حمل و نقل، آماده‎سازی، پختن و یا خوردن غذا، همچنین مواد غذایی فاسد که بویژه در هوای گرم سریعاً تجزیه می‎شند.
زباله
( به غیر از مواد غذایی )
مواد زاید جامد قابل احتراق و غیرقابل احتراق به استثنای مواد زاید یا سایر مواد فاسد شدنی. عموماً زباله قابل احتراق از موادی مانند کاغذ، مقوا، پلاستیک، پارچه، لاستیک، چرم، چوب، اثاث منزل و تزیینات باغ و گیاه تشکیل می‎شود. زباله غیرقابل احتراق عبارت است از اقلامی نظیر شیشه، بلور، قوطی‎های حلبی، قوطی‎های آلومینیومی، فلزات آهنی و غیرآهنی، چرک و کثافات و نخاله‎های ساختمانی
خاکسترها و بقایاموادی که از سوختن چوب، زغال سنگ، زغال و سایر مواد زاید قابل احتراق باقی می‎مانند. بقایای حاصل از نیروگاهها معمولاً در این گروه طبقه‎بندی نمی‎شوند. خاکسترها و بقایا به طور عادی شامل مواد ریز پودری شکل و مقادیر اندکی از موادی است که بطور ناقص سوخته‎اند.
مواد زاید حاصل از تخریب و نخالههای ساختمانیمواد زاید حاصل از ساختمانهای تخریب شده و سایر ساختمانها در ضمن مواد زاید حاصل از تخریب طبقه‎بندی می‎شوند. مواد زاید ساختمانی، قالب ریزی و تعمیر ساختمانهای مسکونی، تجاری و صنعتی و سازه‎های مشابه به عنوان نخاله‎های ساختمانی شناخته می‎شوند. این مواد شامل کثافات، سنگها، بتون، آجرها، پلاستر، چوب، تیرهای چوبی، لوله‎کشی، تأسیسات حرارتی و الکتریکی می‎شوند.
مواد زاید مخصوصمواد زایدی مانند مواد جاروب شده خیابانی، زباله‎های کنار جاده، بقایای حاصل از ویرانی، جانوران مرده و وسایل نقلیه اسقاط جزو مواد زاید مخصوص طبقه‎بندی می‎شوند.
مواد زاید حاصل از واحدهای تصفیهمواد زاید جامد و نیمه جامد حاصل از آب، فاضلاب و تاسیسات صنعتی تصفیه پساب در این گروه طبقه‎بندی می‎شوند.





فاضلابهای شهری:

سالانه میلیونها تن لجن در فرآیند تصفیه فاضلاب در تصفیه خانه های شهرها و صنایع مختلف تولید می گردد که دارای پتانسیل مناسبی برای تولید انرژی می باشد. در حالیکه دفع و دفن این لجن ها از معضلات اساسی تصفیه خانه ها بوده و هزینه های گزافی در این زمینه صرف میگردد. با بهره گیری از فناوریهای مناسب میتوان ضمن حل معضل این پسماندهای آلی به تولید انرژی پاک اقدام نمود.


زائدات کشاورزی و جنگلی:
چوب یا همان سوخت های چوبی اصطلاحی است، شامل انواع سوختهای حاصل از جنگل کاری، ضایعات حاصل از بهره برداری منابع جنگلی، ضایعات حاصل از صنایع تبدیلی چوب، صنایع چوب و کاغذ و تأسیسات پردازشی مجاور مناطق جنگلی که میتواند به عنوان یک ماده اولیه جهت احداث نیروگاه برای تأمین انرژی همان صنایع یا صنایع دیگر مورد استفاده قرار گیرد. زائدات کشاورزی نیز مواد سرشار از انرژی بوده که ارزش غذایی برای انسان ندارند. سالانه میزان زیادی از زائدات کشاورزی نظیر کاه و کلش غلات، شاخه و برگ انواع گیاهان و محصولات باغی در مراحل مختلف کشاورزی تولید می گردد که می تواند در فرایند تولید انرژی مورد استفاده قرار بگیرد.






دسته بندی زائدات کشاورزی و جنگلی




فضولات حیوانی:
فضولات حاصل از دام و طیور سرشار از مواد آلی بوده و در فرآیند تولید انرژی می تواند بعنوان یک ماده اولیه مناسب در نیروگاه های زیست توده مورد استفاده قرار گیرند.


پسماندهای صنایع غذایی و کشاورزی:
در فرآیندهای تولید و تبدیل در صنایع غذایی و کشاورزی سالانه مقدار زیادی پسماندهای آلی جامد و مایع تولید می گردد که میتواند ماده اولیه مناسبی برای نیروگاههای زیست توده باشد. انرژی حاصل از این پسماندها میتواند در همان صنایع و یا صنایع دیگر مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از این ضایعات در فرآیند تولید انرژی واحداث نیروگاههای زیست توده میتواند در راستای توسعه پایدار در صنعت کشاورزی مد نظر قرار گیرد.


محصولات انرژی زا:
در حال حاضر با توجه به اقتصادی بودن تولید انرژی و نیز برق از درختان در اروپا و آمریکای شمالی، کشاورزان بخش هایی از زمین های کشاورزی خود را به کشت درختان سریع الرشد و انرژی زا اختصاص می دهند. از انواع مختلف محصولات انرژی زا میتوان به کشت درختان سریع الرشد نظیر اکالیپتوس،‌کشت محصولات کشاورزی (گیاهان) انرژی زا (مثل سورگوم و نیشکر)، کشت گیاهان روغنی با محتوی انرژی بالا مثل سویا و شلغم روغنی و درخت نخل اشاره کرد. این محصولات می توانند به عنوان سوخت امن و بی خطر در نیروگاه های زیست توده مورد استفاده قرار گیرند. توجه به این محصولات میتواند ضمن تأمین آسان و پایدار قسمتی از انرژی مورد نیاز و امنیت تأمین انرژی با ایجاد درآمد برای کشاورزان از جهت اختصاص ظرفیت های خالی و زمین های غیر قابل استفاده در بخش کشاورزی به این امر همراه باشد.
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
ضرورت و مزایای استفاده از انرژی زیست توده در کشور

ضرورت و مزایای استفاده از انرژی زیست توده در کشور


  • رفع مشکلات زیست محیطی حاصل از رهاسازی منابع زیست توده در طبیعت(آلودگی آب، خاک، هوا و بو و ...)
  • کاهش انتشار گازهای گلخانه ای بویژه متان در جو- بیش از 50% متان منتشره از این منابع میباشد.
  • امکان تولید انرژی در محل مصرف(کاهش تلفات شبکه)
  • امکان تحویل انرژی پاک به شکل جامد، مایع و گاز
  • امکان تحویل انرژی به فرم برق، حرارت و سوخت خودروها و یا خوراک واحدهای پتروشیمی
  • ایجاد ارزش افزوده و اشتغال مولد قابل توجه
  • تولید سالانه 25 میلیون تن زباله شهری و صنعتی، بیش از 5 میلیارد مترمکعب فاضلاب های شهری و صنعتی، بیش از 400میلیون تن زائدات و ضایعات کشاورزی- جنگلی و دامی
  • کمک به ارتقای بهداشت عمومی
  • تولید انرژی با قابلیت دسترسی بالا


استفاده از زیست توده بعنوان یک منبع انرژی نه تنها بدلایل اقتصادی بلکه به دلیل توسعه اقتصادی و زیست محیطی نیز جذاب است و از طرفی آنرا عامل تسریع در رسیدن به توسعه پایدار می دانند. سیستم‌هایی که زیست توده را به انرژی قابل مصرف تبدیل می‌کنند، می‌توانند در ظرفیت‌های کوچک به صورت ماژول و ظرفیت های متوسط و بالا بکار روند. صنایع کشاورزی و جنگلداری از ذخایر اصلی زیست توده هستند که فرصت‌های اساسی را برای توسعه اقتصادی مناطق روستایی و دورافتاده فراهم می‌کند. میزان نشر مواد آلاینده ناشی از احتراق زیست توده، معمولاً کمتر از سوخت‌های فسیلی است. بعلاوه استفاده و بهره برداری تجاری از زیست توده می‌تواند مشکلات مربوط به انهدام ضایعات و زباله در سایر صنایع از جمله جنگلداری و تولیدات چوب، فرآوری مواد غذایی و بخصوص ضایعات جامد شهری در مراکز شهری را حذف و یا کاهش دهد.

سیکل کربن خنثی برای انرژی زیست توده​
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
کاربردهای انرژی زیست توده

کاربردهای انرژی زیست توده

امروزه برای منابع مختلف زیست­توده و کاربردهای گوناگون آن، تکنولوژی­های زیادی توسعه یافته و یا در حال توسعه می­باشند. منابع زیست توده با فن آوری های مختلف تولید انرژی، به صورتهای مختلف انرژی نظیر برق، حرارت و سوخت تبدیل می گردند. نمودار های ذیل با انواع کاربردهای انرژی زیست توده اشاره دارد .
مصارف غیر نیروگاهی زیست توده
بخش اعظمی از سهم انرژی زیست توده در تامین انرژی اولیه مصرفی جهان به کاربردهای حرارتی و احتراق مستقیم بویژه در کشورهای در حال توسعه اختصاص دارد. عمده ترین کاربرد منابع زیست توده در تامین حرارت و پخت و پز می باشد.
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
فناوری ها و سیستمهای استحصال انرژی از زیست توده

فناوری ها و سیستمهای استحصال انرژی از زیست توده

امروزه برای منابع مختلف زیست­توده و کاربردهای گوناگون آن، تکنولوژی­های زیادی توسعه یافته و یا در حال توسعه می­باشند. تکنولوژی های مختلف زیست توده در مراحل مختلف توسعه و معرفی به بازار قرار دارند و طیف وسیعی از توسعه آزمایشگاهی و نمونه سازی تا کاملاٌ تجاری شده را در بر می گیرند. در جدول زیر وضعیت فعلی و آتی برخی از تکنولوژی ها نمایش داده شده است.

تکنولوژی های مختلف زیست توده در مراحل مختلف توسعه و معرفی به بازار قرار دارند و طیف وسیعی از توسعه آزمایشگاهی و نمونه سازی تا کاملاٌ تجاری شده را در بر می گیرند. در جدول زیر وضعیت فعلی و آتی برخی از تکنولوژی ها نمایش داده شده است.







فن آوریهای گرما شیمیایی:
این فن آوریها با گرما دادن به زائدات زیستی در حضور یا عدم حضور عوامل کمکی، انرژی تولید می کنند. انرژی تولید شده می تواند به صورت انرژی گرمایی یا انرژی ثانویه باشد که از فرآورده های انرژی زا بدست می آید مانند سوختهای جامد، مایع و گاز که می توانند به انرژی جنبشی یا الکتریسیته تبدیل شوند. عوامل کمکی در این فن آوریها می تواند بخار، هوا، اکسیژن، هیدروژن و مواد جامد باشند. مهمترین فن آوری های گرما- شیمیایی عبارتند از :

  • احتراق مستقیم Direct Combustion شامل : کاربری خانگی و صنعتی
  • آتشکافت Pyrolysis - آتشکافت با روش معمولی و آتشکافت با بخار
  • گازی کردن Gasification- گازی سازی ساده در دمای معمولی و گازی سازی پلاسما در دمای بالا



احتراق مستقیم : در این فناوری، منابع جامد زیست توده نظیر زائدات جنگلی- کشاورزی، زائدات صنایع غذائی و زباله های شهری مستقیماٌ در بویلرهای خاصی سوزانده شده و از حرارت حاصل برای تولید برق، حرارت و یا برق و حرارت استفاده می شود. مهمترین تکنولوژی تولید برق در این گروه زباله سوزها و چوب سوزها می باشند.
از دیدگاه فنی و کاربردی، فن‌آوری احتراق مستقیم را می‌توان به دوکاربری زیر تقسیم بندی نمود:

  1. کاربری خانگی
  2. کاربری صنعتی








شماتیکی از بویلر چوب سوز​




کاربری خانگی:
این کاربری در مقیاس محدود مطرح بوده و کاربرد آن در تأمین نیازهای واحدهای مسکونی و واحدهای تجاری کوچک که اغلب در جوامع روستایی واقع هستند، رواج دارد نیازهای عمده این مصرف کننده‌ها پخت و پز، گرمای لازم برای گرمایش فضای مسکونی و آب گرم مصرفی و برخی کاربردهای دیگر به‌صورت محدود می‌باشد مانند کوره‌های متداول در صنایع کوچک (سفالگری، آهنگری، رنگرزی).


کاربری صنعتی:
در این زمینه، احتراق زیست توده در مقیاس بزرگتری مطرح می‌گردد. منابع زیست توده‌ مناسب در این کاربری شامل چوب و پسماندهای چوبی، بقایای کشاورزی و باغی (کاه، سبوس، برگ خشک سرشاخه‌ها، ترکه‌ها، نی، پوست ساقه درختان) و زباله‌های شهری هستند.
احتراق این سوختها به تولید انرژی گرمایی منجر می‌شود و انرژی آزاد شده می‌تواند در مصارف زیر مورد استفاده قرارگیرد:

  • صنایع غذایی (تولید بخار و تولید گرمای مورد نیاز فرآیندهای پخت)
  • صنایع آجر و سفال و سرامیک - صنایع چوب و کاغذ (تولید بخار و تولید گرمای موردنیاز فرآیندها)
  • صنایع ذوب فلزات (مانند کشور برزیل که از ذغال چوب بهره‌گیری می‌کنند)
  • بویلر نیروگاهها



بحث احتراق مستقیم در کاربری صنعتی را می‌توان از دو دیدگاه زیر مورد توجه قرار داد:

  1. احتراق در کوره‌های مخصوص چوب و ذغال‌سنگ و سوختهای با رطوبت پائین
  2. احتراق در کوره‌های زباله‌سوز و سوختهای پردازش نشده


زباله سوزها : زباله سوزی فرآیندی است که توسط آن زباله ها در مجاورت حرارت مشتعل شده و موادی مثل خاکستر و گازهای دودکشی را به عنوان محصولات احتراق تولید می کند . طی این فرایند بیشتر فلزات و ترکیبات فلزی موجود در زباله بدون تغییر باقی مانده و از خاکستر حاصل قابل استخراج می باشند. مهم ترین مزایای روش زباله سوزی کاهش زیاد در حجم و وزن زباله ها بدون نیاز به مدت زمان طولانی و یا مساحت زیاد عملیات، از بین رفتن اکثر زائدات خطرناک و به تبع کاهش اثرات مخرب زیست محیطی، امکان بازیافت انرژی به صورت برق و یا حرارت از گرمای آزاد شده در حین فرآیند احتراق زباله ها و همچنین امکان بازیافت فلزات – اعم از فلزات آهنی و غیر آهنی- از محصولات احتراق می باشد. تکنولوژی های مختلف زباله سوزی نیاز به پیش فرآوری های کمابیش یکسانی دارند. در مرحله اول می باید مواد خطرناک، اجسام بزرگ و مواد غیر قابل سوختن حجیم از جریان ورودی جدا شوند. احجام حجیم قابل سوختن باید ابتدا خرد شده و به جریان پسماند وارد شوند. مواد قابل بازیافت می تواند طی فرآیند جداسازی از پسماند جدا شود. سپس جریانهای متفاوت پسماند جهت حصول ورودی یکنواخت به لحاظ فیزیکی، شیمیایی و ارزش حرارتی با یکدیگر مخلوط می شوند. این یکنواختی به عملکرد زباله سوز و تاسیسات ثانویه تولید انرژی و کنترل آلودگی کمک می کند. خرد سازی پسماند ممکن است مورد نیاز باشد. کوره های دوار و سیستم های سوخت انداز نیازی به خرد سازی کل پسماند ندارد اما در زباله سوزی به روش بستر شناور لازم است که پسماند ورودی خرد و مخلوط شود. همین طور ارزش حرارتی و ترکیب پسماند ممکن است انجام برخی فرآوری را قبل از ورود به سیستم های سوخت انداز یا کوره دوار اجباری کند. حداقل ارزش حراراتی مناسب برای تولید انرژی از پسماند به روش زباله سوزی 6000 کیلوژول بر کیلوگرم تخمین زده شده است.
انواع زباله سوز ها شامل توده سوز، مدولار و RDF می باشند .


نمایی از یک واحد زباله سوزی​



امروزه ظرفیت جهانی زباله سوزی به منظور انهدام زباله و در کنار آن تولید انرژی و بازیافت فلزات (از زباله های جامد شهری) حدود 130 میلیون تن در سال است که در حدود 600 نیروگاه بزرگ زباله سوز انجام می شود. سوزاندن مواد زاید جامد شهری یک فرآیند مهار شده است که در آن مواد زاید جامد سوخته و به خاکستر مبدل شده و باقیمانده به گازهای بی خطر و یا کم خطر تبدیل میگردند. در این روش حجم زباله ها تا 90 درصد کاهش پیدا میکند. زباله سوزی یکی از روشهای دفع مواد زاید جامد شهری است. این روش در شهرهایی که با مشکل کمبود زمین مواجه هستند کاربرد دارد. علاوه بر کاهش حجم، از این دستگاهها نیز می توان برای کاهش و یا رفع ویژگی سمی مواد استفاده نمود.
به طورکلی میتوان مواد زیر را در انواع مختلف زباله سوزها سوزاند:

  • زباله های شهری
  • مواد شیمیایی آلی
  • مواد پرتوشناسی
  • مواد بیولوژیکی
  • مواد آتش گرفتنی
  • مواد منفجرشدنی
  • لجن حاصل از تصفیه خانه های فاضلاب


زباله‌سوزی مزایای متعددی دارند که برخی از آنها عبارتند از:

  • کاهش حجم نیروگاه
  • کاهش حجم زباله
  • کاهش سریع حجم زباله
  • دفع زباله‌های خطرناک
  • کاهش هزینه‌ها
  • از بین رفتن خطر آلودگی آبهای سطحی
  • از میان رفتن بو
  • کاهش میزان گازهای گلخانه‌ای
  • کاهش میزان آلاینده‌های هوا
  • از بین رفتن زیستگاه جانوران موذی


زباله­سوز با سوخت RDF: سوخت­های RDF از باقیماندة زباله‌های جامد شهری پس از جداسازی موادی از آن مانند شیشه‌ها و سایر ترکیباتی که نمی­سوزند،‌ تشکیل می‌شود. این سوخت می‌تواند به صورت یک سوخت جامد در بویلرهای RDF سوز استفاده شده و یا به همراه زغال سنگ و یا نفت در بویلرهای چندسوخته سوزانده شود. همچنین در حال حاضر RDF در کوره سیمان بعنوان جانشین سوخت­های فسیلی تزریق می­شود.



نمایی از یک نیروگاه زباله سوز​



انواع تکنولوژی های زباله سوزی که در تولید انرژی استفاده می شوند:

  • احتراق با کمبود اکسیژن ( احتراق چند مرحله ای)
  • احتراق توده ای (تک مرحله ای)
  • احتراق به روش بستر شناور
  • احتراق به روش کوره دوار انواع زباله‌سوزها
  • سیستم باز ( Open Burning)
  • زباله‌سوزهای تک محفظه‌ای ( Single Chamber Incinerators)
  • زباله‌سوزهای روباز ( Open-pit Incinerator )
  • زباله‌سوزهای چند محفظه‌ای (Multiple-Chamber Incinerator )
  • زباله‌سوز با کوره‌های هوای کنترل‌شده ( Air Controlled Incinerator)
  • واحدهای زباله‌سوزی لجن ( Sludge Incinerator )
  • زباله‌سوز با تکنولوژی کوره دوار





کربنیزه کردن: این تکنولوژی جزو قدیمی ترین تکنولوژی ها میباشد و محصول نهائی آن ذغال چوب، برق و حرارت می باشد. اخیراٌ نمونه های موفقی از آن در کانادا جهت تولید برق یا ذغال (قابل استفاده در صنایعی نظیر سیمان) راه اندازی شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است.



فن‌آوری آتشکافت (پیرولیز) :

آتشکافت فرآیندی است که در آن مواد آلی بوسیله گرما در غیاب اکسیژن تخریب می‌شوند و بخار آب، گازهای جدید، مواد فرار، قطران و ذغال بوجود می‌آید، از اینرو به این فرآیند، تقطیر تخریبی نیز می‌گویند.
واکنش آتشکافت برای زیست توده در دمای 300 تا 375 درجه سلسیوس آغاز می‌شوند. ذغال، مایعات آلی، گاز و آب با نسبت های متفاوتی از این فرآیند بدست می‌آیند و نسبت و مقدار آنها بستگی به دمای عملیاتی، نرخ گرمادهی، زمان ماند، نوع مواد خام و درصد رطوبت آنها دارد. در دماهای بالا و زمان ماند طولانی، گاز بیشتری پدید می‌آید در حالی که ذغال و مایعات بیشتر، در دمای پایینتر و زمان ماند کوتاه تولید می‌گردند.
مواد جامد پدید آمده در این فرآیند ذغال (از نوع کربن فعال) و خاکستر می باشد. مایعات بدست آمده، مواد آلی با وزن مولی سبکتر از ماده خام اولیه را شامل می شود . از جمله این ترکیبات می‌توان اسیدها، الکلها، آلدئیدها، ستن‌ها، استرها، ترکیبات فنلی را نام برد. در گاز بوجود آمده نیز ترکیبات زیر بیشتر به چشم می‌خورند: منوکسید کربن، هیدروژن، دی‌اکسید کربن، متان، اتان، اتیلن، بخار آب و دیگر هیدروکربنها به مقدار ناچیز. رآکتورهای گوناگونی برای فرآیند آتشکافت ساخته شده‌اند که انواع زیر را می‌توان نام برد:

  • راکتورهای بستر ثابت( fixed bed reactors)
  • راکتورهای بستر متحرک( moving bed reactors)
  • راکتورهای بستر معلق(suspended bed reactors)
  • راکتورهای بستر سیال( fluidized bed reactors)
  • راکتور ایستا با بستر ساکن ( stationary vertical shift)
  • کوره دوار شیبدار( Inclined Rotating Klin)
  • کوره افقی( Horizontal Klin)





انواع تکنولوژی آتشکافت : آتشکافت به روش معمول آتشکافت- گازسازی آتشکافت با بخار آتشکافت معمولی : پسماند شهری به عنوان یک ماده بسیار ناهمگن باید برای ورود به این سیستم پیش فرآوری شود. این روش مشتمل بر حرارت دادن یک ظرف، مخزن ، ... در غیاب اکسیژن است.


آتشکافت با بخار :
از آنجائیکه مواد حاصل از آتشکافت شامل قطران، روغن های آلی و گازها هستند می توان واکنش های دیگری را برای تجزیه هرچه بیشتر این مواد در سیستم در نظر گرفت. یکی از روش های معمول در این زمینه اضافه کردن بخار به راکتور آتشکافت برای افزایش تولید گاز مصنوعی است.
در این مرحله قطران موجود در راکتور با بخار آب واکنش داده و تولید گاز مصنوعی متشکل از هیدروژن و متان می کند.



گازی کردن (Gasification) :

اساس این فرآیند مشابه فرآیند آتشکافت است اما اولویت به تولید گاز داده شده و عمل گرمادهی تا تخریب و تجزیه حداکثر مواد خام ادامه می یابد. در این فرآیند یک ماده اضافی به نام عامل گازساز نیز وارد راکتور میشود. عامل گازی ساز باعث سوختن بیشتر یا شناورسازی مواد اولیه ورودی می باشد این عامل میتواند اکسیژن، هوا، بخار، هیدورژن، متان یا هلیم باشد.


تکنولوژی های گازی سازی:

  • گازسازی ساده
  • گازسازی پلاسما



یک واحد گاز ساز​



فرایند کلی گازی سازی​

گازسازی ساده :
این روش بر پایه اکسیداسیون جزئی مواد ورودی با پایه کربنی و تبدیل آنها به گاز مصنوعی عمل می کند.
در روش گازسازی ابتدا 10% تا 30% ارزش حرارتی مواد موجود در پسماند برای تولید انرژی اولیه اکسید می شود. این انرژی اولیه باعث تولید گاز مصنوعی متشکل از متان، هیدروژن و دی اکسید کربن می گردد. به راکتور گازسازی با توجه به نوع استفاده از گاز خروجی هوا، اکسیژن یا بخار آب تزریق می گردد.
راکتورهای گازسازی معمولاً به دو صورت افقی و عمودی وجود دارند و سه نوع طراحی دارند:
- بستر ثابت
- بستر سیال
- بستر کشیده

پلاسما :
پلاسما حالت چهارم ماده محیط یونیزه شده ای است که در دمای بالا ایجاد می شود. با عبور یک جریان مستقیم بین کاتد و آند مشعل قوسی پلاسما و عبور همزمان هوا در فضای حلقوی شکل، محیطی با گرمای بسیار زیاد بین 5000 تا 10000 درجه سلسیوس ایجاد می شود
در واکنش گاههای پلاسمایی معمولاً در اثر تخلیه الکترونی یک جریان مستقیم بین آند و کاتد، دمای بالای مورد نیاز برای تشکیل پلاسما ایجاد میشود در محدوده دمای بین 5000 تا 100000 درجهت سیلسیوس در راکتور پلاسما کلیه ترکیبات معدنی موجود در پسماند ذوب شده پس از خروج از راکتور در قالب های مناسب شکل دهی می شود.




مزایای سیستم پلاسما:

  1. توانایی عملکرد بر روی طیف وسیعی از مواد جامد و مایع با حداقل فرآیند پیش فرآوری و در بسیاری موارد بدون نیاز به فرآیندهای پیش فرآوری
  2. توانایی عملکرد بر روی طیف وسیعی از ضایعات که قابلیت استفاده از آنها در زباله سوزها موجود نمی باشد.
  3. ایجاد محصولات جانبی قابل فروش.
  4. جلوگیری از توسعه لندفیل ها، عدم پخش خاکستر و ذرات معلق در هوا
  5. عدم گزارش اثرات سوء زیست محیطی تا بحال نسبت به سایرسیستم های گرما شیمی
معایب پلاسما نیز شامل قیمت بالا،انحصاری بودن فناوری، عدم تجاری شدن وسیع آن و مشکلات کار با دمای بالا می باشد.


فن آوریهای بیو شیمیایی :
در این فن آوریها، تولید کننده انرژی، فرآورده هایی هستند که بوسیله عمل سوخت و ساز موجودات زنده پدید آمده و به خاطر داشتن ارزش گرمایی بالا به عنوان سوخت به کار میروند. گاز متان و الکل اتیلیک (اتانول) از مهمترین فرآورده های اینچنینی میباشند.گاز متان بوسیله فرآیند هضم بیهوازی و اتانول بوسیله فرآیند تخمیز الکلی تولید میشود.

هضم بیهوازی:
فرآیند تجزیه منابع زیست توده توسط باکتریها در عدم حضور هوا بوده و در آن متان و محصولات جنبی با ارزش حرارتی متوسط(بیوگاز) تولید میشود. بارزترین نمونه این فرآیند در لندفیل هاست. اخیراٌ نیز هاضم های مخزنی بشدت مورد توجه قرار گرفته اند. عمل هضم بیهوازی در محدوده دمایی نسبتاً وسیع 60-10 سلسیوس صورت می گیرد. مناسبترین درجه حرارت برای تولید بیوگاز از نظر فنی و اقتصادی حدود 37 درجه سلسیوس می باشد.

همه موادی که برای تولید بیوگاز در فرآیند هضم بیهوازی مورد استفاده قرار میگیرند باید از دسته مواد آلی باشند که اساسا این مواد شامل پروتئینها چربیها و کربوهیدراتها هستند. این مواد آلی توسط گروهی از باکتریها در عدم حضور اکسیژن تجزیه میشوند که بازدهی فرایند هضم نیز متاثر از درجه حرارت هاضم ، PH ، نسبت کربن به نیتروژن، زمان ماند و وجود مواد سمی برای باکتریها می باشد.

منابع اولیه برای تولید بیوگاز بدین شرح هستند:
1- فضولات دامی
2- بقایای گیاهی
3- پسماند‌های غذایی و مواد آلی فسادپذیر
4- مواد آلی فاضلابها
5- پسماندها و پسابهای فرآورده‌های کشاورزی


شماتیکی از هاضم بیهوازی زباله های شهری​

بیوگاز چیست:
منابع زیست توده حاوی ترکیبات آلی با مولکول های درشت زنجیر می باشد که در طی فرآیندهای هضم (مدفون در زمین، داخل مخازن مخصوص و یا رها شده در طبیعت)، مولکولهای مذکور شکسته شده و به مولکولهای ساده تر تبدیل می گردند. حاصل نهایی این فرآیند گازی است قابل اشتعال، که بیوگاز نام دارد. به بیوگاز، گاز مرداب نیز گفته می شود. این گاز شامل دو جزء عمده متان( و اندکی سایر هیدروکربورها) و دی اکسیدکربن به همراه مقادیر جزئی ناخالصی نظیر H2S , ،بخارآب , N2 و ... می باشد. این مخلوط گازی با ارزش حرارتی 25-15 مگاژول به ازاء هر مترمکعب بوده(40 تا 70 درصد ارزش حرارتی گاز طبیعی) و در صورت تبدیل به برق با استفاده از موتورهای بیوگازسوز موجود میتوان 2/2–5/1 کیلووات ساعت برق از هر متر مکعب آن به دست آورد(از هر متر مکعب گاز طبیعی 3 کیلووات ساعت برق حاصل می شود). این گاز بوی ‏قابل تشخیص مانند تخم مرغ گندیده دارد و از هوا سبک تر می باشد.
مکانیسم تولید بیوگاز:
مکانیسم تولید بیوگاز در فرآیند هضم بیهوازی نسبتاً پیچیده و تحت تأثیر عوامل شیمیایی و بیوشیمیایی متنوعی می باشد، این مکانیسم به طور کلی به 3 مرحله (در برخی مراجع 4 مرحله) تقسیم می گردد:
مرحله اوّل: هیدرولیز مواد آلی پیچیده و نامحلول و تبدیل این مواد به ترکیبات محلول
مرحله دوّم: ترکیبات آلی حاصل از مرحله اول به وسیله باکتریهای اسیدساز شکسته شده و اسیدهای آلی تولید می شود. معمولاً هیدروکربن های پنج و شش کربنی در آب حل شده و توسط باکتریهای اسیدساز مصرف گردیده و به ترکیباتی از قبیل هیدروژن، فورمات، استات، پروپیونات و گاز کربنیک تبدیل می گردند.
مرحله سوّم: تمام ترکیبات آلی و اسیدهای تولید شده در مرحله اسیدسازی توسط باکتریهای متان ساز به بیوگاز تبدیل می گردند .
اجزای تشکیل دهنده محل دفن زباله برای مهار شیرابه و گاز
برای اینکه بتوان در محل دفن زباله شیرابه و گاز را کنترل نمود لازم است در ابتدا میزان زباله شهری ورودی به محل دفن تعیین گردد. بر اساس برای محل‌های دفن زباله تا حجم 40 هزار متر مکعب زباله شهری نیاز به ایجاد سیستم های کنترل شیرابه و گاز نبوده و مکانیسم‌های طبیعی قادر به خودپالایی این آلاینده ها هستند. اما برای ظرفیتهای بیش از این مقدار لازم است از محلهای دفن مخزنی استفاده شود. این محلها باید دارای اجزایی برای کنترل شیرابه و گاز باشند که اجزای نامبرده به شرح زیر است:
· پی
· لایه نفوذ ناپذیر
· سیستم جمع آوری شیرابه
· سیستم جمع‌آوری گاز
· پوشش نهایی
· تصفیه شیرابه











فلودیاگرام نیروگاه بیوگازی​
روند تولید گاز در دفنگاه
تولید بیوگاز در دفنگاه بین 2 تا 6 ماه پس از دفن زباله آغاز می‌شود و این تأخیر بستگی به درصد مواد آلی تجزیه‌پذیر در زباله، رطوبت زباله، نحوه توزیع مواد درون زباله، میزان نفوذ آب به دفنگاه و دمای محیط دارد. درصد متان در گاز دفنگاه اغلب پس از 6 ماه تا یکسال به حالت پایدار و یکنواخت میرسد. تولید گاز پس از مدتی در حدود 1 تا 2 سال پس از آغاز به حداکثر خود می‌رسد و سپس روند کاهشی بخود می‌گیرد و در طی سالیان متمادی به نزدیک صفر میرسد. این مدت زمان بستگی به سرعت تجزیه مواد آلی و تولید گاز دارد.
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
قیمت جهانی برق تولیدی از منابع زیست توده

قیمت جهانی برق تولیدی از منابع زیست توده

برآورد هزینه های ساخت یک نیروگاه زیست توده فرایندی پیچیده است.زیرا هزینه های مربوطه با توجه به سوخت زیستی مورد استفاده در نیروگاه، هزینه خرید آن، و همچنین تکنولوژی به کار رفته در نیروگاه و طراحی آن جهت تبدیل مواد اولیه به سوخت و بعلاوه مکان ساخت نیروگاه متغیر است.در مجموع قیمت جهانی برق تولیدی از این منبع از 2600 تا 10000 دلار برای هر کیلووات می باشد. برای تجزیه و تحلیل قیمت برق حاصل از منابع زیست توده باید به موارد ذیل توجه نمود .

تنوع مواد اولیه :
که در شکلهای و با خواص مختلف می باشد و طیف بزرگی از مواد را شامل می گردد . این موضوع وقتی اهمیت می یابد که بدانیم برخی از فناوری ها مانند احتراق مستقیم می تواند از تمامی منابع به صورت غیر همگن استفاده کند در حالی که در برخی از فناوری ها تنها از چند ماده و به صورت همگن می توان به عنوان مواد اولیه استفاده نمود که فرایند جداسازی دراین حالت موجب افزایش هزینه تمام شده انرژی خواهد شد در اینجا اگر هزینه های مربوط به حمل و نقل مواد اولیه خاص تامحل نیروگاه را نیز در نظر بگیریم هزینه تمام شده مجددا افزایش خواهد یافت . همچنین میزان رطوبت مواد اولیه بر روی هزینه تمام شده برق تولیدی از آنها نیز تاثیر گذار می باشد . به طور کلی هزینه های مربوط به تهیه مواد اولیه و خام در حدود 40 تا 50 درصد هزینه تمام شده برق می باشد .
به عنوان مثال هزینه های مربوط به مواد خام در آمریکا به شرح جدول ذیل است :



همچنین هزینه های مربوط به این مواد در هند و برزیل نیز به شرح جدول ذیل می باشد :






فرایند تبدیل انرژی :
که این فرایندها نیز بسیار متنوع بوده و برای تولید برق ، حرارت و یا برق و حرارت همزمان استفاده می گردند .

فناوری های تولید برق یا انرژی :
این فناوری ها نیز بسیار گسترده و متنوع می باشند . این هزینه هانیز در هر منطقه وکشور می تواند متفاوت باشد . هزینه های مربوط به ساخت جاده و سایر زیرساختهای مورد نیاز نیز معمولا در این گروه قرار می گیرد .
به عنوان مثال نمودار ذیل هزینه مورد نیاز برای سرمایه گذاری در کشور های OECD در فناوری های مختلف را نشان می دهد :



انواع هزینه سرمایه گذاری و هزینه های تراز شده نیروگاههای زیست توده در تکنولوژی های مختلف
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
پتانسیل انرژی زیست توده در ایران + پروژه های در حال اجرا

پتانسیل انرژی زیست توده در ایران + پروژه های در حال اجرا

منابع زیست توده به 5 منبع مختلف و عمده شامل زباله ها، فاضلاب های صنعتی، زائدات جنگلی – کشاورزی و دامی تفکیک می شود. که فقط بر اساس مطالعات انجام شده برای یکی از این منابع یعنی پسماندهای جامد شهری (زباله ها) آن هم فقط برای شهرهای بالای 250،000 نفر نتایج حاصل شده است.
بر اساس نتایج مذکور پتانسیل حداکثر تولید برق از انواع نیروگاههای زیست توده در سال 86 برای شهرهای بالاتر از 250 هزار نفر (30 شهر) بالغ بر 800 مگاوات به تفکیک 311 مگاوات نیروگاه زباله سوز، 217 مگاوات نیروگاه پیرولیز-گازی سازی، 159 مگاوات نیروگاه هضم بیهوازی و 112 مگاوات نیروگاه لندفیل بوده است. شایان ذکر است به کار گیری پتانسیل های برآورد شده نه تنها به استحصال انرژی بلکه به رفع بخش عظیمی از مشکلات مربوط به آلودگی و مسائل زیست محیطی ناشی از مدیریت پسماندها نیز کمک شایانی خواهد نمود.





فعالیتها در حوزه انرژی زیست توده:

نیروگاه های زیست توده نصب شده در کشور:

نیروگاه های بیوماس
ردیف ظرفیت نصب شده به مگاواتنوع نیروگاهمکاننام شرکت مجریملاحظات
15بیوگاز از لجن فاضلابتهرانآب و فاضلاب تهران
21.2بیوگاز زباله سوزشیرازسازمان تنظیف و باز یافت موادشهرداری شیراز/ نیرو سابین آریا
30.6بیوگاز زباله سوزمشهدسازمان بازیافت و تبدیل مواد- شهرداری مشهد
412دایجستر - زباله سوز
بیوگاز
تهران - اصفهانشهرداری (در حال نصب و راه اندازی آزمایشی)
18.8جمع کل ظرفیت به مگاوات




فعالیتها در حوزه انرژی زیست توده:

1- انجام پتانسیل سنجی و تهیه اطلس زیست توده کشور
این پروژه در سال 1387 و در قالب انجام پتانسیل سنجی برای کل کشور و 4 منبع عمده زیست توده شامل زائدات جامد صنایع ، فاضلابهای شهری و صنعتی، فضولات دامی و زائدات کشاورزی در دو بخش آماری و پتانسیل واقعی کل کشور و تهیه اطلس های مربوطه آغاز شده و در حال انجام می باشد. از فعالیت های انجام شده در راستای این پروژه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

  • مطالعه تجربیات سایر کشورها در پتانسیل سنجی و امکان سنجی انواع منابع زیست توده
  • تهیه الگوها و مدل سازی مورد نیاز جهت انجام پتانسیل سنجی و تهیه اطلس منابع و انرژی زیست توده در کشور
  • تعیین تعدادی سایت مناسب جهت استحصال انرژی و بررسی مقدماتی فنی و اقتصادی مربوط
  • تهیه اطلس انرژی قابل استحصال از کل منابع زیست توده (بجز زائدات جامد شهری)
  • تهیه گزارشات مربوط به امکان پشتیبانی مالی بین المللی برای چند سایت مناسب در قالب پروتکل CDM
  • تهیه بانک اطلاعاتی مربوط به شرکتها، ارگانها، و نهادهای تاثیرگذار در گسترش بهره گیری از انرژی زیست توده
  • انجام مطالعات و بررسیهای امکانات فنی مالی جهت توسعه و احداث تجهیزات بکارگیری منابع زیست توده در جهت تولید انرژی و کاهش اثرات مخرب زیست محیطی
از دستاوردهای این پروژه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

  • شناسایی سایتهای مناسب جهت بهره گیری از انرژی قابل استحصال از منابع زیست توده
  • ترویج فرهنگ استفاده از منابع زیست توده در تولید انرژی و سوخت از طریق شناخت قوانین و مقررات و ارائه پیشنهادات لازم
  • بررسی های اقتصادی و فنی فناوریهای متناسب با استحصال انرژی از منابع زیست توده و راههای گسترش آنها
  • ترغیب بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در اجرای پروژه های استحصال انرژی از منابع زیست توده در کشور از طریق ارائه اطلاعات کاربردی
  • شناسایی شرکتها و سازمانها و مراکز (دولتی و خصوصی) دست اندرکار زیست توده به لحاظ فنی، اقتصادی و اجتماعی (پتانسیل سنجی امکانات)
  • شناخت ظرفیتها و منابع استحصال انرژی زیست توده و ایجاد بانک اطلاعاتی مربوط به دیدگاه استحصال انرژی
  • تهیه اطلس انرژی زیست توده در کل کشور

2- پتانسیل سنجی و امکان سنجی زائدات جامد شهری و احداث 10 مگاوات نیروگاه با سوخت ضایعات شهری
این پروژه در سال 1384 آغاز شده و در سال 1388 پایان یافت. از فعالیت های انجام شده در راستای این پروژه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

  • مطالعه وضع موجود 30 شهر
  • تعیین روش پتانسیل سنجی و تدوین اطلس
  • نقشه­های تولید انرژی با فناوری­های مختلف
  • امکان سنجی تولید برق در شهر رشت
  • پیش امکان سنجی 19 شهر
دستاوردهای عمده این پروژه عبارتند از:

  • پتانسیل سنجی منابع زباله های جامد شهری در شهرهای کشور (شهرهای با جمعیت بالاتر از 250 هزار نفر)
  • امکان سنجی اولیه 20 سایت و اولویت بندی و انتخاب 10 سایت برتر و انتخاب و طراحی اولیه دو نیروگاه با دو تکنولوژی متفاوت جهت نصب و راه اندازی 10 مگاوات نیروگاه در دو شهرکشور
  • مطالعه و بررسی انواع فن آوری های موجود استحصال انرژی و انتخاب فن آوری های بهینه با توجه به فاکتورها و شرایط بومی کشور
  • انجام مطالعات و طراحی پایه نیروگاه های قابل نصب با فن آوری های متناسب و بومی در ایران در دو شهر دارای پتانسیل بالا
  • انجام مطالعات اقتصادی و زیست محیطی احداث دو نیروگاه مذکور

3- بررسی عملکرد سامانه بهینه گازی سازی زیست توده برای ایران
این پروژه در سال 1389 آغاز شده و در حال انجام می باشد. از فعالیت های انجام شده در راستای این پروژه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

  • تهیه گزارش تدوین ادبیات طرح و بررسی فناوریهای موجود استحصال انرژی از زیست توده
  • تهیه گزارش اولیه بررسی وضعیت فناوری­های گازی سازی زیست توده در جهان، برنامه­ها و ویژگیهای فنی آنها و سیاست­های آتی
  • تهیه گزارش بررسی استانداردهای قابل قبول برای منابع ورودی و محصولات و پسماندهای خروجی
  • مطالعات در راستای بررسی و مقایسه فنی محصولات مختلف تولید کنندگان سامانه­های گازی سازی زیست توده در جهان
  • مطالعات در راستای بررسیهای اقتصادی سامانه­های گوناگون گازی سازی زیست توده
  • مطالعات در راستای بررسی وضعیت منابع زیست توده و تعیین مشخصات اولیه این منبع به عنوان خوراک ورودی
  • گزینش سایت برگزیده برای نصب و راهبری سامانه نموداری گازی سازی زیست توده
  • آغاز خرید تجهیزات آزمایشگاهی
  • تهیه گزارش بررسی استانداردهای قابل قبول برای منابع ورودی و محصولات و پسماندهای خروجی
دستاورد اصلی این پروژه بومی سازی تکنولوژی گازی سازی همگام با سایر کشورهای پیشرفته با توجه به مزایای فنی و اقتصادی این فناوری با بکارگیری پتانسیل زائدات کشاورزی و جنگلی کشور به منظور تولید برق پاک و نمایش عملکردی این تکنولوژی در دو سیستم 10 و 25 کیلووات ، با مزایای فنی ، اقتصادی و زیست محیطی این تکنولوژی در برق رسانی به روستاهای دور افتاده و دور از شبکه می باشد.

4- احداث پایلوت ساوه
توجه به فرآیند تولید انرژی از منابع زیست توده نه تنها به دلایل اقتصادی، بلکه به دلایل زیست محیطی بسیار جذاب است. فراوانی مناسب، دسترسی آسان، مزایای اقتصادی زیست محیطی باعث شده است که انرژی زیست توده جایگاه مناسبی را در میان انرژیهای نو در جهان داشته باشد. این پروژه در سال 1383 و در قالب احداث اولین نیروگاه بیوگازی ایران به ظرفیت 600 کیلووات آغاز شده و در حال انجام می باشد. از اهداف این پروژه می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

  • تولید انرژی از پسماندهای آلی جامد و مایع شامل زباله خانگی و فاضلاب شهری ،‌ پساب کشتارگاه به منظور احداث اولین نیروگاه بیوگازی ایران به ظرفیت 600 کیلووات
  • حفظ محیط زیست
  • نمایش عملکرد و ایجاد مستندات لازم جهت تشویق و ترغیب بخش های خصوصی و دولتی جهت سرمایه گذاری در این زمینه
  • کسب تجربه مدیریتی جهت مدیریت بر فرآیند طراحی،‌ساخت و نظارت نیروگاه بیوگازی
  • اجرای این پروژه پایلوت می تواند یک امکان سنجی برای توسعه و کاربرد چنین سیستم هایی در نقاط مختلف کشور باشد .
  • تولید کود و آب از محصولات جانبی پروژه بوده که نقش به سزایی در توسعه فضای سبز و کشاورزی خواهد داشت.

5- انعقاد تفاهم نامه با وزارت کشور و شهرداری مشهد جهت کمک­های فنی و کارشناسی
در راستای تفاهم نامه کمک های فنی و کارشناسی جهت کاربرد انرژی های خورشیدی و بادی در سطح شهرها و تولید انرژی از دفنگاهها و زباله سوزها صورت گرفته و وزارت کشور 100 میلیارد ریال تسهیلات بدون بهره و 8000 میلیارد ریال تسهیلات از صندوق توسعه ملی با بهره 3.5% اختصاص داده است. این فعالیت در سال 1390 آغاز شده است.

6- همکاری با استانداری­های گیلان و مازندران در امر خرید زباله سوزها و کمک­های فنی و کارشناسی
در سال 1390 کمک های فنی و کارشناسی به استانداری های سه استان شمالی انجام شده و توجیه فنی طرح ها مطابق ماده 215 نیز توسط سانا تهیه و ارائه شده است.

7- همکاری با شرکت آب و فاضلاب تهران که منجر به افتتاح نیروگاه 4.8 مگاواتی در آن گردید.
هدف اصلی این فعالیت ارائه کمک های فنی و کارشناسی در خصوص تولید برق و DCM به شرکت آب و فاضلاب تهران بود که به صورت کامل صورت پذیرفت. همچنین این فعالیت برای واحد 2 مگاواتی که قرار است در سال 91 وارد مدار گردد نیز در حال انجام است.

8- همکاری با امور دام وزارت جهاد کشاورزی برای اجرای پروژه­های بیوگاز در دامداری­ها و مرغداری­ها در سه سطح کوچک، متوسط و بزرگ
در راستای این پروژه کمک های فنی و کارشناسی لازم صورت گرفته است ولی با توجه به مشکلاتی که وزارت جهاد کشاورزی در تامین منابع با آن مواجه است، قرار بر این است که همکاری هایی با جهاد کشاورزی خراسان رضوی در سال جاری (91) صورت پذیرد.

9- همکاری در کنسرسیوم بیواتانول
این طرح در قالب ستاد توسعه کاربرد انرژی های نو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تعریف شده و 10 میلیارد ریال در سال 89 و 90 پرداخت شده و منجر به احداث پایلوت 1000 لیتر در روز تولید بیواتانول نسل دوم گردیده است. کنسرسیوم شامل وزارت نفت، ستاد (سانا) و وزارت صنعت و معدن و تجارت بوده و دانشگاههای مختلف، پژوهشگاهها و جهاد کشاورزی فارس در اجرای آن نقش داشته اند.

10- بررسی پتانسیل و امکان سنجی تولید برق از فاضلاب تصفیه خانه فاضلاب تبریز و اصفهان
این فعالیت طی سال های 99 تا 89 انجام شده و بر اساس آن، مطالعه پتانسیل و امکانسنجی توسط سانا صورت پذیرفته است. اصفهان در سال 90 مناقصه احداث نیروگاه 1.2 مگاواتی را برگزار کرده و در سال جاری (91) وارد مدار می شود. تبریز نیز در حال انتخاب سرمایه گذار می باشد.

11- مطالعه، امکان سنجی و طراحی مفهومی نیروگاه بیوگاز زباله، فاضلاب و خونابه کشتارگاه
مطالعه در خصوص نیروگاه 600 کیلوواتی بیوگاز زباله، فاضلاب و خونابه کشتارگاه توسط دفتر انرژی زیست توده در برنامه چهارم صورت پذیرفته و تا پایان سال 1391 به اتمام خواهد رسید.

12- مطالعه، امکان سنجی و طراحی مفهومی نیروگاههای لندفیل مشهد، شیراز
این پروژه در سال 1383 با اتمام رسیده و بر مبنای آنها شهرداریهای مشهد و شیراز به ترتیب در سالهای 87 و 88 نیروگاههای 600 کیلوواتی مشهد و 1000 کیلوواتی شیراز را نصب و مورد بهره برداری قرار داده اند.​
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
آمار و وضعیت آخرین ظرفیت های نصب شده

آمار و وضعیت آخرین ظرفیت های نصب شده

از منابع زیست توده برای تولید برق، گرمایش و حمل و نقل(به کمک سوختهای زیستی مایع ) استفاده می شود. رشد تقاضای زیست توده در جهان در خلال سالهای 2002 تا 2009 به طور متوسط در حدود 1.4 درصد و در شکلهای جامد ، مایع و گاز و برای انواع فناوری ها از جمله تامین گرمایش ، تولید برق و حمل ونقل بوده است . در حال حاضر تقاضای جهانی این انرژی در کل چیزی برابر EJ 53 می باشد که 86 درصد از این مقدار جهت رفع نیازهای گرمایشی صنعتی و پخت و پز می باشد و اغلب نیز در سیستم های کهنه و سنتی و با راندمان پایین بوده و 14 درصد باقی مانده جهت تولید برق و یا تولید همزمان برق- حرارت CHPو حمل ونقل به کار میرود . بر اساس آخرین آمار اعلام شده ظرفیت نیروگاههای نصب شده بایومس و نیز ظرفیت گرمایش این منبع به شرح ذیل می باشد :




بازار جهانی بایومس :
امروزه به دلیل نیاز به کاهش تولید گازهای گلخانه ای توجه بازار جهانی به مصرف سوختهای پاک و به ویژه بایومس معطوف گردیده است که این امر موجب افزایش تقاضای بین المللی این منبع انرژی برای مصارفی چون حمل و نقل ، برق و حرارت گردیده است .

به طور کلی تجارت جهانی سوخت های جامد بایومس در سال 2011 به جزء زغال چوب در حدود 18 میلیون تن و معادل 300 PJ می باشد که در حدود 90 درصد آن را pellet و fuel wood و wood waste تشکیل می دهد و همچنین تجارت جهانی سوختهای مایع شامل بایو دیزل و بایواتانول تقریبا معادل 20 میلیون بشکه نفت خام بوده است .

کشور های پیشرو در زمینه زیست توده بسته به نوع سوخت تولیدی کشورهای مختلفی می باشند . به عنوان مثال مصرف 85 درصد pellet در کشور های اروپایی می باشد به طوری که 20 در صد آن به تنهایی جذب بازار سوئد می شود اگرچه بیشتر بازار pellet به کشور های اروپایی، شمال امریکا و روسیه محدود می شود ولی امروزه تعدادی از کشورهای آمریکای جنوبی و آسیا، از جمله آرژانتین، برزیل و شیلی در جنوب امریکا ، چین، هند ، ژاپن و کره در آسیا، و همچنین نیوزلند به مصرف این سوخت روی آورده اند .

بیشترین مصرف بیوگاز نیز در اروپا می باشد به عنوان نمونه آلمان 65 درصد بازار این سوخت در اروپا را به خود اختصاص داده است . در بخش سوختهای زیستی آمریکای شمالی بیشترین مصرف کننده بایواتانول در صنعت حمل و نقل بوده و اروپا و آمریکای لاتین بیشترین مصرف کننده بایو دیزل در این صنعت به شمار می روند.


بازار کاربردهای حرارتی و مستقیم زیست توده در سال 2011 :
میزان افزایش در بخش حرارت در سال 2011 در جهان در حدود GWth 10 می باشد که ظرفیت نصب شده کل را به 290 GWth رسانده که شامل سوختهای جامد ، مایع و گازی شکل و برای مصارف صنعتی ، کشاورزی ، گرمایش فضا ، پخت و پز در مقیاسهای کوچک ( مسکونی ) و بزرگ و نیز کاربردهای تولید همزمان برقو حرارت (CHP) می باشد . به عنوان مثال در بخش تامین گرمایش در سال 2008 در حدود EJ 3.4 انرژی تولید گردیده که درتقریبا 7.5 برابر کاربردهای حرارتی در بخش ژئوترمال و خورشیدی می باشد .

کاربرد های حرارتی صنعتی این منبع بیشتر در صنایعی چون صنایع غذایی ، چوب ، سیمان ، آهن و فولاد می باشد ولی درصد پایینی در تامین انرژی در این بخش دارد . در سال 2010 مواد زائد شهری (MSW) درحدود EJ 2.8 در اروپا انرژی تولید کرده است که نیمی از این مقدار در فرانسه ، آلمان، سوئد و فلاند مصرف گردیده است که 11 درصد آن مربوط به کاربردهای حرارتی منطقه ای در سوئد ، فرانسه ، دانمارک و اتریش بوده است .

به طور کلی استفاده از سیستمهای گرمایش محلی و منطقه ای در سال 2010 افزایشی 23.7 درصدی داشته و به مقدار PJ 300 رسیده است که دو سوم آن مربوط به واحدهای کوچک CHP می باشد .در کل انرژی حرارتی تولید شده توسط MSW ، 3 درصد از کل انرژی حرارتی تولید شده از منبع بایومس در سال 2010 را به خود اختصاص داده است .

امروزه کاربردهای حرارتی بایو گاز در حال رشد می باشد و کشورهای توسعه یافته به استفاده از نیروگاههای CHP روی آورده اند . انرژی کل حرارتی بدست آمده از بایوگاز در سال 2010 در اروپا در حدود PJ 63 می باشد و نیز در آمریکا در سال 2011 در حدود 576 عملیات دفن زباله و جذب متان جهت تامین حرارت مورد نیاز برا ی750000 خانوار معادل 62 PJ انجام گرفته است .

از نیروگاههای بایوگاز در تولید همزمان برق و حرارت نیز که در مجموع دارای 168 ژنراتور در حالت CHP هستند برای تولید PJ 0.2 حرارت در سال استفاده می شود که در 11 مورد از نیروگاههای مذکور صرفاً از بایو گاز استفاده میشود و در مابقی آنها از سوخت گاز طبیعی نیز به صورت هیبرید استفاده می شود .

کشور پیشرو در این صنعت آلمان می باشد . در کشورهای در حال توسعه از بایو گاز خانگی ( که در هاضم های کوچک و محلی تولید می شود ) بیشتر برای پخت و پز و گاهی نیز برای تهیه آب گرم و روشنایی استفاده می شود . چین و هند در بین سایر کشور ها دارای بیشترین تعداد از این نوع هاضم ها می باشند و به ترتیب تا پایان سال 2011 دارای 4.4 میلیون هاضم خانگی می باشند . کشورهای نپال و ویتنام نیز در این زمینه فعال هستند و جدیدا نیز برخی از کشورهای آسیایی و آفریقایی در این زمینه فعال شده اند .

از سوختها ی زیستی مایع نیز اغلب در صنعت حمل ونقل استفاده می شود لیکن در سال 2011 کشور های اروپایی از جمله آلمان ، پرتغال و سوئد از این سوخت جهت مصارف گرمایش نیز استفاده نموده اند . بویلرها نیز در ابعاد کوچک برای گرمایش فضای اتاق و در ابعاد کمی بزرگتر برای گرمایش خانه و در ابعاد چند مگاوات و صنعتی در اروپا شاهد رشد چشم گیری در سال 2011 بوده اند . به طور کلی استفاده از انواع بویلر های خانگی مقدمه ای برای استفاده از انواع اجاقهای بایوگاز سوز (gasifier) خانگی در سالهای اخیر جهت مصارفی مانند پخت و پز بوده است که صنعت این نوع از اجاقهای نیز به طور فزاینده ای رو به رشد می باشد .

امروزه می توان گفت که در کشورهای در حال توسعه مانند چین ، هند ، سریلانکا و فیلیپین بویلر ها و اجاقهای خانگی که با سوختهای بایومس ( pelletو wood chips ) کار می کنند از محبوبیت بیشتری برخوردار میباشند .به عنوان مثال در آلمان احتراق pellet از 3000 واحد در سال 2000 به 155000 واحد در سال 2011 رسیده است و یا سوخت pellet در ایتالیا 14 درصد افزایش در سال جاری داشته و به مقدار 1.56 میلیون رسیده است . اجاقهایی با سوخت چوب نیز در سال 2011 در یونان ساخته شده است . در ایالات متحده آمریکا استفاده از سوخت زیست توده جهت مصارف گرمایش در خلال سالهای 2000 تا 2011 افزایشی در حدود 34 درصد داشته است که به نسبت سایر منابع انرژی گرمایشی در این کشور بیشترین رشد را داشته است و آمریکا در این زمینه در رتبه چهارم جهانی قرار دارد . تا سال 2011 در حدود 12 میلیون اجاق چوب و pellet در این کشور نصب گردیده و چیزی در حدود 2.1تا2.6 میلیون خانه از سیستمهای گرمایشی بایومس سوز استفاده می کنند که این سیستم ها توانایی خنک کردن فضا با کمک سیستمهای تبرید را نیز دارا می باشند . استفاده از بایومس در چیلر ها هنوز رایج نشده است و تنها یک مورد تحقیقاتی در ابعاد کوچک در اسپانیا نصب گردیده و هنوز تجاری نشده است .



نمودار تولید سوخت چوب و pellet در جهان از سال 2000 تا سال 2011

بازار کاربردهای نیروگاهی زیست توده در سال 2011 :
ظرفیت تولید برق در این بخش تا پایان سال 2011 برابر 76 گیگاوات بوده که این رقم در سال 2010 برابر 66 گیگاوات بوده است . این ظرفیت با کمک تکنولوژی های direct firing و co-firing و با کمک منابع سوختهای زیستی جامد (MSW) ، بایوگاز و سوخت های زیستی مایع و در نیروگاههای برق و CHP بوده که در بین منابع ذکر شده سوختهای زیستی جامد دارای بیشترین سهم( 83 % ) در تامین انرژی اولیه می باشند .

- کشورهای برتر در دنیا در این زمینه کشورهای آمریکا ، آلمان ، سوئد ، انگلستان ، برزیل ، چین ، هند و ژاپن می باشند که به عنوان مثال ظرفیت نصب شده در آمریکا 13.7 گیگاوات تا پایان سال 2011 بوده که 3 درصد نسبت به سال 2010 پیشرفت داشته است و یا تولید خالص برق از منابع زیست توده جامد از 56.1 تراوات ساعت در سال 2010 به 56.7 تراوات ساعت در سال 2011 رسیده است .

- در اتحادیه اروپا کل ظرفیت نصب شده تا پایان سال2011 در حدود 26.6 گیگاوات بوده و تولید برق حاصل از سوخت جامد بایومس( MSW) در سال 2010 با افزایش 12.2 درصدی به 69.9 تراوات ساعت رسیده است که این درصد رشد در سال 2009 برابر 13.5 درصد بوده است . 25.3 تراوات ساعت برق حاصل از MSW در سال 2010 ( 36%) و مابقی مربوط به نیروگاههای CHP می باشد. سهم نیروگاههای MSW در سال 2009 برابر 46.3 بوده که نشان دهنده حرکت صنعت به سمت نیروگاههای CHP می باشد . پنج کشور برتر اروپایی در بحث نیروگاهی کشور های آلمان ، سوئد ، فلاند ، انگلستان و هلند می باشند که تقریباً دو سوم برق تولیدی از MSW در اروپا مربوط به آلمان باسهمی برابر 17.6 درصد از کل می باشد و تولید کنندگان دیگر پس از پنج کشور فوق لهستان ، ایتالیا، دانمارک و اتریش می باشند .

- ظرفیت تولید انرژی از منبع زیست توده در سال 2011 در کشور برزیل از پیشرفت خوبی برخوردار بوده است . ظرفیت تولید از انرِژی زیست توده در سال 2010 برابر 7.8 گیگاوات و اکثر آن تولید همزمان برق و حرارت با بایوگاز بوده است . ( 7.3 گیگاوات )

- چین اولین نیروگاه بایومس خود را در سال 2006 احداث نمود ولی این صنعت در کشور چین به سرعت رشد کرد به نحوی که در سال 2011 دارای 4.4 گیگاوات توان نصب شده بوده که میزان رشد آن در سال 2011 نسبت به 2010 در حدود 10 درصد بوده است .

- هند با افزایش 0.6 گیگاوات ظرفیت زیست توده در سال 2011 دارای ظرفیت کل 3.8 گیگاوات می باشد .که بیشتر آن مربوط به منابع MSW می باشد.

- توان نصب شده در تایلند نیز در حدود 1.6 گیگاوات می باشد .

در آفریقا نیز کشور های کنیا ، موریس ، تانزانیا ، اوگاندا و زیمباوه با کمک منبع بایوگاز و نیروگاههای CHP در این زمینه در حال فعالیت می باشند البته این قاره از لحاظ منابع زیست توده و به خصوص زباله ها بسیار غنی می باشد .ضمنا قرار است که یک نیروگاه به ظرفیت 1.5 مگاوات در سال 2012 در کنیا احداث گردد . همچنین در کشور های کامرون ، ساحل عاج ، غنا ، لیبریا ، نیجریه ، رواندا ، سنگال و سیرالئون برنامه ریزی لازم جهت احداث نیروگاههای زیست توده در سالهای آتی شده است .از تعدادی از منابع زیست توده می توان به عنوان سوخت در نیروگاه استفاده نمود لیکن رویکرد کنونی این صنعت به استفاده بیشتر از pellet می باشد . به نحوی که بزرگترین نیروگاه با کمک این سوخت در انگلستان با ظرفیت تولید 750 مگاوات در حال کار می باشد که توان این نیروگاه در سال 2011 با کمک هیبرید شدن با زغال سنگ به 1 گیگاوات رسیده است .همچنین عملیات ساخت دو نیروگاه دیگر هر یک به توان 100 مگاوات با سوخت pellet در سال 2011 آغاز گردیده است .

می دانیم که با توجه به تکنولوژی موجود بسیاری از نیروگاههای زغال سنگ سوز و گاز سوز قابلیت آن را دارند که به نیروگاههای با سوخت زیست توده و CHP تبدیل گردند تا بدین وسیله از تولید گازهای گلخانه ای جلوگیری گردد . از سال 2009 عملیات جهت تغییر نیروگاههای گاز سوز و زغال سنگ سوز آغاز شد به نحوی که در مجموع 264 واحد نیروگاهی از سوخت فسیلی به بایومس تبدیل گردیداز جمله 81 نیروگاه در فلاند ، ایالات متحده 40 نیروگاه، آلمان 27 نیروگاه ،انگلستان 18 نیروگاه و سوئد10 نیروگاه .

استفاده از بیوگاز به عنوان سوخت ، امروزه رو به رشد می باشد به نحوی که قبلا در اروپا تولید ناخالص از بیوگاز برابر 30.3 تراوات ساعت در سال 2010 بوده که شاهد یک رشد 20 درصدی نسبت به سال 2009 می باشد . در حدود یک پنجم از کل ژنراتورهای نصب شده در نیروگاههای زیست توده CHP هستند .

در سال 2011 در آمریکا در حدود 14.3 تراوات ساعت جذب متان از دفنگاه وجود داشته است و از آن برای تولید انرژی مورد نیاز یک میلیون خانوار استفاده شده است .همچنین از بیوگاز حاصل از لندفیل های مذکور برای تولید .5 تراوات ساعت انرژی در بخش کشاورزی نیز استفاده شده است . در کشورهای در حال توسعه از بیوگاز تولید شده در هاضم های بزرگ به طور کلی برای تولید برق استفاده می شود .

به عنوان مثال در چین تا پایان سال 2009 در حدود 2000 هاضم بزرگ و متوسط نصب گردیده و قرار است تعداد 22570 هاضم دیگر با منبع فضولات دامی و 630 هاضم نیز با منبع زباله های شهری و فاضلاب شهری ساخته و نصب گردد ظرفیت تولید بیوگاز در چین از هاضم های نصب شده تا پایان سال 2010 در حدود 800 مگاوات بوده است هند نیز تا پایان سال 2010 دارای 70 نیروگاه با منبع زباله شهری با ظرفیت کل 91 مگاوات بوده است .

از سوختهای زیستی مایع نیز می توان به عنوان منبع اولیه در نیروگاههای CHP استفاده نمود . به عنوان مثال برنامه ریزی لازم جهت آغاز عملیات ساخت 760نیروگاه CHP با منبع سوخت زیستی مایع در سال 2010 صورت گرفته است . بزرگترین نیروگاهی که با این نوع از سوخت ها ( palm oil ) کار می کند در حال حاضر در ایتالیا و با ظرفیت تولید 100 مگاوات می باشد . برزیل و آرژانتین نیز دارای نیروگاههای بایومس با سوخت اتانول و بایو دیزل می باشند .
 
آخرین ویرایش:

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
تاریخچه زیست توده

تاریخچه زیست توده

تاریخچه زیست توده




به جرات می‌توان گفت که بهره برداری از انرژی زیست توده شامل چوب، خاروخاشاک به دوران کشف آتش باز می‌گردد. منابع زیست توده بویژه چوب تا زمان کشف و بهره برداری از منابع فسیلی همواره نقش غالب و بلامنازعی در تامین انرژی جامعه بشری عهده دار بوده‌اند و این نقش تا اوایل قرن بیستم نیز ادامه داشته است.
بشر از زمان‌های دور آتش سوزی خودبخودی در محل تجمع منابع زیست توده نظیر مرداب‏‌ها، فضولات و پسماند‌ها را مشاهده می‌کرده ولی از دلایل آن آگاهی نداشته است. قدیمی‌ترین مورد خروج گاز و اشتعال ناقص آن ناشی از دفن زباله در طبقات زیرین زمین توسط پیلی نی روسی گزارش شده است. وی خروج‌گاه به‌گاه گاز و اشتعال ناقص آن را از طبقات زیرین زمین مشاهده کرد. ولی وان هلمونت درسال ۱۶۳۰ شناسائی و اشتعال این گاز را رسماً اعلام کرد. در سال ۱۶۶۷ دانشمندی به نام شرلی گازمرداب (متان بیوگاز) را کشف نمود ولی از نظر علمی و عملی شناسائی گاز متان به عنوان ترکیب اصلی بیوگاز از مواد تخمیر شده توسط ولتا و در سال ۱۷۷۶ صورت گرفته است. وی پس از مطالعات زیاد دریافت که مقدار گاز متان تولید شده بستگی به میزان خاک و برگ پوسیده گیاهان دارد که در طبقات زیرین زمین دفن شده‌اند. وی همچنین دریافت که در صورتی که نسبت معینی از گازمتان با هوا ترکیب شود تولید انفجار می‌نماید. اولین تجزیه شیمیایی گاز متان نیز به وسیله نامبرده صورت گرفته است.
شروع تحقیقات عمده در زمینه تخمیر بیهوازی و کاربرد آن را به شخصی به نام دیوی و در سال ۱۸۰۸ نسبت داده‌اند. در سال ۱۸۸۴ فردی به نام گاین طرحی را به اجراء در آورد که به وسیله بیوگاز حاصل از انرژی زیست توده روشنائی خیابانهای شهر پاریس را تامین نمود.
در ایران نیز استفاده از زیست توده سابقه‌ای قدیمی دارد. محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهائی (۱۰۳۱ -۹۳۵ هجری قمری) جزء نخستین کسانی بوده که از بیوگاز حاصل از زیست توده (فاضلاب حمام) استفاده کرده و آن را به عنوان سوخت یک حمام در اصفهان به کار برده است. متاسفانه این تجربه بصورت بین المللی انعکاسی نیافته است.
قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران، فعالیت‌های پراکنده‌ای در خصوص تولید و استفاده از بیوگاز صورت گرفته است. اولین هاضم تولید گاز متان در ایران در روستاهای نیاز آباد لرستان در سال ۱۳۵۴ ساخته شده است. این دستگاه به گنجایش ۵ متر مکعب فضولات گاوی روستا را مورد استفاده قرار داده و بیوگاز مصرفی حمام مجاور را تامین می‌نموده است.
در سال ۱۳۵۹ دو واحد کوچک آزمایشی در دانشگاه بوعلی سینا همدان احداث گردید که با فضولات کشتارگاه و کود گاوی تغذیه می‌گردید. دانشگاه صنعتی شریف نیز در سال ۱۳۶۱ یک واحد ۳ متر مکعب رابه صورت آزمایشی مورد مطالعه قرار داد که با فضولات گاوی بارگیری می‌شد.
در ایران تاکنون به صورت عمده تاسیسات استخراج بیوگاز از دفنگاه زباله در سه شهر شیراز، مشهد و اصفهان به اجرا در آمده است و در دو نیروگاه از نوع لندفیل در دو شهر مشهد و شیراز به ظرفیت‌های ۶۵۰ کیلووات و ۱ مگاوات در سال ۱۳۸۸ به بهره برداری رسید.

وضعیت فعلی بهره برداری از زیست توده در جهان:
امروزه منابع مفید و کاربردی زیست توده تنها به چوب و برگ خشک محدود نمی‌شود و طیف وسیعی از مواد از جمله پسماندهای جامد و مایع شهری و پسماندهای صنعتی و غیره را نیز در بر می‌گیرد.
منابع انرژی تجدید پذیر پس از ذغال سنگ، نفت و گاز طبیعی، چهارمین منبع بزرگ انرژی در دنیا می‌باشند. این منبع حدود ۱۴ درصد از انرژی اولیه جهان را تامین می‌نماید و در حال حاضر بیش از ۵/۱۱% از انرژی اولیه جهان توسط منابع زیست توده تامین می‌­گردد. و این در حالی است که در ایالات متحده آمریکا ۳-۴ درصد از انرژی اولیه مورد نیاز فقط از منابع زیست توده تامین می‌شود. قابلیتهای زیست توده تنها در تولید حرارت نیست، بلکه در تولید سرما، سوختهای مورد نیاز برای حمل و نقل و تولید انرژی الکتریکی نیز استفاده دارد. در سال ۲۰۰۵حدود ۴۴۰۰۰ مگاوات نیروگاه تولید برق (با انواع فن آوری‌ها) و ۲۲۵۰۰۰ مگاوات حرارتی نیروگاه مدرن تولید حرارت با منبع زیست توده احداث شده است که حدود ۱۰۰۰۰ مگاوات آن فقط در ایالات متحده بوده است (حدود ۵۸ درصد از بازار تولید انرژی از منابع تجدید پذیر در امریکا). همچنین بیش از ۵۰ میلیارد لیتر سوخت تجدیدپذیر از منابع زیست توده تولید و مصرف می‌­گردد.
برمبنای مطالعات انجام شده، منابع زیست توده حدود ۶۴ درصد از منابع اولیه انرژیهای نو در اتحادیه اروپا را به خود اختصاص داده است و حدود ۹ درصد از انرژی الکتریکی تولیدی و ۹۸ درصد از انرژی حرارتی تولیدی از طریق منابع انرژیهای نو به منابع انرژی زیست توده تعلق دارد. (با در نظر گرفتن منابع برق آبی).
انرژی زیست توده تنها منبع انرژی تجدیدپذیر می‌­باشد که انرژی را بفرم­های برق، حرارت، سرما و سوخت خودرو و به اشکال جامد، مایع و گاز تحویل می‌نماید. بعلاوه مواد زیستی جایگزین خوراک پتروشیمی و... نیز از محصولات دیگر آن می‌­باشد.

منبع:
سازمان انرژی های نو ایران
جهان مهندسی
 
آخرین ویرایش:

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
منابع زیست توده

منابع زیست توده

منابع زیست توده

زیست توده کلیه اجزای قابل تجزیه زیستی از محصولات، فاضلاب‌ها و زایدات کشاورزی (شامل مواد گیاهی و حیوانی)، صنایع جنگلی و سایر صنایع مرتبط، فاضلاب‌ها و زباله‌های تجریه پذیر زیستی شهری و صنعتی می‌باشد.
منابع زیست توده
منابع زیست توده، بطور کلی عبارتند از:
- جنگل‌ها و ضایعات جنگلی
- محصولات و ضایعات کشاورزی
- ضایعات و فاضلابهای صنعتی
- ضایعات جامد، فاضلابهای شهری و فضولات دامی.

جنگلهای و ضایعات جنگلی
چوب، خرده‌های چوب و خاک اره، از منابع جنگلی زیست توده به شمار می‌روند. این منبع انرژی از قرن‌ها پیش برای مصارف خانگی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. حدود صد و پنجاه سال پیش، ۷۵ درصد از انرژی مورد نیاز بشر از زیست توده (عمدتا از جنگل‌ها و ضایعات جنگلی) تأمین می‌شد. در حال حاضر، سالانه در جهان بیش از ۱. ۲ گیگاتن چوب به مصرف تولید انرژی می‌رسد. بسیاری از صنایع کشورهای در حال توسعه، مانند صنایع پخت نان، فرآوری محصولاتی مانند شکر، چای، قهوه، نارگیل، کاکائو و کارخانه‌های آجرپزی و آهک پزی، از این ضایعات به عنوان سوخت استفاده می‌کنند.
به اعتقاد کار‌شناسان فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد)، ترویج وتوسعه کشاورزی و جنگلداری، مهم‌ترین راه پیشگیری از فقر غذایی و تأمین انرژی مورد نیاز مردم جهان است. درختستانهای انرژی، اخیرا در برخی از کشورهای اسکاندیناوی و خاور دور توسعه یافته‌اند. وسعت جنگلهای انرژی در کشور برزیل، بالغ بر ۲ میلیون هکتار است که عمدتا به کشت اوئکالیپتوس اختصاص یافته‌اند. تولیدات حاصل از این جنگل‌ها ۵۰ - ۳۰ تن در سال است.
مساحت جنگلهای ایران در سال ۱۳۷۴، افزون بر ۲۱. ۳ میلیون هکتار بوده است. میزان زیست توده جنگلهای کشور، حدود ۵۵۶. ۲ تن در هکتار برآورد شده است که ۴۴۶ تن در هکتار آن متعلق به جنگلهای شمال است. مساحت مراتع کشور در‌‌ همان سال، حدود ۹۰ ملیون هکتار و زیست توده آن، حدود ۱۲ میلیون تن تخمین زده شده است. احیاء و توسعه جنگل‌ها، علاوه بر تولد انرژی، بسیاری از مشکلات زیست محیطی مانند آلودگی هوا، فرسایش و رانش خاک، ناپایداری شیب‌ها، زایش مواد معدنی خاک و نابودی بوم سازگان (اکوسیستمهای) طبیعی را کم می‌کند.

محصولات و ضایعات کشاورزی
این دسته از منابع زیست توده، شامل گیاهان مختلفی مانند ذرت، برنج، سیب زمینی ترشی (سورگم)، نیشکر، انواع میوه، گیاهان روغنی و ضایعات آن‌ها مانند سبوس برنج، کاه و غره است. هر سال که در سراسر جهان مقدار زیادی محصولات کشاورزی تولید می‌شود ضایعات فراوانی نیز ایجاد می‌گردد که اکثرا بطور کامل، مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. بطور نسبی، ۲۵ درصد وزن هر محصول کشاورزی تفاله است، ۲۵ درصد وزن برنج، متعلق به سبوس آن است. حدود ۴۵ درصد از بادام زمینی نیز پوته است. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که به لحاظ نظری می‌توان نیازهای سوخت خانگی مناطق روستایی را از طریق ضایعات تأمین کرد.
الکل و بیو دیزل، دو فرآورده انرژی زای مهمی هستند که از محصولات و ضایعات کشاورزی بدست می‌آیند. مخلوط ۲۲ درصدی اتانول با بنزین (موسوم به گازوئیل)، بدون تغییر ساختمان موتورهای احتراق داخلی، در بیش از ده میلیون خودرو، مورد استفاده قرار رفته است. طرح «پروالکل» در برزیل، موفق‌ترین برنامه تولید «زیست انرژی» جهان است. طی این برنامه، سالانه ۱۲ گیگالیتر اتانول (عمدتا از ضایعات نیشکر) تولید می‌شود که ۶۲ درصد مصرف سوخت خودروهای این کشور را تأمین می‌کند. کشورهای زیمبابوه، مالاوی و آمریکا نیز مدتی است که برنامه سوخت الکلی (با استفاده از ذرت - نیشکر) را آغاز کرده‌اند. از جمله محصولات کشاورزی مهم که برای تولید الکل بسیار مناسب است، می‌توان به سورگم (سیب زمینی ترشی) اشاره کرد. آزمایشهای انجام شده، نشان می‌دهند که از تن غده سیب زمینی ترشی، ۸۵ لیتر اتانول تولید می‌شود. درصورتی که از هر هکتار ۴۰ تن محصول برداشت شود، بیش از ۳۰۰۰ لیتر الکل از هر هکتار بدست می‌آید.

ضایعات فاضلابهای صنعتی
در پساب برخی از کارخانه‌ها مانند صنایع نساجی، الکل سازی، چوب و کاغذ و پساب و ضایعات صنایع غذایی مانند پنیر سازی و تویلد آب میوه، مقدار زیادی زیست توده وجود دارد که می‌توان از آن‌ها برای تولید انرژی و غذای دام استفاده کرد. حدود ۲۰ درصد از وزن میوه را تفاله تشکیل می‌دهد (بسته به نوع میوه، این مقدار بین ۹ درصد تا ۲۵ درصد متغیر است). طبق آمار وزارت کشاورزی در سال زراعی ۷۲-۷۱، حدود ۱۲۲۰۰۰۰ تن تفاله تنها از میوه‌های انگور، سیب درختی و مرکبات در کشور ما حاصل شده است. یک کارخانه آب میوه با ظرفیت ۱۹۰ متر مکعب در روز، بطور متوسط ۱۰۰ تن تفاله تولید می‌کند. اگر کارخانه در تمام روزهای سال کار کند، تفاله تولیدی به ۳۶۵۰۰ تن در سال می‌رسد.
چنانچه از این تفاله‌ها برای تولید الکل استفاده شود (با تبدیل ۵ درصد وزن)، از همین یک کارخانه سالانه ۱۸۲۵ تن (۲. ۳ میلیون متر مکعب) الکل بدست می‌آید که صرفه اقتصادی چشمگیری را به همراه دارد. یکی دیگر از صنایع غذایی که فاضلاب آن آلودگی شدید در محیط زیست ایجاد می‌کند، صنایع پنیر سازی است. آب پنیر مایعی است که پس از حذف چربی و کازئین شیر، طی فرآیند پنیر سازی بدست می‌آید. تولید سالانه در کشور ما بیش از ۸۰ هزار تن است که ۲۰ هزار تن آن در واحدهای صنعتی تولید می‌شود. با توجه به اینکه بطور میانگین از تهیه هر کیلوگرم پنیر، ۸ کیلوگرم آب پنیر استحصال می‌شود، در هر سال ۱۶۰ هزار تن آب پنیر در کارخانه‌های پنیر سازی ایران تولید و در محیط‌‌ رها می‌شود.
از آب پنیر، هم به منظور غذای دام و هم برای تولید الکل می‌توان استفاده کرد. در صنایع غذای دام، با پرورش موجودات زنده ذره بینی که می‌توانند پروتئین زیادی را در خود جمع کنند و رشد بسیار خوبی بر روی آب پنیر دارند، زیست توده بسیار غنی و مغذی تهیه می‌کنند، که پس از خشک کردن و آسیاب کردن ماده حاصل، آن را به مصرف غذای دام می‌رسانند. در بسیاری از کشورهای جهان، از آب پنیر به منظور تولید الکل استفاده می‌شود. در کشور ما فعالیتهایی در این زمینه انجام شده است. به عنان مثال، می‌توان به تولید اتانول از آب پنیر، در کاخانه شیر پاستوریزه اصفهان اشاره کرد.

ضایعات جامد، فاضلابهای شهری و فضولات دامی
ضایعات جامد شهری را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
- زباله‌های معمولی: مانند زباله منازل، ادرات، فروشگاه‌ها و رستوران‌ها (پسماند مواد غذایی، کاغذ، کارتن و...)، زباله‌های حجیم خانگی (وسایل چوبی مانند کمد، میز و...) زباله باغ‌ها و گلخانه‌ها (شاخه و برگ و...).
- زباله‌های ویژه: مانند زباله‌های صنعتی، نخاله‌های ساختمانی، لاستیکهای فرسوده، مواد تابش زای هسته‌ای (رادیواکتیو) و زباله‌های آلوده بیمارستانی.
بهترین روش برای حذف ضایعات جامد دسته اول و استفاده بهینه از آن‌ها، تهیه کمپوت (تجزیه مواد آلی رطوبت و گرما، در شرایط شرایط هوازی) است. کود حاصل از این روش، بسیار غنی است و از آن می‌توان در گلخانه‌ها، باغ‌ها و مزارع استفاده کرد. با توجه به حجم بسیار زیاد زباله در شهرهای مختلف (به عنوان مثال روزی ۵۰۰ تن زباله در شهر اصفهان)، روش تهیه کمپوت بسیار مقرون به صرفه است. در حال حاضر، سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداریهای تهران و اصفهان به انجام این مهم می‌پردازد. در کشورهای مختلف با استفاده از روشهای گازی کردن و پیرولیز، ضایعات جامد را به گاز تبدیل می‌کنند. گاز حاصل، در مولد‌ها و توربینهای بخار به برق تبدیل می‌شود.
از مهترین ضایعات جامد که معمولا به هدر می‌روند، می‌توان به پسماندهای آشپزخانه‌ای اشاره کرد. مکانهای بزرگی مانند کارخانه‌ها، هتل‌ها، مسافرخانه، رستوران‌ها، ادارات، بیمارستان‌ها و... دارای آشپزخانه‌های بزرگی هستند. ضایعات این آشپزخانه زیاد است و بیشتر شامل باقیمانده غذاهای پخته شده و پوست میوه‌ها و سبزی‌ها می‌باشد. این اماکن برای حمل و دور ریختن زباله، مبالغ زیادی هزینه می‌کنند. بد‌تر از همه اینکه زباله‌ها غالبا در فضای باز‌‌ رها می‌شوند و محیط زیست را آلوده می‌کنند. سوزاندن آن‌ها نیز با ورود مشتقات گوگرد، هیدروکربنهای کلری و مواد سنگین به جو زمین می‌شود و آلودگی هوا را به همراه دارد.
در این آشپزخانه‌ها از سوختهایی مانند گاز طبیعی، نفت سفید، چوب، زغال یا برق برای پخت و پز استفاده می‌کنند، در حالی که پسماندهای آشپزخانه‌ای منبع مناسبی برای تولید زیست گاز هستند و تعبیه یک گوارنده کوچک در کنار آشپزخانه، انرژی مورد نیاز را تأمین می‌کند. زیست گاز حاصل نه تنها جایگزین سوختهای سنگواره‌ای مورد استفاده در آشپزخانه می‌شود، بلکه حتی برای تأمین روشنایی نیز می‌توان از آن استفاده کرد. کود حاصل از تخمیر بی‌هوازی را نیز می‌توان برای تغذیه خاک باغچه مکان مورد نظر بکار برد. بازده تولید گاز، ۱۰۰ لیتر به ازای هر کیلوگرم ضایعات آشپزخانه‌ای است. استفاده از گوارنده‌های تولید زیست گلاز از پسماندهای آشپزخانه‌ای، در کشور هند بسیار رایج است.
فاضلابهای شهری و روستایی از عمده‌ترین آلاینده‌های محیط زیست هستند. این فاضلاب‌ها انرژی نهفته قابل ملاحظه‌ای دارند و بهترین روش آزاد سازی این انرژی، تخمیر بی‌هوازی فاضلاب و تولید گاز متان است که می‌توان از آن برای گرمایش یا به حرکت در آوردن موتور مولد و تولید الکتریسیته استفاده کرد. فضولات دامی نیز انرژی نهفته قابل ملاحظه‌ای دارند و می‌توانند در تولید زیست گاز مورد استفاده قرار گیرند. در کشور ما، ۷۲ میلیون رأس دام وجود دارد که می‌توان از فضولات آن‌ها، روزانه حدود ۴ میلیون متر مکعب گاز متان - معادل ۲۵۵۰۰ بشکه نفت خام- بدست آورد.
در زمینه تولید زیست گاز، برنامه‌های عظیمی در چین و هند به انجام رسیده است. در کشور چین، بیش از ۷ میلیون متر مکعب زیست گاز تولید می‌کنند. زیست گاز حاصل از این گوارنده‌ها، نیازهای انرژی ۵۰ میلیون روستایی را تأمین می‌کند. در کشور ما، توسط برخی از مؤسسات پژوهشی و دانشگاهی، بررسیهایی در زمینه تولید زیست گاز انجام گرفته و منجر به ساخت ۶۰ دستگاه آزمایشی زیست گاز شده است. سازمان انرژیهای نو وزارت نیرو، مهم‌ترین اهداف تولید زیست گاز را در کشورمان، به شرح زیر خلاصه کرده است:
- تولید انرژی
- پیشگیری از آلودگیهای زیست محیطی ناشی از فضولات شهری و روستایی
- تولید کود غنی و بهداشتی از هزاران تن لجن، فاضلاب و فضولات کشتارگاه‌ها

نتیجه
زیست توده چهارمین منبع انرژی جهان است و حدود ۱۴ درصد از نیازهای انرژی جهان را تأمین می‌کتند. سوخت حاصل از فن آوریهای تبدیل زیست توده یا به حالت گاز (زیست گاز) و یا مایع (متانول، اتانول و بیودیزل) است که برای تولید الکتریسیته و گرما مورد استفاده قرار می‌گیرد. تخمین زده شده است که اگر تنها ۱۰ درصد از زمینهای کشاورزی جنگل‌ها و درختستان‌ها به تأمین و تهیه زیست توده اختصاص یابد، تولید سالانه انرژی حاصل از زیست توده، معادل چهار پنجم مصرف کنونی انرژی در جهان خواهد بود. در جوامع در حال توسعه که حدود سه چهارم جمعیت جهان را شامل می‌شوند، ۳۵ درصد از انرژی مصرفی، از طریق زیست توده تأمین می‌شود.
استفاده از منابع زیست توده، یکی از مناسب‌ترین و اقتصادی‌ترین راه حلهای تأمین نیازهای اساسی انرژی مردم فقیر در مناطق دور افتاده است. در ایران با توجه به حجم چهار منبع عمده زیست توده (که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد) و فواید زیست محیطی این نوع انرژی و تجدید پذیر بودن آن، توسعه کاربرد آن، منطقی و مقرون به صرفه است.منبع: دانشنامه رشد
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
زیست توده چیست ؟

زیست توده چیست ؟

زیست توده چیست ؟


چرخه کنونی انرژی، از نظر بوم‌شناختی، مسائل و مشکلات پیچیده‌ای را پدید می‌آورد. از همین رو جایگزینی آن با چرخه‌های غیر آلاینده، امری حیاتی و اجتناب ناپذیر است. مسائل زیست محیطی و نگرانیهای ناشی از مهاجرت روستائیان و رشد بی‌رویه شهرنشینی، بر لزوم تغییر نظام کنونی انرژی افزوده است. بدیهی است که نظام انرژی جایگزین باید مبتنی بر منابع انرژی تجدید پذیر باشد. استفاده از زیست توده به عنوان یک منبع انرژی، نه تنها از نظر زیست محیطی، بلکه به دلایل اقتصادی، اجتماعی و هم چنین سهولت کاربرد، جذاب است.
زیست توده چیست؟
زیست توده ترجمه لغت انگلیسی بیوماس (Biomass) می‌باشد. برای زیست توده تعاریف مختلف و متنوعی در جهان مطرح می‌باشد. بعنوان یک تعریف ساده می‌توان گفت:
زیست توده شامل کلیه موادی در طبیعت می‌شود که در گذشته نزدیک جاندار بوده، از موجودات زنده بعمل آمده و یا زائدات، ضایعات و یا فضولات آن‌ها می‌باشند. زیست توده در مقابل منابع فسیلی مطرح می‌باشد. می‌دانیم که منشاء منابع فسیلی نیز منابع زیست توده می‌باشد ولی تفاوت آن‌ها در این است که منابع فسیلی از منابع زیست توده که در گذشته بسیار دور زنده بوده‌اند (ده‌ها میلیون سال پیش) و تحت شرایط فشار و دمای خاص حاصل شده‌اند.
بعنوان یک تعریف علمی، زیست توده اصطلاحی است در زمینه انرژی که برای توصیف یک رشته از محصولات که از فتوسنتز حاصل می‌شوند، بکار می‌رود. هر سال ازطریق فتوسنتز معادل چندین برابر مصرف سالانه انرژی جهان انرژی خورشیدی در برگهای درختان ذخیره می‌شود.
اتحادیه اروپا مطابق ابلاغیه EC ۲۰۰۱۱۷۷۱ جهت توسعه استفاده از زیست توده در تولید برق در بازار داخلی اروپا تعریف زیست توده را به شکل زیر مطرح نمود:
زیست توده کلیه اجزاء قابل تجزیه زیستی از محصولات، فاضلاب‌ها و زایدات کشاورزی (شامل مواد گیاهی و حیوانی)، صنایع جنگلی و سایر صنایع مرتبط، فاضلاب‌ها و زباله‌های شهری و صنعتی می‌باشد.

چرخه زیست توده در طبیعت
بخشی از تشعشع خورشید که به اتمسفر زمین می‌رسد، بواسطه فرآیند فتوسنتز در گیاهان جذب و ذخیره می‌شود. ماکزیمم راندمان تبدیل انرژی خورشیدی دراین فرآیند بین ۵ تا ۶ درصد است. گیاهان بعنوان منابع ذخیره کربن هستند و CO۲ را از هوا جذب کرده و بصورت کربن ذخیره می‌نمایند. وقتی گیاهی توسط جانوری خورده می‌شود، بخشی از کربن موجود در گیاه خورده شده به انرژی تبدیل می‌شود و بخشی دیگر در بافت‌های زنده ذخیره می‌گردد. بخش سوم نیز با فضولات حیوانی دفع می‌گردد. در صورتیکه چوب یا گیاهان سوزانده شوند، علاوه بر انرژی، بخش اعظمی ازکربن ذخیره شده بصورت CO۲ آزاد می‌شود و بخشی نیز در خاکس‌تر باقی می‌ماند.
جالب است بدانید که میزان انرژی که سالانه توسط فتوسنتز ذخیره می‌شود، چندین برابر بیشتر از کل مصرف معمولی انرژی جهان و حدوداً ۲۰۰ برابر مصرف انرژی غذایی کل جهان است. و نیز توجه به این نکته جالب توجه است ذخایر انرژی زیست توده در درختان معادل ذخائر سوختهای فسیلی قابل استخراج و به ثبت رسیده می‌باشد. مطالعات FAO نشان می‌دهد که زیست توده می‌تواند سه برابر انرژی مورد تقاضای جهان را تأمین کند و بیواتانول بالقوه حاصل از زیست توده به تنهایی معادل ۳٫ ۱ میلیارد تن نفت خام در سال می‌باشد که حدود ۳۷% مصرف نفت جهان در سال ۱۹۹۸ است.
تقریبا نیمی از مردم جهان برای تأمین انرژی مورد نیاز خود، از چوب استفاده می‌کنند. چوب، ضایعات گیاهی (مانند ضایعات نیشکر، ذرت، چغندر قند) و دیگر منابع زیست توده، از منابع تجدید پذیر کربن به شمار می‌آیند. استفاده از انرژی زیست توده به شکل سنتی یعنی سوزاندن چوب درختان و فضولات حیوانی- باعث نابودی جنگل‌ها و آلودگی و تخریب محیط زیست می‌شود. اما با تلفیق روشهای شیمیایی و زیست‌شناختی می‌توان قند، سلولز و دیگر مواد موجود در ضایعات کشاورزی را به سوختهای مایع تبدیل کرد.
یکی از راههای تامین منابع انرژی زیست توده، کاشت درختان یا درختچه‌های مناسب (با دوره رشد کوتاه و سریع) در زمینهای نامرغوب و نیمه بایر است. گر چه سوزاندن این منابع، گاز دی اکسید کربن را در جو منتشر می‌کند، اما چون دوره کاشت و رشد و نمو آن‌ها دائمی است، به‌‌‌ همان اندازه دی اکسید کربن از جو زمین جذب می‌کنند و با استفاده از انرژی خورشیدی، از طریق فتوسنتز، اکسیژن تولید می‌کنند. بدین ترتیب، یک «چرخه کربن خنثی» در طبیعت پدید می‌آید.منبع: دانشنامه رشد
 

Similar threads

بالا