ارزنها Millets

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
ارزنها Millets

ارزن گیاهی است که دارای دانه های خیلی کوچک بوده و در بین غلات به دانه غله ریز معروف است.
این گیاه در ایران و دیگر کشورهایی که سابقه تاریخی زیادی دارند و نیز مناطق گرمسیر به مقدار زیاد کشت شده و زراعت آن در مصر زمان های خیلی دور باز می گردد. در چین قدیم حدود 2600 تا 2700 سال قبل از میلاد ارزن ـ برنج ـ گندم ـ و دیگر غلات از گیاهان زراعی درجه اول بوده اند:
کل سطح زیر کشت ارزن در دنیا 9/53 میلیون هکتار و متوسط عملکرد 588 کیلوگرم در هکتار است. عمده ترین کشورهای تولید کننده آن چین ـ هند ـ و شوروی می باشند.ارزن در ایران از زمانهای بسیار قدیم کشت و کار می شد وعمدتا ارزن معمولی و گاوورس (ارزن دم روباهی) کشت و کار می شدند.
سطح زیر کشت ارزن در ایران 80 هزار هکتار است و عمده ترین مناطق کشت آت استانهای سیستان و بلوچستان ـ اصفهان ـ کرمان ـ مازندران و جنوب خراسان است.
عملکرد آن در ایران 500 تا700 کیلوگرم در شرایط عدم محدودیت آن به یک تن در هکتار می رسد.
ارزن های زراعی یکساله بوده و در مناطق حاره و نیم حاره که دارای بارندگی کم می باشند جزء محصولات غذایی محسوب می شوند.علیرغم اینکه مصرف ارزن به عنوان غذا معمول نیست ولی درصد ترکیبات آن با دیگر غلات قابل مقایسه است.

پروتئینچربیکربوهیدراتفیبرخاکستر
ارزن معمولی(درصد)7/113/32/641/84/3
ارزن دم روباهی(درصد)1/121/47/606/86/3



همانطور که در جدول می بینیم مهمترین عیب آن داشتن درصد بالایی فیبر خام است که غیر قابل هضم است. علت بالا بودن این فیبر بخاطر همراه بودن لما و پالئا با دانه است.
 

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
شخصات گیاهشناسی:
گیاهی است یکساله با ارتفاع بلند (5/1 تا 3 متر) و یکی از طویل ترین و خشن ترین علفهای خانواده غلات است. تیپ گیاه مثل ذرت و سورگوم است وفقط برگها و ساقه های آن باریک تر از برگها و ساقه های ذرت و سورگوم است.
سیستمی ریشه ای افشان، ریشه های جانبی ضعیف ولی این ریشه ها تا عمق 2 متری خاک نفوذ می کند.
سنبله مستقیم و فشرده و به طول 5 تا 40 سانتیمتر است.
سنبلچه ها بدون پایه یا با پایه ها خیلی کوتاه به محور پانیکول چسبیده اند.
یک تاسل حدود1600 سمبلچه دارد و هر سنبلچه دارای 2 گل که گلچه پائینی فاقد مادگی و عقیم و گلچه بالائی بارور است‌ (نر و ماده).
گیاهی است دگر گشن و درصد دگرگشنی اش به 75 درصد می رسد. در این گیاه گل های ماده 2 تا 4 روز زودتر از گل های نر می رسد (پروجینی) بر عکس ذرت که گلهای نر زودتر می رسند (پروتاندری) وزن هزار دانه اش 7 تا 12 گرم بوده و درجه حرارت نرمال برای رشدش 17 تا 30 درجه سانتی گراد است.
در این زمینه واریته های هیبریدی تولید شده اند که در شرایط مصرف ازت (160ـ70 کیلو گرم در هکتار) دارای عملکرد تا 5 تن در هکتار می باشد.
در مناطق گرم آفریقا و آسیا کشت ارزن با گیاهان دیگر معمول بوده وگیاهان ساقه کوتاه (بادام زمینی،نخود) غالبا با ارزن بطور مخلوط کشت می شود.
رسیدن ارزن زمانی است که دانه های آن قهوه ای شده باشد.
 

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
ارزن معمولی یا پروسو Miliaceum ـ Pammicun

محصولی است که در بهار کشت شده و دارای فصل رشد کوتاه 65 ـ 60 روز است.
گیاهی است 4 کربنه و حساس به سرما است و مصرف عمده آن در تغذیه پرندگان،طیور و در موارد محدودی به عنوان غذای دامها مورد استفاده است (بصورت آرد) .

موارد مصرف ارزن معمولی:

کاه ارزن ارزش زیادی ندارد و علت آن زبر بودن و بد خوراکی آن برای دام است و عمدتا جهت تهیه بستر دام از آن استفاده می شود.ورق پوست کنده آن در تهیه سوپ استفاده می شود. ازآردش نان تهیه می شود. دانه اش بصورت آرد توسط دامها مصرف می
شوند ولی تجارت عمده آن در رابطه با تغذیه پرندگان است.

گاوورس یا ارزن دم روباهی Italica ـ Setari

احتمالا منشا آن آسیای جنوبی است و سابقه کشت آن در چین به حدود 2700 سال قبل از میلاد می رسد. سطح زیر کشت آن از زمانیکه گیاه سوران گراس بعنوان یک گیاه علوفه معرفی شده روز به روز در دنیا کاهش یا فته است،به اقلیم های معتدل تر نسبت به مناطق حاره سازگار تر است و احتیاج به آب وهوای گرم دارد (ارزن به دلیل عمق ریشه کم اثرات خشکی را نشان می دهد).
عمر آن حدود 70 ـ 65 روز است.
گیاهی است یکساله،با ساقه های راست و پر برگ،پانیکول آن بسیار فشرده تر از پروسو است و حالت استوانه ای به خود گرفته است. بذرهایش از بذر ارزن معمولی کوچکتر است.پانیکول استوانه ای آن طویل و کرک دار است و در قائده هر سنبلک پوشش وجود دارد که 3 ـ 1 کرک زبر دارد. در هنگام برداشت لما از آن جدا شده و پالئا باقی می ماند.
میزان بذر مصرفی آن در هکتار 30 کیلوگرم می باشد و عملیات کاشت آن شبیه پروسو است. از مصادف عمده آن علوفه تازه است و بهترین کیفیت علوفه زمانی حاصل می شود که بلافاصله بعد از ظهور اولین سنبله ها گیاه برداشت شود. در زمانیکه پانیکول گیاه مشاهده شد گاورس را برداشت می کنند و با چاپر یا اره هایی قطعه قطعه نموده و به مصرف دامها می رسانند.علوفه تازه این گیاه نسبت به علوفه های دیگر خوش خوراکی زیادی ندارند و علت آن وجود ماده ستارین (Setarin) در این گیاه است،که یک گلوسین بوده و در اسبها سبب ادرار زیاد می شود،ولی در حیوانات دیگر اثر کمتری دارد. کشت و کار زراعی گاورس جهت تولید دانه مقرون به صرفه نیست ارزش غذایی دانه آن برای دام 83 درصد ارزش غذایی ذرت می باشد.
ارزن در ایران به عنوان کشت دوم پس از برداشت گندم و جو مورد کشت واقع می شوند. با توجه به فصل رشد کوتاهش قبل از سرمای پائیزه باید برداشت شود.تاریخ کاشت ارزن در ایران از اوایل اردیبهشت تا اواخر تیر ماه است. درجه حرارت پایه آن بالاتر از 10 درجه سانتی گراد است. گل آذین پانیکول باز،ارتفاع بوته کوتاه برگها از کرکهایی پوشیده شده اند.
دانه پس از رسیدن درون پوشینه ها باقی می مانند.
 

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
دانه ها:
سفید،زردیا قرمز می باشند. وزن هزار دانه ارزن معمولی 7 ـ 5 گرم است و در زمان کاشت در عمق 2ـ 1 سانتی متری سطح خاک قرار می گیرند. ارزن بعد از گندم و جو در تناوب قرار می گیرد و باید پس از ارزن از کاشت غلات پائیزه در زمین خودداری گردد،چون غلات پائیزه پس از ارزن افت عملکرد نشان می دهند و علت این امر تخلیه عناصر غذایی از خاک توسط ارزن است. محصولات قابل توصیه پس از ارزن گیاهان وجینی هستند که لگوم ها نقش مناسب تری دارند. ارزن معمولی با عملکرد یک تن نیاز به 40 کیلوگرم ازت خالص،70 کیلوگرم فسفر و 70کیلوگرم پتاس دارد.
کاشت:
بستر بذر ارزن باید کاملا نرم باشد و مبارزه با علفهای هرز آن ضروری است.
میزان بذر مصرفی در هکتار 35 کیلوگرم و عمق کاشت مناسب 2ـ1 سانتی متر است. پخش بذر توسط کودپاش سانتریفوژ یا با دست انجام می گیرد. توصیه می شود قبل از کاشت ارزن به زمین فرصت داده شود تا علفهای هرز سبز شوند و سپس با شخم آنها را از بین ببریم. قدرت پنجه زنی کمتری از گندم و جو دارد چون زمان این مرحله در ارزن خیلی کوتاه است.
جهت کاشت ارزن فاصله ردیفها 20 سانتی متر و فاصله بین بوته ها باید حدود 3 سانتی متر باشد. وقتی ارزن برداشت می شود که بذور نیمه بالایی پانیکول رسیده باشند. در زمان رسیدن رنگ
پانیکول به زرد مایل به سفید تبدیل می شوند. در این زمان بوته ارزن هنوز سبز است علت برداشت زودتر،حساس بودن ارزن نسبت به ریزش است. برداشت معمولا با دست انجام می شود. در برداشت با کمباین غلات مشکل ریزش بذر،مشکل بودن برداشت در صورت ورس و رطوبت زیاد کاه و کلش در زمان برداشت وجود دارد و باعث ایجاد مشکل در دستگاه کوبنده کمباین می شود (عمدتا سعی می شود پانیکول ها برداشت شوند).
از بیماریهای مهم ارزن سیاها هستند که دانه را از بین می برند.

ارزن مرواریدی یا ارزن آفریقایی Penmisetum
Glaucum ـ PennisetunـMillet ـPearl ـ​
منشا آن مناطق جلگه ای آفریقا می باشد و از ارزن های قدیم در آسیا و آفریقا کشت و کار می شده است.
 
Similar threads
Thread starter عنوان تالار پاسخ ها تاریخ
آ ارزنها Millets زراعت 6

Similar threads

بالا