آنچه یک مهندس کشاورزی از آب و محیط اطراف باید بداند

افشین باتمانی

متخصص کشاورزی
کاربر ممتاز
:) تقریبا همه از یک مهندس کشاورزی صرف نظر از گرایش تحصیلی انتظار دارن از آب ، هواشناسی و روابط حاکم براین دنیای پیچیده تا حدی اطلاعات داشته باشند..بنابراین شاید لازم باشه این نکات رو مختصرا مطالعه بفرمایید




به ازاي هر يك درصد افزايش نمك محلول در آب يك درصد از شدت تبخير كاسته مي شود.


·در برخي مناطق بياباني كه هيچ گونه بارندگي در مدت چند سال انجام نمي شود گياهاني هستند كه با استفاده از شبنم به حيات خود ادامه مي دهند
.


·شبنم در مواقعي كه اختلاف دما زيادتر باشد احتمال تشكيل بيشتري خواهد داشت. بنا براين در شبهائي كه روز قبل آن آسمان صاف است احتمال تشكيل بيشتري خواهد داشت
.


·با اضافه شدن ارتفاع بطور تصاعد حسابي، فشار هوا بصورت تصاعد هندسي كاهش مي يابد
.


·حداقل فشار هوا در ساعت 14 و 16 و حداكثر فشار هوا در ساعات 10 و 22 رخ مي دهد
.


·درصد جرم اتمفسردر 10 كيلومتر ضخامت پائين جو قرار گرفته است.



·تغييرات در اعماق خاك با عمق تصاعد هندسي دارد. بطوريكه در عمق 12سانتي متري دامنه تغييرات درجه حرارت نصف و در عمق 24 سانتيمتري يك چهارم دماي سطح خاك است
.


·در 24 آگوست 1960 دماي هوا در Vostock به 88.3 درجه زير صفر رسيد. ارتفاع اين منطقه 3420 متر از سطح دريا مي باشد.



·در 13 سپتامبر 1922 در منطقه غريرياي ليبي دماي هوا به 57.8 درجه سانتيگراد رسيد.



·حداثر درجه حرارت روزانه حدود ساعت 14 تا 15 هر روز اتفاق مي افتد
.


·تحقيقات نشان داده است كه پوشش گياهي در كنترل سيلهاي با دوره بازگشت بيش از 10 سال اثر قابل ملاحظه اي ندارد
.


·محققان مي گويند برخورد يك كوه يخي بزرگ به قطب جنوب موجب تغيير شكل نقشه اين قطب شده است
.


·درب ايستگاههاي هواشناسي در نيمكره شمالي روبه شمال نصب مي شود تاهنگام قرائت تششع مستقيم وارد پناهگاه نشود. و معمولا جنس این اتاقکها از چوب کاج است



·تغيير فاصله زمين و خورشيد تاثير چنداني بر دماي زمين ندارد بلكه زوايه تابش خورشيد در اين مورد موثر است.



·موتور چرخه هيدرولوژي نيز هسته اي است. انرژي مورد نياز چرخه هيدرولوژي از تششع خورشيدي تامين مي شود كه از واكنش هاي هسته اي داخل خورشيد پديد مي آيد.


·اگر تمام يخهاي قطبي ذوب شوند آب درياها 14 متر بالا مي آيد
.


·واحد اندازه گيري سرعت باد در هواشناسي گره يا نات (knot) است كه معادل نيم متر بر ثانيه است.



·ميانگين گيري اشتباه: در مورد آناليز داده هاي سرعت باد بايد ميانگين گيري بطور برداري صورت گيرد و ساير روشهاي ميانگين گيري متداول براي اين داده ها مناسب نيست.



·بر اساس مطالعات در شرايط يكسان دماي هواي داخل شهرها 0.5 تا 0.8 درجه گرمتر از حومه شهرهاست.



·آيا مي دانيد سيل بزرگتري عامل خسارت در بين حوادث طبيعي است. ساير حواث طبيعي چون زلزله به علت فراواني كمتر در مجموع خسارت كمتري وارد مي كنند هرچند كه در هر واقعه ممكن است خسارت زيادي وارد نمايند.

·بررسي ها نشان داده است كه بارندگي با افزايش ارتفاع تا يك ارتفاع مشخص افزايش مي يابد و پس از آن كاهش مي يابد. اين ارتفاع را ارتفاع اپتيمم مي نامند و در حدود 3000 تا 4000 متري از سطح درياست.



·ارتفاع تبخير در ايران برابر 2 متر است در حالي كه ارتفاع متوسط بارندگي در ايران 24 سانتي متر گزارش شده است.



·مصرف 70 گرم در هكتار از الكلهاي چرب نظير هگزادكانول در درياچه سدها بين 10 تا 60 درصد از ميزان تبخير مي كاهد.



·تبخير از سطح خاك عمده ترين منبع هدررفت آب بصورت تبخير در ايران است.



·دريچه هاي اتمسفر: طول موجهاي 4 ميكرون و محدوده 9 تا 11 ميكرون بخار آب موجود در اتمسفر قادر به جذب طول موج بلند نيست كه باعث مي شوند كره زمين از نظر حرارت متوازن شود. سرانجام تابشهاي وارده به كره زمين از اين دريچه ها خارج مي شوند
.


·ما عادت كرده ايم كه بگوئيم در روي كره زمين زندگي مي كنيم ولي واقعيت اينست كه ما در كف اقيانوسي از هوا به وزن 5725000000000000 تن زندگي مي كنيم.



·بر هر سانتي متر از سطح زمين 1.05 كيلو گرم هوا وجود دارد
.


·چشمه هاي سيفوني: بعضي چشمه ها بصورت ساعتي عمل مي كنند اين نوع چشمه ها در مدت زماني آبدهي نسبتا زيادي دارند و پس از مدتي آب چشمه كم شده و يا قطع مي گردد. اين چرخه متناوباً تكرار مي گردد. اين چشمه ها كه اغلب در مناطق كارستي وجود دارند داراي مخزني هستند كه ابتدا تا ارتفاع مشخصي پر مي شود و سپس تخليه شروع ميشود . اين سيكل ادامه پيدا مي كند. نمونه اي از چشمه ها در شهر هفشجان از توابع شهركرد بنام چشمه وقت ساعت وجود دارد
.


·چشمه هاي تحت فشار: گاهي تشكيلات آبخوانه ها تحت فشار است و آب چشمه ها بصورت چند لوله با فشار فوران مي كند. چشمه غربال بيز در شيركوه يزد كه در آهكهاي كرتاسه ايجاد شده است نمونه اي از اين چشمه هاست. گاهي خروجي چشمه روي آبرفت است و آب از لابه لاي ابرفتها فوران مي كند مانند چشمه آتشكده در فيروز آباد فارس
.


·ما در كدام لايه جو زندگي مي كنيم: پائين ترين لايه جو كه در برگيرنده بيشترين جرم بوده و تبادلات هيدرولوژيكي در آن انجام مي شود لايه تروپوسفر است. ضخامت اين لايه 11 كيلومتر مي باشد و بيشترين تغييرات اقليمي در َآن اتفاق مي افتد. از طرف قطب به سمت استوا به ضخامت اين لايه اضافه مي شود
.


·تا ارتفاع 70 كيلومتري زمين تركيب گاز يكنواخت و متشكل از اكسيژن و نيتروژن مي باشد
.


·يك درصد از حجم جو را بخار آب تشكيل مي دهد و اين حجم در لايه هاي پائين متمركز است. دليل آن اقيانوسها و سرد بودن لايه هاي بالائي جو است.



·پائين ترين دما اغلب در اوايل طلوع خورشيد اتفاق مي افتد و بالاترين دما در حدود ساعت 14 محلي.



·در تابستان خشكي از دريا گرمتر و در زمستان سردتر است.



·با افزايش ارتفاع جو دما كاهش مي يابد. در جو پائين نسبت كاهش دما به ارتفاع را گراديان عمومي جومي نامند. اگر گراديان دما در شرايط بدون حركت در نظر بگيرند به نام افتاهنگ (Lapse Rate) مي خوانند. مقدار متوسط افتاهنگ 6 درجه در هر كيلومتر است
.


·منبع گرماي هوا زمين است نه خورشيد: با آنكه خورشيد منبع اصلي تامين انرژي است ولي در هنگام عبور از جو مقدار كمي از انرژي جذب هوا مي شود بنابراين در لايه هاي پائيني هرچه از سطح زمين دورتر شويم هوا سردتر است.



·وارونگي هوا چيست؟ هوا در اثر گرم شدن صعود مي كند و به دليل انبساط دماي آن كاهش پيدا مي يابد. چنانچه با افزايش ارتفاع دما زياد شود به اين پديده وارونگي مي گويند. برخي از دلايل آن عبارتند از: سرد شدن ناگهاني هواي سطح زمين، عبور يك لايه هواي گرم از روي زمين سرد، سقوط توده هاي هوائي، تلاطم



·علت تغيير جهت بادهاي دو نيمكره چرخش زمين است كه به نام نيروي كريوليس شناخته مي شود
.


·رابطه باد با ارتفاع يك رابطه نمائي با توان 0.15 مي باشد.



·رطوبت در استوا زياد و به طرف قطب كم مي شود، اما رطوبت نسبي در استوا كم و به طرف قطب زياد مي شود. به دليل گرما رطوبت در تابستان حداكثر و در زمستان حداقل مي باشد ولي رطوبت نسبي عكس اين وضعيت را دارد
.


·حداقل رطوبت نسبي روزانه بين ساعت 13-15 بعداالظهر و حداكثر آن حدود ساعت 6 صبح به وقت محلي رخ مي دهد.



.
·پديده فون: پديده فون (Phone): وقتي يك توده هواي مرطوب از يك كوه صعود مي كند در اثر سرد شدن ايجاد بارندگي مي شود. بعد از عبور از خط الرأس هوا به پائين سقوط مي كند و گرم شده و متوقف مي شود. اين پديده را قانون كوه پناهي يا فون مي نامند. در فاصله اي از كوه بعد از عبور از خط الرأس مجدداً بارندگي شروع مي شود ولي از مقدار بارش قبلي كمتر خواهد بود.



·گرماي ويژه آب دو تقریبا برابر گرماي ويژه خاك است.

·بازي سد(Dam Game): در سدهاي بزرگ فشار آب باعث جابجائي كمي در سد مي شود كه به آن بازي سد مي گويند.


·ميزان تبخير از سطح برف حدود يك پنجم تبخير از سطح درياهاي آزاد است.



· "آب همانند مذهب و ايدوئولوژي مي تواند ميليونها نفر انسان را به حركت در آورد"اين جمله اي است كه در يكي از جلسات اجلاس جهاني توسعه در ژوهانسبورگ تحت عنوان نشست آب و جهاني سازي در مورد بحران آب عنوان شده است.


·تاريخچه اندازه گيري باران: اندازه گيري باران قدمتي 2000 ساله دارد. اولين اندازه گيريهاي ساده باران از 400 سال قبل از ميلاد در هندوستان آغاز شد. نخستين بارانسنجي كه در دنيا نصب شده است مربوط به سال 1400 ميلادي در كشور كره است ولي ثبت خودكار بارندگي از سال 1600در انگلستان شروع شده است.



·داستان آب در روي زمين: حجم آبهاي كره زمين 1360000000 كيلومتر مربع برآورد شده كه اگر روي كره زمين بصورت مساوي توزيع شود ارتفاعي معادل 217 كيلومتر را تشكيل ميدهد ولي 97 درصد اين آبها در اقيانوسهاست. و دو درصد نيز به صورت يخهاي قطبي است. از يك درصد باقيمانده نيز بخش زيادي خارج از دسترس انسان است. از آنچه باقي مي ماند نيز فقط 0.1 درصد قابل استفاده است.



·همه ساله 500000 كيلومتر مكعب آب بصورت بخار وارد اتمسفر مي شود كه 86 درصد آن از درياها و 14 درصد از سطح خشكي ها تامين مي شود. اين بخار در چرخه هيدرولوژي تبديل به بارش مي شود.



·مدت زماني كه لازم است تا تمام آب اقيانوسها یک دور در چرخه هيدرولوژيكي بچرخد 3000 سال است. اين زمان براي يخهاي قطبي 8000 سال و براي آبهاي زير زميني 5000 سال مي باشد



·تغييرات بارندگي در دنيا: ميانگين بارندگي در سطح كره زمين 700 تا 900 ميليمتر اعلام شده، اما تغييرات بارندگي در جهان به گونه اي است كه در برخي بيابانها چندين سال هيچ بارشي رخ نمي دهد ، به نحوي كه مردمان آن كلمه اي معادل بارن در زبان خود وضع نكرده اند و در برخي مناطق چون چراپونچي در خليج بنگال حدود 26400 ميليمتر مي باشد.



·تغييرات بارندگي در ايران: متوسط بارندگي در ايران 240 ميلمتر گزارش شده، اما اين بارش توزيع بسيار نامنظمي از نظر زماني و مكاني دارد: بيش از نيمي از بارش در 25 درصد از مساحت كشور رخ مي دهد. در 28 درصد كشور بارندگي كمتر از 1000 ميليمتر، 47 درصد از مساحت بارندگي بين 100 تا 250 ميليمتر و 16درصد مساحت كشور بارندگي بين 250 تا 500 مليمتر دارند. فقط 8 درصد كشور داراي بارندگي بين 500 تا 1000 ميليمتر (در دامنه متوسط جهاني) قرار دارد. سطحي معادلي يك درصد كشور نيز بارندگي بيش از 1000 ميليمتر دارد. در يك جمع بندي كلي ديگر آمده است كه 75 درصد كشور بارندگي كمتر از 250 ميليمتر دارد. در هر حال دامنه تغييرات بارندگي در ايران از صفر (برخي سالها) در كوير لوت تا 1500 ميليمتر در بندر انزلي تغيير مي كند. عمدتاً بارشها در اواخر پائيز، فصل زمستان و اوايل بهار انجام مي شود.

.
·بالاترين مقادير بارش در دنيا(ره چهل ساله): بيشترين مقدار بارندگي 24 ساعته در دنيا در تاريخ 7ژانويه 1966 در جزاير رئونيون با بارشي معادل 1852 ميليمتر در روز رخ داد. ركورد هفتگي و ماهانه بيشترين مقدار بارندگي در دست چراپونچي در ارتفاعات هيمالياست. در فاصله زماني 12 تا 19 مارس 1952 مقدار بارش در چراپونچي به 5003 ميليمتر گزارش گرديد. در ماه ژولاي 1861 ارتفاع بارش در چراپونچي به 9300 ميليمتر رسيد. اين ميزان بارش ماهانه تقريباً 40 برابر بارش سالانه ايران است.



·يخچالهاي زمين: عرقچين يخچالي (Ice Cap) قطب جنوب 38 ميليون سال پيش (معادل عهد زمين شناسي اليگوسن( بوجود آمده است. در 3.2 ميليون سال پيش در اطلس و آرام نيز يخچالهائي ظاهر شدند، اما يخچالي شدن در عرضهاي جغرافيائي بالا را به 10 ميليون سال پيش نسبت مي دهند. امروزه فقط يك دهم كره زمين از يخ پوشيده شده است اما مطالعات نشان داده است كه كره زمين چندين دوره يخچالي را تجربه كرده است. در زمانهاي يخچالي شده كره زمين ايران در شرايط باراني بوده و خط برف 800 متر پايئن تر از حد فعلي و مقدار بارندگي 3تا4 برابر مقدار فعلي بوده است.



·ميزان تبخير از يك خاك اشباع با شن نرم برابر تبخير از سطح آزاد آب، در مارن 90 درصد و در رس 75 تا 85 درصد تبخير از سطح آزاد آب مي باشد. در شرايط يكسان ميزان تبخير در خاكهاي غير اشباع با بافت سنگين بيشتر است.



·اگر بشود چه مي شود: دوره بازگشت سيل طرحهاي بزرگ را 10000 سال در نظر ميگيرند، اما مطالعات انجام شده روي 1620 سد بزرگ نشان داده كه 308 سد از اين سدها مشكل جدي دارند. 82 درصد اين مشكلات به سرريز سدها برمي گردد.



·نوسانات آب درياي خزر: خزر بزرگترين درياچه جهان نوسانات زيادي را تجربه كرده است. بعد از سال 1929 كاهش سطح آب دريا سريع بوده ولي بعد از سال 1978 سطح آب دريا به سرعت بالا رفت. بين سالهاي 1929 تا 1977 سطح آب حدود 1.2 متر بالا رفت و اول ژانويه 1994 در سطح منفي 26.95 متر قرار گرفت. مطالعات نشان داده كه نوسانات سيكلي سطح درياي خزر با مدت زمان 450 تا 500 سال در نتيجه سيكلهاي آب و هوائي مشابه ايجاد شده اند. آخرين سيكل كه در اواسط قرن هفدهم شروع شده بود در اوايل قرن نوزدهم به حداكثر خود رسيد و در حال حاضر در حال از بين رفتن است. بنابراين بالا رفتن سطح آب درياي خزر كه از سال 1978 يا 1357 شمسي شروع شده ادامه نخواهد داشت و بزودي كاهش خواهد يافت. پائين رفتن آب دريا تا پايان قرن آينده ادامه خواهد داشت. اين پيش بيني در برگيرنده فعاليتهاي انساني نيست و براساس تغييرات طبيعي گذشته بنا گذاشته شده است



·بزرگترين درياچه دنيا: درياي خزر بزرگترين درياچه دنياست كه به دليل بزرگي آن به نام دريا شناخته مي شود وگرنه به آبهاي آزاد راه ندارد. اين درياچه يك گودي بزرگ در مشخصات جغرافيائي 36 تا 48 درجه شمالي به طول 1200 كيلومتر و بين 48 تا 50 درجه شرقي به عرض بيش از 326 كيلومتر گسترش دارد و حجم اين درياچه حدود 400 هزار كيلومتر مكعب است. مساحت حوزه آبخيز (آبريز) درياي خزر 36 ميليون كيلومتر مربع است كه بيشترين بخش آن را مناطق جنگلي و جلگه اي زيرحوزه ولگا و اورال در بر مي گيرد و كمترين بخش آن جنگلهاي كوهستاني و صحاري قفقاز است. دبي آب ولگا 80 تا 85 درصد كل آب سطحي خزر را تشكيل مي دهد.



·شور شدن خاك در اثر بارندگي: در غرب استراليا ره دليل آنكه هسته هاي تقطير تشكيل دهنده ذرات باران را نمك تشكيل مي دهد بارندگي باعث شور شدن اراضي مي گردد
.


·تبديل تگرگ به باران: تگرگ عموماً از بارندگي هاي كنوكسيون و ابرهاي كومولونيمبوس ايجاد مي شود. در برخي از كشورها با شليك گلوله هاي توپ حاوي يدور نقره يا ساير هسته هاي مصنوعي تراكمي به ابرهاي فوق تمركز مولكولهاي آب را سرعت مي بخشند تا از خسارات احتمالي ناشي از ريزش تگرگ جلوگيري كنند. يدور نقره باعث مي شود كه كريستالهائي كه در منفي 60 درجه تشكيل مي شوند در منفي 4درجه سانتيگراد ايجاد بلور كنند.



·انواع باران: باران را برحسب شدت به انواع ملايم (با شدت كمتر از 2.5 ميليمتر در ساعت) ، باران متوسط (2.5 تا 7.5 ميليمتر در ساعت) و باران شديد (بيش از 7.5 ميليمتر بر ساعت ) تقسيم بندي مي كنند.



·اهميت زمان تاخير: از نظر فيزيكي زمان تاخير عبارتست از نصف زمان حركت آب در تمامي سطح حوزه آبخيز به سمت خروجي آن در يك رگبار معين.زمان تاخير مهمترين عامل فيزيكي موثر بر هيدروگراف حاصل از يك بارش معين است


·آيا مي دانيد آمارها نشان مي دهد كه بيشترين قربانيان سيل زنان و سپس كودكان هستند.

:gol:
 
آخرین ویرایش:

افشین باتمانی

متخصص کشاورزی
کاربر ممتاز
;)اصلاحیه
در نکته ی زیر از تاپیک بالا:

درصد جرم اتمفسردر 10 كيلومتر ضخامت پائين جو قرار گرفته است.

درصد =75 است که از قلم افتاده است

یکی از انتقادهایی که به سازو کار سایت واقعا وارده اینه که سریع فرصت ویرایش رو از بین میبره...مسوولان لطفا رسیدگی کنن:mad:
 
آخرین ویرایش:

Similar threads

بالا