اغلب دامداران و پرورش دهندگان گاو از نداشتن صرفه و نفع اقتصادی در این حرفه، سخن می گویند. بعضی از آنها از گاوهای بومی خود روزانه ۳ تا ۵ لیتر شیر می گیرند و گاوهای آن ها به خوبی پروار نمی شوند. آنها همیشه از خود و یا مسئولان سوال می کنند که چرا گاوهای آنها پر تولید نیست و چرا به خوبی پروار نمی شوند و چرا هیکل و جثه آنها ضعیف، لاغر و استخوانی است و پستان های کوچک داشته و شیر کمی تولید می کنند. در این مقاله سعی شده تا به این سوالات پاسخ داده شود.
دلایل کم تولید بودن گاوها
کم تولید بودن گاوها دلایل زیادی می تواند داشته باشد ولی عمده ترین دلایل آن عبارتند از:
۱- نژاد گاو: یکی از دلایل عمده تولید شیر و گوشت در گاو به نژاد آن مربوط است. برخی از گاوها از نژادهای برتر و اصلاح شده می باشند، این گونه گاوها، پر تولید هستند و هیکل درشت و پستانهای پر شیر دارند، سرعت رشد بالایی داشته و شیر و گوشت بیشتری به عمل می آورند، این گاوها را « اصیل » می گویند. برخی دیگر از گاوها دارای جثه و هیکل کوچک هستند، اندام آنها لاغر و استخوانی است. پستانهای کوچکی دارند و شیر چندانی تولید نمی کنند و رشد آنها کم است. به این گاوها که نژاد خاصی هم ندارند « گاوهای یومی » می گویند و سودی ندارند.
۲- تغذیه: یکی از دلایل کم تولید بودن گاو به تغذیه نامناسب و غیر علمی بودن آنها مربوط است، یک گاو شیرده برای تولید بیشتر و مطلوب به مواد غذای مختلفی احتیاج دارد تا بتواند آنها را به شیر یا گوشت تبدیل کند. بنابراین یک گاودار باید مواد مورد نیاز دام خود را بشناسد و بتواند مواد لازم را به موقع و به میزان مورد نیاز تهیه و در اختیار گاو قرار دهد.
۳- بهداشت دام و جایگاه آن: رعایت بهداشت حیوان و جایگاه آن در تولید شیر و گوشت اثر بسیاری دارد حتی گاوهای اصیل و با تولید بالا هم اگر از نظر بهداشتی کنترل و مراقبت نشوند تولید شیر و گوشت آنها کاهش می یابد. برای رعایت بهداشت گاوها، باید واکسیناسیون آنها به موقع انجام شود و هر از چند مدت توسط ماموران فنی معاینه گردد.
جایگاه نگهداری گاو هم باید از نظر نور و جریان هوای تازه مطلوب باشد و به طور مرتب و منظم سمپاشی گردد تا از وجود میکروب ها و کنه ها پاک شود. اغلب تولید کنندگان به واسطه قیمت بالای گاوهای اصیل نمی توانند آنها را خریداری و پرورش دهند و از طرفی دیگر گاوهای بومی هم تولید چندانی ندارند. سوالی که برای روستاییان و پرورش دهندگان مطرح می شود این است که چه باید کرد؟ آنها به دنبال راه حلی هستند که بتوانند با سرمایه گذاری کمتر، سود بیشتر و مناسب تری نصیب خود کنند. آمیخته گری یا دور گیری راه حل این مشکل می باشد. آمیخته گری یا دور گیری را به زبان ساده به مخلوط کردن دو نژاد اصیل و بومی و ایجاد یک نسل جدید می گویند. آمیخته گری مزایای زیادی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
۱- از طریق آمیخته گری صفات برتر گاوهای نر اصیل مانند: شکل ظاهری، استعداد تولید شیر بیشتر، استعداد تولید گوشت بیشتر و سایر خصوصیات ارثی آنها به نسل بعدی منتقل می گردد.
۲- از طریق آمیخته گری برخی خصوصیات ارثی گاو های بومی مانند مقاومت در برابر بیماری های منطقه و سازگاری با شرایط جغرافیایی منطقه، از طریق مادر به نسل بعدی منتقل می شود.
پس گوساله ای که از طریق آمیخته گری متولد می شود هم برخی خصوصیات ارثی گاو نر اصیل را دارا می باشد و هم برخی خصوصیات ارثی گاو ماده بومی را دارد. در نسل های بعدی به تدریج صفات منتقل شده از گاو های اصیل در گوساله ها ظاهر می شود و تولید اغلب آنها تا چهار برابر افزایش یافته و تولید گوشت آنها نیز به نحو قابل توجهی بیشتر می شود.
روشهای آمیخته گری
۱) آمیخته گری به صورت طبیعی:
در این روش برای انتقال صفات برتر گاوهای اصیل، از گاو نر اصیل به صورت پرش بر گاو ماده بومی استفاده می شود. امروزه از این روش کمتر استفاده می شود، چون دارای معایب فراوانی است. مهمترین معایب این روش عبارتند از:
۱- خرید و نگهداری گاو نر اصیل توسط روستاییان از نظر اقتصادی دارای منافع چندانی نمی باشد. چون هم قیمت آن بالا است و هم نگهداری آن با مشکلات همراه است.
۲- به دلیل سنگین وزن بودن گاو نر اصیل در موقع پرش احتمال آسیب دیدن گاو ماده بومی وجود دارد.
۳- به واسطه مشکلات بهداشتی در نگهداری گاو نر اصیل احتمال انتقال میکروب به گاو ماده بومی وجود دارد.
۴- چون از یک گاو نر اصیل برای باروری چندین گاو ماده بومی استفاده می شود، لذا ممکن است میکروب از طریق گاو ماده آلوده به گاو نر یا بر عکس منتقل و گاوهای ماده دیگر را هم آلوده کند.
۲) آمیخته گری با استفاده از تلقیح مصنوعی:
در این روش ابتدا نطفه ( اسپرم ) گاو نر اصیل و ممتاز را توسط دستگاه های مخصوص می گیرند که این عمل را اسپرم گیری می گویند. پس از عمل آوری اسپرم گاوهای نر اصیل در آزمایشگاه های مجهز، آن را منجمد و در داخل گاز مخصوص نگهداری می نمایند. نگهداری اسپرم دام به صورت مایع و هم به صورت جامد صورت می پذیرد و بالاخره با استفاده از وسایل مخصوص آن را در موقع فحلی گاوهای ماده بومی به رحم آنها تزریق می نمایند. تلقیح مصنوعی هیچ کدام از معایب تلقیح طبیعی را ندارد.
چگونه گاوهای خود را تلقیح مصنوعی کنیم؟
بهترین زمان تلقیح مصنوعی:
در موقع فحلی، علایمی مانند پریدن و سواری دادن با سایر گاوها، بی قراری و خروج ترشحات از فرج در گاو ماده دیده می شود که آمادگی او را برای جفتگیری نشان می دهد. طول مدت فحلی حدود ۳۰ ساعت است و اگر در این مدت عمل تلقیح انجام نشود، احتمال بارداری گاو ماده کاهش می یابد. بهترین زمان تلقیح مصنوعی در گاو نصف روز پس از بروز اولین علایم فحلی است.
منبع: http://www.kharidemajazi.ir/?p=870#ixzz2xlJmnJtb
دلایل کم تولید بودن گاوها
کم تولید بودن گاوها دلایل زیادی می تواند داشته باشد ولی عمده ترین دلایل آن عبارتند از:
۱- نژاد گاو: یکی از دلایل عمده تولید شیر و گوشت در گاو به نژاد آن مربوط است. برخی از گاوها از نژادهای برتر و اصلاح شده می باشند، این گونه گاوها، پر تولید هستند و هیکل درشت و پستانهای پر شیر دارند، سرعت رشد بالایی داشته و شیر و گوشت بیشتری به عمل می آورند، این گاوها را « اصیل » می گویند. برخی دیگر از گاوها دارای جثه و هیکل کوچک هستند، اندام آنها لاغر و استخوانی است. پستانهای کوچکی دارند و شیر چندانی تولید نمی کنند و رشد آنها کم است. به این گاوها که نژاد خاصی هم ندارند « گاوهای یومی » می گویند و سودی ندارند.
۲- تغذیه: یکی از دلایل کم تولید بودن گاو به تغذیه نامناسب و غیر علمی بودن آنها مربوط است، یک گاو شیرده برای تولید بیشتر و مطلوب به مواد غذای مختلفی احتیاج دارد تا بتواند آنها را به شیر یا گوشت تبدیل کند. بنابراین یک گاودار باید مواد مورد نیاز دام خود را بشناسد و بتواند مواد لازم را به موقع و به میزان مورد نیاز تهیه و در اختیار گاو قرار دهد.
۳- بهداشت دام و جایگاه آن: رعایت بهداشت حیوان و جایگاه آن در تولید شیر و گوشت اثر بسیاری دارد حتی گاوهای اصیل و با تولید بالا هم اگر از نظر بهداشتی کنترل و مراقبت نشوند تولید شیر و گوشت آنها کاهش می یابد. برای رعایت بهداشت گاوها، باید واکسیناسیون آنها به موقع انجام شود و هر از چند مدت توسط ماموران فنی معاینه گردد.
جایگاه نگهداری گاو هم باید از نظر نور و جریان هوای تازه مطلوب باشد و به طور مرتب و منظم سمپاشی گردد تا از وجود میکروب ها و کنه ها پاک شود. اغلب تولید کنندگان به واسطه قیمت بالای گاوهای اصیل نمی توانند آنها را خریداری و پرورش دهند و از طرفی دیگر گاوهای بومی هم تولید چندانی ندارند. سوالی که برای روستاییان و پرورش دهندگان مطرح می شود این است که چه باید کرد؟ آنها به دنبال راه حلی هستند که بتوانند با سرمایه گذاری کمتر، سود بیشتر و مناسب تری نصیب خود کنند. آمیخته گری یا دور گیری راه حل این مشکل می باشد. آمیخته گری یا دور گیری را به زبان ساده به مخلوط کردن دو نژاد اصیل و بومی و ایجاد یک نسل جدید می گویند. آمیخته گری مزایای زیادی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
۱- از طریق آمیخته گری صفات برتر گاوهای نر اصیل مانند: شکل ظاهری، استعداد تولید شیر بیشتر، استعداد تولید گوشت بیشتر و سایر خصوصیات ارثی آنها به نسل بعدی منتقل می گردد.
۲- از طریق آمیخته گری برخی خصوصیات ارثی گاو های بومی مانند مقاومت در برابر بیماری های منطقه و سازگاری با شرایط جغرافیایی منطقه، از طریق مادر به نسل بعدی منتقل می شود.
پس گوساله ای که از طریق آمیخته گری متولد می شود هم برخی خصوصیات ارثی گاو نر اصیل را دارا می باشد و هم برخی خصوصیات ارثی گاو ماده بومی را دارد. در نسل های بعدی به تدریج صفات منتقل شده از گاو های اصیل در گوساله ها ظاهر می شود و تولید اغلب آنها تا چهار برابر افزایش یافته و تولید گوشت آنها نیز به نحو قابل توجهی بیشتر می شود.
روشهای آمیخته گری
۱) آمیخته گری به صورت طبیعی:
در این روش برای انتقال صفات برتر گاوهای اصیل، از گاو نر اصیل به صورت پرش بر گاو ماده بومی استفاده می شود. امروزه از این روش کمتر استفاده می شود، چون دارای معایب فراوانی است. مهمترین معایب این روش عبارتند از:
۱- خرید و نگهداری گاو نر اصیل توسط روستاییان از نظر اقتصادی دارای منافع چندانی نمی باشد. چون هم قیمت آن بالا است و هم نگهداری آن با مشکلات همراه است.
۲- به دلیل سنگین وزن بودن گاو نر اصیل در موقع پرش احتمال آسیب دیدن گاو ماده بومی وجود دارد.
۳- به واسطه مشکلات بهداشتی در نگهداری گاو نر اصیل احتمال انتقال میکروب به گاو ماده بومی وجود دارد.
۴- چون از یک گاو نر اصیل برای باروری چندین گاو ماده بومی استفاده می شود، لذا ممکن است میکروب از طریق گاو ماده آلوده به گاو نر یا بر عکس منتقل و گاوهای ماده دیگر را هم آلوده کند.
۲) آمیخته گری با استفاده از تلقیح مصنوعی:
در این روش ابتدا نطفه ( اسپرم ) گاو نر اصیل و ممتاز را توسط دستگاه های مخصوص می گیرند که این عمل را اسپرم گیری می گویند. پس از عمل آوری اسپرم گاوهای نر اصیل در آزمایشگاه های مجهز، آن را منجمد و در داخل گاز مخصوص نگهداری می نمایند. نگهداری اسپرم دام به صورت مایع و هم به صورت جامد صورت می پذیرد و بالاخره با استفاده از وسایل مخصوص آن را در موقع فحلی گاوهای ماده بومی به رحم آنها تزریق می نمایند. تلقیح مصنوعی هیچ کدام از معایب تلقیح طبیعی را ندارد.
چگونه گاوهای خود را تلقیح مصنوعی کنیم؟
بهترین زمان تلقیح مصنوعی:
در موقع فحلی، علایمی مانند پریدن و سواری دادن با سایر گاوها، بی قراری و خروج ترشحات از فرج در گاو ماده دیده می شود که آمادگی او را برای جفتگیری نشان می دهد. طول مدت فحلی حدود ۳۰ ساعت است و اگر در این مدت عمل تلقیح انجام نشود، احتمال بارداری گاو ماده کاهش می یابد. بهترین زمان تلقیح مصنوعی در گاو نصف روز پس از بروز اولین علایم فحلی است.
منبع: http://www.kharidemajazi.ir/?p=870#ixzz2xlJmnJtb
