[آلات موسیقی] - ساز دهنی

خیال شیشه ای

مدیر بازنشسته
کاربر ممتاز
هارمونیکا (Harmonica) یا سازدهنی (Mouth Organ) جزو سازهای بادی است و در خانوادهٔ سازهای زبانه آزاد (Free Reed Instruments) قرار می گیرد. تولید صوت در این نوع سازها نتیجه ارتعاش یک زبانه (Reed) از جنس فلز است که تنها یک سرآن به بدنه ساز متصل شده و انتهای دیگرش می تواند آزادانه حرکت کند. به ارتعاش درآمدن این زبانه‌ها در اثر عبورجریان هوا موجب تولید صدای ساز می شود.

از سایر سازهای این خانواده می توان ملودیکا (Melodica)، کنسرتینا (Concertina) و آکاردئون (Accordion) را نام برد. شاید برخی مواقع متوجه شباهت موجود بین صدای سازدهنی و آکاردئون شده باشید. این شباهت در جنس صدا، در واقع به خاطر شباهت در ساختمان این سازها و نحوه تولید صوت در آنها است.


تاریخچه


گر چه چینی‌های باستان نوعی سازدهنی با زبانه‌های چوبی داشته‌اند و موتسارت قطعه‏ای برای سازدهنی شیشه‏ای (یک ساز کاملاً متفاوت متشکّل از یک سِری قطعه شیشه‌های کوک شده) نوشت، سازدهنی دیاتونیکی (Diatonic) که ما هم‌اکنون می‏شناسیم، در اوائل قرن نوزدهم، در آلمان ساخته شده است. این ساز به‌وسیله‌ی موج مهاجرین ترک‌کننده‌ی آلمان، به ایالات متّحده و بریتانیای کبیر برده شد و در اواسط قرن نوزدهم، در سراسر جهان، نواخته می‌شده است.

سازدهنی کروماتیک (Chromatic)، در سال 1918 اختراع شد و از آنجایی که شامل هر دوازده نیم‌پرده‌ی گام کروماتیک می‌باشد، به شما اجازه می‌دهد که آهنگ کاملتری را بنوازید؛ مانند قطعه‌های جاز و کلاسیک؛ و همچنین برای نوازندگی تا حدود زیادی کاملتر است.


طبقه بندی کلی

سازدهنی را به روش‌های مختلفی طبقه بندی می کنند اما اگر از سازدهنی‌های بیس (Bass) و کورد (Chord) صرف نظر کنیم، سازدهنی هایی را که بیشتر برای نواختن سولو (Solo) استفاده می شوند می توان در یک طبقه بندی بسیار کلی به 2 گروه اصلی تقسیم کرد:

1. سازدهنی‌های دو زبانه ای Doble Reed(ed) Harmonicas
2. سازدهنی‌های تک زبانه ای Single Reed(ed) Harmonicas


انواع مختلف سازدهنی و کاربردشان


از انواع مختلف سازدهنی بر حسب قابلیت‌های مختلف و جنس صدایشان در سبک‌های خاصی از موسیقی بیشتر استفاده می‌شود که در اینجا به صورت مختصر و فهرست وار به آنها اشاره می کنیم:

سازدهنی ترمولو و اکتاو : سبک‌های Folk و Pop
سازدهنی دیاتونیک : سبک‌های Blues ، Country ، Rock ، Irish ، Folk و Pop
سازدهنی کروماتیک : سبک‌های Classical ، Jazz ، Irish و Pop
سازدهنی بیس و کورد : سبک‌های Classical و Pop البته بیشتر به صورت گروه نوازی
 

E . H . S . A . N

مدیر تالار مهندسی معماری مدیر تالار هنـــــر
مدیر تالار
[آلات موسیقی] - سازدهنی یا هارمونیکا

[آلات موسیقی] - سازدهنی یا هارمونیکا

سازدهنی یا هارمونیکا (به انگلیسی: Harmonica) جزو سازهای بادی است و در خانوادهٔ سازهای زبانه آزاد (Free Reed Instruments) قرار می‌گیرد. تولید صوت در این نوع سازها نتیجه ارتعاش یک زبانه (Reed) از جنس فلز است که تنها یک سر آن به بدنه ساز متصل شده و انتهای دیگرش می‌تواند آزادانه حرکت کند. به ارتعاش درآمدن این زبانه‌ها در اثر عبورجریان هوا موجب تولید صدای ساز می‌شود.
از سایر سازهای این خانواده می‌توان ملودیکا (Melodica)، کنسرتینا (Concertina) و آکاردئون (Accordion) را نام برد. شاید برخی مواقع متوجه شباهت موجود بین صدای سازدهنی و آکاردئون شده باشید. این شباهت در جنس صدا، در واقع به خاطر شباهت در ساختمان این سازها و نحوه تولید صوت در آنها است.

تاریخچه :
گر چه چینی‌های باستان نوعی سازدهنی با زبانه‌های چوبی داشته‌اند و موتسارت قطعه‌ای برای سازدهنی شیشه‌ای (یک ساز کاملاً متفاوت متشکّل از یک سِری قطعه شیشه‌های کوک شده) نوشت، سازدهنی دیاتونیکی (Diatonic) که ما هم‌اکنون می‌شناسیم، در اوائل قرن نوزدهم، در آلمان ساخته شده‌است. این ساز به‌وسیلهٔ موج مهاجرین ترک‌کنندهٔ آلمان، به ایالات متّحده و بریتانیای کبیر برده شد و در اواسط قرن نوزدهم، در سراسر جهان، نواخته می‌شده‌است.
سازدهنی کروماتیک (Chromatic)، در سال ۱۹۱۸ اختراع شد و از آنجایی که شامل هر دوازده نیم‌پردهٔ گام کروماتیک می‌باشد، به شما اجازه می‌دهد که آهنگ کاملتری را بنوازید؛ مانند قطعه‌های جاز و کلاسیک؛ و همچنین برای نوازندگی تا حدود زیادی کاملتر است.

طبقه بندی ِ کلی :
سازدهنی را به روش‌های مختلفی طبقه بندی می‌کنند اما اگر از سازدهنی‌های بیس (Bass) و کورد (Chord) صرف نظر کنیم، سازدهنی‌هایی را که بیشتر برای نواختن سولو (Solo) استفاده می‌شوند می‌توان در یک طبقه بندی بسیار کلی به ۲ گروه اصلی تقسیم کرد:
1- سازدهنی‌های دو زبانه‌ای Doble Reed(ed) Harmonicas
2- سازدهنی‌های تک زبانه‌ای Single Reed(ed) Harmonicas

انواع مختلف ساز دهنی و کاربردشان
از انواع مختلف سازدهنی بر حسب قابلیت‌های مختلف و جنس صدایشان در سبک‌های خاصی از موسیقی بیشتر استفاده می‌شود که در اینجا به صورت مختصر و فهرست وار به آنها اشاره می‌کنیم:

سازدهنی ترمولو و اکتاو : سبک‌های Folk و Pop
سازدهنی دیاتونیک : سبک‌های Blues ، Country ، Rock ، Irish ، Folk و Pop
سازدهنی کروماتیک : سبک‌های Classical ، Jazz ، Irish و Pop
سازدهنی بیس و کورد : سبک‌های Classical و Pop البته بیشتر به صورت گروه نوازی



تصاویر مرتبط :

تصویر شماره 01 :

http://www.www.www.iran-eng.ir/attachment.php?attachmentid=209162&d=1400511121

(از بالا) سازدهنی ترومولو، سازدهنی کروماتیک و سازدهنی دیاتونیک.

_________________

تصویر شماره 02 :

http://www.www.www.iran-eng.ir/attachment.php?attachmentid=209163&d=1400511132

یک سازدهنی دیاتونیک ده سوراخ


منبع : ویکی پدیا - دانشنامه آزاد
 

پیوست ها

  • Harmonicas.jpg
    Harmonicas.jpg
    15.5 کیلوبایت · بازدیدها: 0
  • 800px-Harmonica.jpg
    800px-Harmonica.jpg
    47.6 کیلوبایت · بازدیدها: 0

E . H . S . A . N

مدیر تالار مهندسی معماری مدیر تالار هنـــــر
مدیر تالار
کوردومونیکا (Chordomonica) و هارمونتا (Harmonetta)

کوردومونیکا (Chordomonica) و هارمونتا (Harmonetta)

کوردومونیکا (Chordomonica) و هارمونتا (Harmonetta)






سازدهنی (Harmonica) جزو معدود سازهای بادی است که از قابلیت نواختن آکورد برخوردار است . ولی این قابلیت بسیار محدود است (به عنوان مثال با یک سازدهنی دیاتونیک استاندارد فقط می توان 3 آکورد اجرا کرد) و به هیچ وجه قابل مقایسه با سازهایی مثل گیتار و پیانو نیست . به همین خاطر ابداع مدل های خاصی از سازدهنی که قابلیت وسیع تری برای نواختن آکورد داشته باشند همواره ایده ای جالب توجه بوده است . در این مقاله قصد داریم به معرفی دو مدل خاص ارائه شده توسط شرکت هونر (Hohner) بپردازیم که با همین هدف طراحی و ساخته شده اند : کوردومونیکا و هارمونتا .


کوردومونیکا (Chordomonica)


در اواخر دهه 1960 شرکت هونر (Hohner) دو مدل جدید ساز دهنی به نام های کوردومونیکا (Chordomonica) و کوردومونیکا 2 (Chordomonica II) به بازار عرضه کرد. این دو مدل را چام – بر هوانگ (Cham – Ber Huang) که از نوازندگان بزرگ و صاحب نام ساز دهنی کروماتیک در عرصه موسیقی کلاسیک است برای شرکت هونر طراحی کرده بود.

مدل کوردومونیکا (Chordomonica) در واقع یک ساز دهنی کروماتیک 10 سوراخه بود که برخی از نت های کروماتیکش حذف و با نت های دیگری جایگزین شده بود تا در عوض آکوردهای خاصی با آن قابل نواختن باشند. در این مدل ساز دهنی وقتی اسلاید (Slide) آزاد باشد ، با دمیدن هوا (Blow) به داخل ساز دهنی آکورد C Major و با کشیدن هوا به داخل دهان (Draw) آکورد G7 ایجاد می شود (تصویر زیر).




همانطور که مشاهده می کنید نت های دمشی (Blow Notes) در هر اکتاو از سه نت C – E – G تشکیل شده اند که نواختن همزمان آنها آکورد C Major را تولید می کند. همچنین نت های مکشی (Draw Notes) هر اکتاو شامل چهار نت G – B – D – F می شود که نواختن همزمانشان آکورد G7 را ایجاد می کند. در واقع کل سوراخ های این ساز دهنی جزئی از یک آکورد هستند و نوازنده هر کدام از سوراخ های مجاور هم را که با یکدیگر بنوازد صدای نوعی آکورد حاصل خواهد شد. این ویژگی باعث می شود که نوازنده ساز دهنی بتواند در نقش همراهی کننده با خودش ظاهر شود و ملودی های اجرا شده توسط خودش را با آکوردهای مربوطه همراه نماید. برای استفاده از این ویژگی طبعاً بهتر است که از روش تانگ بلاک (Tongue Block) بهره گرفت چرا که در این حالت نیازی به تغییر وضعیت لب ها و دهان از حالت تک نت (Single Note) به آکورد نیست و نوازنده می تواند صرفاً با بلندکردن زبانش از روی ساز دهنی آکورد موردنظر را اجرا نماید.

با فشار دادن اسلاید (Slide) به داخل ، دمیدن هوا به داخل ساز دهنی آکورد F Major و مکیدن هوا به داخل دهان آکورد F# Diminished 7th را تولید می کند (مطابق تصویر زیر).


مدل ارتقا یافته ای از کوردومونیکا که چندی بعد با نام کوردومونیکا تو (Chordomonica II) ساخته شد، یک ساز دهنی 12 سوراخه بود که به 2 عدد اسلاید (Slide) تجهیز شده بود ، یکی در بالا و دیگری در پایین (تصویر زیر) . برای آشنایی بیشتر با صدای سازدهنی کوردومونیکا 2 می توانید با مراجعه به این لینک اجرای تصویری دو آهنگ فولک کوتاه (The Fox & Oh Susanna) را با این سازدهنی خاص که توسط نوازنده ای به نام کن لیبوف (Ken Leibof) نواخته شده است ، دریافت نموده و تماشا کنید .



با این که مدل جدید ظاهر عجیبی داشت ولی از قابلیت های بیشتری برای نواختن آکوردهای مختلف برخوردار بود. در این مدل ساز دهنی هم مثل مدل کوردومونیکای قدیمی ، وقتی اسلاید (Slide) آزاد باشد با دمش (Blow) و مکش (Draw) هوا به ترتیب آکوردهای C Major و G7 تولید می شوند (تصویر زیر).





و همچنین وقتی اسلاید (Slide) به طرف داخل فشرده شود، آکوردهای F Major و F# Diminished 7th قابل اجرا خواهند بود (تصویر زیر).




با این حال قضیه وقتی جالب می شود که اسلاید (Slide) دوم این ساز دهنی را به کار بگیریم. در این حالت دو آکورد A Minor (با دمیدن هوا به داخل ساز دهنی) و D Minor 7th (با مکیدن هوا به داخل دهان) نیز (مطابق با تصاویر زیر) در اختیار نوازنده قرار می گیرد.




هر دوی این مدل ها در 5 گام (Key) ساخته می شدند: A – C – E – F – G که در جدول زیر می توانید آکوردهای قابل اجرا با هر گام این مدل ساز دهنی ها را مشاهده نمایید.




این نکته را باید در نظر داشت که ساز دهنی کوردومونیکا (Chordomonica) در اصل برای نواختن آهنگ های فولک و پاپ طراحی شده است و برای اجرای قطعات موسیقی کلاسیک یا جز (Jazz) مناسب نیست چون تمام نیم پرده های کروماتیک موردنیاز را ندارد. اما خوشبختانه تمام نت های گام دیاتونیک را می تواند اجرا نماید. به عنوان مثال در یک ساز دهنی کوردومونیکا 2 با گام C ، در هر 3 اکتاو فقط نت A حذف شده است که آن را هم می توان با فشار دادن اسلاید و نواختن سوراخ های شماره 11 و 7 و 3 به دست آورد. اما در همین ساز دهنی 3 نت Db – Ab – Bb را حتی با فشار دادن هر یک از دو اسلاید (Slide) نمی توان اجرا کرد. در عوض نوازنده می تواند از آکوردهای C – G7- F که در واقع آکوردهای I – V – IV در تونالیته C هستند و جزو آکوردهای پرکاربرد در موسیقی فولک هستند برای همراهی کردن با نت های ملودی استفاده نماید.



تولید هر دوی این مدل ها در اوایل دهه 1980 متوقف شد اما نمونه های قدیمی و دست دوم این ساز دهنی ها را هنوز می توان در گوشه و کنار دنیا و در حراجی هایی مثل eBay پیدا کرد. در ضمن چام – بر هوانگ (Cham – Ber Huang) که ایده ساخت این ساز دهنی ها را ارائه کرده بود ، خودش دست به کار نوشتن شد و کتابچه آموزشی کوچکی برای آنها تدارک دید . این کتابچه هم که به همت شرکت هونر منتشر شده بود ، مدت ها است که دیگر چاپ نمی شود. اما چام-بر هوانگ کتاب دیگری هم با عنوان Folk Song Fest تالیف کرد که در بر گیرنده 31 آهنگ تنظیم شده برای کوردومونیکا 2 است و نسخه هی قدیمی و دست دوم آن از طریق سایت هایی مانند آمازون قابل تهیه می باشد . علاوه بر این کتاب ها ، چام-بر هوانگ دموی کوتاهی هم برای معرفی قابلیت های این ساز ضبط کرده است که با مراجعه به این لینک می توانید آن را دانلود کرده و گوش دهید .

همچنین در کتاب ساز دهنی فولک و بلوز (Folk and Blues Harmonica) که توسط جورج هیپس نلسون (George Heaps – Nelson) و بارابارا کوهلر (Barbara Koehler) نوشته شده است یک آهنگ به نام Burry Me Beneath the willow وجود دارد که به طور اختصاصی برای کوردومونیکا تنظیم شده است. این کتاب هم مدتی است که چاپ نمی شود و به سختی قابل تهیه است اما کتاب جدیدتری که از همین دو نویسنده با عنوان You Can Teach Yourself Harmonicaمنتشر شده است ، تقریباً در برگیرنده همان مطالب و در واقع چاپ تجدیدنظر شده ای از آن کتاب قدیمی می باشد.


هارمونتا (Harmonetta)

همان طور که در مورد سازدهنی کوردومونیکا 2 (Chordomonica II) توضیح دادیم ، با این مدل سازدهنی حداکثر 6 عدد آکورد می توان نواخت که آن هم آکوردهای مرتبط با گام یا کلید (Key) خاص آن سازدهنی می باشند . و این یعنی که مشکل محدودیت در نواختن آکوردها با این سازدهنی هم وجود دارد . اما اگر بخواهیم از این محدودیت ها فراتر برویم و آکوردهای بیشتری را با یک سازدهنی واحد اجرا نماییم ، چه باید کرد؟

طبعا اولین راهکاری که به نظر می رسد استفاده از سازدهنی مخصوص آکورد (Chord Harmonica) است . اما نواختن این سازدهنی های دراز و طویل نه کار آسان و راحتی است و نه بهترین راه حل به شمار می آید ! راه حلی ساده تر و خلاقانه تر برای رفع این مشکل وجود دارد که در سال 1954 توسط شرکت هونر (Hohner) و با طراحی ساز جدیدی به نام هارمونتا (Harmonetta) ارائه گردید .



این آلت موسیقی منحصر به فرد در واقع نوعی "سازدهنی دکمه ای" و ترکیبی از سازدهنی و آکاردئون می باشد که برای ساختن آن از ساختمان کنسرتینا (Concertina) و آکاردئون های دکمه ای (Button Accordion) الهام گرفته شده است . نواختن آن با عمل دمیدن و مکیدن هوا انجام می شود (مانند سازدهنی) ولی در عین حال از دکمه های مختلفی (مانند آکاردئون های دکمه ای) در آن استفاده می شود که با کمک آنها می توان نت های مختلف را به صورت همزمان نواخت و به این روش آکوردهای متنوعی را اجرا نمود . با مراجعه به این لینک می توانید یک کلیپ تصویری از نحوه نواختن هارمونتا را که توسط نوازنده ای به نام کن لیبوف (Ken Leibof) اجرا شده است دریافت کرده و تماشا نمایید .

در این سازدهنی تا وقتی که دکمه ای فشار داده نشود ، دمیدن هوا به داخل سازدهنی هیچ صدائی تولید نخواهد کرد . اما وقتی که دکمه ای را فشار دهید صدای تولید شده از آن در هر دو حالت فوت (Blow) و مکش (Draw) هوا یکسان خواهد بود . تغییر دادن محل تماس لب های نوازنده با سازدهنی منجر به تغییر در اکتاو نت ها می شود . این ساز دارای 72 زبانه فلزی است و 3 اکتاو کروماتیک کامل را پوشش می دهد . برخلاف سازدهنی های دیاتونیک ، با هارمونتا نمی توان نت ها را بند کرد ولی در عوض نواختن آرپژهای روان با آن راحت است و نوازنده می تواند ملودی و آکورد را در یک زمان با آن اجرا نماید - قابلیتی که در سازدهنی های آکورد وجود ندارد . برای آشنایی بیشتر با صدای هارمونتا (Harmonetta) می توانید با مراجعه به این لینک آهنگ Chattanooga Boogie را که توسط نوازنده ای به نام Don John اجرا شده است دریافت نموده و تماشا نمایید .



صفحه کلید هارمونتا (Harmonetta) قدری پیچیده به نظر می رسد (تصویر زیر) اما به نحوی طراحی شده است که نوازنده بتواند تنها با استفاده از یک انگشت برای فشار دادن همزمان سه عدد از این دکمه ها یک آکورد ماژور یا مینور را بنوازد . فرو رفتگی هایی که در سطح این صفحه کلید طراحی شده است نوازنده را در این امر یاری می رساند . همچنین با اضافه کردن نت های دیگر می توان آکوردهای هفتم و نهم را نیز با این سازدهنی منحصر به فرد اجرا نمود . در تصویر زیر می توانید طرز چیدمان نت ها (Note Layout) را بر روی صفحه کلید هارمونتا مشاهده نمایید .


همان طور که مشاهده می کنید کلید های فوق تقریبا شکل سه گوش دارند . اگر نوازنده کلید C را به تنهایی فشار دهد نت C به صدا در می آید . اما اگر انگشت نوازنده از مرکز کلید C به طرف راست جابجا شود می تواند با فشار دادن همزمان سه کلید C-E-G آکورد C Major را بنوازد . اگر انگشتش را به سمت ضلع فوقانی این کلید سه گوش جابجا کند می تواند با نواختن همزمان نت های F-A-C به آکورد F Major برسد . و همچنین اگر ضلع سمت چپ این کلید را فشار دهد منجر به تولید آکورد G# Major خواهد شد . از طرف دیگر فشار دادن هر کلید سه گوش در محل زاویه هایش آکوردهای مینور تولید می کند . مثلا در شکل بالا فشار دادن کلید C در زاویه تحتانی آکورد C Minor را ایجاد می کند و همچنین فشار دادن کلید در زاویه های فوقانی سمت راست و چپ به ترتیب آکوردهای A Minor و F Minor را ایجاد می کند .

ابداع کننده هارمونتا ارنست زاکاریاس (Ernst Zacharias) نام داشت ؛ یک موسیقیدان و مهندس آلمانی که برای شرکت هونر کار می کرد . این مهندس آلمانی همان شخصی بود که سازهای گوناگون دیگری مانند کلاویولا(Claviola) ، کلاوینت (Clavinet) ، گیتارت (Guitaret) و پیانت (Pianet) را نیز ابداع کرده بود .



با این که شرکت سایدل (Seydel) در سالهای اخیر با معرفی کردن سازدهنی دیاتونیک مدل 1847 علاقه خاصی را به زبانه های فلزی (Reeds) که از جنس فولاد ضد زنگ (Stainless Steel) هستند در جامعه سازدهنی ایجاد کرده است ، ولی این مدل اولین نمونه سازدهنی نیست که با این نوع زبانه های فلزی ساخته شده است . در واقع هارمونتا اولین مدل سازدهنی با زبانه هایی از جنس فولاد ضد زنگ در بین محصولات شرکت هونر (Hohner) بود و به همین خاطر هم ساز گران قیمتی بود . در اواسط دهه 1960 این ساز را می شد به مبلغ 95 دلار خریداری کرد که معادل قیمت 40 عدد سازدهنی مرین بند (Marine Band) می شد .

شرکت هونر سرانجام در اواخر دهه 1970 تصمیم گرفت تولید این ساز را کنار بگذارد و امروزه تنها نمونه های معدودی از این ساز عجیب باقی مانده است . علت این تصمیم شرکت هونر هیچگاه به طور رسمی اعلام نشد . گذشته از قیمت بالا و عدم استقبال کافی از این مدل سازدهنی و همچنین دشوار بودن نواختن آن ، برخی معتقدند کمبود تکنیسین هایی که در تعمیر کردن هارمونتا مهارت داشته باشند نیز در اتخاذ این تصمیم نقش داشته است . آن طور که گفته می شد ، در سرتاسر جهان تنها دو یا سه نفر بودند که قادر باشند این سازدهنی را در صورت خراب شدن تعمیر نمایند !

هارمونتا امروزه بسیار به ندرت توسط گروه های سازدهنی به کار می رود . یکی از این گروه های معدود گروه شوَنگ (Svang) است ، یک کوارتت (گروه چهار نفره) سازدهنی فنلاندی که یکی از اعضایش به نام Jouko Kyhala نواختن این ساز عتیقه را در آن بر عهده دارد . و جالب این که وی صدای این ساز رابا استفاده از دو عدد میکروفون (یکی در بالای ساز و دیگری در زیر آن) تقویت می کند تا صدای بهتری به گوش شنوندگانش برساند ! برای اطلاعات بیشتر می توانید به این صفحه از وب سایت شونگ مراجعه نمایید .



همچنین با مراجعه به این لینک می توانید یکی از اجراهای زنده این گروه را در کانال ORF2 تلویزیون اتریش در سال 2007 داونلود نموده و تماشا کنید .

قبلا هم در این قسمت از وب سایت ایران هارمونیکا یادی از این گروه سازدهنی فنلاندی کرده بودیم .

با توجه به این که سال ها از توقف تولید هارمونتا (Harmonetta) می گذرد ، مطالب آموزشی بسیار کمی هم در باره آن یافت می شود . یکی از این منابع کتابچه کوچکی است با عنوان The Hohner Harmonetta Tutor که توسط انتشارات Hal Leonard منتشر شده است .


سازدهنی آرپژیو (Arpeggio)

هر دوی این سازهایی که در موردشان نوشتیم سازدهنی های نادر و کمیابی هستند . آن قدر نادر و کمیاب که حتی در دائره المعارف بزرگی مانند ویکی پدیای انگلیسی هم مدخل جداگانه ای برایشان پیدا نمی کنید ! اما از این کمیاب تر هم هست : سازدهنی آرپژیو (Arpeggio) مدل منحصر به فردی است که تنها 2 نمونه از آن ساخته شده است ! طراح این مدل سازدهنی اندی پاسکاس (Andy Paskas) بود که در شرکت هونر (Hohner) به عنوان تکنیسین سازدهنی فعالیت می کرد . این سازدهنی مانند مدل کوردومونیکا 2 (Chordomonica II) از قابلیت نواختن 6 آکورد برخوردار است اما بزرگتر است و 16 سوراخ دارد و نحوه چیدمان نت ها در آن قدری با کوردومونیکا 2 تفاوت دارد .
با مراجعه به این لینک می توانید یک اجرای زنده را با این سازدهنی دریافت نموده و تماشا نمایید . در این آهنگ آکوردهای بمی که می شنوید توسط سازدهنی بیس (Bass Harmonica) اجرا شده است اما سایر آکوردهایی که به گوش می رسد و با ملودی اجرا شده هم مطابقت دارد توسط سازدهنی آرپژیو (Arpeggio) اجرا می شود . نواختن سازدهنی بیس را جرج میکلاس (George Miklas) بر عهده دارد و سازدهنی آرپژیو را هم فیل کالتابلوتا (Phil Caltabellotta) نواخته است .​





ترجمه و گردآوری مطالب : دلتا فریک – اسفند 1391

منابع :




لطفا توجه کنید : فایل های ویدیویی مرتبط با این مقاله به خاطر حجم نسبتا زیادی که دارند ، در سرور دیگری به نام پرشین گیگ (Persian Gig) آپلود شده اند . در صورتی که قادر به دانلود لینک های مربوطه نبودید ، پس از مدتی دوباره لینک ها را امتحان کنید . احتمالا در تلاش بعدی شما مشکل مربوط به دانلود کردن این فایل ها برطرف خواهد شد .


منبع : مجله اینترنتی ساز دهنی


پانوشت : تصاویر موجود در این پست به صورت فایل زیپ قابل ارائه می باشد که میتوانید با دانلود فایل ضمیمه از آن استفاده نمائید .
 

پیوست ها

  • کوردومونیکا و هارمونتا.rar
    551 کیلوبایت · بازدیدها: 0
آخرین ویرایش:

E . H . S . A . N

مدیر تالار مهندسی معماری مدیر تالار هنـــــر
مدیر تالار
سازدهنی های 270Deluxe و CX12-Jazz - بخش اول

سازدهنی های 270Deluxe و CX12-Jazz - بخش اول

سالهای سال تنها مدل‌های ساز دهنی کروماتیک موجود در بازار از تولیدات شرکت هونر (Hohner) بود. با اینحال در چند دهه اخیر تولید کنندگان چینی هم ساز دهنی‌های ارزان قیمت زیادی ارائه کرده‌اند و همزمان ساز دهنی‌های کروماتیکی با کیفیت مرغوب‌تر به وسیله شرکت‌هایی مانند Suzuki و Tombo (در ژاپن)، Hering و Bends (در برزیل) و Seydel (که تا قبل از فروپاشی دیوار برلین در آلمان شرقی مستقر بود) تولید شده است. تغییرات پدید آمده در بازار ساز دهنی چالش‌هایی را در برابر شرکت هونر قرار داده و موجب شده است تا این شرکت برای حفظ پیشتازی خود در این زمینه علاوه بر بالا بردن کیفیت تولیداتش مدل‌های جدیدی را هم به علاقه‌مندان ساز دهنی معرفی نماید. برخی از این مدل‌های جدید از طراحی نوین و متفاوتی برخوردار بودند (مانند مدل‌های CBH2016 و CX-12) و برخی از آنها در حقیقت مدل ارتقاء یافته‌ای از مدل‌های قبلی هستند (مانند مدل‌های CX-12 Jazz و 270 Deluxe).


درباره شرکت هونر (Hohner)
شرکت هونر را می‌توان موفق‌ترین شرکت تولید کننده ساز دهنی در جهان دانست. با این که اولین شرکت سازنده ساز دهنی شرکت سایدل (Seydel) بود که در سال 1847 تأسیس شد، اما شرکت هونر هم از سال 1857 به فعالیت مشغول است. موفقیت‌های دراز مدت شرکت هونر از وقتی شروع شد که توانست به خوبی کنترل بازارهای بین‌المللی (بویژه بازار ایالات متحده) را در دست بگیرد و در کنار آن با طرز فکر رقابتی و بسیار فعالی که داشت توانست بسیاری از شرکت‌های رقیب را از صحنه خارج و یا آنها را به خود جذب نماید. همچنین برخی از شرکت‌های رقیب که به صورت خانوادگی اداره می‌شدند در اثر پاره‌ای کشمکش‌های خانوادگی نتوانستند موفق باشند؛ در حالی که در شرکت هونر از این گونه درگیری‌ها خبری نبود. عامل دیگری که در موفقیت شرکت هونر نقش داشته این است که اجزای به کار رفته در تولیدات آن ـ بویژه تیغه‌ها یا زبانه‌های فلزی ـ همواره از کیفیت بالایی برخوردار بوده است به طوری که به عنوان ملاک و معیاری جهت مقایسه با سایر شرکت‌های تولید کننده ساز دهنی درآمده است.

در صورتی که دوست دارید بدانید شرکت هونر چگونه توانست در قرن نوزدهم میلادی به شرکتی موفق تبدیل شود، می‌توانید این مقاله جالب را که توسط Hartmut Berghoff نوشته شده است مطالعه نمایید.


طراحی جدید زبانه‌های فلزی به کار رفته در ساز دهنی‌های کروماتیک هونر
شرکت هونر از سال 2005 تغییراتی را در تیغه‌ها یا زبانه‌های فلزی (Reed) به کار رفته در مدل‌های کروماتیکش اعمال نموده است که مورد توجه نوازندگان ساز دهنی قرار گرفته است. به همین خاطر قبل از نوشتن این مقاله تصمیم گرفتم تا اطلاعات بیشتری در این زمینه به دست آورم. برای این کار به سراغ ریک اپینگ (Rick Epping) رفتم که قبلاً مدیر تولید این شرکت در آمریکا بود و مدل جدیدی از ساز دهنی دیاتونیک را به نام XB-40 طراحی کرده بود تا از منظر او به جنبه‌های تاریخی این قضیه دست یابم. همچنین برای کسب اطلاعات جدیدتر از استیوبیکر (Steve Baker) کمک گرفتم که کارشناس رسمی این شرکت در آلمان بود و می‌توانست اطلاعات بیشتری را در مورد فعالیت‌های شرکت هونر در اختیارم بگذارد.

قبل از این که به تغییرات اعمال شده در تولیدات جدید شرکت هونر بپردازم، لازم است در مورد واژه آلمانی Mensur (که معادل دقیقی در زبان انگلیسی ندارد) توضیح دهم. آن طور که استیوبیکر می‌گوید: «در شرکت هونر واژه Mensur برای اشاره به ابعاد فیزیکی زبانه‌های ساز دهنی ـ هم طول و هم عرض ـ به کار می‌رود. با هر Mensure خاص و معینی، می‌توان یک زبانه فلزی را در فرکانس‌های مختلفی به صدا درآورد که این فرکانس بستگی به میزان و شیب سطحی از لبه فوقانی زبانه فلزی دارد که برداشته می‌شود (Reed Profile) . یعنی تفاوت در میزان ضخامت یک زبانه فلزی که از ابتدا تا انتهای آن متغیر است».

ریک اپینگ در مورد طراحی مدل دیاتونیک XB-40 (که تقریباً به بزرگی یک ساز دهنی کروماتیک ده سوراخه است) می‌گوید: «برای طراحی و ساخت زبانه‌های فلزی مدل XB-40 از نوعی Mensur به نام Knittlinger استفاده کردم که قبل از آن در مدل Auto-Valve به کار رفته بود. این نوع Mensur با نوع به کار رفته در ساز دهنی‌های کروماتیک آن زمان متفاوت بود. زبانه‌هایی که در مدل XB-40 استفاده شد نسبت به زبانه‌های ساز دهنی‌های کروماتیک (با عرض 2.1mm) باریک‌تر بود (عرض آنها 1.9mm بود) و طول بیشتری داشت و به خصوص در مورد زبانه‌هایی با فرکانس بالاتر از پاسخدهی بهتری برخوردار بود. از همین نوع Mensur بعدها در ساخت مدل‌های کروماتیک نیز استفاده شد».

درباره جنس مواد به کار رفته در ساخت زبانه‌های فلزی، استیوبیکر چنین می‌گوید: «جنس این مواد سال‌ها است که تغییر نکرده است و در تمام مدل‌های ساخته شده در تروسینگن (مقر اصلی خط تولید این شرکت) از همان جنس استفاده می‌شود». از استیوبیکر در مورد تفاوت سری جدید زبانه‌های فلزی از نظر ابعاد فیزیکی و جنس مواد آنها پرسیدم و او چنین جواب داد: «جنس زبانه‌ها تغییری نداشته است و از همان موادی ساخته شده که سال‌ها است به کار می‌رود. اما برای ساختن زبانه‌های فلزی اکتا و بالایی (از سوراخ شماره 8 به بالا در یک ساز دهنی کروماتیک 12 سوراخه) از Mensur جدیدی که نخستین بار در طراحی مدل XB-40 به کار رفت استفاده شده است و در تمام مدل‌های کروماتیک کلاسیک هونر، زبانه‌های قبلی به تدریج با این زبانه‌های باریک‌تر جایگزین شده است. و در ضمن از حدود سال 2006 به بعد از Reed Profile های جدیدی که از سال 2005 در مدل‌های دیاتونیک کلاسیک هونر معرفی شده بود استفاده می‌شود».

سوال دیگرم در مورد مزایا و محاسن زبانه‌های جدید بود که وی در این باره می‌گوید: «تست‌های مکانیکی که در کارخانه بر روی این زبانه‌های باریکتر صورت گرفته نشان می‌دهد که آنها از پاسخدهی بهتری در فرکانس‌های بالاتر برخوردارند و همچنین طول عمر بیشتری دارند. در واقع طول عمر زبانه‌های ساز دهنی با این Mensur جدید به طرز قابل توجهی افزایش یافته و میزان شکستگی (Breakage) اتفاقی زبانه‌های ساز دهنی تا حد زیادی کمتر شده است».

و در پاسخ به این سؤال که زبانه‌های جدید دقیقاً از چه زمانی وارد مدل‌های کروماتیک شده‌اند، گفت : «همان طور که گفتم تقریباً از سال 2006 به بعد بود. اما به خاطر وقفه زمانی اجتناب ناپذیری که از زمان راه‌اندازی یک پروسه تولیدی جدید تا رسیدن محصول آن به دست مصرف کننده نهایی پیش می‌آید، به سختی می‌توان تاریخ دقیق و مشخصی برای آن در نظر گرفت. و در ضمن هموره این احتمال وجود دارد که برخی از تولیدات قدیمی‌تر هنوز در گوشه و کنار موجود باشند و به فروش برسند. تغییرات لحاظ شده در Mensur زبانه‌های ساز دهنی کروماتیک به شکل تدریجی و مدل به مدل اعمال شده است اما Reed Profile های جدید همزمان در تمامی مدل‌ها به کار گرفته شد. هر چند که تحول اخیر ابتدا در مدل‌های دیاتونیک معرفی شد و سپس به مدل‌های کروماتیک نیز وارد شد. اگر به صفحات زبانه‌دار (Reedplate) ساز دهنیتان نگاه کنید، یک عدد 4 رقمی را بر روی آن می‌بینید که 2 رقم آخر آن سال تولید ساز دهنی را نشان می‌دهد. اگر قبل از این عدد 4 رقمی حرف X وجود داشته باشد، به معنی آن است که در این ساز دهنی از زبانه‌های فلزی جدید استفاده شده است. بنابراین اگر لازم باشد تا یکی از زبانه‌های فلزی موجود در سوراخ‌های شماره 8 تا شماره 12 را عوض کنید، دیگر نمی‌توانید از زبانه‌های فلزی متعلق به مدل‌های قدیمی استفاده نمایید».


مدل 270Deluxe (تو ـ سونتی ـ دیلاکس)
اولین مدل 12 سوراخه کروماتیک شرکت هونر که در دهه 1920 با نام مدل سوپر کرومونیکا (Super Chromonica) عرضه شد و با عنوان مدل 270 نیز شناخته می‌شود، از همان ابتدا ترسیم کننده مشخصات ظاهری و ساختاری یک ساز دهنی کروماتیک 12 سوراخه بوده است. سال‌های سال است که هم شرکت هونر و هم رقبایش اغلب مدل‌های کروماتیک جدیدتر مانند مدل‌های Larry Adler و Mellow Tone و Hard Bopper را بر پایه همین مدل 270 طراحی نموده‌اند.

مدل 270 یک ساز دهنی کروماتیک 12 سوراخه از نوع Straight – Tuned است که وسعت سه اکتاو را شامل می‌شود. در گام C این مدل ساز دهنی، نت C میانی (Middle C) پایین ترین نت ساز دهنی است و سایر گام‌های مدل 270 پایین‌تر از گام C کوک می‌شوند (مثلاً در یک ساز دهنی کروماتیک مدل 270 در گام Bb تمام نت‌ها یک پرده پایین‌تر از همین مدل در گام C کوک شده‌اند). پایین‌ترین گام این مدل هم گام C Tenor است که تمام نت‌هایش یک اکتاو پایین‌تر از همین مدل در گام C معمولی کوک شده‌اند.

همانند بسیاری از نوازندگان دیگر، من هم نواختن ساز دهنی کروماتیک را با مدل 270 یاد گرفتم. البته قبل از آن از مدل‌های بزرگتر 16 سوراخه (که 4 اکتاو را پوشش می‌دهد) استفاده می‌کردم ولی مدل‌های 16 سوراخه به نظرم قدری حجیم و سنگین بودند. وقتی که با مدل 270 آشنا شدم مانند این بود که معادل کروماتیک یک ساز دهنی Marine Band را به دست آورده باشم که رایج‌ترین و محبوب‌ترین مدل دیاتونیک شرکت هونر در طی سالیان متمادی به شمار می‌رفت.
پاسخدهی این ساز دهنی به جریان هوای جاری در نفس نوازنده آن قدر خوب بود که در هنگام نواختنش می‌توانستم به ارتعاش درآمدن درپوش (Coverplate) های ساز دهنی را در زیر دست‌هایم احساس نمایم. جنس صدایش خیلی گرم و رسا و پر طنین بود و نت‌هایش به راحتی بند (Bend) می‌شد. به همین خاطر بود که عاشق این مدل شدم!
با این که مدل 270 همواره از نظر نوع صدا و ظاهر کلاسیکش مورد علاقه و تأیید بسیاری از نوازندگان حرفه‌ای و همچنین آماتور قرار داشته است، اما طراحی خاص آن همواره موجبات ناراحتی و دردسر برای نوازندگان ساز دهنی بوده است. یک مشکل بارز در مدل 270 این است که برای اتصال دادن صفحات زبانه‌دار (Reedplate) به شانه یا بدنه (Comb) ساز دهنی، به جای پیچ از میخ پرچ (Nail) استفاده شده است که باز کردن و تعمیرات آن را قدری دشوار می‌سازد. ایراد دیگر مدل 270 آن است که سوراخ‌های تعبیه شده در قطعه دهنی (Mouthpiece) آن به جای این که گرد باشند به شکل چهارگوش هستند و بسیاری از نوازندگانی که ساز دهنی کروماتیک را به روش تانگ بلاک (Tongue Block) می‌نوازند، از گیر کردن زبان در داخل این سوراخ‌ها و یا خراشیده شدن سطح زبانشان شکایت دارند. وجود این مشکلات برخی از نوازندگان سازدهنی را وادار کرده تا خودشان برای برطرف کردن نقائص مدل 270 دست به کار شوند و به جای انتخاب کردن مدل‌های دیگر به دنبال ارتقاء کیفی مدل کلاسیک و محبوبشان باشند. برخی از آنها قطعه دهنی (Mouthpiece) مدل 270 را با قطعه‌های دیگری از سازدهنی‌های ساخت شرکت Suzuki یا Hering که سوراخ‌های گرد دارند تعویض کرده‌اند و برخی دیگر با در آوردن میخ‌ها (Nails) به کمک دریل هایی ظریف آنها را با پیچ‌های کوچکی جایگزین کرده‌اند. حتی برخی از آنها بدنه چوبی ساز دهنی را هم عوض کرده و با به کار بردن بدنه‌ای از جنس پلاستیک یا فولاد ضد زنگ، در واقع ساز دهنی متفاوت و جدیدی ساخته‌اند.

و حالا بعد از سالها که از طراحی مدل‌هایی جدید و متفاوت با مدل 270 کلاسیک مانند مدل‌های کرومتا (Chrometta)، آمادئوس (Amadeus)، مایسترکلاس (Meisterklasse)، CBH2012 و CX-12 می‌گذرد، شرکت هونر بالاخره تصمیم گرفته دستی بر سرو روی مدل اوریجینال خودش بکشد و نگاهی نو به طراحی و ساخت آن بیاندازد. در واقع هر دو مدل کلاسیک 270 (کروماتیک) و Marine Band (دیاتونیک) از این شیوه نوین طراحی در سالهای اخیر بهره برده‌اند. حاصل این تغییرات در مدل جدید ـ موسوم به 270Deluxe ـ استفاده از پیچ (به جای میخ) برای بستن درپوش‌ها به بدنه ساز دهنی و همچنین به کار بردن قطعه دهنی با سوراخ‌های گرد بوده است که با افزودن 2 ویژگی مختص به مدل Hard Bopper تکمیل شده است: زبانه‌های فلزی طویل‌تر و صفحات زبانه دار ضخیم‌تر (با ضخامت 1.20mm به جای 1.05mm).
در زمان نگارش این مطلب مدل 270Deluxe تنها در گام C معمولی عرضه می‌شود و گام‌های دیگر آن در دسترس نمی‌باشد. البته در سایت Harmonicas-Direct گام G این مدل ساز دهنی نیز در فهرست فروش قرار گرفته است و ممکن است گام‌های دیگر آن نیز به زودی قابل تهیه باشند. البته اگر با قطعه دهنی (Mouthpiece) مدل کلاسیک 270 مشکل داشته باشید، می‌توانید آن را - در هر گامی که باشد ـ با قطعه مشابهش از مدل جدید تعویض نمایید (چون اندازه آنها یکسان است). همچنین می‌توانید قطعه دهنی با طراحی جدید و سوراخ‌های گرد را به صورت جداگانه خریداری نمایید که قیمت آن در سایت Hohner USA معادل 28.5 یورو می‌باشد.

با این حال اگر بخواهید صفحات زبانه‌دار یک ساز دهنی مدل 270 معمولی را که در گامی غیر از C است، به نوع پیچ خور تعبیه شده در مدل 270 دیلاکس (یا همان دولوکس!) تبدیل نمایید (در واقع صفحات زبانه‌دار مدل 270 معمولی را به بدنه مدل 270 دیلاکس متصل کنید)، لازم است که پیچ‌های کوچک مورد نیاز برای این کار را تهیه نموده و با یک دریل ظریف و کوچک سوراخ‌های مورد نظرتان را در مکان مناسبی بر روی آن صفحات زبانه‌دار تعبیه نمایید. اگر با پروسه دریل کاری آشنایی داشته باشید می‌توانید از این طریق اقدام کنید و پیچ‌های لازم را هم از شرکت هونر خریداری نمایید. وب سایت Harponline.de هم یک کیت تبدیل (conversion kit) کامل را به همراه دستورالعمل‌های قدم به قدم برای این کار به فروش می‌رساند که البته الگوی تعبیه پیچ‌ها در آن با مدل 270 دیلاکس تفاوت دارد.

در زمان نگارش این مقاله (اکتبر 2009) قسمت پیشنهادی (list price) مدل 270 استاندارد (مدل 270Super Chromonica) معادل 196 دلار آمریکا است و در فروشگاههای آنلاین به قیمت 150 ـ 140 دلار نیز قابل تهیه است. این قیمت‌ها در مورد مدل 270 دیلاکس 254 دلار و در فروشگاه‌های آنلاین در حدود 170 دلار است. این اختلاف قیمت 50ـ30 دلاری به خوبی با طراحی نوین مدل جدید که در آن از پیچ‌های کوچک استفاده شده و همچنین سوراخ‌های مدور تعبیه شده در قطعه دهنی (Mouthpiece) آن قابل توجیه است؛ چرا که هزینه لازم برای این که خودتان یک مدل 270 استاندارد را ارتقا دهید (با احتساب هزینه‌های مربوط به مواد اولیه و دستمزد) به مراتب بیشتر از این مبلغ خواهد شد. در ضمن مقایسه قیمت‌های آمریکا با اتحادیه اروپا و بریتانیا نتایج زیر را به دنبال دارد:

قیمت پیشنهادی شرکت تولیدکننده (MSRP) در آمریکا : 245 دلار ـ قیمت خرده فروشی : 175 ـ 150 دلار

در اروپا (سایت Harponline.de )
124 یورو (حدود 185 دلار)

در بریتانیا (سایت Harmonicas-Direct.com)
100 پوند (حدود 164 دلار)


مدل CX-12 Jazz
مدل CX-12 که در سال 1991 عرضه شد، انقلابی در طراحی ساز دهنی کروماتیک به شمار می رفت. طراحی آن بر سادگی در ساختار و سهولت در باز کردن قطعات استوار شده بود. واحد مرکزی این مدل ساز دهنی که اصطلاحاً واحد زبانه‌ای (Reed Block) نامیده می‌شود (متشکل از بدنه و صفحات زبانه‌دار) به وسیله یک میله (bar) کوچک در پشت سازدهنی در جایش محکم قرار می‌گرفت که می‌شد با یک فشار انگشت آن را برداشت و تیغه فلزی داخل اسلاید (Slide) آن هم با یک قلاب ساده در جایش نصب می‌شد که امکان برداشتن راحت و تمیز کردنش را فراهم می‌کرد ؛ بدون این که برای رسیدن به اسلاید مجبور به باز کردن پیچ‌های قطعه دهنی (Mouthpiece) باشید یا در زمان بستن مجدد و سوار کردن قطعات وادار شوید چندین قطعه کوچک را به دقت در یک امتداد خاص تنظیم نمایید. سوراخ‌های تعبیه شده در قطعه دهنی مدل CX-12 از نوع Cross-Tuned است. همانند مدل 270، گام پیش فرض برای این مدل ساز دهنی گام C است و گام‌های بم‌تر از آن هم تا مدل C تنور (Tenor C) وجود دارد . شهرت این مدل به واسطه داشتن صدایی بلند، نشتی کم هوا، پاسخدهی بالا و همچنین سهولت در بند کردن نت‌ها (Note Bending) در مقایسه با سایر مدل‌های ساز دهنی کروماتیک می‌باشد.

یک نکته جالب و کمتر شناخته شده درباره از هم باز شدن آسان و سریع قطعات مدل CX-12 که بدون نیاز به ابزار خاصی انجام میشود آن است که این ویژگی از طراحی سلاح‌های اتوماتیک مدرن گرفته شده است. مرحوم هورست یاکوباشک (Horst Jakubaschk) که در آن زمان (اواخر دهه 1980 و دهه 1990) سرپرست واحد تحقیق و توسعه (R&D) شرکت هونر بود، پیش از آن به طراحی چند مدل اسلحه برای شرکت تجهیزات نظامی هکلر و کخ (Heckler & koch) پرداخته بود. ریک اپینگ (Rich Epping)، طراح ساز دهنی دیاتونیک مدل XB-40 ، در این باره می‌گوید: «هورست که مردی باهوش و آرام بود به من گفته بود که شرکت هکلر و کخ را به دلایل اخلاقی ترک کرده و به شرکت هونر آمده چرا که ترجیح می‌داده به جای کمک در پیشبرد جنگ به توسعه و پیشرفت موسیقی کمک نماید».

یک جنبه از طراحی اولیه مدل CX-12 که هنوز تکمیل نشده بود این بود که قرار بود شعاع قطعه دهنی (Mouthepiece) آن کوچکتر باشد تا نوازنده آن را راحت‌تر داخل دهانش قرار دهد. اما در مرحله خاصی از فرآیند طراحی، جنس ماده از پلاستیک به فلز تغییر یافت که مستلزم افزایش یافتن شعاع قطعه دهنی بود. وقتی که جنس ماده مجددا به پلاستیک برگشت ، این شعاع بزرگتر دست نخورده باقی ماند و منجر به شکل و اندازه خاصی شد که در مدل‌های CX-12 سیاه (Black) و طلایی (Gold) وجود دارد. در مدل جدید CX-12 Jazz قطعه دهنی ضخامت کمتری دارد که از نظر ظاهری هم با فرورفتگی طراحی شده در قسمت جلویی آن قابل مشاهده است . در واقع بدنه و اسکلت مدل جدید تنها بخشی از آن است که با مدل CX-12 Black تفاوت دارد.

قیمت پیشنهادی مدل CX-12 Black در آمریکا 250 دلار است که در فروشگاه‌های آنلاین به قیمت 170 دلار به فروش می‌رسد (تقریباً به همان قیمت مدل 270 دیلاکس). قیمت پیشنهادی مدل CX-12 Jazz در آمریکا 450 دلار است و در فروشگاه‌ها به قیمت حدود 315ـ300 دلار به فروش می‌رود. یعنی خریدار مدل جدید باید مبلغ 140 دلار اضافی را (که در حدود 82% قیمت مدل CX-12 Black است) صرفاً به خاطر یک تغییر ساده در شکل درپوشهای آن بپردازد. در حال حاضر مدل CX-12 Jazz فقط در گام C معمولی (Regular C) عرضه می‌شود. اگر خواستار گام دیگری باشید، می‌توانید صفحات زبانه‌دار آن گام خاص را جداگانه تهیه و نصب نمایید (قیمت این صفحات زبانه‌دار در آمریکا حدود 113 دلار است و در آلمان هم از طریق وب سایت Harponline با قیمت 80 یورو به فروش می‌رسد). یک راهکار دیگر آن است که درپوش (Coverplate) های مدل CX-12 Jazz را بر روی یک ساز دهنی مدل CX-12 بگذارید، ولی این کار گران‌تر در می‌آید. در حال حاضر درپوش‌های مدل Jazz را در آمریکا می‌توان با قیمتی بین 250ـ225 دلار تهیه کرد در حالی که سایت Harponline.de آن را به قیمت 85 یورو یا تقریبا 127 دلار ارائه می‌کند (این قیمت بالاتر از کشور آلمان سرچشمه می‌گیرد، نه آمریکا).

قیمتهای بین‌المللی مدل CX-12 Jazz تقریباً در همه جا یکسان است و به نظر می‌رسد که قیمت‌های پایین‌تر سایت Harponline با در نظر گرفتن هزینه ارسال پستی (Shipping) به آمریکای شمالی جبران شود:

قیمت پیشنهادی شرکت تولیدکننده (MRSP) در آمریکا : 450 دلار ـ قیمت خرده فروشی : 315ـ 300 دلار

قیمت در اتحادیه اروپا (وب سایت Harponline.de)
184 یورو (تقریباً 275 دلار)

قیمت در بریتانیا (وب سایت Harmonicas-Direct.com )
190 پوند (حدود 312 دلار)


باز کردن جعبه
ساز دهنی 270 دیلاکس در همان جعبه‌های تابوت مانند پلاستیکی آشنایی عرضه می‌شود که سالها برای مدل 270 استاندارد استفاده می‌شد ولی رنگش به جای سبز به رنگ سیاه است. این جعبه، جعبه‌ای است مناسب و جمع و جور که به خوبی از ساز دهنی محافظت می‌کند، فضای خیلی زیادی اشغال نمی‌کند و به راحتی در معرض آسیب‌های ظاهری (مثل خشن افتادن و لکه شدن و ...) قرار نمی‌گیرد.




بدنه مدل CX-12 Jazz بزرگتر از جعبه مدل 270 است و شرکت هونر (Hohner) به جای این که مدل جعبه جدیدی را برای آن طراحی ‌کند، جعبه‌ای را که برای مدل‌های کروماتیک 16 سوراخه استفاده می‌کند برای این کار تنظیم و اصلاح کرده است. این جعبه محافظت خوبی برای ساز دهنی فراهم می‌کند و در عین حال موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های تولید شرکت هونر می‌شود. با این حال، ابعاد این جعبه بسیار بزرگتر از حد ضروری است و عیبش این است که فضای قابل توجهی را در کیف مخصوص حمل ساز دهنی‌های یک نوازنده اشغال می‌کند. با توجه به بهای گرانی که شرکت هونر بابت مدل CX-12 Jazz مطالبه می‌کند، وجود جعبه‌ای که فضای زیادی را به هدر نمی داد می‌توانست ارزش افزوده بیشتری برای مصرف کننده نهایی در بر داشته باشد.​





نگاه اول

مدل 270 دیلاکس همان شکل و شمایل آشنایی را دارد که چندین نسل از نوازندگان ساز دهنی را به وجد آورده است. به علاوه، نقوش طراحی شده بر روی درپوش بالایی (Top Cover) و سوراخ‌های ظریف و مدور موجود در قطعه دهنی (Mouthpiece) آن ظاهرش را بهتر و جذاب‌تر کرده است.​






مدل CX-12 Jazz با رنگ طلایی ـ مسی متالیکش ظاهری خیره کننده دارد. خطوط نرم و لختی که به واسطه فرو رفتگی حاشیه قطعه دهنی پدید آمده است، فرورفتگی خفیفی در دل بخش جلویی ساز دهنی به وجود آورده است.​












ادامه در پست بعد ...​










 
  • Like
واکنش ها: mpb

E . H . S . A . N

مدیر تالار مهندسی معماری مدیر تالار هنـــــر
مدیر تالار
سازدهنی های 270Deluxe و CX12-Jazz - بخش دوم

سازدهنی های 270Deluxe و CX12-Jazz - بخش دوم

در دست گرفتن سازدهنی
وزن مدل 270 دیلاکس در کاتالوگ مربوطه 195 گرم (در حدود 7 اونس) ذکر شده است که 15 گرم سنگین‌تر از مدل 270 معمولی می‌باشد. با این حال ممکن است در این مورد اشتباهی رخ داده باشد چرا که مدل 270 دیلاکس در ظاهر چیزی اضافه ندارد که وزنش را بالا ببرد. پوشش ایجاد شده توسط درپوش‌ها (Coverplates) تنها تا روی زبانه‌ها (Reeds) امتداد می‌یابد که این مسأله فضای اشغال شده توسط دستها را در موقع حلقه شدن به دور ساز دهنی تا حد امکان جمع و جورتر می‌سازد. ارتفاع کلی بخش پشتی ساز دهنی به طرز قابل توجهی کمتر از مدل CX-12 Jazz است که ممکن است در نظر برخی نوازندگان مطلوب‌تر باشد. خوش دست بودن مدل 270 دیلاکس که عیناً مشابه مدل 270 معمولی است ، تا حدی به علت تیز بودن گوشه‌های بدنه (Comb) و لبه‌های درپوش‌ها (Coverplates) و صفحات زبانه‌دار (Reedplates) کاهش یافته است. بهتر می‌بود که شرکت هونر خودش این لبه‌های تیز را در کارخانه صاف می‌کرد. با این حال با توجه به پائین بودن نسبی قیمت در مدل‌های سری 270 ، این سازدهنی از جنبه‌های دیگری واجد ارزش است و نوازنده می‌تواند به راحتی و با استفاده از یک کاغذ سنباده (Sandpaper) یا سوهان (File) کوچک لبه‌های مزبور را صاف نماید.
مدل CX-12 Jazz مانند سایر مدل‌های CX-12 وزنی در حدود 195 گرم دارد (قدری کمتر از 7 اونس). خوش دست است و در دست گرفتنش راحت و این مزیت را دارد که از سطحی صاف و گوشه‌ها و لبه‌هایی مدور برخوردار است. هیچ چیز تیزی وجود ندارد که موجب فشار آوردن یا خراشیدگی یا بریدگی در دستها یا لب‌ها و دهان شود. در ضمن در بدنه و درپوش‌های آن هیچ درز یا شکافی که موجب نشتی هوا (Air Leakage) یا گیر کردن تارهای موی صورت (ریش یا سبیل) گردد وجود ندارد. با این که فضای موجود در زیر درپوش‌ها کل طول ساز دهنی را دربرمی‌گیرد، پهن شدن تدریجی و زنگوله‌ای شکل موجود در مرکز آن امکان حلقه کردن (Cupping) دست‌ها به دور سازدهنی را برای شکل دادن به صدای ساز دهنی میسر می سازد. سطح تماس انگشت با اسلاید (Slide) بزرگ و ناهموار است که مانع از لغزیدن انگشت می‌شود و در ضمن لبه‌هایی صاف و گرد دارد. باز هیچ چیز تیزی وجود ندارد.


بر دهان گذاشتن ساز دهنی
سوراخ‌های مدور با لبه‌های صاف در قطعه دهنی (Mouthpiece) مدل 270 دیلاکس بلافاصله توجه را به خود جلب می‌کنند. نوازنده با لبه‌های قطعه دهنی نیز احساس راحتی می‌کند. با این حال زمانی که در حالت تانگ بلاک (Tongue Block) فواصلی به اندازه چندین سوراخ (Wide Intervals) را می‌نوازید، برآمدگی ایجاد شده در قسمت جلویی در پوش‌ها می‌تواند آمباشور (Embouchure) شما را بر هم بزند و موجب نشتی هوا گردد. این مشکل در تمامی مدل‌های مبتنی بر طراحی مدل 270 وجود دارد و نوازنده باید خودش را با آن تطبیق دهد و بکوشد تا هر گونه نشتی هوا را به حداقل رسانده یا حذف نماید.
اسکلت یکپارچه مدل CX-12 Jazz به همراه قطعه دهنی کوچکتر آن (که در جلو تنها 11 میلی‌متر ارتفاع دارد و از این حیث قابل مقایسه با ضخامت 10 میلی‌متری مدل 270 می‌باشد) بردن ساز دهنی را به عمق فضای دهان آسان می‌کند بدون این که موجب نشتی هوا به علت اختلال در حفظ آمباشور نوازنده گردد. سطح صاف درپوش‌های ساز دهنی به راحتی در داخل دهان سر می‌خورد و می‌لغزد.
وقتی که من برای اولین بار تصویری از ناحیه برش خورده قطعه دهنی مدل CX-12 Jazz را دیدم، بی‌اختیار توجهم به گوشه‌های راست و چپ قطعه دهنی معطوف شد که به سمت بالا قوس بیشتری داشته و به همان ضخامت مدل CX-12 اوریجینال برمی‌گردند. به این فکر افتاده بودم که این مسأله ممکن است باعث اختلال در آمباشور نوازنده در روش تانگ بلاک گردد. به عنوان مثال اگر شما در وضعیت تانگ بلاک باشید و ازسمت راست دهانتان سوراخ شماره 1 را بنوازید، لب‌ها و زبان‌ شما سعی می‌کنند تا سدی محکم و بدون نشتی هوا را بر روی یک سطح نامنظم حفظ نمایند که بخشی از آن به ضخامت اولیه برمی‌گردد. با این حال وقتی که من نواختن به این شیوه را بر روی این مدل امتحان کردم، متوجه شدم که دو انتهای قطعه دهنی مشکلی در نگه داشتن یک سد محکم و بدون نشتی هوا ایجاد نمی‌کنند.


مجموعه تشکیل دهنده اسلاید (Slide Assembly)
در مدل 270 دیلاکس اسلایدی با ساختار سنتی چهار قسمتی به کار رفته است که تشکیل شده است از قطعه دهنی (Mouthpiece) که بر روی یک مجرای U شکل (U-Channel) قرار گرفته است، یک محفظه U شکل (U-Shaped Housing) که تیغه‌های (Slides) مجموعه اسلاید را می‌پوشاند و یک صفحه پشتیبان (Backing Plate) که قسمت جلویی واحد زبانه‌ای (Reed Block) ـ یعنی مجموعه صفحات زبانه‌دار و بدنه ساز دهنی ـ را می‌پوشاند. در طراحی مدل‌های جدید معمولاً تلاش می‌شود تا با کم کردن تعداد لایه‌های تشکیل دهنده مجموعه اسلاید، میزان نشتی هوا (Air Leakage) را کاهش دهند.





ضخامت اسلاید مدل 270 دیلاکس 0.67 میلی‌متر و عمق مجرای U شکل آن 0.93 میلی‌متر است (البته قبل از آن که پیچ‌های ساز دهنی را باز و قسمتهای مختلف آن را برای گرفتن عکس از هم جدا نمایم). به این ترتیب برای حرکت دادن اسلاید فضایی خالی به ابعاد 0.26 میلی‌متر وجود دارد. البته وقتی که اجزای ساز دهنی را دوباره سر هم کردم این فضای خالی به 0.10 میلی‌متر رسید ولی با این وجود هنوز هم اسلاید ساز دهنی آزادانه حرکت می‌کرد.

مدل 270 دیلاکس از یک ویژگی جدید هم برخوردار است: قابلیت تعبیه اسلاید به گونه‌ای که شستی (Button) آن در طرف چپ (نزدیک به سوراخ شماره 1) قرار بگیرد. در این حالت می‌توان از دست چپ برای کار کردن با اسلاید استفاده کرد یا وقتی که نوازنده سازدهنی را وارونه در دست می‌گیرد (مانند ویلیام کلارک (William Clarke) که ساز دهنی را به این شیوه در دست می‌گرفت) همچنان از دست راست برای کار کردن با اسلاید استفاده نماید. به همین خاطر در هر دو انتهای سمت راست و چپ بدنه (Comb) ساز دهنی یک سوراخ مربوط به محل تعبیه اسلاید دیده می‌شود و برای هر دو طرف آن یک میله کوچک فلزی (metal post) تدارک دیده شده تا بتوان فنر اسلاید (Slide Spring) را به آن متصل کرد.



بدنه پلاستیکی مدل CX-12 Jazz که به روش قالب ریزی تزریقی (Injection Molding) ساخته شده است در قسمت جلویی دارای یک نرده یا حصار (Fence) می‌باشد که می‌تواند به عنوان جایگزینی برای صفحه پشتیبان (Bcking Plate)‌ به کار رفته در ساختار سنتی اسلاید در مدل‌های قدیمی‌تر عمل نماید. همچنین بخش کاسه‌ای (Shell Portion) قطعه دهنی (Mouthpiece) که به عنوان مجرای U شکل (U-Channel) عمل می‌کند، موجب حذف یک جزء دیگر از ساختار سنتی مجموعه اسلاید می‌شود.



در این تصاویر مشاهده می‌کنید که نرده (Fence) متعلق به بدنه ساز دهنی، صفحات زبانه‌دار (Reedplates) را از جلو می‌پوشاند و همچنین محفظه (Housing) مربوط به مجموعه اسلاید را در داخل بخش کاسه‌ای (Shell) قطعه دهنی ملاحظه می‌نمایید.



تصویر بعدی نحوه درگیر شدن و اتصال اسلاید را به بدنه ساز دهنی نشان می‌دهد. قلابی که در پایین شستی (Button) اسلاید قرار دارد، حرکت اسلاید را به سمت خارج محدود می‌کند و از طرف دیگر فنر مارپیچی (Spiral Spring) که بین شستی اسلاید و بدنه ساز دهنی قرار گرفته با ایجاد تنش مکانیکی امکان حرکات فنری را برای اسلاید فراهم می‌سازد.



خود تیغه فلزی اسلاید به طور کامل در داخل ساختمان ساز دهنی محصور شده است و به همین خاطر نسبت به تیغه اسلاید یک ساز دهنی استاندارد (مانند مدل 270) در برابر آسیب‌هایی چون خم شدن در اثر فشار یا ضربه کمتر حساس است. ضخامت تیغه اسلاید 0.80 میلی‌متر است و در اطرافش فضای آزادی به ابعاد 0.10 میلی‌متر برای حرکات آن وجود دارد.


بدنه (Comb)
بدنه ساخته شده از چوب درخت گلابی (Pearwood) که در مدل اوریجینال 270 به کار می‌رفت ، بدون هیچ تغییری در مدل 270 دیلاکس نیز استفاده شده است. شرکت هونر (Hohnner) اشاره کرده است که بدنه مدل 270 دیلاکس تا حدودی در برابر رطوبت درزگیری (Seal) شده است اما مقایسه دقیق آن با بدنه سازدهنی 270 معمولی تفاوت واضحی را در پرداخت و رنگ (Finish) آنها نشان نمی دهد.
چندین دهه است که سازندگان سازدهنی های سفارشی (Custom Harmonica) مدل 270 را به گونه ای تغییر می دهند که باز و بسته شدن آن تنها به کمک چند پیچ صورت بگیرد. با این حال راه حل شرکت هونر (Hohner) برای این قضیه چند حسن دارد. سازندگان سازدهنی سفارشی مجبور بودند پیچ ها را در جایی قرار دهند که با شکاف منطبق بر زبانه ها (Reed Slots) تداخلی نداشته باشد. این مسأله می تواند در آن قسمتی از سازدهنی که شکاف های مذکور طول زیادی دارند مشکل ساز شود چرا که فاصله آنها از لبه عقبی بدنه سازدهنی 3 میلی متر بیشتر نیست. شرکت هونر طول شکاف های مربوط به سوراخ های شماره 1 و 2 را قدری کمتر کرده است تا فضای بیشتری برای سورا خ های لازم برای پیچ ها فراهم گردد.


البته سازندگان سازدهنی سفارشی گاهی خودشان یک بدنه (Comb) جدید می ساختند تا بتوانند بدون هیچ تداخلی با شکاف های زبانه ای (reed slots) محل مناسبی برای قرار گرفتن پیچ ها ایجاد نمایند. با اینکه برخی از سازندگان سازدهنی های سفارشی خودشان بدنه (Comb) سازدهنی را می سازند ، ولی در چنین مواردی معمولاً اتاقک های (Chambers) مربوط به هر زبانه (Reed) سازدهنی در قسمت انتهایی حالت صاف و تخت (Flat) دارند ؛ شاید به این علت که بازسازی سطح شیبدار (Ramp) هایی که در جریان ساخت بدنه مدل 270 در کارخانه هونر لحاظ می شود کاری دشوار باشد. به نظر می رسد این سطوح شیبدار مقعر که انحنای رو به پایین ملایمی دارند تا حدودی به علت سهولت بیشتر در رنده کاری چوب لحاظ شده باشند ولی درعین حال این مزیت را هم به دنبال دارد که مقدار هوای لازم برای پرکردن فضای داخل اتاقک ها (Chambers) را کاهش می دهد و همچنین تا حدودی می تواند در کوک کردن برخی سوراخ های سازدهنی به یک نت خاص مفید باشد. کوک کردن اتاقک ها با کاهش دادن اندازه شان به ویژه در مورد نت های بالاتر (زیرتر) اهمیت بیشتری دارد و به همین خاطر است که در بدنه مدل 270 کف اتاقک های مرتبط با سوراخ های شماره 11 و 12 به اندازه قابل توجهی بالا می آید.
بدنه مدل CX – 12 Jazz فاقد سطوح شیبدار مقعری است که در اتاقک های چوبی مدل 270 دیده می شود. کف اتاقک های شماره 1 تا 4 کاملاً صاف و تخت است ولی کف اتاقک شماره 5 و اتاقک های بعدی با یک سطح شیبدار صاف و بدون انحنا (Flat Ramp) قدری بالا می آید که هرچه به سمت سوراخ شماره 12 برویم ارتفاع بیشتری پیدا می کند.




بازکردن (Disassembly) و سرهم کردن (Reassembly) قطعات سازدهنی
از هم بازکردن قطعات مدل 270 دیلاکس نیاز به 2پیچ گوشتی با اندازه های متفاوت دارد. باز و بسته کردن پیچ های تعبیه شده در قطعه دهنی (Mouthpiece) و در پوش (Coverplate) های سازدهنی با یک پیچ گوشتی از نوع Straight – Slot انجام می شود (مشابه مدل 270 قدیمی). ولی در مورد پیچ های تعبیه شده در صفحات زبانه دار (Reed plates) باید از یک پیچ گوشتی مارک Philips یا Pozidrive استفاده کرد. بهتر می بود شرکت هونر پیچ های قطعه دهنی و درپوش های سازدهنی را عوض می کرد تا پیچ گوشتی لازم برای کارکردن با آنها مشابه با همان نوع به کار رفته در پیچ های صفحات زبانه دار باشد.
مهره (Nut) هایی که به همراه پیچ های درپوش های سازدهنی استفاده شده اند ، همانند قبل مهره هایی کوچک و تخت (Flat) هستند که در دست گرفتنشان دشوار است. شخصاً دوست داشتم شرکت هونر (Hohner) از مهره هایی استفاده کند که شبیه به مهره های به کار رفته در سازدهنی های کروماتیک سری 64 (مانند Super 64) باشد. همچنین پیچ های به کار رفته در قطعه دهنی (Mouhpiece) از نوع مخصوص چوب هستند که مستقیماً به داخل بدنه چوبی وارد شده اند و در نهایت از سوراخ هایشان به بیرون در می روند ، اما استفاده از پیچ های ماشینی به همراه یک مهره ظریف می توانست چنین مشکلی را برطرف سازد.
صفحات زبانه دار (Reedplates) با 7 پیچ در جای خود محکم شده اند (در دفترچه راهنمای آن تعداد این پیچ ها 5 عدد ذکرشده است) که همگی این پیچ ها در قسمت عقبی صفحات زبانه دار قرار دارند. اما اگر در قسمت های جلویی آنها (همانند مدل CX – 12 یا مدلهای مشابه 270 که توسط شرکت Hering ساخته شده اند) و یا قسمت های طرفی صفحات زبانه دار (مشابه با میخ (nail) های کوچکی که در مدل 270 اوریجینال به کار رفته است) نیز از این پیچ ها استفاده می شد ، میزان نشتی هوا در این مدل سازدهنی کمتر می شد.
در مدل CX – 12 Jazz هیچ مشکلی در مورد قطعه دهانی یا درپوش ها وجود ندارد چرا که اتصال آنها با واحد زبانه ای (Reed Block که مجموعه بدنه و صفحات زبانه دار است) از طریق یک میله فشاری (tension bar) متحرک در قسمت عقبی سازدهنی برقرار می شود. برای جداکردن واحد زبانه ای ابتدا قلاب زیر اسلاید آزاد می شود و سپس میله فشاری (tension bar) مذکور بیرون کشیده می شود. اشکال جدیدتر این میله فشاری در مقایسه با اشکال قدیمی تر انحنای ملایم تری دارند که هم حرکت دادن آن را آسان تر کرده است و هم احتمال شکسته شدن درپوش ها را به وسیله این میله کمتر ساخته است. برداشتن و نصب کردن مجدد اسلاید نیز آسان است.



صفحات زبانه دار با 12 عدد پیچ (که تعداد شان دردفترچه راهنما 11 عدد عنوان شده است) به بدنه (Comb) سازدهنی متصل می شوند که 7 تای آنها در قسمت عقبی و 5 تا از آنها در قسمت جلویی قرار دارند. وجود این تعداد پیچ سدی عالی در برابر نشتی هوا ایجاد می کند ولی در عوض هنگامی که بخواهید بر روی زبانه ها یا ویندسیورهای داخل سازدهنی کار کنید ، باز و بسته کردن این پیچ ها وقت زیادی می گیرد.


صدای حاصل از نواختن این مدلها
به طور کلی من از هر دوی این مدل ها برداشت بسیار مثبتی داشتم. نحوه سوارشدن قطعات ، مقاومت در برابر نشتی هوا ، کوک نت ها و پاسخدهی اسلاید در هر دو مدل خوب بود. با این وجود ، در نمونه هایی که به دست من رسیده بود ، غیریکنواخت بودن سوراخ های مختلف از لحاظ گپینگ (Gapping) نواختن برخی نت ها را بدون کم آوردن نفس دشوار می کرد. برخی از ویندسیورها (به خصوص در مدل CX – 12 Jazz ) صداهای اضافی بلندی تولید می کردند که در نواختن آن نت ها مزاحمت ایجاد می کرد. برخی از زبانه های سازدهنی هم با این که گپ (Gap) مناسبی داشتند ولی دچارگیروگرفت بودند و هیچ صدایی از آنها در نمی آمد. من همیشه از ایجاد هرگونه تغییر در سازدهنی هایی که مشغول نقد و بررسی آنها می شوم اجتناب می کنم ولی در این مورد خاص تا وقتی که اشکالات مذکور را برطرف نمی کردم قادر به ضبط کردن آهنگ با این سازدهنی ها نمی بودم. البته این گونه دستکاری ها از نوع کوچک و جزئی هستند ولی یک نوازنده تازه کار که هیچ آشنایی با تعمیر و دستکاری سازدهنی نداشته باشد در رویارویی با این مشکلات درمانده خواهد شد. البته باید اذعان کرد که من فقط یک نمونه از هر مدل را امتحان کرده ام و وضعیت آنها ممکن است بیانگر شرایط کلی آنها از جنبه کنترل کیفی نباشد. واقعاً هم امیدوارم که این طور نباشد چرا که این سازدهنی ها از هر لحاظ دیگر جان می دهند برای نواختن و شنیدن صدای آنها لذت بخش است.

مدل 270 دیلاکس صدای پیچیده ای دارد که نوازنده می تواند آن را به حالت واضح (bright) یا مبهم (dark) در بیاورد. واژه هایی مانند مه آلود (smoky) و حتی پرسوز (burning) برای توصیف صدایش به ذهن خطور می کنند. مانند همه مدل های سری 270 اندکی هوای اضافی به همراه صدای سازدهنی شنیده می شود. نوازنده می تواند از این ویژگی در نواختن قطعاتی با صدای آهسته یا متوسط بهره بگیرد ولی در قطعاتی با صدای بلند ممکن است برایش مشکل ایجاد کند. یکی از راههای سنجیدن میزان پاسخدهی یک سازدهنی بررسی قابلیت آن در نواختن نت ها با صدای آهسته در اکتا و بالایی است که مدل 270 دیلاکس از این جهت بسیار خوب عمل می کند. با این وجود دلم می خواست که در اکتا و پایینی مقدار نشتی هوا کمتر می بود. البته همان طور که می توانید در برخی از نمونه های ضبط شده با این مدل بشنوید ، در نت های اکتاو پایین هم توانسته ام به صدای توپر و پرطنینی برسم.
مدل CX – 12 Jazz به وضوح صدایش بلندتر از مدل 270 دیلاکس است. صدایش مشابه مدل CX – 12 معمولی است و در مقایسه با مدل 270 صدای واضح تر و سرزنده تری دارد. صفاتی که در این مورد به ذهن می آیند صدایی پرطنین (Fat) و در عین حال دلنشین (Sweet) را توصیف می کنند. برخی افراد این نوع صدا را خیلی دوست دارند و برخی دیگر صدای کلاسیک مدل 270 را توضیح می دهند. صدای نت ها به نظر انعطاف پذیر می رسد و به راحتی بند(Bend) می شوند که البته اگر به آن عادت نداشته باشید نیاز به قدری تمرین دارد تا بر آن مسلط شوید. به نظر من قابلیت مدل CX – 12 Jazz در نواختن سازدهنی با صدایی بلندتر و با دامنه دینامیک (dynamic range) وسیع تر (از صدای آهسته به صدای بلند) نسبت به مدل 270 دیلاکس بیشتر بود.


مقایسه صدای ضبط شده این مدل ها با یکدیگر
برای مقایسه صدای این دوسازدهنی من قطعات مشابهی را بر روی هر دو مدل فوق و در شرایط یکسانی ضبط کرده ام. برای ضبط آهنگ ها در فاصله 10 سانتی متری از یک میکروفن مارک Shure (مدل SM – 58) ایستاده ام و از شدت ورودی (Input Volume) یکسانی در تمام آنها استفاده کرده ام . دستهایم را به دور سازدهنی حلقه نکرده ام (تا صدای سازدهنی حالت گرفته و خفه به خود نگیرد). از هیچ نوع اکولایزر یا کمپرشن صوتی استفاده نکرده ام و فقط نوعی پچ صوتی را به عنوان یک افکت ساده به کار گرفته ام (room ambience patch).


مقایسه گام دوماژور (C Major Scale)
من با هر دو سازدهنی گام دو ماژور را در دو جهت صعودی و نزولی در هر سه اکتاو اجرا کردم. ابتدا با صدای آهسته ، بعد با صدای متوسط و بعد با صدای بلند . برای شنیدن صدای گام دوماژور با سازدهنی 270 دیلاکس اینجا را کلیک کنید . برای شنیدن اجرای این گام بر روی مدل CX – 12 Jazz هم اینجا را کلیک کنید .


مقایسه نت های طولانی مدت (Long Tones)
من با هر دو سازدهنی نت F را در هر سه اکتاو پائین ، وسط و بالای سازدهنی اجرا کرده ام. این نت طولانی مدت که ابتدا با مکش هوا (Draw) و بعد با دمیدن هوا (Blow) به داخل سازدهنی نواخته شده است ، ابتدا با صدای آهسته شروع می شود و بعد به صدایی بلند تبدیل شده و دوباره به حالت آهسته بر می گردد. برای شنیدن صدای نت های طولانی بر روی سازدهنی 270 دیلاکس اینجا را کلیک کنید . و برای شنیدن نت های طولانی مدت با سازدهنی CX – 12 Jazz هم اینجا را کلیک نمایید .


مقایسه ملودی های بداهه نوازانه (Improvised Melodies)

1 - آهنگ بلوز در پوزیشن سوم :

با وصل کردن سازدهنی به یک میکروفون Audix Fireball V و با استفاده از روش تانگ بلاک (Tongue Block) من چند خط ملودی بلوز را در گام D اجرا کرده ام که در آنها از آکوردها و فواصل موسیقایی مختلف منجمله اکتاو (Octave) استفاده کرده ام. نیمه اول آهنگ بدون هیچ افکت صوتی نواخته شده است اما در نیمه دوم با افکتی اجرا شده است که حالت دیستوریشن امپلیفایر را بازسازی می کند. از آنجایی که این آهنگ ها به شکل بداهه اجرا شده اند ، من سعی نکرده ام که با هردو سازدهنی دقیقاً یک چیز مشابه را بنوازم. در عوض اجازه داده ام تا ویژگی ها و کیفیات خود سازدهنی ها راهنمای من در حین نواختن باشند. برای شنیدن آهنگ بلوزی که در پوزیشن سوم با سازدهنی 270 دیلاکس اجرا شده است اینجا را کلیک نمایید . برای شنیدن بداهه نوازی در همین پوزیشن با سازدهنی CX – 12 Jazz هم اینجا را کلیک کنید .

2 - بداهه نوازی در گام ماژور (Major Scale Improvisation)

در اینجا از یک میکروفون Shure مدل SM – 58 که بر روی یک پایه قرار داشته استفاده کرده ام تا بتوانم از حلقه کردن دستها (Hand Cupping) به دور سازدهنی هم استفاده نمایم. سپس با هرکدام از این دو سازدهنی بر روی یک آهنگ زمینه ای (backing track) اجرا شده در گام می ماژور (E Major) اقدام با بداهه نوازی کرده ام و در اینجا هم اجازه داده ام که مانند دو نمونه ضبط شده قبلی خصوصیات خود ساز دهنی ها راهنمای من در مسیر بداهه نوازی باشند. برای گوش دادن به بداهه نوازی اجرا شده با سازدهنی 270 دیلاکس در گام می ماژور اینجا را کلیک کنید . برای شنیدن بداهه نوازی در همین گام با سازدهنی CX – 12 Jazz هم اینجا را کلیک نمایید .


جمع بندی و نتیجه گیری
موارد ارتقا یافته در مدل 270 دیلاکس ارزش آن را بالاتر برده و به خوبی قیمت بالاتر آن نسبت به مدل 270 معمولی را توجیه می نماید. همچنین نوازنده هایی که نوع صدا و پاسخدهی سازدهنی های سری 270 را ترجیح می دهند ، از این مدل به خوبی استقبال کرده اند. به عنوان مثال دنیس گروئنلینگ (Dennis Gruenling) که مدل 270 دیلاکس را دوست داشته است ، آرزو می کند که مدل 280 دیلاکس 16 سوراخه نیز عرضه شود – یعنی مدل ارتقا یافته ای از سازدهنی قدیمی 280 که در سالهای قبل از جنگ جهانی دوم عرضه می شد. شخصاً آرزوم می کنم که مدل 270 دیلاکس در آینده در گام های بیشتر دیگری عرضه گردد.
مدل CX – 12 Jazz ساز خوبی است که صدای متفاوت و پاسخدهی بالایی دارد. شکل تغییر یافته قطعه دهنی (Mouthpiece) آن راحتی بیشتری را برای بسیاری از نوازندگان به همراه می آورد و همان طور که در نمونه ضبط شده آهنگ بلوز می توانید بشنوید ، نواختن فواصل اکتاو (Octave) به راحتی و روانی انجام شده است. با اینحال صرفاً یک تغییر شکل در قطعه دهنی این مدل نمی تواند تفاوت قیمت شدید آن را با مدل CX – 12 معمولی توجیه نماید ، آن هم در حالی که مدل CX – 12 معمولی به نسبت قیمتش مدل خوبی محسوب می شود. شاید بهتر باشد شرکت هونر در استراتژی قیمت گذاری خود تجدید نظر نماید تا بتواند این مدل را با موفقیت به فروش برساند.

ترجمه : دلتا فریک – شهریور 1391

منبع :


برگرفته از : ملحه الکترونیکی ساز دهنی




  • پانوشت : تصاویر موجود در این پست به صورت فایل زیپ قابل ارائه می باشد که میتوانید با دانلود فایل ضمیمه از آن استفاده نمائید .

 

پیوست ها

  • سازدهنی های 270Deluxe و CX12-Jazz.rar
    172.8 کیلوبایت · بازدیدها: 0

E . H . S . A . N

مدیر تالار مهندسی معماری مدیر تالار هنـــــر
مدیر تالار
سئوالات متداول درباره هارمونیکا

سئوالات متداول درباره هارمونیکا

سازدهنی
ساز دهنی یا هارمونیکا یکی از آلات موسیقی از دسته سازهای بادی است. این ساز از نظر ساختار بسیار ساده است و 3 اکتاو وسعت صدایی دارد. سازدهنی دو نوع دارد: ساز دهنی دیاتونیک و کروماتیک
سازدهنی دیاتونیک بیشتر برای نواختن سبک های بلوز و کانتری مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله نوازندگان به نام دیاتونیک می‌توان از توتس تیلماتز (Jean Toots Thielemans) و سانی بوی ویلیامسون ۲ (Sonny Boy Williamson II) را نام برد. بزرگ‌ترین نوازندگان هارمونیکای کروماتیک Stevie Wonder، Robert Bonfiglio و Larry Adler هستند
از نوازندگان ایرانی این ساز می توان از شهرام شادان فر و امیر موسوی نام برد.




در ادامه به ارائه ی سوالات متداول در این زمینه و پاسخ های داده شده خواهیم پرداخت :
سوالات :
1- برای آموزش هارمونیکا چه متد هایی وجود دارد؟
2- آیا ساز دهنی انواع مختلفی دارد؟ فرق آنها چیست؟
3- آیا نواختن هارمونیکا سخت است؟
4-آیا یادگیری این ساز برای من دیر نیست؟
5- از چه موقع بایستی ساز را تهیه کنم؟
6- در حال حاضر قیمت یک هارمونیکا چقدر است و من به چه نوع سازی نیاز دارم؟
7- ویژگی های یک ساز خوب چیست؟
8- کلاس ها هقته ای چند جلسه است و به ازای هر جلسه آموزش، چه مقدار بایستی تمرین کنم؟
9- آیا آموزش هارمونیکا برای کودکان نیز مناسب است؟
10- قبل یا همزمان با فراگیری هارمونیکا چه درس های دیگری به من کمک می کند تا نواختن این ساز را بهتر بیاموزم؟
11- چه مدت زمانی طول می کشد تا من بتوانم این ساز را در حد قابل قبولی بنوازم؟
12- شیوه آموزش برای ساز چگونه است؟ آیا در طی دوره آموزشی ناگهان درس ها سخت می شود؟
13- آیا در پایان ترم امکان دریافت گواهینامه وجود دارد؟

پاسخ ها :
1-
برای آموزش هارمونیکا چه متد هایی وجود دارد؟
بلی کتاب سازدهنی دیاتونیک (سه جلد بهمراه CD) منصور پاک نژاد، کتاب آموزش ساز دهنی کروماتیک علی معتمدی

2- آیا ساز دهنی انواع مختلفی دارد؟ فرق آنها چیست؟
بلی ساز دهنی کروماتیک و ساز دهنی دیاتونیک
سازدهنی دیاتونیک بیشتر برای نواختن بلوز و کانتری مورد استفاده قرار می‌گیرد و ۱۰ سوراخ با وسعت صوتی ۳ اکتاو می باشد.
سازدهنی کروماتیک که معمولآ مدل ۱۲ سوراخ آن مورد استفاده قرار می‌گیرد ۳ اکتاو وسعت صوتی دارد که بر خلاف دیاتونیک و ترمولو قابلیت اجرای گام کروماتیک را دارد.

3- آیا نواختن هارمونیکا سخت است؟
هیچ سازی آسان یا سخت نیست و برای نواختن هر کدام بایستی روزانه تمرین کنید. خوب نواختن هر سازی به دو عامل زمان و تمرین نیاز دارد. سازهایی مانند پیانو یا سنتور از آنجا که از قبل کوک شده اند، در ابتدا صدایی بسیار دلنشین تر دارند. اما سازی مانند ویلن که هنرجو خود بایستی صدای مورد نظر را ایجاد کند کمی سخت تر بنظر می رسد.

4-
آیا یادگیری این ساز برای من دیر نیست؟
آموختن موسیقی در هیچ سنی دیر نیست. بقول معروف ماهی را هر وقت از آب بگیرید تازه است!

5- از چه موقع بایستی ساز را تهیه کنم؟
قبل از تهیه ساز حتما با مربی خود مشورت کنید. حدودا از جلسه دوم یا سوم بهتر است که ساز را داشته باشید.

6- در حال حاضر قیمت یک هارمونیکا چقدر است و من به چه نوع سازی نیاز دارم؟
تهیه ساز بسته به بودجه شما دارد. حداقل سازدهنی از 20000 تومان است. برای خرید حتما با مربی خود مشورت کنید و نظر او را جویا شوید.

7- ویژگی های یک ساز خوب چیست؟
یک ساز خوب باید از تمام سوراخ های ساز هم صدای دمش و هم صدای مکش ایجاد کرد. در مورد ساز دهنی کروکاتیک نکته دیگر وزن ساز است و همینطور کلید تغییر دهنده فرکانسی است که باید نرم حرکت کند و بعد از فشردن به راحتی به جای خود بازگردد.

8- کلاس ها هقته ای چند جلسه است و به ازای هر جلسه آموزش، چه مقدار بایستی تمرین کنم؟
کلاس های آموزشگاه پارت بطور معمول هفته ای 1 جلسه است. بصورت خصوصی و هر جلسه نیم ساعت است. در این 30 دقیقه مدرس درس های قبلی داده شده و نحوه نواختن شما را کنترل می کند و در صورت صحیح بودن و تمرین مناسب شما، درس جدیدی به شما می دهد. در طی هفته می بایست روزی نیم ساعت تا 1 ساعت در منزل تمرین کنید.

9- آیا کودکان نیز می توانند به فراگیری این ساز بپردازند؟
آموزش ساز دهنی برای کودکان می تواند برای آنان جذاب و لذت بخش باشد. توجه داشته باشید در این سنین اگرچه فراگیری کودکان بسیار بالا است اما بدلیل عدم تمرکز و زود خسته شدن کودکان از آنان توقع پیشرفت سریع نبایستی داشت.

10- قبل یا همزمان با فراگیری هارمونیکا چه درس های دیگری به من کمک می کند تا نواختن این ساز را بهتر بیاموزم؟
آموختن مبانی موسیقی (سلفژ و تئوری) به یادگیری شما کمک می کند. همینطور گوش دادن به آثار صوتی که شامل تکنوازی ساز دهنی باشد و خواندن کتاب های مربوط به موسیقی نیز موثر است.

11- چه مدت زمانی طول می کشد تا من بتوانم این ساز را در حد قابل قبولی بنوازم؟
دوره مقدماتی حدودا هفت ماه طول می کشد. البته این زمان بسته به زمان تمرین هر هنرجو متفاوت است.

12- شیوه آموزش برای ساز چگونه است؟ آیا در طی دوره آموزشی ناگهان درس ها سخت می شود؟
شیوه آموزشی برای همه سازها به تدریج و از آسان به دشوار می باشد. در واقع این هنر مربیان آموزشگاه پارت است که هنرجو را علاقمند نگهدارد و مطالب جدید را به صورت ساده برای هنرجو شرح دهد.

13- آیا در پایان ترم امکان دریافت گواهینامه وجود دارد؟
بله با نظر مدرس مربوطه در پایان از طرف آموزشگاه به شما گواهی داده می شود.


منبع : آموزشگاه موسیقی پارت
 

Similar threads

بالا