مقدمه
مركز ملي اقيانوس شناسي[1] ، مركزي است پژوهشي و آموزشي كه زير نظر وزارت علوم تحقيقات و فناوري و با توصيه سازمان علمي ، فرهنگي و تربيتي ملل متحد ( يونسكو[2] ) در اواخر سال 1370 تأسيس گرديد . با توجه به وسعت و جمعيت ايران و داشتن سواحل طولاني در درياي خزر و خليج فارس و دسترسي آسان به آب هاي بين المللي از طريق درياي عمان ، برنامه ريزي هاي دقيق علمي در زمينه هاي دريايي مي تواند تا سرحد امكان ، استفاده از منابع بسيار غني و خدادادي دريايي كشور را امكان پذير سازد . مركز ملي اقيانوس شناسي به منظور شناسايي و بهره برداري پايدار از اين منابع عظيم دريايي نقش عمده اي ايفا مي كند . علاوه بر آن ، اين مركز نقش پشتيبان و هماهنگ كننده در تحقيقات دريايي را ميان مؤسسات علمي و سازمان هاي اجرايي ذيربط به عهده دارد و در اعتلاي سطح دانش ، آموزش و پژوهش علوم و فنون دريايي بسيار مؤثر است و ايجاد يك زير بناي علمي براي فعاليت هاي دريايي ، بررسي و استفاده بهتر از منابع دريايي و نيز هموار كردن راه براي بوجود آمدن تدابير ملي دريايي كشور از جمله مواردي است كه در چارچوب برنامه ريزي هاي اين مر كز قرار دارد .
اكنون ساختمان مركز در تهران قرار دارد و علاوه بر آن ، پايگاه هاي فعاليت هاي محققان اين مركز گيلان ، مازندران ، بوشهر ، بندر عباس و چابهار است . مركز ملي اقيانوس شناسي درحال احداث ساختماني در پايگاه چابهار است .
اهداف و وظايف
اهداف و وظايف مركز ملي اقيانوس شناسي به طور خلاصه به صورت زير است :
· پژوهش در زمينه هاي علوم وفنون دريايي
· ارتقاء سطح دانش ، پژوهش و تكنولوژي دريايي
· انجام پژوهش هاي بنيادي ، علمي و كاربردي
· همكاري با سازمان هاي اجرايي دريايي در اجراي طرح هاي پژوهشي
· كمك به دانشگاه ها در ايجاد دوره هاي دانشگاهي علوم وفنون دريايي
· برگزاري دوره هاي كوتاه مدت آموزشي در سطح ملي ، منطقه اي و بين المللي
· برگزاري كنفرانس ها ، سمينارها و كارگاه هاي علمي
· ايجاد كتابخانه
· ايجاد بانك اطلاعاتي اقيانوس شناسي
· انتشار گزارش هاي علمي ، نشريات و كتب در زمينه هاي مختلف اقيانوس شناسي
· ايجاد ارتباط و همكاري سازنده با سازمان هاي ملي ، منطقه اي و بين المللي به منظور بهره وري از امكانات و مشاركت در برنامه هاي علمي آنها .
نمودار سازماني
نمودار سازماني و تشكيلات مركز در بهمن ماه 1374 به تصويب سازمان امور اداري و استخدامي رسيد كه بر اساس آن ، در رأس مركز ، رئيس مركز قرار دارد و توسط وزير علوم تحقيقات و فناوري انتخاب مي شود . زير نظر رئيس مركز مدير اجرايي ، معاونت پژوهشي ، معاونت امور اداري و مالي و دفتر روابط بين الملل مشغول فعاليت هستند . ضمن اين كه مركز داراي 6 شوراي داخلي مي باشد .
مدير اجرايي
مدير اجرايي مركز ، وظيفه هماهنگي فعاليت ها ، اجراي برنامه ها و كارهاي اجرايي و اداري مركز را بر عهده دارد .
معاونت پژوهشي
معاونت پژوهشي مركز ، مسؤوليت بخش پژوهش ، كتابخانه و مركز اسناد ، مركز داده ها و واحد انتشارات را برعهده دارد .
معاونت امور اداري و مالي
معاونت امور اداري و مالي ، با كمك شوراي اداري و مالي و شوراي بهره وري و تحول اداري در زمينه مخارج و هزينه هاي مركز فعاليت مي كند .
دفتر روابط بين الملل
اين دفتر مستقيماً زير نظر رئيس مركز اداره مي شود و مسئول انجام فعاليت هاي زير مي باشد :
· گسترش ارتباط با سازمان ها و ارگان هاي بين المللي دريايي .
· هماهنگي برنامه هاي مركز با برنامه هاي منطقه اي و بين المللي در خليج فارس ، درياي عمان و اقيانوس هند .
· ايجاد زمينه هاي لازم براي مشاركت مركز در برنامه هاي پژوهشي سازمان هاي ملي ، منطقه اي و بين المللي در مورد درياي خزر .
· ايجاد ارتباط با دانشگاه ها و مراكز پژوهشي منطقه اي و بين المللي در زمينه تبادل استاد و دانشجو .
· تمهيدات لازم جهت جذب دانش آموختگان ايراني مورد نياز مركز در خارج از كشور .
· تهيه مقدمات و ايجاد تسهيلات لازم به منظور شركت اعضاي هيأت علمي مركز در همايش ها و دوره هاي آموزشي در سطح منطقه اي و بين المللي و انجام تشريفات قانوني .
· برنامه ريزي ، مشاركت و انجام تشريفات قانوني در برگزاري همايش ها و دوره هاي آموزشي منطقه اي و بين المللي در ايران .
· فراهم آوردن مقدمات لازم و تهيه پيش نويس موافقت نامه هاي همكاري با سازمان هاي دريايي داخلي و خارجي و پيگيري اجراي مفاد اين نوع موافقت نامه ها .
· تهيه مكاتبات لازم با سازمان ها و ارگان هاي خارج از كشور .
· بايگاني و فايل نمودن كليه اسناد مربوط به مكاتبات ، قراردادها ، موافقت نامه ها و غيره با سازمان ها و ارگان هاي خارج از كشور .
اكنون مركز ملي اقيانوس شناسي مجموعاً داراي 32 نفر عضو هيأت علمي و كارشناس تحقيقاتي و كادر پشتيباني مي باشد ؛ كه از اين تعداد 23 نفر اعضاء هيأت علمي هستند .
شوراهاي داخلي مركز شامل :
شوراي علمي مركز
شوراي پژوهشي مركز
شوراي انتشارات
هيأت تحريريه نشريه اقيانوس شناسي
شوراي اداري و مالي
شوراي بهره وري و تحول اداري
فعاليت هاي پژوهشي
مهمتريت وظيفه مركز ، انجام پژوهش هاي بنيادي علمي در زمينه هاي زير است :
· اقيانوس شناسي فيزيكي و شيميايي
· محيط زيست دريا
· منابع زنده و غير زنده دريا
· هواشناسي دريا
· مديريت سواحل و بالا بردن كيفيت محيط آنها
· حقوق دريا
· مهندسي و تكنولوژي دريا
· تحقيقات ويژه ( حقوقي ، اقتصادي ، سياسي ، دفاعي ، فرهنگي ، اجتماعي )
و به طور كلي پژوهش هاي مستمر در زمينه هاي علوم و فنون دريايي ، به منظور شناخت و بهره برداري مناسب از منابع دريايي كشور و انتقال نتايج اين پژوهش ها همراه با گزارش توجيهي به دستگاه هاي اجرايي ذيربط براي افزايش كيفيت و كارايي بيشتر اقتصادي تر كردن برنامه ها و محصول كار آنها از جمله وظايف اين مر كز است .
اكنون مر كز ملي اقيانوس شناسي داراي 5 گروه تحقيقاتي زير است كه زير نظر معاونت تحقيقات فعاليت مي كنند .
گروه هاي تحقيقاتي :
1. گروه منابع زنده
اين گروه به عنوان هسته مركزي برنامه هاي تحقيقاتي بيولوژيكي و اكولوژيكي مركز ملي اقيانوس شناسي در زمينه هاي زير فعاليت دارد :
· انجام مطالعات زيستگاه هاي حساس دريايي از جمله اكوسيستم آبسنگ هاي مرجاني ، جنگل هاي حرا و خورها .
· انجام مطالعات گوناگون در زمينه گونه هاي در معرض خطر درياي خزر و خليج فارس .
· ايجاد بانك هاي اطلاعاتي در زمينه زيستگاه ها و ارگانيزمها و بخصوص آبسنگ هاي مرجاني .
· تعيين زيستگاه هاي دريايي و گونه هاي در معرض خطر در ايران .
· انجام مطالعات آلودگي هاي دريايي و شيمي دريا از جمله تعيين آلاينده هاي آلي ماندگار و نيز استفاده از نشانگرهاي زيستي در ارزيابي اثرات زيست محيطي در درياي خزر ، خليج فارس و درياي عمان .
2. گروه منابع غير زنده
اين گروه با هدف انجام تحقيقات در زمينه زمين شناسي و رسوب شناسي دريايي ، اقيانوس شناسي فيزيكي و شيميايي ، هواشناسي دريا ، محيط زيست و ژئوفيزيك دريا ايجاد شده است و فعاليت هاي زير را در كارنامه خود دارد :
· انجام مطالعات ژئومورفولوژي و فرسايش ساحلي در محدوده خليج فارس ، درياي عمان و درياي خزر .
· ايجاد نقشه هاي زمين شناسي و ژئومورفولوژي در سواحل خليج فارس ، درياي عمان و درياي خزر قابل استفاده در برنامه هاي مديريت جامع سواحل .
· مطالعات ارزيابي اثرات زيست محيطي آلاينده هاي دريايي .
· مدل سازي جزر و مد و مدل سازي جريان در آب هاي ايران .
· برنامه ريزي جهت انجام مطالعات ژئوفيزيك دريايي .
· برنامه ريزي جهت انجام مطالعات اكتشافي منابع معدني دريايي .
3. گروه داده ها و اطلاعات اقيانوسي
اين گروه به عنوان يكي از پايگاه هاي كميته بين المللي تبادل داده ها و اطلاعات اقيانوسي [3] در ايران و نيز متولي داده ها و اطلاعات اقيانوسي در سطح ملي در مركز ملي اقيانوس شناسي ، در 3 بخش عمده زير فعاليت دارد :
1 - مركز ملي داده ها و اطلاعات اقيانوسي :
- جمع آوري ، مديريت ، تحليل و ذخيره اطلاعات و داده اي اقيانوسي .
- گردآوري داده هاي فيزيكي ، شيميايي ، بيولوژيكي و… از طريق گشت هاي دريايي ، تصاوير ماهواره اي و سري هاي زماني .
- انجام تحليل ها و كنترل هاي كيفي بر اطلاعات و داده ها و ذخيره آنها در بانك هاي اطلاعاتي مناسب .
- ارائه خدمات در زمينه داده و اطلاعات به ساير سازمان هاي ملي و بين المللي .
2 - بخش دريافت داده ها و اطلاعات ماهواره اي :
-دريافت داده هاي رقومي NOAA از طريق ايستگاه زميني THRPT-6 مستقر در مركز .
3 - بخش سامانه هاي اطلاعات جغرافيايي
- انجام فعاليت هاي مرتبط در زمينه سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي[4] و ارائه خدمات در اين زمينه .
4. گروه مهندسي و فناوري
اين گروه با توجه به نيازهاي روزافزون توسعه سواحل و امكانات زيستي ، لزوم جلوگيري از تخريب منابع طبيعي و نيازفوري به توقف آلوده كردن محيط زيست ، اولويت هاي زير را مد نظر دارد :
· مهندسي و فناوري اقيانوسي در ارتباط با منابع غير زيستي
· مهندسي و فناوري اقيانوسي در ارتباط با منابع زيستي
· سيستم هاي مهندسي اقيانوسي
5. گروه تحقيقات ويژه
اين گروه با هدف انجام فعاليت هاي اقيانوسي در زمينه حمايت از صلح ، امنيت و توسعه اقتصادي – اجتماعي و نيز بررسي قوانين و آيين نامه هاي حقوقي دريا در سطح ملي ، منطقه اي و بين المللي ايجاد شده و در محدوده هاي زير فعاليت دارد :
· توسعه صنعتي صنايع دريايي و اقيانوسي ( از جمله آبزيان ، اكتشافات نفتي و معدني ، حمل ونقل دريايي و سازه هاي سواحل و بنادر ) .
· مطالعه و بررسي مقررات دريايي در سطح ملي و منطقه اي و پيشنهاد بهبود اين گونه قوانين به مسؤولان .
· بررسي كنوانسيون سازمان ملل در زمينه حقوق دريا و ارائه پيشنهادهاي لازم با توجه به قوانين كشوري .
· مشاوره قانوني در زمينه حقوق دريا .
· مطالعات مقايسه اي در زمينه قانون گذاري ملي در دريا .
· كمك و دادن مشاوره به مسؤولان كشور در زمينه تهيه آيين نامه هاي حقوقي و قوانين دريايي .
فعاليت هاي آموزشي
مركز ملي اقيانوس شناسي علاوه بر فعاليت هاي پژوهشي ، در راستاي ارتقاء سطح دانش اعضاء هيأت علمي خود و نيز ساير كارشناسان علوم دريايي در كشور ، اقدام به برگزاري چندين دوره آموزشي كوتاه مدت و كارگاه ها و سمينارهايي را در سطح ملي و منطقه اي نموده است . اين دوره ها كه با همكاري كميسيون بين الدول اقيانوس شناسي و با بهره گيري از تجارب ارزنده اين متخصصان اين كميسيون برگزار شده ، عملاً گامي در راه ارتقاء سطح دانش محققان ايراني در زمينه مديريت جامع مناطق ساحلي و مديريت داده و اطلاعات اقيانوسي برداشته است .
شركت اعضاء هيأت علمي مركز در دوره هاي كوتاه مدت آموزشي خارج از كشور ، زمينه حضور اين مركز را در عرصه هاي بين المللي فراهم آورده است . با توجه به اينكه مركز ملي اقيانوس شناسي عضو كميسيون بين الدول اقيانوس شناسي و كميته منطقه اي اقيانوس هند مركزي[5] و نيز شبكه فناوري و علوم اقيانوس شناسي كشور هاي اسلامي[6] است ، مسؤولان و متخصصان مر كز در نشست هاي اين سازمان ها شركت كرده اند و نقطه نظرات كشور را در زمينه هاي مختلف دريايي در اين نشست ها ارائه نموده اند . در حال حاضر رئيس مركز ، سمت نايب رئيسي كميته منطقه اي اقيانوس هند مركزي را به عهده دارد .
مركز داده هاي ملي اقيانوس شناسي ايران[7]
مركز داده هاي ملي اقيانوس شناسي ايران در سال 1375 در مركز ملي اقيانوس شناسي به عنوان يكي از شاخه هاي كميته بين المللي تبادل داده ها و اطلاعات اقيانوسي در ايران بوجود آمد . مركز داده هاي ملي اقيانوس شناسي ايران ، تنها مركز اقيانوس شناسي ملي در ناحيه خليج فارس و درياي عمان است كه به منظور دستيابي ارگان هاي دريايي و ساير سازمان ها و نيز تبادل اطلاعات با ساير مؤسسات بين المللي به جمع آوري و تهيه داده ها و اطلاعات لازم اقيانوس شناسي مي پردازد . با توجه به اين اهداف ، مركز به جمع آوري داده ها و فرا داده هايي[8] در مورد درياي خزر ، خليج فارس و درياي عمان پرداخته و اين داده ها و اطلاعات از طريق وب سايت مركز قابل دسترسي اند كه شامل :
· نقشه ها
· خلاصه گزارش گشت هاي دريايي
· فراداده ها ( براي تهيه فراداده ها از نرم افزار MEDI[9] استفاده شده است . اين نرم افزار توسط يونسكو طراحي شده و به طور رايگان در شبكه اينترنت موجود است . )
مركز داده هاي ملي اقيانوس شناسي نيز زير نظر معاونت پژوهشي اداره مي شود .
واحد انتشارات
· واحد انتشارات مركز ملي اقيانوس شناسي در سال 1377 به عنوان يك واحد تعريف شده به منظور بسط و گسترش شاخه هاي گوناگون اقيانوس شناسي فعاليت خود را آغاز نمود . اين واحد علاوه بر چاپ كتاب و اطلس در زمينه هاي مرتبط با علم اقيانوس شناسي مسؤوليت چاپ تنها نشريه علمي اقيانوس شناسي را در كشور نيز به عهده دارد .اين نشريه اي با نام « اقيانوس شناسي » به صورت فصلنامه به چاپ مي رسد و آ خرين دستاورد هاي پژوهشي انجام شده در داخل وخارج از كشور را در اختيار علاقه مندان قرار مي دهد .
تنظيم و تكثير گزارش هاي علمي گروه هاي مختلف پژوهشي مركز ملي اقيانوس شناسي ، چاپ و تكثير چكيده مقالات سمينارهاي برگزيده به وسيله مركز وخدمات چاپ و نشر مورد نياز در برگزاري نمايشگاه ها و كارگاه هاي آموزشي مركز ملي اقيانوس شناسي نيز به عهده اين واحد مي باشد . اين واحد نيز يكي از زير مجموعه هاي معاونت پژوهشي مركز است كه از نظر مقررات و بودجه تابع اين معاونت مي باشد .
خدمات قابل ارائه به وسيله مركز ملي اقيانوس شناسي
1. خدمات عمومي : اين خدمات بخش هايي را در بر مي گيرد كه با توجه به امور جاري همواره مورد نياز ديگر سازمان ها است ؛ از جمله خدمات سيستم اطلاعات جغرافيايي .
2. توليد داده و اطلاعات از طريق پردازش اطلاعات ماهواره اي .
3. توسعه ، تكميل و عملياتي كردن انواع مدل هاي بزرگ و كوچك مقياس .
4. اندازه گيري پارامترهاي مختلف دريايي .
5. اندازه گيري پارامترهاي مختلف شيميايي ، بيولوژيكي .
6. راهنماي آيين نامه هاي دريايي و ارزيابي زيست محيطي .
7. تطبيق مديريت بنادر و سواحل ( از انواع مختلف ) با معيارهاي زيست محيطي منطبق با استانداردهاي ملي ( در صورت وجود ) ، منطقه اي و بين المللي ؛ و ساماندهي مناسب از جهات مختلف براي عملياتي كردن آن .
8. تدوين مسائل حقوقي و اجرايي مربوط به آلودگي در دريا و عملياتي كردن آن در سطح ملي .
9. ارزيابي شيوه و نتايج تحقيقاتي ساير ارگان هاي دريايي با توجه به نياز و درخواست بهره بردار .
لازم به ذكر است كه سازمان حفاظت محيط زيست ، سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي ايران ، وزارت دفاع ، وزارت راه و ترابري ، وزارت جهاد كشاورزي ، وزارت نفت ، وزارت امور خارجه ، وزارت كشور ، وزارت صنايع و معادن ، سازمان مناطق آزاد تجاري مي توانند متقاضي پژوهش از مركز ملي اقيانوس شناسي باشند و يا از نتايج فعاليت هاي تحقيقاتي اين مركز استفاده نمايند .
نشاني مركز ملي اقيانوس شناسي
تهران ، خ فاطمي غربي ، خ اعتمادزاده ، جنب سفارت پاكستان ، شماره 9
تلفن : 3- 6944869
پست الكترونيك : inco@inco.ac.ir
وب سايت : http://www.inco.ac.ir
[2] UNESCO
[3] IODE
[4] GIS
[5] IOCINDIO
[6] INOC
[7] Iranian Oceanographic Data Center ( IRODC )
[8] Metadata
[9] Marine Environmental Data Inventory
مركز ملي اقيانوس شناسي[1] ، مركزي است پژوهشي و آموزشي كه زير نظر وزارت علوم تحقيقات و فناوري و با توصيه سازمان علمي ، فرهنگي و تربيتي ملل متحد ( يونسكو[2] ) در اواخر سال 1370 تأسيس گرديد . با توجه به وسعت و جمعيت ايران و داشتن سواحل طولاني در درياي خزر و خليج فارس و دسترسي آسان به آب هاي بين المللي از طريق درياي عمان ، برنامه ريزي هاي دقيق علمي در زمينه هاي دريايي مي تواند تا سرحد امكان ، استفاده از منابع بسيار غني و خدادادي دريايي كشور را امكان پذير سازد . مركز ملي اقيانوس شناسي به منظور شناسايي و بهره برداري پايدار از اين منابع عظيم دريايي نقش عمده اي ايفا مي كند . علاوه بر آن ، اين مركز نقش پشتيبان و هماهنگ كننده در تحقيقات دريايي را ميان مؤسسات علمي و سازمان هاي اجرايي ذيربط به عهده دارد و در اعتلاي سطح دانش ، آموزش و پژوهش علوم و فنون دريايي بسيار مؤثر است و ايجاد يك زير بناي علمي براي فعاليت هاي دريايي ، بررسي و استفاده بهتر از منابع دريايي و نيز هموار كردن راه براي بوجود آمدن تدابير ملي دريايي كشور از جمله مواردي است كه در چارچوب برنامه ريزي هاي اين مر كز قرار دارد .
اكنون ساختمان مركز در تهران قرار دارد و علاوه بر آن ، پايگاه هاي فعاليت هاي محققان اين مركز گيلان ، مازندران ، بوشهر ، بندر عباس و چابهار است . مركز ملي اقيانوس شناسي درحال احداث ساختماني در پايگاه چابهار است .
اهداف و وظايف
اهداف و وظايف مركز ملي اقيانوس شناسي به طور خلاصه به صورت زير است :
· پژوهش در زمينه هاي علوم وفنون دريايي
· ارتقاء سطح دانش ، پژوهش و تكنولوژي دريايي
· انجام پژوهش هاي بنيادي ، علمي و كاربردي
· همكاري با سازمان هاي اجرايي دريايي در اجراي طرح هاي پژوهشي
· كمك به دانشگاه ها در ايجاد دوره هاي دانشگاهي علوم وفنون دريايي
· برگزاري دوره هاي كوتاه مدت آموزشي در سطح ملي ، منطقه اي و بين المللي
· برگزاري كنفرانس ها ، سمينارها و كارگاه هاي علمي
· ايجاد كتابخانه
· ايجاد بانك اطلاعاتي اقيانوس شناسي
· انتشار گزارش هاي علمي ، نشريات و كتب در زمينه هاي مختلف اقيانوس شناسي
· ايجاد ارتباط و همكاري سازنده با سازمان هاي ملي ، منطقه اي و بين المللي به منظور بهره وري از امكانات و مشاركت در برنامه هاي علمي آنها .
نمودار سازماني
نمودار سازماني و تشكيلات مركز در بهمن ماه 1374 به تصويب سازمان امور اداري و استخدامي رسيد كه بر اساس آن ، در رأس مركز ، رئيس مركز قرار دارد و توسط وزير علوم تحقيقات و فناوري انتخاب مي شود . زير نظر رئيس مركز مدير اجرايي ، معاونت پژوهشي ، معاونت امور اداري و مالي و دفتر روابط بين الملل مشغول فعاليت هستند . ضمن اين كه مركز داراي 6 شوراي داخلي مي باشد .
مدير اجرايي
مدير اجرايي مركز ، وظيفه هماهنگي فعاليت ها ، اجراي برنامه ها و كارهاي اجرايي و اداري مركز را بر عهده دارد .
معاونت پژوهشي
معاونت پژوهشي مركز ، مسؤوليت بخش پژوهش ، كتابخانه و مركز اسناد ، مركز داده ها و واحد انتشارات را برعهده دارد .
معاونت امور اداري و مالي
معاونت امور اداري و مالي ، با كمك شوراي اداري و مالي و شوراي بهره وري و تحول اداري در زمينه مخارج و هزينه هاي مركز فعاليت مي كند .
دفتر روابط بين الملل
اين دفتر مستقيماً زير نظر رئيس مركز اداره مي شود و مسئول انجام فعاليت هاي زير مي باشد :
· گسترش ارتباط با سازمان ها و ارگان هاي بين المللي دريايي .
· هماهنگي برنامه هاي مركز با برنامه هاي منطقه اي و بين المللي در خليج فارس ، درياي عمان و اقيانوس هند .
· ايجاد زمينه هاي لازم براي مشاركت مركز در برنامه هاي پژوهشي سازمان هاي ملي ، منطقه اي و بين المللي در مورد درياي خزر .
· ايجاد ارتباط با دانشگاه ها و مراكز پژوهشي منطقه اي و بين المللي در زمينه تبادل استاد و دانشجو .
· تمهيدات لازم جهت جذب دانش آموختگان ايراني مورد نياز مركز در خارج از كشور .
· تهيه مقدمات و ايجاد تسهيلات لازم به منظور شركت اعضاي هيأت علمي مركز در همايش ها و دوره هاي آموزشي در سطح منطقه اي و بين المللي و انجام تشريفات قانوني .
· برنامه ريزي ، مشاركت و انجام تشريفات قانوني در برگزاري همايش ها و دوره هاي آموزشي منطقه اي و بين المللي در ايران .
· فراهم آوردن مقدمات لازم و تهيه پيش نويس موافقت نامه هاي همكاري با سازمان هاي دريايي داخلي و خارجي و پيگيري اجراي مفاد اين نوع موافقت نامه ها .
· تهيه مكاتبات لازم با سازمان ها و ارگان هاي خارج از كشور .
· بايگاني و فايل نمودن كليه اسناد مربوط به مكاتبات ، قراردادها ، موافقت نامه ها و غيره با سازمان ها و ارگان هاي خارج از كشور .
اكنون مركز ملي اقيانوس شناسي مجموعاً داراي 32 نفر عضو هيأت علمي و كارشناس تحقيقاتي و كادر پشتيباني مي باشد ؛ كه از اين تعداد 23 نفر اعضاء هيأت علمي هستند .
شوراهاي داخلي مركز شامل :
شوراي علمي مركز
شوراي پژوهشي مركز
شوراي انتشارات
هيأت تحريريه نشريه اقيانوس شناسي
شوراي اداري و مالي
شوراي بهره وري و تحول اداري
فعاليت هاي پژوهشي
مهمتريت وظيفه مركز ، انجام پژوهش هاي بنيادي علمي در زمينه هاي زير است :
· اقيانوس شناسي فيزيكي و شيميايي
· محيط زيست دريا
· منابع زنده و غير زنده دريا
· هواشناسي دريا
· مديريت سواحل و بالا بردن كيفيت محيط آنها
· حقوق دريا
· مهندسي و تكنولوژي دريا
· تحقيقات ويژه ( حقوقي ، اقتصادي ، سياسي ، دفاعي ، فرهنگي ، اجتماعي )
و به طور كلي پژوهش هاي مستمر در زمينه هاي علوم و فنون دريايي ، به منظور شناخت و بهره برداري مناسب از منابع دريايي كشور و انتقال نتايج اين پژوهش ها همراه با گزارش توجيهي به دستگاه هاي اجرايي ذيربط براي افزايش كيفيت و كارايي بيشتر اقتصادي تر كردن برنامه ها و محصول كار آنها از جمله وظايف اين مر كز است .
اكنون مر كز ملي اقيانوس شناسي داراي 5 گروه تحقيقاتي زير است كه زير نظر معاونت تحقيقات فعاليت مي كنند .
گروه هاي تحقيقاتي :
1. گروه منابع زنده
اين گروه به عنوان هسته مركزي برنامه هاي تحقيقاتي بيولوژيكي و اكولوژيكي مركز ملي اقيانوس شناسي در زمينه هاي زير فعاليت دارد :
· انجام مطالعات زيستگاه هاي حساس دريايي از جمله اكوسيستم آبسنگ هاي مرجاني ، جنگل هاي حرا و خورها .
· انجام مطالعات گوناگون در زمينه گونه هاي در معرض خطر درياي خزر و خليج فارس .
· ايجاد بانك هاي اطلاعاتي در زمينه زيستگاه ها و ارگانيزمها و بخصوص آبسنگ هاي مرجاني .
· تعيين زيستگاه هاي دريايي و گونه هاي در معرض خطر در ايران .
· انجام مطالعات آلودگي هاي دريايي و شيمي دريا از جمله تعيين آلاينده هاي آلي ماندگار و نيز استفاده از نشانگرهاي زيستي در ارزيابي اثرات زيست محيطي در درياي خزر ، خليج فارس و درياي عمان .
2. گروه منابع غير زنده
اين گروه با هدف انجام تحقيقات در زمينه زمين شناسي و رسوب شناسي دريايي ، اقيانوس شناسي فيزيكي و شيميايي ، هواشناسي دريا ، محيط زيست و ژئوفيزيك دريا ايجاد شده است و فعاليت هاي زير را در كارنامه خود دارد :
· انجام مطالعات ژئومورفولوژي و فرسايش ساحلي در محدوده خليج فارس ، درياي عمان و درياي خزر .
· ايجاد نقشه هاي زمين شناسي و ژئومورفولوژي در سواحل خليج فارس ، درياي عمان و درياي خزر قابل استفاده در برنامه هاي مديريت جامع سواحل .
· مطالعات ارزيابي اثرات زيست محيطي آلاينده هاي دريايي .
· مدل سازي جزر و مد و مدل سازي جريان در آب هاي ايران .
· برنامه ريزي جهت انجام مطالعات ژئوفيزيك دريايي .
· برنامه ريزي جهت انجام مطالعات اكتشافي منابع معدني دريايي .
3. گروه داده ها و اطلاعات اقيانوسي
اين گروه به عنوان يكي از پايگاه هاي كميته بين المللي تبادل داده ها و اطلاعات اقيانوسي [3] در ايران و نيز متولي داده ها و اطلاعات اقيانوسي در سطح ملي در مركز ملي اقيانوس شناسي ، در 3 بخش عمده زير فعاليت دارد :
1 - مركز ملي داده ها و اطلاعات اقيانوسي :
- جمع آوري ، مديريت ، تحليل و ذخيره اطلاعات و داده اي اقيانوسي .
- گردآوري داده هاي فيزيكي ، شيميايي ، بيولوژيكي و… از طريق گشت هاي دريايي ، تصاوير ماهواره اي و سري هاي زماني .
- انجام تحليل ها و كنترل هاي كيفي بر اطلاعات و داده ها و ذخيره آنها در بانك هاي اطلاعاتي مناسب .
- ارائه خدمات در زمينه داده و اطلاعات به ساير سازمان هاي ملي و بين المللي .
2 - بخش دريافت داده ها و اطلاعات ماهواره اي :
-دريافت داده هاي رقومي NOAA از طريق ايستگاه زميني THRPT-6 مستقر در مركز .
3 - بخش سامانه هاي اطلاعات جغرافيايي
- انجام فعاليت هاي مرتبط در زمينه سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي[4] و ارائه خدمات در اين زمينه .
4. گروه مهندسي و فناوري
اين گروه با توجه به نيازهاي روزافزون توسعه سواحل و امكانات زيستي ، لزوم جلوگيري از تخريب منابع طبيعي و نيازفوري به توقف آلوده كردن محيط زيست ، اولويت هاي زير را مد نظر دارد :
· مهندسي و فناوري اقيانوسي در ارتباط با منابع غير زيستي
· مهندسي و فناوري اقيانوسي در ارتباط با منابع زيستي
· سيستم هاي مهندسي اقيانوسي
5. گروه تحقيقات ويژه
اين گروه با هدف انجام فعاليت هاي اقيانوسي در زمينه حمايت از صلح ، امنيت و توسعه اقتصادي – اجتماعي و نيز بررسي قوانين و آيين نامه هاي حقوقي دريا در سطح ملي ، منطقه اي و بين المللي ايجاد شده و در محدوده هاي زير فعاليت دارد :
· توسعه صنعتي صنايع دريايي و اقيانوسي ( از جمله آبزيان ، اكتشافات نفتي و معدني ، حمل ونقل دريايي و سازه هاي سواحل و بنادر ) .
· مطالعه و بررسي مقررات دريايي در سطح ملي و منطقه اي و پيشنهاد بهبود اين گونه قوانين به مسؤولان .
· بررسي كنوانسيون سازمان ملل در زمينه حقوق دريا و ارائه پيشنهادهاي لازم با توجه به قوانين كشوري .
· مشاوره قانوني در زمينه حقوق دريا .
· مطالعات مقايسه اي در زمينه قانون گذاري ملي در دريا .
· كمك و دادن مشاوره به مسؤولان كشور در زمينه تهيه آيين نامه هاي حقوقي و قوانين دريايي .
فعاليت هاي آموزشي
مركز ملي اقيانوس شناسي علاوه بر فعاليت هاي پژوهشي ، در راستاي ارتقاء سطح دانش اعضاء هيأت علمي خود و نيز ساير كارشناسان علوم دريايي در كشور ، اقدام به برگزاري چندين دوره آموزشي كوتاه مدت و كارگاه ها و سمينارهايي را در سطح ملي و منطقه اي نموده است . اين دوره ها كه با همكاري كميسيون بين الدول اقيانوس شناسي و با بهره گيري از تجارب ارزنده اين متخصصان اين كميسيون برگزار شده ، عملاً گامي در راه ارتقاء سطح دانش محققان ايراني در زمينه مديريت جامع مناطق ساحلي و مديريت داده و اطلاعات اقيانوسي برداشته است .
شركت اعضاء هيأت علمي مركز در دوره هاي كوتاه مدت آموزشي خارج از كشور ، زمينه حضور اين مركز را در عرصه هاي بين المللي فراهم آورده است . با توجه به اينكه مركز ملي اقيانوس شناسي عضو كميسيون بين الدول اقيانوس شناسي و كميته منطقه اي اقيانوس هند مركزي[5] و نيز شبكه فناوري و علوم اقيانوس شناسي كشور هاي اسلامي[6] است ، مسؤولان و متخصصان مر كز در نشست هاي اين سازمان ها شركت كرده اند و نقطه نظرات كشور را در زمينه هاي مختلف دريايي در اين نشست ها ارائه نموده اند . در حال حاضر رئيس مركز ، سمت نايب رئيسي كميته منطقه اي اقيانوس هند مركزي را به عهده دارد .
مركز داده هاي ملي اقيانوس شناسي ايران[7]
مركز داده هاي ملي اقيانوس شناسي ايران در سال 1375 در مركز ملي اقيانوس شناسي به عنوان يكي از شاخه هاي كميته بين المللي تبادل داده ها و اطلاعات اقيانوسي در ايران بوجود آمد . مركز داده هاي ملي اقيانوس شناسي ايران ، تنها مركز اقيانوس شناسي ملي در ناحيه خليج فارس و درياي عمان است كه به منظور دستيابي ارگان هاي دريايي و ساير سازمان ها و نيز تبادل اطلاعات با ساير مؤسسات بين المللي به جمع آوري و تهيه داده ها و اطلاعات لازم اقيانوس شناسي مي پردازد . با توجه به اين اهداف ، مركز به جمع آوري داده ها و فرا داده هايي[8] در مورد درياي خزر ، خليج فارس و درياي عمان پرداخته و اين داده ها و اطلاعات از طريق وب سايت مركز قابل دسترسي اند كه شامل :
· نقشه ها
· خلاصه گزارش گشت هاي دريايي
· فراداده ها ( براي تهيه فراداده ها از نرم افزار MEDI[9] استفاده شده است . اين نرم افزار توسط يونسكو طراحي شده و به طور رايگان در شبكه اينترنت موجود است . )
مركز داده هاي ملي اقيانوس شناسي نيز زير نظر معاونت پژوهشي اداره مي شود .
واحد انتشارات
· واحد انتشارات مركز ملي اقيانوس شناسي در سال 1377 به عنوان يك واحد تعريف شده به منظور بسط و گسترش شاخه هاي گوناگون اقيانوس شناسي فعاليت خود را آغاز نمود . اين واحد علاوه بر چاپ كتاب و اطلس در زمينه هاي مرتبط با علم اقيانوس شناسي مسؤوليت چاپ تنها نشريه علمي اقيانوس شناسي را در كشور نيز به عهده دارد .اين نشريه اي با نام « اقيانوس شناسي » به صورت فصلنامه به چاپ مي رسد و آ خرين دستاورد هاي پژوهشي انجام شده در داخل وخارج از كشور را در اختيار علاقه مندان قرار مي دهد .
تنظيم و تكثير گزارش هاي علمي گروه هاي مختلف پژوهشي مركز ملي اقيانوس شناسي ، چاپ و تكثير چكيده مقالات سمينارهاي برگزيده به وسيله مركز وخدمات چاپ و نشر مورد نياز در برگزاري نمايشگاه ها و كارگاه هاي آموزشي مركز ملي اقيانوس شناسي نيز به عهده اين واحد مي باشد . اين واحد نيز يكي از زير مجموعه هاي معاونت پژوهشي مركز است كه از نظر مقررات و بودجه تابع اين معاونت مي باشد .
خدمات قابل ارائه به وسيله مركز ملي اقيانوس شناسي
1. خدمات عمومي : اين خدمات بخش هايي را در بر مي گيرد كه با توجه به امور جاري همواره مورد نياز ديگر سازمان ها است ؛ از جمله خدمات سيستم اطلاعات جغرافيايي .
2. توليد داده و اطلاعات از طريق پردازش اطلاعات ماهواره اي .
3. توسعه ، تكميل و عملياتي كردن انواع مدل هاي بزرگ و كوچك مقياس .
4. اندازه گيري پارامترهاي مختلف دريايي .
5. اندازه گيري پارامترهاي مختلف شيميايي ، بيولوژيكي .
6. راهنماي آيين نامه هاي دريايي و ارزيابي زيست محيطي .
7. تطبيق مديريت بنادر و سواحل ( از انواع مختلف ) با معيارهاي زيست محيطي منطبق با استانداردهاي ملي ( در صورت وجود ) ، منطقه اي و بين المللي ؛ و ساماندهي مناسب از جهات مختلف براي عملياتي كردن آن .
8. تدوين مسائل حقوقي و اجرايي مربوط به آلودگي در دريا و عملياتي كردن آن در سطح ملي .
9. ارزيابي شيوه و نتايج تحقيقاتي ساير ارگان هاي دريايي با توجه به نياز و درخواست بهره بردار .
لازم به ذكر است كه سازمان حفاظت محيط زيست ، سازمان پژوهش هاي علمي و صنعتي ايران ، وزارت دفاع ، وزارت راه و ترابري ، وزارت جهاد كشاورزي ، وزارت نفت ، وزارت امور خارجه ، وزارت كشور ، وزارت صنايع و معادن ، سازمان مناطق آزاد تجاري مي توانند متقاضي پژوهش از مركز ملي اقيانوس شناسي باشند و يا از نتايج فعاليت هاي تحقيقاتي اين مركز استفاده نمايند .
نشاني مركز ملي اقيانوس شناسي
تهران ، خ فاطمي غربي ، خ اعتمادزاده ، جنب سفارت پاكستان ، شماره 9
تلفن : 3- 6944869
پست الكترونيك : inco@inco.ac.ir
وب سايت : http://www.inco.ac.ir
Iranian National Center for Oceanography ( INCO )
يادداشتها[2] UNESCO
[3] IODE
[4] GIS
[5] IOCINDIO
[6] INOC
[7] Iranian Oceanographic Data Center ( IRODC )
[8] Metadata
[9] Marine Environmental Data Inventory