آشنايي با عوامل بيماريزا در حشرات

p_d66

عضو جدید
ویروس های بیمارگر حشرات :
ویروس ها تقریباً از تمام راسته های حشرات گزارش شده اند . آنها کوچکترین عوامل بیمارگر در حشرات هستند و بیش از 70% بالپولکداران ( Lepidoptera ) را آلوده می کنند ( در بقیه راسته ها درصد آلودگی شان کمتر است ) . ویروس های حشرات به صورت خانواده مطرح هستند البته تاکسونومی آنها در حال تغییر و تحول است ( براساس ویژگی های بیوشیمیایی ) .
ویروس ها براساس DNA دار یا RNA دار بودن ساختمان مولکولی شان به خانواده هایی تقسیم می شوند . در بین ویروس ها باکولوویروس ها از لحاظ مبارزة بیولوژیک بسیار حائز اهمیت هستند . این نکته قابل ذکر است که طریقة آلوده شدن حشرات توسط ویروس ها از طریق خوردن است .
در مورد مکانیسم آلوده سازی بدن حشره توسط ویروس NPV ( Nucler Polyhydrosis Viruses ) وقتی که ویروس توسط حشره خورده می شود تحت تأثیر شیرة معده ، ذرة ویروس خرد شده در لولة گوارش پخش می شود ؛ سیکلی را در داخل لولة گوارش طی می کنند و تکثیر می یابند بعد از ازدیاد وارد خون می شوند و چون دستگاه گردش خون حشره باز است و همة دستگاه ها در داخل خون شناورند بنابراین کل بدن در معرض ویروس ها قرار می گیرند و حشره می میرد .
ویروس ها اکثراً مرحلة لاروی حشرات را مورد حمله قرار می دهند . لاروهای آلوده رنگ پریده ، لزج و آبکی می شوند .
انتقال ویروس ها از حشره ای به حشره ای یا از طریق تماس یا از طریق تخم و به صورت ارثی است .
عوامل زندة مؤثر در انتشار ویروس ها : از طریق تخم ریز پارازیتوئیدها و شکارگرها
عوامل غیرزندة مؤثر در انتشار ویروس ها : بارندگی ، وزش باد و ...
نکته : برخی ویروس ها به صورت همزیست در تخمدان زنبورهایی مثل خانوادة Ichneomonidae وجود دارند . این ویروس ها در تخمدان زنبور زاد و ولد می کنند بدون هیچ ضرری . پس در موقع تخم ریزی زنبورهای پارازیتوئید در داخل بدن لارو پروانه ، ویروس وارد بدن لارو پروانه شده و آنها را بیمار می کنند . این ویروس ها اهمیت استفاده از زنبورهای پارازیتوئید را در کنترل بیولوژیک دو چندان می کند .
امروزه ویروس هایی مثل NPV و GV ( Granubsis Viruses ) به صورت انبوه تولید می شوند مثل فرآورده ای به نامMamestrin برای کنترل لارو حشرات .
باکتری های بیمارگر حشرات :
باکتری ها موجودات تک سلولی هستند اکثراً به شکل کروی ، میله ای یا مارپیچی می باشند . باکتری ها هم مثل ویروس ها از طریق دهان وارد بدن حشره می شوند . باکتری های جنس Bacillus از مهمترین گروه باکتری ها در کنترل آفات هستند مخصوصاً Basillus thuringiensis ( BT ) که باعث بیماری در لارو پروانه ها ، سوسک ها و پشه ها می شود .
سم یا توکسین در داخل پیکرة باکتری در کریستال تولید شده وقتی که باکتری مورد تغذیة حشره واقع می شود پیکره متلاشی شده و سم وارد بدن حشره می گردد .
مکانیسم آلوده شدن حشره توسط باکتری به این ترتیب است که :
پیکرة باکتری تحت تأثیر شیرة معده خرد شده توکسین ها به گیرنده های پروتئینی در سلول های روده متصل می شوند در نتیجه در جذب مواد غذایی ایجاد اختلال می کنند و مواد غذایی روده وارد خون شده و باعث بیماری خونی می شود در نتیجه لاروها سیاه شده و می میرند . در جریان آلودگی باکتریایی ، تنفس سلولی و سنتز ATP نیز دچار اختلال می شود .
لاروهای آلوده بعد از مرگ رنگ شان تیره شده ، شل و ول می شوند ولی برخلاف بیماری ویروسی ، بدن آبکی و لزج نمی شود .
برای استفاده از باکتری ها در کنترل بیولوژیک باید به مواردی توجه کرد :
v مقاوم به شرایط نامسائد محیطی
v عدم بیماریزایی روی موجودات مفید و انسان
v سرعت عمل حشره کشی بالا
امروزه باکتری ها مخصوصاً B.T. به صورت انبوه در فرمانتاسیون ها تولید می شوند . از فرآورده های باکتریایی که امروزه وجود دارند به نام های Thuricide و Novodor هستند .
محققان ژن هایی که مسئول تولید توکسین باکتری هستند را به گیاهان منتقل می کنند تا گیاهان مقاوم به آفات ایجاد کنند .
قارچ های بیمارگر حشرات :
تا کنون بیش از 400 گونه قارچ بیماریزای حشرات شناخته شده اند که از بین آنها جنس های Beauveria ، Metarhizium ،Verticillium و Paecilomyc با داشتن میزبان های متعدد اهمیت بیشتری در کنترل بیولوژیک آفات دارند . برخلاف ویروس ها و باکتری ها که برای ایجاد بیماری حتماً باید خورده شوند قارچ های بیمارگر می توانند حشرات میزبان را با نفوذ مستقیم از بین کوتیکول یا جلد حشره آلوده کنند .
اما قارچ ها چگونه باعث ایجاد آلودگی در حشرات می شوند ؟
اسپور قارچ وقتی روی جلد بدن حشره قرار گرفت تحت تأثیر ترشحات آنزیمی به داخل جلد نفوذ می کنند و در زیر جلد ، لوله ای به نام لولة تندش یا هیف به وجود می آورد . این لوله به تدریج در داخل خون نفوذ کرده و بعد از ورود به همولنف ، تکثیر می یابد . هیف ها با تکثیر یافتن رشته هایی به نام میسیلیوم ایجاد می شوند که کل بدن را گرفته و مرگ میزبان را موجب می شوند . بعد از مرگ میزبان ، بدن مومیایی و سفت شده و اگر شرایط محیط از لحاظ رطوبتی بالا باشد قارچ شروع به رشد کرده و پوشش سفید یا سبز رنگی ، بدن حشره را فرا می گیرد . به این ترتیب به عنوان کانون آلودگی برای حشرات دیگر می شود و سیکل تکرار می گردد .
در مقایسه با سایر عوامل بیماریزا ، قارچ های بیمارگر به راحتی در محیط مصنوعی به صورت انبوه تولید می شوند و به صورت فرمولاسیون های مختلف عرضه می گردند . بنابراین تولید انبوه آسان ، فرمولاسیون و نگهداری راحت ، تلفات بالای میزبان و نیز سازگاری با بیشتر پارازیتوئیدها و شکارگرها از مزایای اکثر قارچ های بیمارگر هستند .
عوامل محیطی ( دما ، نور ، اشعة UV و رطوبت ) در میزان پایداری و زنده مانی اسپورهای قارچ و در نتیجه شدت به کارگیری آنها روی میزبان تأثیر دارند . بنابراین برای استفاده از قارچ ها در یک برنامة کنترل بیولوژیک ، حتماً باید شرایط محیطی مورد نظر ، مناسب برای تندش قارچ باشد .
از جمله فرآورده های تجاری قارچی که در کنترل آفات مختلف استفاده می شود می توان به Ostriniy ( قارچ B.b. ) روی کرم ساقه خوار اروپایی ( Ostrinia nubilalis ) و Myeotroy ( B.b. ) که روی راستة جوربالان Homoptera استفاده می شود اشاره کرد .
نماتد های بیمارگر حشرات :
نماتد ها کرم های لوله ای شفاف ، دراز و استوانه ای هستند که اکثراً برای کنترل آفات خاکزی مثل کرم سفید ریشه ( Pollyphylla olivieri ) و سرخرطومی های ریشه ( Sitona lineatus ) استفاده می شود . نماتدها یا از طریق خورده شدن یا از طریق سوراخ کردن جلد بدن حشره وارد بدن میزبان می شوند . نماتد های خانوادة Mermitidae از طریق خورده شدن و نماتد هایSteinernematidae ، Rhabditeidae و Tetradonematidae از طریق سوراخ کردن جلد بدن وارد بدن حشره می شوند .
گاهی نماتد ها حامل برخی باکتری های همزیست هستند که با ایجاد عفونت خونی باعث مرگ میزبان می شوند .
برخی نماتد ها مثل خانوادة Diplogasteridae به صورت انگل گوارشی فعالیت می کنند و باعث اختلالات گوارشی ـ تنفسی می شوند . برخی نیز ترکیبی از زندگی انگلی ـ آزاد دارند ؛ یعنی در یک دوره از زندگی شان در بدن میزبان تخم ریزی کرده و زاد و ولد می کنند به طوری که بعد از مدتی باعث مرگ میزبان می شوند . بعد از مرگ میزبان نیز می توانند دوره ای را به صورت آزاد در لاشة میزبان سپری کنند . دوباره به دنبال میزبان جدید می پردازند و به همین ترتیب سیکل تکرار می شود .
یکی از نماتد های مهم ، Strinernema gasseri است که برای اولین بار در لاروهای کرم سفید ریشة ژاپنی مشاهده شد . لاروهای آلوده کم اشتها و کم تحرک شده ، جلد چروکیده و لکه های قهوه ای در قسمت هایی از بدن به وجود می آید و به تدریج لاروهای آلوده می میرند . در لاشة خشک شدة میزبان نیز نماتد می تواند فعالیت بکند .
نماتد های خانوادة Mermitidae که از طریق خورده شدن وارد بدن میزبان مخصوصاً ملخ ها می شوند ، بعد از تخم ریزی نماتد ماده در خاک ، لاروها بعد از خارج شدن از تخم به سراغ گیاهان می روند و ملخ ها با خوردن گیاهان ، نماتدها را وارد بدن خود می کنند .
از سایر اثرات نماتدهای انگل علاوه بر مرگ ، کاهش تحرک و زادآوری ، کاهش سیکل زندگی و همچنین تغییرات مرفولوژیکی می باشد .
امروزه نماتدها نیز مثل سایر میکروارگانیسم ها به تولید انبوه رسیده اند . از فرآورده های تجاری به ثبت رسیدة نماتد ها ، Cruiser وGaurdian می باشد .
پروتوزوآ ها :
پروتوزوآ ها موجودات تک سلولی هستند که آلودگی آنها در حشرات مزمن بوده و مدت طولانی دوام دارند . میکرواسپوریدیا شاخة بزرگی از پروتوزوآ ها هستند .
دارای دو سلول پوششی در اطراف ، یک سلول دو هسته ای به نام اسپوروپلاسم و یک سلول کنیدوبلاست حامل رشتة قطبی است .
برای ایجاد آلودگی ، پروتوزوآ ها باید خورده شوند و تحت تأثیر شیرة معده دو سلول پوششی میکرواسپوریدیا باز شده و اسپوروپلاسم توسط رشتة قطبی کنیدوبلاست در سلول های مخاطی روده قرار می گیرند و شروع به تولید مثل می کنند و در برخی حشرات ایجاد بیماری گوارشی می کند . مثلاً یکی از پروتوزوئرهای مضر Nosema apis بوده که در حشرة کامل زنبور عسل مشکلات گوارشی و نهایتاً مرگ را باعث می شود .
از جنس های مهم پروتوزوئرها ، Nosema و Vairimorpha می باشد که Nosema در کنترل پروانة برگخوار جنگلی ، کرم سفید ریشه و ابریشم باف ناجور بسیار کاربرد دارد . حتی در مورد ابریشم باف ناجور پروتوزوئر Nosema به همراه ویروس NPV باعث کنترل 90% جمعیت آفت شده است .
تأثیر میکرواسپوریدیا روی حشرات میزبان ، کاهش جفت گیری ، کاهش طول عمر ، کاهش زادآوری ، طولانی کردن مراحل لاروی و ناتوانی آن در تبدیل شدن به شفیره و همچنین تغییر شکل مرفولوژیکی می باشد .
تولید انبوه پروتوزوئرهای بیمارگر حشرات کمی مشکل است ؛ برای اینکه برای تولید نیاز به محیط زنده دارند و در محیط مصنوعی نمی توانند تکثیر یابند .
http://www.mazraeyetalayi.mihanblog.com
 

Similar threads

بالا