آداب و رسوم ازدواج در شیراز قدیم

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
در سالیان نه چندان دور در شیراز ازدواج آداب و رسوم خاص خود را داشت، نه از هزینه های گزاف امروزی خبری بود و نه از بهانه تراشی های خانواده ها، مسیر ازدواج آسان بود. مردم این شهر پر از راز، مراسم هایی را برای ازدواج می گرفتند که علاوه بر زیبایی و سادگی از جرابیت خاصی برخوردار بودند.

منبع : شیرازه - بیتوته - بیا تو عروسی

 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
مراسم عروسی در شیراز جالب است. معمولاً جوانی كه سن ازدواج رسیده و قصد ازدواج داشته باشد، موضوع را با خانواده خود در میان می گذارد. اینجا خانواده داماد یا دختر معینی را در نظر دارند كه كارشان تا اندازه‌ای ساده است. در غیر اینصورت كفش و كلاه می‌كنند باین خانه و آن خانه به «دلاله‌گی» كه همان خواستگاری باشد می روند. بعضی اوقات هم دلاله‌زنها این كار را می‌كنند.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
دلالگی

مادر و خواهر داماد و چند نفر از نزدیکانش به خانه ای که دختر داشته باشد، می روند. خانواده دختر در صورتی که موافق باشند، علاوه بر چای، شربت هم برای آنها می آورند. در صورتی که خانواده دختر تنها به چای اکتفا کنند، نشانه آن است که به این وصلت رضایت ندارند. پس موضوع منتفی شده و خانواده داماد به خانه ی دیگری می روند.
در قدیم مراسمی انجام می شده كه اكنون تقریباً فراموش شده است از آنجمله مادر داماد سینی بزرگی پر از سبزی را جلوی دخترمی گذاشته و از او می‌خواست كه سبزی پاك كند و عقیده داشتند كه اگر دختر تمام سبزی را پاك كرد صبر و حوصله شوهرداری را دارد و گرنه او را شایسته شوهرداری نمی‌دانستند. دیگر آنكه به طریقی او را به حرف وامی‌داشتند تا ببینند درست حرف می‌زند یا نه. همچنین او را می‌بوسیدند تا بفهمند دهنش بو می‌دهد یا نه.
در صورت موافقت هر دو خانواده، طی جلسه دیگری باز هم زن های خانواده داماد می آیند كه عروس را ببینند. در یكی از همین دیدارهاست كه داماد را هم با خود می آورندتا عروس خانم را ببیند.
خانواده عروس حتماً درباره داماد و خانواده‌اش تحقیق می كنند. همچنین روزی خانواده عروس سرزده بخانه داماد می روند. بدنبال آن مراسم بله‌برون انجام می‌شود.

 
آخرین ویرایش:

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
بله برون

خانواده عروس حتماً درباره داماد و خانواده اش تحقیق می کنند. یک روز هم سرزده به خانه ی داماد می روند و به دنبال آن مراسم بله برون انجام می شود. در این مراسم تنی چند از بزرگترهای دو خانواده در منزل عروس دور هم جمع می شوند تا درباره مهریه، پول حمام، لباس و سایر مسائل ضروری صحبت کنند. اگر طرفین شرایط خاصی داشته باشند در همین مجلس مطرح می شود تا به توافق برسند. یک نفر هم آنچه را که مطرح شده روی کاغذ می آورد و در اصطلاح می گویند رُقعه اش نوشته شد. سپس روزی تعیین می شود و به اتفاق عروس به بازار وکیل می روند و پارچه های مورد نیاز را می خرند.

 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
رخت برون

در این مجلس، زن های یاران عروس و داماد شركت دارند كه به آن «سوری» می‌گویند. سوری‌های داماد، خیاطی را همراه می آورند كه اندازه عروس را بگیرد و پارچه‌هائی را كه قبلاً خریده‌اند فی‌المجلس ببرد. پذیرایی از مدعوین به عهده مادر عروس است. ضمناً مادر داماد همراه پارچه‌ها، مقداری نقل و هدیه‌ای كه در اصطلاح محل بدان گل «به ضم اول» می گویند با خود می آورد. در این مجلس زن ها دایره می‌زنند و واسونك می‌خوانند.

همه‌تون گویید مبارك قیچی بر رختش زنید
خانم عروس روی تخت دور تختش گل زنید
این مغازه رو بقبله رخت رودم می‌برید
من شنیدم خانم دوسی یل مخمل میخرید
هر كه بشه زن كاكام مثل گل می‌بوسمش
یل مخمل سر میخه من خودم میدوزمش
باغ نو پرغنچه بود و زن كاكام بچه بود
رخت كاكام رو سرم بود تا كنار باغ نو

زیر بغل عروس را خواهران داماد می گیرند و آینه سنگی بزرگی جلو رویش گرفته به طرف خانه داماد راه می افتند. اهالی محل روی سر آنها گلاب می‌پاشند. نرسیده به خانه داماد، داماد به پیشواز عروس می آید و عروس را با خود به خانه می‌برد

 
آخرین ویرایش:

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
عقدكنون

برای عقد و عروسی در تمام فارس ساعت خوب می كنند «یعنی ساعتی را انتخاب می‌كنند كه بنا به عقاید قدیم سعد باشد» در شیراز هم چنین است. 2 نوبت عقد می گیرند. یكی عقد مخفی است كه تنها عده‌ای از نزدیكان عروس و داماد شركت دارند كه معمولاً خطبه عقد هم در همین مجلس خوانده می شود. دیگری مجلس عقدی كه همه دوست و آشنایان 2 خانواده در آن شركت می‌كنند. روز عقد، خانواده داماد همه چیز به خانه عروس درصد ژن های مشترک یبرد غیر از ذغال و تنباكو و معتقدند كه تنباكو تلخی همراه دارد و ذغال سیاهی.
ناهار روز عقد، به هده پدر عروس است ولی شب عقدكنان، مادر داماد موظف است شام مفصلی تهیه دیده برای عروس بفرستد كه در اصطلاح محل بدان شام پس عقد می‌گویند.

 
آخرین ویرایش:

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
اعتقادات مردم شیراز درباره عقد

1-در موقع عقدكنان باید دخترها از اطاقی كه خطبه عقد در آن خوانده می شود بیرون بروند كه بختشان بسته نشود.
2- اطاقی كه عروس را در آن عقد می كنند باید زیرش پر باشد «یعنی زیرزمین زیرش نباشد»
3- در موقع عقد در هاونی عنبربو می کوبند و می‌گویند: عروس عنبربو- دوماد گربه.
4- هنگام عقد چون عروس را از سر جانماز بلند كردند باید پسری جای او بنشیند تا عروس شكم اول پسر بزاید.
5- جانماز عروس را باید زنی كه به خوش‌شانسی معروف باشد، پهن كند همچنین ساییدن قند روی سر عروس را. ضمناً از همین قند مادر عروس دوای آرد و روغن درست می کند و بعد از عروسی به خانه دامادش می‌فرستد.
6- عروس باید دستش را روی نان و پنیر و سبزی و گردوئی كه هنگام عقد به یاران عروس و داماد می دهند بگذارد تا هركس از آن بخورد دندان درد نگیرد.
7- در موقع عقد، چراغی كه با عسل و روغن می سوزد روشن می كنند تا عروس و داماد چون عسل و روغن در هم بجوشند.
8- در موقع عقد، ماست و تربت درست می كنند چون عروس بله گفت با انگشت كوچكش از آن می خورد سپس نوبت به داماد و سایرین می رسد كه ماست و تربت بخورند.
9- بندی كه از ابریشم سبز تهیه شده موقع عقد در گردن عروس می‌اندازند تا عروس همیشه سبز بخت باشد.

 
آخرین ویرایش:

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
دست بوسون

معمول است كه داماد با یكی دو نفر از نزدیكانش به خانه مادر زن می رود و دست او را می‌بوسد و مادر زن هم روی او را. همچنین مادر زن موظف است هدیه‌ای به دامادش بدهد.

 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
عروسی

روز قبل از عروسی حجله می‌بندند و برنج پاك می كنند. این مراسم با شادی و شعف و خواندن واسونك همراه است.

عروس ما بچه ساله سرشب خوابش میاد
این برنج های چهل منی و چهل و چار آبش میاد
چه خوشه بلبل بخونه تا ببندیم حجله را
چه خوشه فصل بهار و چه خوشه عیش برار«برادر»
آتیش بنداز تو سماور تا چاهی میل بكنیم
آمدیم حجله ببندیم نیامدیم سیل بكنیم

برای آوردن عروس، عده‌ای به خانه عروس می روند در این مجلس با شربت و پالوده از سوری‌ها پذیرایی می‌شود رسم است كه یاران داماد چیزی را می‌دزدند؛ این چیز دزدیده شده ممكن است لیوان، قاشق، یا استكان باشد. وقتی خواستند عروس را ببرند، پدر عروس تا قباله عروس را از یاران داماد نگیرد اجازه بردن عروس را نمی‌دهد.
زیر بغل عروس را خواهران داماد می گیرند و آینه سنگی بزرگی جلو رویش گرفته به طرف خانه داماد راه می افتند. اهالی محل روی سر آنها گلاب می‌پاشند. نرسیده به خانه داماد، داماد به پیشواز عروس می آید و عروس را با خود به خانه می‌برد. در حجله، بزرگتر خانواده دست عروس و داماد را به هم می دهد. دست داماد باید روی دست عروس قرار بگیرد تا برای همیشه داماد پشتیبان عروس باشد. خانواده عروس هم همین را می خواهند. در حجله انگشت های كوچك عروس و داماد را با گلاب می‌شویند و عروس و داماد سكه‌هائی را كه قبلاً در دست گرفته‌اند در ظرفی كه زیر دستشان گرفته‌اند می‌اندازند، این گلاب را معمولاً پای درخت سبزی می ریزند. داماد در حجله هدیه‌ای بنام «روگشا» به عروس می دهد. در حجله به سر عروس و داماد پول و نقل می ریزند.
فردای عروسی، زنها كل میزنند. آنگاه داماد به دیدن مادر زنش می رود ضمن بوسیدن دست او، مادر عروس را با خود به خانه‌اش می آورد.
هدایائی را كه برای عروس و داماد می آورند فردای عروسی به همه نشان می‌دهند در شیراز به این هدایا «گل» می گویند. همچنین جهاز عروس را همه باید حتماً ببینند.

 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
تهيه جهاز

خانواده عروس در خلال عقد تا عروسی دست اندر کار تهيه جهيزيه دختر هستند. اگر چه ممکن است از زمان کودکی دختر، چيزهايي برای او به مرور ايام خريده و تهيه کرده باشند ولی خريد درست جهيزيه در فاصله عقد و عروسی صورت می گيرد. معمولاًجهيزيه شامل :

اسباب سفره که خود شامل : سفره, يک دست بشقاب، کارد و چنگال و ....

اسباب آشپزخانه که شامل : قابلمه، جارو، و ....

اسباب حمام که شامل : حوله، بقچه و سوزنی، لگنچه و تاس و ....

وسايل خانه شامل : يخچال، پنکه، قالی و ...

لوازم آرايش که شامل همه لوازم و وسايل آرايش خود عروس است به علاوه خلعت برای داماد که شامل : يک قواره کت و شلوار، جوراب و ...

تهيه وسايل عروسی نيز به عهده داماد است که در خلال عقد و عروسی به فکر تهيه وسايل پذيرايي برای برگزاری عروسی است. برای برگزاری مجلس عروسی ساعت را خوب می کنند. بعد از طرف خانواده داماد محل و مکان و روز و ساعت برگزاری به اطلاع خانواده عروس می رسد و ضمناً تعداد مهمانانی که می آيند، دقيقاً تعيين و روشن می شود. دراين مراسم از مطرب ها نيز دعوت می شود.

خانه داماد نيز برای مراسم عروسی آذين بندی می شود چراغانی می کنند و حصين (گلدان های سفالی) که معمولاً دارای گل شمعدانی است دور حوض می گذارند کف حياط فرش می گسترند بعد از حضور همه مدعوين و گرم شدن مجلس به دنبال عروس می روند. موقع بردن عروس به خانه داماد واسونک هايی خوانده می شود که اين گونه است :

اومديم و اومديم و می گويين خوش اومدين

گل به دس دسمال به جيب و شاد و خرم اومديم

گل و خی چادر به سرکن گل هوای رفتنه

قوم و خويشونش خبر کن وخت رخصت دادنه


معمولاً زنان هنگام ورود به خانه عروس کل می زنند و زنانی که در خانه عروس يعنی از ياران نزديک او هستند با کل KEL جواب می دهند بعد بزرگتری که همراه داماد است از پدر و مادر عروس اجازه می خواهند که او را با خود ببرند عروس دست پدر و مادر خود را می بوسد و خداحافظی می کند بعد عروس را از زير قرآن می گذرانند . هنگامی که عروس به خانه داماد وارد می شود يک نفر ظرفی را که درآن عسل است جلو عروس می آورند عروس انگشتش را کمی درآن زده به در خانه می کشد و وارد می شود.
سينی ديگری که يک جلد قرآن مجيد و يک ظرف و يک کاسه آب که برگ سبز يا شاخه گل در آن می افکنده اند و يا نارنجی که روی آب کاسه افتاده جلوش آورده می شود. عروس قرآن را می بوسد و از زير آن می گذرد و ديگران ظرف نقل را روی سرش می پاشند. بعد کاسه آب را که نارنج يا برگ سبز يا شاخه گل در آن شناور است پيش پايش می گذارند تا عروس از روی آن رد شود. عروس بايد طوری عبور کند که پايش به ظرف اصابت کند و ظرف واژگون شود. ممکن است گوسفندی را هم جلو پايش سرببرند و در اين هنگام نقل و سکه روی سر عروس و داماد می ريزند و اين واسونک ها خوانده می شود:


يي عروسی ما آورديم ده دوازه سالشه

سوريا گويين مبارک هرچی می خواين جازشه

 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
پاانداز

صبح عروسی داماد با يکی دو تن از بستگان نزديکش به دست بوسی مادر زن می رود و از سوی مادرزن هديه ای چون ساعت و يا چيز ديگری دريافت می کند.

 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
بردن جهاز

جهيزيه را که معمولاً جاز يا جهاز يا جهيز يا جيز می گويند پيش از ظهر يعنی بعد از بازگشت داماد به خانه برای عروس می فرستند و مادر عروس به ديدن او می آيد و عروس دست مادر را می بوسد و در اين ديدار از طرف عروس و داماد از مادر زن به گرمی پذيرايي می شود. جهيزيه که سينی های بزرگ متعددی گذاشته شده و روی سر چند نفر است، وارد خانه می شود و همه را در اطاق می گذارند بعد نام تک تک وسايل خوانده می شود و يکی صورت بر می دارد و در آخر داماد آن را امضاء می کند.

 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
گل عروسی

کسانی که می خواهند برای عروس و داماد هديه ای بفرستند هديه خود را که گل عروسی خوانده می شود در همين روز می فرستند. هدايا معمولاً وسايل خانه و يا سکه طلا و يا اشياء لوکس و گرانقيمت است .

 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
پاگشا

بعد از يکی دو هفته پدر و مادر عروس، عروس و داماد و بستگان نزديک آنها و خود را به افتخار و شادمانی زندگی عروس و داماد و به عنوان پاگشا دعوت می کنند مراد از پاگشا گشوده شدن پای عروس و داماد در زندگی مشترک برای رفتن به خانه بستگان است که از آن جمله اند پدر و مادر هريک از آنان و به ترتيب بقيه اقوام نيز آنها را پا گشا می کنند و در آخر هم عروس و داماد نيز همه آنها را دعوت می کنند که به اين دعوت دست بوسان می گويند.

 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
آب چله زنی

از مراسمی که بايد در روز عروسی انجام گيرد آداب آب چله زنی است و آن بدين طريق است که عروس را می نشانند و بعد در يک شيردان يک دسته کليد و يک شانه و مقداری اسپند می ريزند و آن را از آّب پرمی کنند بعد مجمعه ای به وسيله يک يا دو نفر روی سر عروس گرفته می شود و آن وقت يکی از زنان کارآمد و مسن و با تجربه چهل و يک مشت آب از شيردان برداشته و درمجمعه می ريزد و چهل قل می خواند ضمناً هنگام برداشتن و پاشيدن آب نام پری زادها را می برد.

 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
از دیگر مراسم این است که چون جوانی، دختری را نامزد کرد، از آن به بعد در هر عید، مخصوصاً عید فطر – باید برای نامزدش عیدی بفرستد. عیدی را در خوانچه می گذارند و به خانه عروس می برند. در مقابل وقتی که دختر به خانه شوهر رفت، مادر عروس باید همین کار را به ویژه در عید فطر، انجام دهد. در ماه رمضان هم باید مادر عروس یک افطاری کامل که به آن «روز والوان» می گویند، برای دامادش بفرستد.
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
عقائدی نيز درباره عروسی وجود دارد که از آن جمله اند

ساعت عقد و عروسی را بايد خوب کرد. شب شنبه نبايد عروسی کرد. شب دوشنبه برای عروسی بسيار خوب است و يمن دارد. قدم عروس ممکن است برای داماد خوب يا بد باشد. اگر خوب است برای داماد و خانواده اش خوشی و بهروزی به همراه دارد و الا برعکس. زمين زير پای آدم عزب می لرزد. عقد و عروسی سنت پيغمبری است .

 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
عروسی درخت نارنج

در شیراز رسم بر این است که اگر درخت نارنجی که در خانه است، نارنج کم بدهد یا اصلاً ندهد، آن را عروس کنند و برایش مراسم عروسی بگیرند. برای این کار، ابتدا زن صاحب خانه، زنان همسایه را دعوت به عروسی درخت نارنج می کند، همه در یک زمان مشخص در خانه جمع می شوند و زن صاحبخانه اره ای را بر می دارد تا شاخه های درخت را ببرد. یکی از زنان همسایه جلو می آید و ضامن درخت می شود. سپس تور بسیار نازکی روی درخت می کشند، شکر پنیر روی درخت می پاشند، کِل می زنند، واسونک می خوانند و شادی می کنند و بر این باورند که آن درخت، سال بعد در فصل بهار، بار نارنج خواهد داشت.

 

Similar threads

بالا