تاریخچه ی شیشه
شيشه را نخستين بار و پيش از هزاره چهارم پيش از ميلاد فينيقي ها ساختند و سپس ملل و اقوام ديگر چون مصريان ، ايرانيان ، هنديان و ديگران نيز موفق به ساخت شيشه شدند.
ظروف شيشه اي به رنگ زرد صدفي با زينتي شبيه به خطوط شکسته موج دار مکشوف دريکي از گورستان هاي لرستان ،( يک گردنبند شيشه اي متعلق به 2250 سال پيش از ميلاد که داراي دانه هاي آبي رنگ است ) متعلق به ناحيه شمال غربي ايران ( قطعات شيشه اي مايل به سبزي که در کاوش هاي باستان شناسي درلرستان ، شوش و حسنلو بدست آمده است و همچنين ديگر قطعه ها و نمونه هاي اندکي از آنها در موزه آبگينه و سفالينه تهران هم موجود است ، نشانگر قدمت اين صنعت ارزنده و اين هنر اصيل در ايران است . جام هاي بلورين و دکمه هاي ظريف شيشه اي به جاي مانده از دوره هخامنشي، نمونه هايي از شيشه هاي دميده در قالب و قطعه هاي زيباي شيشه اي که به گونه اي هنرمندانه تراش داده شده اند ، همگي به دوران ايران باستان تعلق دارند و حاکي از رونق و اعتبار شيشه گري از آغاز تاريخ مدون ايران تا قرن هفتم است هر چند که از شيشه گري دوره اسلامي آگاهي چنداني در دست نيست ، ولي شواهد و نيز نمونه هاي از نقاط مختلف مانند شوش ، ري ، ساوه، و نيشابور، بدست آمده ، نشان مي دهد در دوره مذکور ظروف گوناگون شيشه اي مانند بطري ، قوري ، عطردان ، گلدان و فنجان ساخته مي شده است . قرنهاي پنجم تا هفتم قمري را ميبايد .
اوج صنعت شيشه گري در ايران به حساب آورد زيرا در دوران مذکور ، صنعتگران به شيوه هاي جديدي روي آوردند و استفاده از قالبهاي گوناگون با نقوش برجسته و فرورفته را رواج داده و حک و تراش روي شيشه را نيز براي غناي کارشان به خدمت گرفتند . درهمين دوران است که نقاشي هاي گوناگون از قبيل گلهاي تزئيني ، شکل جانوارن و استفاده از اشعار و آيات قرآن با رنگهاي متنوع ، بعنوان عاملي مکمل وارد شيشه گري دستي ايران مي شود .
در دوره صفويه نيز ظروف مختلف شيشه اي درمناطق مختلف ايران چون اصفهان ، شيراز ، گرگان و جاهاي ديگر ساخته مي شد که درحال حاضر صنعت شيشه گري در ايران با پيشرفت تکنولوژي تحولات چشمگيري نموده است که ظهور صنعت کريستال از اين جمله مي باشد .
مواد تشکیل دهنده شیشه :
شیشه یک جامد بی‌ریخت (غیر بلوری) است که می‌تواند رفتار انتقالی از یک جامد سخت و شکننده به یک مادهٔ مذاب لاستیک شکل و برعکس داشته باشد. این رفتار که انتقال شیشه نام دارد در محدودهٔ مواد بی‌ریخت و یا بی‌ریخت‌های نیمه بلوری دیده می‌شود. شیشه‌ها معمولاً ترد و در برابر نور شفاف اند. پرکاربردترین گونهٔ شیشه، شیشه آهک سوددار است که از نزدیک به ۷۵٪ سیلیسیم دی‌اکسید (SiO[SUB]۲[/SUB]) و سدیم اکسید (Na[SUB]۲[/SUB]O) که از نمک سدیم بدست می‌آید، آهک (CaO) و چند افزودنی جزئی بدست می‌آید. نام شیشه معمولاً برای اشاره به این گونه از آن است.
شیشه‌های سیلیکاتی بیشتر شفاف اند از این رو کاربرد فراوانی دارند از آن جمله می‌تواند به کاربرد فراوان آنها در صنعت ساختمان و در و پنجره‌های شیشه‌ای اشاره کرد. هرچند امروزه بیشتر از آن به عنوان روکش مواد دیگر استفاده می‌شود چون می‌تواند هر شکلی را به خود بگیرد. کاربرد دیگر شیشه، استفادهٔ سنتی آن به عنوان کاسه، گلدان، بطری و ... است. اگر شیشه صلب تر باشد در تولید تیله، تسبیه و وسایل تزئینی شیشه‌ای کاربرد پیدا می‌کند. شیشه می‌تواند بازتابنده یا شکنندهٔ نور باشد این ویژگی‌ها می‌تواند با برش یا جلا بدست آید و در تولید عدسی، منشور یا ظرف‌های بلوری کاربرد داشته باشد. همچنین با کمک نمک‌های فلزی می‌توان به شیشه رنگ داد یا آن را رنگ آمیزی کرد. این توان باعث کاربرد فراوان شیشه در کارهای هنری و شیشه‌های رنگی شد. شیشه با اینکه شکننده است اما بسیار پایدار است، عمر برخی از شیشه‌های یافت شده به دوران آغازین ساخت شیشه باز می‌گردد.
تعریف شیشه در دانش متفاوت است، شیشه به هر جامدی گفته می‌شود که هیچ ساختار بلوری ندارد (مانند جامد بی ریخت) و در برابر گرما و مذاب شدن رفتاری مانند انتقال شیشه از خود نشان می‌دهد. این گونه شیشه می‌توان گفت از مواد گوناگونی بدست می‌آید مانند آلیاژ فلزها، گدازه‌های یونی (یون ذوب شده)، محلول آبی، مایع‌های مولکولی و بسپارها. در بسیار کاربردها (بطری، محافظ‌های چشمی)، شیشه‌های بسپاری (شیشهٔ اکریلیک)، پلی‌کربنات، پلی‌اتیلن ترفتالات گزینهٔ سبک تری نسبت به شیشه‌های سیلیکاتی اند.
تعریف فرهنگ معین: شیشه جسمی است شفاف و حاکی ماورا و شکننده و مخلوطی است از سیلیکات‌های قلیایی. این اجسام را در کوره و در قالب می‌ریزند. شیشه دارای شکل هندسی نیست و در نتیجه می‌توان آن را به شکل دلخواه درآورد اما ساده ترین تعریف از شیشه آن است که شیشه مایعی است سفت شده که در ساختار آن هیچ نوع بلوری وجود ندارد.
تراش شیشه:
قدیمی‌ترین کار تکمیلی و تزئین بر روی شیشه «تراش» آن است. تراش شیشه، با استفاده از الکتروموتورهای کوچک که دیسکی را به چرخش وا می‌دارد انجام می‌شود و صنعتگران به کمک سنگ‌های مخصوصی که درجه سختی آنها بیش از سختی شیشه است به خط انداختن بر روی شیشه می‌پردازند. سرعت چرخ‌های تراش و دیسک تراشکاری در ارتباط مستقیم با نوع تراش است و هرچه میزان عمق تراش مورد نظر بیشتر باشد، به همان نسبت چرخ تراش می‌بایست سرعت بیشتری داشته‌باشد.
صنعتگران تراشکاری قبل از شروع کار، نقاطی را که تصمیم به ایجاد نقش بر روی آن دارند مشخص نموده و سپس با نگه‌داشتن محصول شیشه‌ای در کنار سنگ به تراش قسمت‌های لازم می‌پردازند. نقوش مورد استفاده در تراش شیشه اکثراً ذهنی و ملهم از برداشت‌ها و بینش‌های شخصی تراشکاران و بیشتر شامل گل و بوته‌های سمبولیک است. در حال حاضر نیز تراش شیشه در کارگاه‌های شیشه‌گری یا کارگاه‌های خاصی معمول است. برای تراش، شیشه را با ضخامت زیاد و گاه دو پوست و سه پوست می‌سازند و از چرخ‌های سیلیسی 20 تا 30 سانتی‌متری با مقطع تراش‌های مختلف استفاده می‌کنند. ولی به علت کمی سرعت این چرخ‌ها و پایین بودن کیفیت شیشه ساخته شده، امکان ایجاد تراش‌های عمیق وجود ندارد.
منابع :
wikipedia.org
http://imohamad.blogfa.com
http://www.wikipg.com
شيشه را نخستين بار و پيش از هزاره چهارم پيش از ميلاد فينيقي ها ساختند و سپس ملل و اقوام ديگر چون مصريان ، ايرانيان ، هنديان و ديگران نيز موفق به ساخت شيشه شدند.
ظروف شيشه اي به رنگ زرد صدفي با زينتي شبيه به خطوط شکسته موج دار مکشوف دريکي از گورستان هاي لرستان ،( يک گردنبند شيشه اي متعلق به 2250 سال پيش از ميلاد که داراي دانه هاي آبي رنگ است ) متعلق به ناحيه شمال غربي ايران ( قطعات شيشه اي مايل به سبزي که در کاوش هاي باستان شناسي درلرستان ، شوش و حسنلو بدست آمده است و همچنين ديگر قطعه ها و نمونه هاي اندکي از آنها در موزه آبگينه و سفالينه تهران هم موجود است ، نشانگر قدمت اين صنعت ارزنده و اين هنر اصيل در ايران است . جام هاي بلورين و دکمه هاي ظريف شيشه اي به جاي مانده از دوره هخامنشي، نمونه هايي از شيشه هاي دميده در قالب و قطعه هاي زيباي شيشه اي که به گونه اي هنرمندانه تراش داده شده اند ، همگي به دوران ايران باستان تعلق دارند و حاکي از رونق و اعتبار شيشه گري از آغاز تاريخ مدون ايران تا قرن هفتم است هر چند که از شيشه گري دوره اسلامي آگاهي چنداني در دست نيست ، ولي شواهد و نيز نمونه هاي از نقاط مختلف مانند شوش ، ري ، ساوه، و نيشابور، بدست آمده ، نشان مي دهد در دوره مذکور ظروف گوناگون شيشه اي مانند بطري ، قوري ، عطردان ، گلدان و فنجان ساخته مي شده است . قرنهاي پنجم تا هفتم قمري را ميبايد .
اوج صنعت شيشه گري در ايران به حساب آورد زيرا در دوران مذکور ، صنعتگران به شيوه هاي جديدي روي آوردند و استفاده از قالبهاي گوناگون با نقوش برجسته و فرورفته را رواج داده و حک و تراش روي شيشه را نيز براي غناي کارشان به خدمت گرفتند . درهمين دوران است که نقاشي هاي گوناگون از قبيل گلهاي تزئيني ، شکل جانوارن و استفاده از اشعار و آيات قرآن با رنگهاي متنوع ، بعنوان عاملي مکمل وارد شيشه گري دستي ايران مي شود .
در دوره صفويه نيز ظروف مختلف شيشه اي درمناطق مختلف ايران چون اصفهان ، شيراز ، گرگان و جاهاي ديگر ساخته مي شد که درحال حاضر صنعت شيشه گري در ايران با پيشرفت تکنولوژي تحولات چشمگيري نموده است که ظهور صنعت کريستال از اين جمله مي باشد .
مواد تشکیل دهنده شیشه :
شیشه یک جامد بی‌ریخت (غیر بلوری) است که می‌تواند رفتار انتقالی از یک جامد سخت و شکننده به یک مادهٔ مذاب لاستیک شکل و برعکس داشته باشد. این رفتار که انتقال شیشه نام دارد در محدودهٔ مواد بی‌ریخت و یا بی‌ریخت‌های نیمه بلوری دیده می‌شود. شیشه‌ها معمولاً ترد و در برابر نور شفاف اند. پرکاربردترین گونهٔ شیشه، شیشه آهک سوددار است که از نزدیک به ۷۵٪ سیلیسیم دی‌اکسید (SiO[SUB]۲[/SUB]) و سدیم اکسید (Na[SUB]۲[/SUB]O) که از نمک سدیم بدست می‌آید، آهک (CaO) و چند افزودنی جزئی بدست می‌آید. نام شیشه معمولاً برای اشاره به این گونه از آن است.
شیشه‌های سیلیکاتی بیشتر شفاف اند از این رو کاربرد فراوانی دارند از آن جمله می‌تواند به کاربرد فراوان آنها در صنعت ساختمان و در و پنجره‌های شیشه‌ای اشاره کرد. هرچند امروزه بیشتر از آن به عنوان روکش مواد دیگر استفاده می‌شود چون می‌تواند هر شکلی را به خود بگیرد. کاربرد دیگر شیشه، استفادهٔ سنتی آن به عنوان کاسه، گلدان، بطری و ... است. اگر شیشه صلب تر باشد در تولید تیله، تسبیه و وسایل تزئینی شیشه‌ای کاربرد پیدا می‌کند. شیشه می‌تواند بازتابنده یا شکنندهٔ نور باشد این ویژگی‌ها می‌تواند با برش یا جلا بدست آید و در تولید عدسی، منشور یا ظرف‌های بلوری کاربرد داشته باشد. همچنین با کمک نمک‌های فلزی می‌توان به شیشه رنگ داد یا آن را رنگ آمیزی کرد. این توان باعث کاربرد فراوان شیشه در کارهای هنری و شیشه‌های رنگی شد. شیشه با اینکه شکننده است اما بسیار پایدار است، عمر برخی از شیشه‌های یافت شده به دوران آغازین ساخت شیشه باز می‌گردد.
تعریف شیشه در دانش متفاوت است، شیشه به هر جامدی گفته می‌شود که هیچ ساختار بلوری ندارد (مانند جامد بی ریخت) و در برابر گرما و مذاب شدن رفتاری مانند انتقال شیشه از خود نشان می‌دهد. این گونه شیشه می‌توان گفت از مواد گوناگونی بدست می‌آید مانند آلیاژ فلزها، گدازه‌های یونی (یون ذوب شده)، محلول آبی، مایع‌های مولکولی و بسپارها. در بسیار کاربردها (بطری، محافظ‌های چشمی)، شیشه‌های بسپاری (شیشهٔ اکریلیک)، پلی‌کربنات، پلی‌اتیلن ترفتالات گزینهٔ سبک تری نسبت به شیشه‌های سیلیکاتی اند.
تعریف فرهنگ معین: شیشه جسمی است شفاف و حاکی ماورا و شکننده و مخلوطی است از سیلیکات‌های قلیایی. این اجسام را در کوره و در قالب می‌ریزند. شیشه دارای شکل هندسی نیست و در نتیجه می‌توان آن را به شکل دلخواه درآورد اما ساده ترین تعریف از شیشه آن است که شیشه مایعی است سفت شده که در ساختار آن هیچ نوع بلوری وجود ندارد.
تراش شیشه:
قدیمی‌ترین کار تکمیلی و تزئین بر روی شیشه «تراش» آن است. تراش شیشه، با استفاده از الکتروموتورهای کوچک که دیسکی را به چرخش وا می‌دارد انجام می‌شود و صنعتگران به کمک سنگ‌های مخصوصی که درجه سختی آنها بیش از سختی شیشه است به خط انداختن بر روی شیشه می‌پردازند. سرعت چرخ‌های تراش و دیسک تراشکاری در ارتباط مستقیم با نوع تراش است و هرچه میزان عمق تراش مورد نظر بیشتر باشد، به همان نسبت چرخ تراش می‌بایست سرعت بیشتری داشته‌باشد.
صنعتگران تراشکاری قبل از شروع کار، نقاطی را که تصمیم به ایجاد نقش بر روی آن دارند مشخص نموده و سپس با نگه‌داشتن محصول شیشه‌ای در کنار سنگ به تراش قسمت‌های لازم می‌پردازند. نقوش مورد استفاده در تراش شیشه اکثراً ذهنی و ملهم از برداشت‌ها و بینش‌های شخصی تراشکاران و بیشتر شامل گل و بوته‌های سمبولیک است. در حال حاضر نیز تراش شیشه در کارگاه‌های شیشه‌گری یا کارگاه‌های خاصی معمول است. برای تراش، شیشه را با ضخامت زیاد و گاه دو پوست و سه پوست می‌سازند و از چرخ‌های سیلیسی 20 تا 30 سانتی‌متری با مقطع تراش‌های مختلف استفاده می‌کنند. ولی به علت کمی سرعت این چرخ‌ها و پایین بودن کیفیت شیشه ساخته شده، امکان ایجاد تراش‌های عمیق وجود ندارد.
منابع :
wikipedia.org
http://imohamad.blogfa.com
http://www.wikipg.com
