هرس و انواع آن

حسین جوهری

عضو جدید
هدف از هرس باردهی آنست که با تقویت اعضای بارور , تضعیف اعضای خیلی قوی , محدود ساختن رشد اندامهای رویشی, تبدیل جوانه های چوبی به گل (در بعضی از درختان ) و اعمالی از قبیل , بار دهی درخت کنترل و اندامهای بارور به سمت تولید محصول مرغوب هدایت شوند هرس خم کردن و برداشتن پوست شاخه یا خم کردن آن , هرس برگ , گل , میوه و ریشه , چون به نحوی در باروری درخت تاثیر دارند همگی به عنوان هرس باردهی معرفی می شوند.
جوانه : جوانه های موجود روی شاخه ممکن است جوانه چوب یا جوانه گل باشند. طوقه : محل اتصال ریشه به ساقه را طوقه (یقه )می نامند. تنه: حد فاصل بین طوقه و تاج درخت را تنه می نامند.
انواع هرس باردهی
هرس شاخه :
برای هرس شاخه , لازم است که از خصوصیات ویژه شاخه های هر گیاه نیز اطلاع داشت . به عنوان مثال , شاخه های مو در همان سال اول تولید میوه می کنند . در حالی که شاخه های هلو پس از یکسال میوه می دهند. به هر صورت هرس شاخه عبارت است از قطع تمام یا قسمتی از شاخه با رعایت اصول معین که آن اصول عبارتند از :
_ از هرس شدید و یکباره خودداری شود . زیرا این نوع هرس , باردهی نهالهای جوان را به تعویق انداخته و نیز در درختان بارور موجب تولید نرک ( شاخه های که محصول نمی دهد) فراوان می شود .
_ شاخه های حذف شوند که با تنه زاویه بسته تری دارند .( مگر در موارد استثنایی ) چون این شاخه ها ضعیف بوده و در مقابل وزن میوه و فشار های خارجی مقاومت کمی دارند.
_هرس به نحوی انجام شود که نور و هوای کافی به داخل درخت نفوذ کند .
_ در موقع هرس , خراش و بریدگی روی پوست شاخه ایجاد نشود .
_شاخه های سنگین طی دو مرحله هرس شود
1. ازفاصله 10 سانتیمتری شاخه اصلی با تنه از قسمت زیر شاخه برشی به عمق نصف قطر شاخه ایجاد کرده و سپس از بالا شروع به بریدن کنید
2. پس از قطع شاخه قسمت زائد باقیمانده , از درخت جدا شود.
خم کردن شاخه :
خم کردن شاخه موجب محدود شدن رشد رویشی آن می شود . همچنین از خروج شیره پرورده تا حد زیادی جلوگیری می کند . در نتیجه , شاخهای که خم می شوند اگر نابارور باشند بارور می شوند و اگر بارور باشند میزان محصول آنها زیادتر می شود. عمل خم کردن شاخه به وسیله بستن سنگ یا وزنه در انتهای آن و یا بستن آن به وسیله طناب یا نخ به تنه صورت می گیرد.
زخم زدن شاخه:
معمولا توسط داسک یا چاقو در بالا یا پایین جوانه ایجاد می شود . زخم ایجاد شده باعث قطع شدن آوندهای آبکش می شود . اگر زخم در بالای جوانه ایجاد شود , مانع رسیدن شیره پرورده کافی به آن شده و در نتیجه جوانه به چوب ( شاخه ) تبدیل می شود . اما اگر برعکس , زخم در پایین جوانه ایجاد شود , شیره پرورده فراوانی به جوانه رسیده و آن را تبدیل به گل و میوه می سازد.
دلیل این امر آنست که نسبت کربن به نیتروژن یعنی نسبت هیدراتهای کربن به مواد نیتروژنه در گیاه تغییر می کنند . اگر عملیات هرس , به طور کلی به گونه ای انجام شود که نسبت به نفع مقدار کربن افزایش یابد در گیاه گل و میوه بیشتری به وجود میآید. اما در صورتی که مقدار نیتروژن افزایش یابد , رشد رویشی گیاه زیاد شده و تولید چوب می کند و هدف اصلی از زخم کردن شاخه در واقع تغییر نسبت فوق است.
هرس برگ:
در مناطقی که نور کم و رطوبت هوا زیاد باشد برای خوشرنگ تر و قویتر شدن میوه می توان برای حذف مقداری از برگها به روشهای شمیایی یا فیزیکی اقدام کرد . از آنجا که برگ محل تبدیل شیره خام به شیره پرورده است , حذف برگها اثر تضعیف کننده دارند و این عمل باید با دقت انجام گیرد و ار هرس شدید خوداری کرد .
هرس گل و میوه:
برای ایجاد تعادل بین قدرت درخت و تعداد و مقدار میوه آن , گاهی لازم است به هرس گل و میوه اقدام شود . اگر درخت ضعیف و مقدار میوه آن فراوان باشد ,تعدادی از گلها و میوه ها در ابتدای باز شدن گلها و یا پس از تشکیل میوه به روشهای مختلف مکانیکی یا شیمیایی هرس می شوند . این هرس علاوه بر بهبود کیفیت محصول , در رفع تناوب باردهی نیز موثر است .
هرس ریشه:
وجود تعادل بین ریشه و حجم ریشه و حجم ریشه وحجم شاخ و برگ برای رشد و بار دهی گیاه ضروری است . اگر میزان شاخ و برگ در اثر هرس یا حمله آفات و بیماریها کم شود , ولی حجم ریشه ثابت باقی بماند , در فصل رشد , گیاه تولید شاخ و برگ فراوان می کند . این شاخ اغلب نرک هستند .
برعکس اگر میزان ریشه از میزان شاخ و برگ کمتر شود , رشد رویشی گیاه محدود می شود و گیاه زودتر به بار می نشیند . بدیهی است عمر درخت در این حال کوتاه خواهد بود . بنابراین به هنگام هرس ریشه نیز باید دقت شود تا از هر گونه عدم تعادل جلوگیری به عمل آید .
هرس ریشه به منظور جوان کردن درختانی مانند مو انجام می شود و نیز با کمک هرس ریشه , می توان اندازه و رشد درخت سیب را محدود ساخت و هر سال محصول مرغوب نیز برداشت کرد . اخیرا به کمک هرس ریشه درختان پاکوتاه و مینیاتوری به وجود آورده اند . به این درختان در اصطلاح ژاپنی ((بنسای )) می گویند.
ادوات و طرق هرس کردن :
هرس معمولا با دست و به کمک وسایلی مانند اره , چاقو و قیچی باغبانی انجام می شود . اخیرا از وسایل مختلف موتوری و هیدرولیکی برای این منظور بهره گرفته می شود . کاتر ماشینی است که با نیروهای محرکه مختلف به کار می افتد و به وسیله تیغه های برنده خود , ریشه های گیاه را در اعماق مخصوص و مختلفی قطع می کند . روش دیگر هرس کردن استفاده از برخی هورمون های گیاهی است .
تعریف هرس :
بریدن یا حذف کردن تمام یا قسمتی از شاخه , ریشه , برگ , گل , میوه و یا پوست درخت را طبق اصول و فنون معین , هرس می گویند .عمل هرس , بر رشد رویشی و زایشی گیاه و افزایش کیفیت و کمیت محصول و ایجاد فرم دلخواه و مناسب برای درخت تاثیر دارد .
فواید هرس :
مجموعه فوایدی که عمل هرس در بر دارد به قرار زیر است :

1- افزایش کیفیت و کمیت محصول
2- متعادل شدن میزان محصول سالانه و در نتیجه جلو گیری از سال آوری درختان
3- ایجاد زاویه مناسب بین درختان و تنه درخت که باعث افزایش استحکام آن می شود
4- حذف شاخه های آفت زده و بیمار
5- ایجاد تعادل بین حجم شاخ و برگ (تاج درخت ) و حجم ریشه درخت
6- جوان شدن درختان مسن
7- ایجاد فرم مطلوب و مناسب برای درخت . این امر علاوه بر تاثیر فیزیولوژی در درخت , در شکل سازی و طراحی و تزیین باغ و فضای سبز اهمیت دارد .

اصول هرس :

اصول هرس در واقع اصول و قوانین فیزیولوژی حاکم بر درخت است . به دلیل اهمیت این قوانین , قبل از اقدام به هرس دانستن و مد نظر قرار دادن آنها ضروری است :

اصل اول : هوا ونور باعث تغذیه و رشد اعضا درخت می شود
اصل دوم : قسمت فوقانی یک شاخه بهتر از قسمت تحتانی آن تغذیه می شود .
اصل سوم : از نظر رشد و نمو بین اعضای رویشی و زایشی درخت , رقابت متقابل وجود دارد .
اصل چهارم : قسمتهای مختلف یک شاخه با یکدیگر همبستگی دارند . بنابراین , اگر شاخه ای هرس شدید شود , آن مقدار از شیره گیاهی که به مصرف تمامی شاخه میرسید , در اختیار اندامهای مجاور قرار گرفته و رشد و نمو آنها را تسهیل می کند .
اصل پنجم : جوانه های واقع در قسمتهای از شاخه که شیره خام بیشتری دریافت می کنند , تبدیل به شاخه شده و تولید چوب می کنند .
اصل ششم : بر عکس حالت فوق , جوانه های که شیره پرورده بیشتری دریافت می کنند , به شاخه میوه دهنده تبدیل می شوند .
 

تیرنگ

عضو جدید
[FONT=&quot]درختان را علمي هرس بفرماييد[/FONT][FONT=&quot]!




[/FONT][FONT=&quot]در سيستم باغداري سنتي، باغدار بعد از برداشت محصول از باغ هاي خود، از ميزان كيفيت و كميت مديريت هاي زراعي خود مي كاهد و عمده فعاليتش محدود به آبياري و سمپاشي هاي دوره اي مي شود. اين روند ادامه پيدا مي كند تا زماني كه فصل پاييز از راه مي رسد و برگ ها شروع به خزان مي كنند[/FONT][FONT=&quot]. [/FONT][FONT=&quot]اكثريت، اين گونه تصور مي كنند كه با آغاز فصل خزان مديريت هاي باغباني نيز كم مي شود و زمان استراحت است. اكثر مردم تصور مي كنند بعد از برداشت ميوه، كار تمام مي شود. اما علم كشاورزي پاييز و زمستان را در حكم بستري مي داند كه طي آن، درصد بالايي از كيفيت و كميت محصول سال بعد درختان ميوه تعيين مي شود[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]از جمله فعاليت هاي مهمي كه طي دوره ركود درختان و درختچه ها نبايد فراموش كرد، هرس شخم هاي پاييزه، كوددهي و سمپاشي هاي زمستانه است[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]ماهنامه «دام كشت و صنعت» در نظر دارد در چند شماره آتي به مديريت هاي زراعي ويژه پاييز و زمستان بپردازد بر همين اساس، در اين شماره سعي دارد تا توضيح مختصري از آخرين دستاوردهاي علم گسترده هرس- كه يكي از مهم ترين و ضروري ترين اقدامات زراعي در درختان و درختچه هاست - به رشته تحرير در آورد[/FONT][FONT=&quot].
***
[/FONT][FONT=&quot]باور اين نكته كه هرس اصولي علمي است كه باغدار بايد توجه ويژه به آن داشته باشد و براي اجراي آن با كارشناسان باغباني، كه به مهارت هرس و عادات گلدهي و ميوه دهي درختان واقف هستند، مشورت كرده و از آنها مشاوره بگيرند امروزه امري است كه اكثر باغداراني كه به صورت حرفه اي توليد محصول مي كنند به آن اعتقاد راسخ دارند[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT][FONT=&quot]هرس چيست؟[/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]در يك تعريف كلي بايد گفت هرس[/FONT][FONT=&quot] Pruning [/FONT][FONT=&quot]عبارت است از قطع كامل يا جزئي قسمت هاي مختلف گياه به منظور تحت تاثير قرار دادن و هدايت مسير رشد و باروري گياه[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]از مزايايي كه عمل هرس مي تواند در پي داشته باشد، مي توان به حذف شاخه هاي ناخواسته بدشكل نابجا، خشك و آلوده به بيماري ها؛ توزيع مناسب شاخه ها در كليه جهات به گونه اي كه هوا و نور به ميزان كافي در تاج درخت نفوذ كند؛ ايجاد تعادل بين اندام هاي رويشي و سيستم ريشه؛ متعادل كردن بار ميوه در درخت و جلوگيري از سال آوري؛ دادن فرم و اسكلت مناسب به درخت؛ شكل سازي و فرم دادن به گياهان زينتي نظير انواع سروها، شمشاد هاو...؛ محدود كردن رشد گياه براي تسهيل عمليات باغي و جوان ساختن درختان مسن از طريق حذف شاخه هاي پير و تحريك گياه براي توليد شاخه هاي جديد اشاره كرد[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT][FONT=&quot]زمان هرس[/FONT][FONT=&quot]Pruning time[/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]هرسي كه طي فصل رشد در بهار و تابستان صورت مي گيرد هرس تابستانه[/FONT][FONT=&quot] Green pruning [/FONT][FONT=&quot]نام دارد كه به آن هرس سبز هم گفته مي شود نظير هرسي كه برروي انواع درختچه هاي زينتي مثل به ژاپني، ياس زرد و اسپيره بعد از اتمام دوره گلدهي در بهار انجام مي شود. در برخي موارد اين نوع هرس سبب افزايش رنگ و كيفيت ميوه در سيب و انگور و هلو مي شود. اگر هرس پس از ريزش برگ ها در پاييز با آغاز خواب زمستانه- مدت زمان بين اتمام ريزش برگ ها در پاييز و قبل از باز شدن جوانه ها در بهار - آغاز شود و تا اواخر زمستان ادامه داشته باشد، به آن هرس زمستانه[/FONT][FONT=&quot] Winter pruning [/FONT][FONT=&quot]گفته مي شود البته بايد مدنظر داشت كه در اين محدوده زماني عواملي چون شرايط جغرافيايي و اقليمي نوع درخت و عادات رويشي و زايشي آن خطر سرماي زودرس پاييزه و سرماي ديررس بهاره از جمله مواردي هستند كه زمان هرس، نوع هرس و شدت هرس را تحت تاثير قرار مي دهند[/FONT][FONT=&quot]. [/FONT][FONT=&quot]طبق تحقيقات انجام شده هر چه هرس زمستانه در درختان و درختچه ها زودتر صورت بگيرد، جوانه ها در اوايل بهار زودتر شروع به رشد مي كنند؛ اين در حاليست كه در مناطقي كه احتمال وقوع سرماي ديررس بهاره وجود دارد، باز شدن سريع جوانه ها سبب قرار گرفتن آنها در معرض سرما و يخبندان مي شود و ممكن است جوانه ها از بين بروند. يكي ديگر از معايبي كه هرس زودهنگام مي تواند داشته باشد اين است كه در درختان مناطق معتدله- كه اغلب از درختان مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري هرس مي شوند - سبب مي شود كه شاخه ها قبل از آنكه خود را براي تحمل سرما مقاوم كنند تحريك به رشد شوند، كه در اين حالت از دامنه تحمل آنها كاسته مي شود و ممكن است جوانه ها آسيب ديده و نوك شاخه هاي هرس شده يخزده و خشك شوند. توجه به اين اصل در هرس، به باغداراني توصيه مي شود كه در مناطقي به سر مي برند كه زمستان هاي ملايم دارد و خطر سرمازدگي و بارندگي هاي طولاني مدت در آنجا وجود ندارد از اواخر پاييز تا اواخر اسفند فرصت كافي براي عمل هرس دارند. اما در مناطقي كه احتمال يخبندان هاي طولاني مدت وجود دارد توصيه مي شود هرس را تا اواخر زمستان و تا قبل از به جريان افتادن شيره گياهي به تعويق بيندازند. كشاورزان اطلاعات مربوط به ميزان بارش هاي ساليانه و دماهاي فصول مختلف سال را مي توانند از سازمان هاي هواشناسي منطقه خود دريافت نمايند تا با اطلاع كامل از شرايط جغرافيايي و اقليمي باغ خود، مديريت هاي زراعي خود را در بهترين زمان و با كمترين خطر آسيب ديدگي به درختان خود انجام دهند[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT][FONT=&quot]تقسيم هرس از نظر نوع برش شاخه [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]تنك كردن[/FONT][FONT=&quot] Thining Out[/FONT][FONT=&quot]نوعي قطع شاخه است كه در آن كل شاخه قطع مي شود و در سرشاخه زني[/FONT][FONT=&quot] Heading back [/FONT][FONT=&quot]شاخه ها كوتاه مي شوند؛ به عبارتي جوانه انتهايي و چيرگي راسي برطرف مي شود. در اين نوع برش جوانه هاي جانبي شروع به رشد مي كنند، اين نوع برش عموما در مورد درختچه هاي زينتي همچون شمشاد برگ نوترون و درختان هميشه سبزي، چون انواع سروها ديده مي شود. انتخاب صحيح هر كدام از اين دو نوع برش مستلزم شناخت خصوصيات گياه مورد نظر و تشخيص شاخه هاي قوي و بارده از شاخه هاي ضعيف، مريض، خشك و بي بار است باغدار بايد توجه داشته باشد كه سربرداري هاي شديد در درختان ميوه بدون انجام عمل تنك و حذف شاخه هاي ديگر سبب توليد شاخه هاي باريك علفي شده كه تحمل سنگيني وزن برگ و ميوه را نخواهند داشت و امكان آنكه شكسته شوند در آنها زياد است. سربرداري هاي متوالي، رشد رويشي را به شدت تحريك مي كند و سبب مي شود تا نفوذ نور و عبور هواي آزاد به داخل تاج درخت كمتر شده و همچنين از ميزان فتوسنتز برگ ها و كيفيت رنگ دهي ميوه ها كاسته شود. در مقابل تنك كردن بي رويه و غيراصولي، سبب كاهش شاخه وكمبود برگ شده و روي كيفيت و كميت ميوه ها تاثير نامطلوب مي گذارد. هرس اصولي و علمي هرسي است كه در آن بسته به نياز هر درخت و با آگاهي كامل از عادات ميوه دهي درخت و همچنين آشنايي با شرايط جوي، از هر دو نوع روش استفاده شود. به طور معمول شاخه هاي خشك، شكسته، مريض و نرك ها پاجوش ها، ريشه جوش ها و تنه جوش ها به طور كامل حذف مي شوند و شاخه هاي قوي و بارده، سربرداري مي شوند[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]در هنگام هرس بايد به چگونگي قرار گرفتن جوانه ها در شاخه هاي درختان توجه كرد. برخي جوانه ها حالت متقابل دارند و در سربرداري بايد قيچي به صورت مستقيم و بدون زاويه بالاي جوانه قرار بگيرد و ساقه هايي كه جوانه هاي متناوب دارند قيچي به صورت زاويه دار و در بالاي جوانه اي كه رو به بيرون تاج درخت است قرار گرفته و عمل برش انجام شود. دقت كنيد ساقه بدون آنكه جويده شود با يك فشار و حركت قطع شود[/FONT][FONT=&quot]. [/FONT][FONT=&quot]محل برش در شاخه ها را نبايد بي اهميت انگاشت. دقت كنيد محل برش نسبت به جوانه خيلي دور و خيلي نزديك نباشد، زاويه برش هم به سمت بيرون تاج بوده و در حدود 30 درجه بسيار مناسب است. باغدار بايد به اين نكته توجه كند كه ابزار استفاده در هرس استاندارد و تيز باشند و در صورت لزوم روغن كاري آن را قبل از هرس انجام دهند. استفاده از اره ها و قيچي هاي غيراستاندارد و زنگ زده و كُند نبايد استفاده شود زيرا محل برش را ناصاف بر جاي مي گذارند و سبب مي شوند تا بستري مناسب براي رشد و گسترش آفات و بيماري هاي قارچي ويروسي و باكتريايي ايجاد شود[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT][FONT=&quot]انواع هرس[/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]يكي از انواع هرس كه در سال هاي اول بعد از كاشت درختان برروي آنها اعمال مي شود عمل تربيت نام دارد كه طي آن براي درخت يك اسكلت و چهارچوب مناسب اتخاذ مي شود. در اين حالت شاخه هاي كج و نابجا و آنهايي كه زاويه كمي با تنه اصلي دارند حذف مي شوند و شاخه هاي فرعي با زاويه باز سربرداري مي شوند فاصله اولين شاخه تا سطح زمين بهتر است 60 سانتي متر باشد و شاخه هاي فرعي نيز 20 سانتي متر از هم فاصله داشته باشند. تعداد شاخه هاي فرعي اصلي در تاج درخت، در درختان سردسيري حداكثر 8 عدد است، در غير اين صورت با مشكل نفوذ نور به وسط درخت روبرو مي شوند و همچنين اعمال مديريت هاي زراعي به خوبي امكان پذير نمي شود. براي دريافت بهترين زاويه و بيشترين دريافت نور از سه نوع هرس فرم طبيعي يا حفظ شاخه وسط و نگهداري آن شاخه به عنوان پيشاهنگ مركزي[/FONT][FONT=&quot]Central Leader [/FONT][FONT=&quot]كه شاخه هاي فرعي از آنها منشعب مي شوند و يا فرم محور متغير[/FONT][FONT=&quot] Modified Leader [/FONT][FONT=&quot]كه در آن پس از قطع ساقه اصلي و به وجود آمدن چند شاخه جانبي قوي يكي از شاخه هاي جانبي كه معمولا بالاترين و نزديك ترين شاخه به محور وسط است به عنوان پيشاهنگ و محور و جانشين ساقه اصلي قطع شده استفاده مي كنند. نوع ديگر فرم جامي[/FONT][FONT=&quot] Open Center [/FONT][FONT=&quot]است كه براي دريافت نور بيشتر شاخه وسط از محل معيني قطع و شاخه هاي جانبي با موقعيت مساوي از اطراف آن به گونه اي خارج مي گردند كه وسط درخت باز باشد[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]هر سه نوع ذكر شده در بالا مزايا و معايبي دارند و براي يك نوع از درختان مناسب هستند در فرم طبيعي پيشاهنگ مركزي حجم تاج بزرگ و درخت پابلند مي گردد و شاخه هاي اصلي تقريبا ضعيف هستند و به تدريج زير بار خم مي شوند. به علاوه، نفوذ نور در اين روش تربيت كافي نيست و شاخه وسط ضعيف مي گردد[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]در فرم جامي امكان نفوذ نور و گردش هوا در داخل درخت بيشتر از انواع ديگر است و در ميوه هايي كه تشكيل رنگ در آنها مهم است طرفداران بيشتري دارد اما در مناطقي كه نور فراوان است و رنگ ميوه مورد نظر نيست فرم مناسبي نمي باشد[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]بهترين روش براي درختان ميوه تربيت با پيشاهنگ متغير است كه محور از 60ـ70 سانتيمتري سطح زمين قطع مي گردد. در بهار با ظاهر شدن شاخه هاي جانبي بالاترين آن به عنوان جايگزين محور اصلي انتخاب و آن را كمتر كوتاه مي كنند و بقيه را در چهار طرف محور جديد و كوتاه تر هرس مي كنند در حالي كه وسط درخت باز است، اين روش، محاسن كليه روش ها را دارد. بعد از ايجاد يك اسكلت مناسب در سال هاي اول كاشت درخت در زمين، هر ساله شاخه هاي خشك، مريض و نابجا و كليه پاجوش ها و تنه جوش ها را قطع كنيد[/FONT][FONT=&quot].[/FONT]​
 

تیرنگ

عضو جدید
[FONT=&quot]هرس و انواع آن[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]هدف از هرس باردهی آنست که با تقویت اعضای بارور , تضعیف اعضای خیلی قوی , محدود ساختن رشد اندامهای رویشی, تبدیل جوانه های چوبی به گل (در بعضی از درختان ) و اعمالی از قبیل , بار دهی درخت کنترل و اندامهای بارور به سمت تولید محصول مرغوب هدایت شوند هرس خم کردن و برداشتن پوست شاخه یا خم کردن آن , هرس برگ , گل , میوه و ریشه , چون به نحوی در باروری درخت تاثیر دارند همگی به عنوان هرس باردهی معرفی می شوند.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]جوانه : جوانه های موجود روی شاخه ممکن است جوانه چوب یا جوانه گل باشند. طوقه : محل اتصال ریشه به ساقه را طوقه (یقه )می نامند. تنه: حد فاصل بین طوقه و تاج درخت را تنه می نامند.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]انواع هرس باردهی[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]هرس شاخه [/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]برای هرس شاخه , لازم است که از خصوصیات ویژه شاخه های هر گیاه نیز اطلاع داشت . به عنوان مثال , شاخه های مو در همان سال اول تولید میوه می کنند . در حالی که شاخه های هلو پس از یکسال میوه می دهند. به هر صورت هرس شاخه عبارت است از قطع تمام یا قسمتی از شاخه با رعایت اصول معین که آن اصول عبارتند از :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]_ از هرس شدید و یکباره خودداری شود . زیرا این نوع هرس , باردهی نهالهای جوان را به تعویق انداخته و نیز در درختان بارور موجب تولید نرک ( شاخه های که محصول نمی دهد) فراوان می شود .[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]_ شاخه های حذف شوند که با تنه زاویه بسته تری دارند .( مگر در موارد استثنایی ) چون این شاخه ها ضعیف بوده و در مقابل وزن میوه و فشار های خارجی مقاومت کمی دارند.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]_هرس به نحوی انجام شود که نور و هوای کافی به داخل درخت نفوذ کند .[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]_ در موقع هرس , خراش و بریدگی روی پوست شاخه ایجاد نشود . [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]_شاخه های سنگین طی دو مرحله هرس شود[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]1. ازفاصله 10 سانتیمتری شاخه اصلی با تنه از قسمت زیر شاخه برشی به عمق نصف قطر شاخه ایجاد کرده و سپس از بالا شروع به بریدن کنید[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]2. پس از قطع شاخه قسمت زائد باقیمانده , از درخت جدا شود.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]خم کردن شاخه[/FONT][FONT=&quot] : [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]خم کردن شاخه موجب محدود شدن رشد رویشی آن می شود . همچنین از خروج شیره پرورده تا حد زیادی جلوگیری می کند . در نتیجه , شاخهای که خم می شوند اگر نابارور باشند بارور می شوند و اگر بارور باشند میزان محصول آنها زیادتر می شود. عمل خم کردن شاخه به وسیله بستن سنگ یا وزنه در انتهای آن و یا بستن آن به وسیله طناب یا نخ به تنه صورت می گیرد.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]زخم زدن شاخه[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]معمولا توسط داسک یا چاقو در بالا یا پایین جوانه ایجاد می شود . زخم ایجاد شده باعث قطع شدن آوندهای آبکش می شود . اگر زخم در بالای جوانه ایجاد شود , مانع رسیدن شیره پرورده کافی به آن شده و در نتیجه جوانه به چوب ( شاخه ) تبدیل می شود . اما اگر برعکس , زخم در پایین جوانه ایجاد شود , شیره پرورده فراوانی به جوانه رسیده و آن را تبدیل به گل و میوه می سازد. [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]دلیل این امر آنست که نسبت کربن به نیتروژن یعنی نسبت هیدراتهای کربن به مواد نیتروژنه در گیاه تغییر می کنند . اگر عملیات هرس , به طور کلی به گونه ای انجام شود که نسبت به نفع مقدار کربن افزایش یابد در گیاه گل و میوه بیشتری به وجود میآید. اما در صورتی که مقدار نیتروژن افزایش یابد , رشد رویشی گیاه زیاد شده و تولید چوب می کند و هدف اصلی از زخم کردن شاخه در واقع تغییر نسبت فوق است.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]هرس برگ[/FONT][FONT=&quot]: [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]در مناطقی که نور کم و رطوبت هوا زیاد باشد برای خوشرنگ تر و قویتر شدن میوه می توان برای حذف مقداری از برگها به روشهای شمیایی یا فیزیکی اقدام کرد . از آنجا که برگ محل تبدیل شیره خام به شیره پرورده است , حذف برگها اثر تضعیف کننده دارند و این عمل باید با دقت انجام گیرد و ار هرس شدید خوداری کرد .[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]هرس گل و میوه[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]برای ایجاد تعادل بین قدرت درخت و تعداد و مقدار میوه آن , گاهی لازم است به هرس گل و میوه اقدام شود . اگر درخت ضعیف و مقدار میوه آن فراوان باشد ,تعدادی از گلها و میوه ها در ابتدای باز شدن گلها و یا پس از تشکیل میوه به روشهای مختلف مکانیکی یا شیمیایی هرس می شوند . این هرس علاوه بر بهبود کیفیت محصول , در رفع تناوب باردهی نیز موثر است .[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]هرس ریشه[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]وجود تعادل بین ریشه و حجم ریشه و حجم ریشه وحجم شاخ و برگ برای رشد و بار دهی گیاه ضروری است . اگر میزان شاخ و برگ در اثر هرس یا حمله آفات و بیماریها کم شود , ولی حجم ریشه ثابت باقی بماند , در فصل رشد , گیاه تولید شاخ و برگ فراوان می کند . این شاخ اغلب نرک هستند . [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]برعکس اگر میزان ریشه از میزان شاخ و برگ کمتر شود , رشد رویشی گیاه محدود می شود و گیاه زودتر به بار می نشیند . بدیهی است عمر درخت در این حال کوتاه خواهد بود . بنابراین به هنگام هرس ریشه نیز باید دقت شود تا از هر گونه عدم تعادل جلوگیری به عمل آید . [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]هرس ریشه به منظور جوان کردن درختانی مانند مو انجام می شود و نیز با کمک هرس ریشه , می توان اندازه و رشد درخت سیب را محدود ساخت و هر سال محصول مرغوب نیز برداشت کرد . اخیرا به کمک هرس ریشه درختان پاکوتاه و مینیاتوری به وجود آورده اند . به این درختان در اصطلاح ژاپنی ((بنسای )) می گویند.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]ادوات و طرق هرس کردن : [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]هرس معمولا با دست و به کمک وسایلی مانند اره , چاقو و قیچی باغبانی انجام می شود . اخیرا از وسایل مختلف موتوری و هیدرولیکی برای این منظور بهره گرفته می شود . کاتر ماشینی است که با نیروهای محرکه مختلف به کار می افتد و به وسیله تیغه های برنده خود , ریشه های گیاه را در اعماق مخصوص و مختلفی قطع می کند . روش دیگر هرس کردن استفاده از برخی هورمون های گیاهی است .[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]بریدن یا حذف کردن تمام یا قسمتی از شاخه , ریشه , برگ , گل , میوه و یا پوست درخت را طبق اصول و فنون معین , هرس می گویند .عمل هرس , بر رشد رویشی و زایشی گیاه و افزایش کیفیت و کمیت محصول و ایجاد فرم دلخواه و مناسب برای درخت تاثیر دارد .[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]فواید هرس : [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]مجموعه فوایدی که عمل هرس در بر دارد به قرار زیر است :

1- افزایش کیفیت و کمیت محصول
2- متعادل شدن میزان محصول سالانه و در نتیجه جلو گیری از سال آوری درختان
3- ایجاد زاویه مناسب بین درختان و تنه درخت که باعث افزایش استحکام آن می شود
4- حذف شاخه های آفت زده و بیمار
5- ایجاد تعادل بین حجم شاخ و برگ (تاج درخت ) و حجم ریشه درخت
6- جوان شدن درختان مسن
7- ایجاد فرم مطلوب و مناسب برای درخت . این امر علاوه بر تاثیر فیزیولوژی در درخت , در شکل سازی و طراحی و تزیین باغ و فضای سبز اهمیت دارد .

اصول هرس : [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]اصول هرس در واقع اصول و قوانین فیزیولوژی حاکم بر درخت است . به دلیل اهمیت این قوانین , قبل از اقدام به هرس دانستن و مد نظر قرار دادن آنها ضروری است :

اصل اول : هوا ونور باعث تغذیه و رشد اعضا درخت می شود
اصل دوم : قسمت فوقانی یک شاخه بهتر از قسمت تحتانی آن تغذیه می شود .
اصل سوم : از نظر رشد و نمو بین اعضای رویشی و زایشی درخت , رقابت متقابل وجود دارد .
اصل چهارم : قسمتهای مختلف یک شاخه با یکدیگر همبستگی دارند . بنابراین , اگر شاخه ای هرس شدید شود , آن مقدار از شیره گیاهی که به مصرف تمامی شاخه میرسید , در اختیار اندامهای مجاور قرار گرفته و رشد و نمو آنها را تسهیل می کند .
اصل پنجم : جوانه های واقع در قسمتهای از شاخه که شیره خام بیشتری دریافت می کنند , تبدیل به شاخه شده و تولید چوب می کنند .
اصل ششم : بر عکس حالت فوق , جوانه های که شیره پرورده بیشتری دریافت می کنند , به شاخه میوه دهنده تبدیل می شوند[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]هرس زمستانه[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]هرس زمستانه انگور می تواند پس از ریزش برگها آغاز شده و تا زمانی که اشک مو شروع می شود ادامه یابد . اما بهتر است بخاطر صدمه ندیدن جوانه ها در طول زمستان هرس تا کمی قبل از آغاز اشک مو به تعویق افتد . [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]از آنجا که میوه انگور روی شاخه های همان سال به وجود می آید هرس مو به منظور تولید شاخه های نو اهمیت مهمی دارد . در موقع هرس باید وضعیت درخت را در سال گذشته مورد توجه قرار داد تا در صورتی که در سال قبل رشد بوته ها زیاد بوده است جوانه های بیشتری روی شاخه نگهداری شود .[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]در واقع هر سه نوع شکل هرس شدید (کوتاه ) متوسط و ضعیف (بلند ) بر حسب موقعیت و وضعیت شاخه روی مو انجام می شود . شاخه های ضعیف هرس شدید می شوند . بدین معنی که فقط 2 جوانه روی شاخه نگهداری می شود . برعکس اگر شاخه قوی باشد هرس ضعیف آن مناسب است و حداقل 5 - 4 جوانه روی شاخه نگهداری می شود و بقیه شاخه حذف می شود .

هرس تابستانه

مو به هرس تابستانه نیز نیازمند است . در هرس تابستانه شاخه های مزاحم و سایه انداز قطع می شوند . فراوانی بیش از حد شاخ و برگ می تواند ریز و نامرغوب شدن خوشه ها و دانه ها و بد رنگ شدن آنها را به دنبال داشته باشد . علاوه بر هرس شاخه در صورتی که خوشه ها از نظر نور در مضیقه باشند هرس برگ هم انجام می شود و تعداد معدودی از برگها حذف می شوند.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]همچنین تنه جوش ها و پا جوشها نیز قطع می شوند .هرس خوشه در صورت لزوم در اواسط فصل رشد و حدود تیر ماه صورت می گیرد . برای این منظور حدود 1/3 انتهای خوشه قطع می شود و گاهی تعدادی از خوشه ها و یا دانه ها را حذف می کنند . این عمل موجب بالا رفتن کیفیت محصول می شود .[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]هرس به معناى بریدن و کوتاه نمودن شاخه‏هاى درختان و درختچه‏هاست. این کار باعث تقویت نهال گشته و عمر آن را طولانى مى‏کند. به وسیله هرس مى‏توانید درختان را هر طور که مایلید با سلیقه خودتان فرم بدهید تا شکل مناسب پیدا کنند[/FONT][FONT=&quot].[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT]​
[FONT=&quot]زمان مناسب[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]اواخر پاییز یا اواخر زمستان، زمان مناسبى براى هرس درختان و درختچه‏هاست[/FONT][FONT=&quot]. [/FONT][FONT=&quot]درختان میوه مانند سیب و گلابى را بعد از برداشت میوه هرس کنید. اگر تا پایان پاییز یا اوایل زمستان فرصت کافى براى این کار نیافتید، اواخر زمستان قبل از بیدار شدن درخت از خواب زمستانه به این کار اقدام نمایید[/FONT][FONT=&quot].[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT]​
[FONT=&quot]هرس درختان و درختچه‏هاى زینتى[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]همان طور که گفته شد در گیاهان زینتى هدف هرس، تربیت شاخه‏ها و ایجاد فرم مناسب است. مثلاً درختان بالا رونده را لازم است طورى هرس کنیم که به قیم یا داربست تکیه زده و در مسیر خود بالا بروند[/FONT][FONT=&quot].[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]با قطع نوک شاخه‏هاى شمشاد آنها را صاف و یکدست کنید و به درختان سوزنى‏برگ، فرم دلخواه بدهید. بسیارى از سوزنى‏ برگها قابلیت طبقه طبقه شدن را دارند[/FONT][FONT=&quot]. [/FONT][FONT=&quot]در صورتى که مایل باشید مى‏توانید آن را به شکل مطبق در آورید[/FONT][FONT=&quot].[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[h=3][FONT=&quot]روش هرس[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot][/FONT][/h]
[FONT=&quot]بسیارى از شاخه‏هاى درختان در کنار یکدیگر رشد مى‏کنند. در این صورت ممکن است به هم بپیچند و براى سایر شاخه‏ها ایجاد مزاحمت کنند. از دو شاخه مجاور هم یکى را که ضعیف‏تر از دیگرى است یا در قسمت داخل قرار گرفته حذف کنید. همه شاخه‏ها باید امکان استفاده از نور و هواى کافى را داشته باشند[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]بعضى از شاخه‏ها از تنه درخت خارج شده و به صورت عمودى رشد مى‏کنند. این شاخه‏ها که اصطلاحا (نَرَک) گفته مى‏شوند نه تنها میوه[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] تولید نمى‏کنند بلکه براى شاخه‏هاى بار دهنده مزاحمت زیادى ایجاد مى‏کنند. شاخه‏هاى نرک را حذف کنید[/FONT][FONT=&quot].[/FONT]​
[FONT=&quot]حذف کلیه پاجوشها و شاخه‏هاى نرک به رشد بهتر و تقویت درخت کمک مى‏کند. هر قدر شاخه‏هاى جانبى نهال بیشتر هرس شود تنه اصلى بهتر رشد نموده و درخت، بلندتر خواهد شد. براى اینکه درخت کوتاه گشته و گسترش جانبى پیدا کند قسمتى از بالاى تنه اصلى را قطع کنید[/FONT][FONT=&quot].[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]در درختان خزان‏پذیر، هرس را از سال اول شروع کنید. در سال اول فقط دو بازو روى تنه اصلى نگهدارى نموده و بقیه شاخه‏ها را حذف کنید. سال بعد به اندازه یک سوم از طول قسمت تازه رشد کرده را قطع کنید. همچنین کلیه شاخه‏هایى را که از کنار یکدیگر عبور نموده‏اند، شاخه‏هاى بیمار و آفت‏زده و قسمتهایى را که مورد تهاجم سوسکهاى چوبخوار قرار گرفته‏اند، ببرید[/FONT][FONT=&quot].[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot][/FONT]
 

تیرنگ

عضو جدید
[FONT=&quot] [/FONT]
[FONT=&quot]درختان ، بویژه درختان میوه اگر در طبیعت و در شرایط محیطی مناسب بدون دخالت انسان رشد کنند بعد از چند سال ، یک حالت متراکم پر از شاخ و برگ به خود می گیرند و از نظر میزان کیفیت باروری نیز حالت نامطلوب پیدا می کنند . در اینگونه درختان ، رشد شاخه های مزاحم و پر پیچ وخم در داخل تاج درخت صورت گرفته و بدلیل متراکم شدن و پر برگ شدن شاخه ها نفوذ نور داخل تاج درخت محدود گشته و بتدریج شاخه ها خشک شده و از بین می روند و باردهی درخت نیز محدود می گردد و میزان محصول و کیفیت آن پایین می آید . علاوه بر این مسائل ، مشکل سال آوری و تناوب باردهی نیز بروز می کند بطوریکه درخت ، یک سال میوه های زیاد وریز وسال دیگر عدم باردهی ویا تولید ناچیز اتفاق می افتد .بنابراین ، لزوم اجرای صحیح عملیات هرس جهت ایجاد شکل و فرم مناسب و باردهی منظم و مطلوب ضروری می باشد .[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]تعریف هرس[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]هرس عبارت است از قطع کامل یا جزئی شاخه ، ریشه ، پوست ، برگ گل ومیوه به منظور تحت تأثیر قرار دادن و هدایت نحوه رشد و باروری گیاه . بطور کلی در اجرای هرس با رعایت نکات فنی و شناختن نحوه باردهی و اعضای بارده هر نوع درخت ، می توان هرس مناسبی انجام داد . [/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]فواید هرس[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]1- شکل وفرم دادن به نهال که در سال های اول تا چهارم و بعنوان هرس فرم دهی اجرا می شود .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]2-حذف شاخه های خشکیده ، آفت زده ، مریض ، شکسته و مزاحم .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]3- خلوت کردن تاج درخت از شاخه و برگهای اضافی جهت ورود نور و هوا به درون شاخسار درخت .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]4- جلوگیری از تناوب باردهی و سال آوری درخت با حذف وتنک کردن تعدادی از شاخه های بارده و در نهایت بعضی از میوه ها .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]5- جوان کردن درختان مسن ، ازطریق حذف شاخه های پیر و جایگزین کردن آن ها با شاخه های جوان 6- جلوگیری از رشد رویشی بیش از حد و وادار کردن گیاه به رشد زایشی که منجر به تولید میوه می گردد .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]7- ایجاد تعادل بین ریشه و ساقه ، که بویژه هنگام انتقال نهال دارای اهمیت است . [/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]8- بالا بردن کیفیت واندازه محصول باقطع شاخه های اضافی و متراکم .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]9- با کوتاه نگه داشتن درخت ، باعث راحتی کار در مراحل داشت (سمپاشی وهرس ) و نیز برداشت محصول می گردد . [/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]زمان هرس[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot]هرس در دو موقع از سال انجام می شود[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT] [FONT=&quot]1- یکی در هنگام استراحت و خواب گیاه که معمولاً در فصل سرد زمستان می باشد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] و به هرس زمستانه (خشک ) معروف است دیگری هرس سبز یا تابستانه است که در موقع فعالیت گیاه و سبز بودن آن و حتی گل یا میوه دار بودن درخت انجام می گیرد .قابل ذکر است که اصولاً هرس در هر زمان انجام بگیرد باعث تأخیر در باروری نهال های جوان و کم شدن محصول درختان بارور می گردد لذا در تمام انواع هرس ، رعایت جانب تعادل ضروری می باشد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] . هرس زمستانه معمولاً در اواخر فصل زمستان قبل از جوانه زنی درختان صورت می گیرد و در این فصل بعلت متوقف شدن یا کند شدن شیره نباتی ، گیاه کمتر آسیب و صدمه می بیند و چون درخت فاقد برگ می باشد لذا کلیه قسمتهای شاخه ها براحتی قابل رویت بوده وتصمیم گیری در این حالت راحتتر می باشد .فرم دهی وتربیت نهال در سالهای اول کاشت وحذف شاخه های شکسته ،مریض وآفت زده و هرس ریشه در زمستان (هرس خشک)می گیرد. [/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]2- هرس تابستانه معمولا از اوایل بهار تا اواخر تابستان انجام می گیرد که منظور از این هرس ،حذف پاجوشها ،نرک ها وهرس قسمتهای انتهایی شاخه هایی که رشد سریع دارند می باشند .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]3-[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]در موقع هرس ،با حذف شاخه های کج ومزاحم ،وسط تاج درخت باز نگهداشته می شود تا نفوذ نور به داخل تاج راحتتر صورت گیرد[/FONT][FONT=&quot] .[/FONT] [FONT=&quot] [/FONT]
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]4[/FONT][FONT=&quot]- در هرس باید ابتدا باغات و درختان مسن را هرس کرده و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] سپس باغات جوان را هرس نمود چونکه اگر سرمای ناگهانی اتفاق افتد درختان مسن مقاومت بیشتری در برابر سرما از خود نشان می دهند [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT]​
[FONT=&quot] [/FONT]​
[FONT=&quot]5[/FONT][FONT=&quot]- در موقع هرس در هنگام حذف شاخه باید تا آنجا که ممکن است برش ازته وموازی تنه اصلی صورت گیرد و از باقی گذاشتن مقداری از آن به عنوان ناخنک خوداری شود .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]6- در موقع هرس شاخه های قطور وسنگین ،باید برش در سه مرحله صورت گیرد تا از شکسته شدن شاخه بر اثر سنگینی آن در موقع برش ،جلوگیری گردد. [/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]7- در هرس به منظور جوان سازی درختان مسن قطع شاخه ها با قطر زیاد با عث ایجاد تعداد زیادی ترک در محل برش میشود لذا سرزنی شاخه[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] های نازکتر با تعدادزیاد وپراکندگی مناسب در سطح تاج توصیه می گردد.[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]8- در مناطقی که امکان خشک شدن درختان در زمستان وجود دارد ،هرس زمستانه درختان تا حد امکان باید به تاخیر بیفتد .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]9- شاخه های قوی ونیرومند قادر به تولید میوه های درشت با کیفیت عالی می باشند در صورتیکه شاخه های نازک وضعیف ،میوه های ریز وکم رنگ با کیفیت پائین تر بوجود می آورند لذا در انجام هرس ،اولویت حذف با شاخه های ضعیف[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] ونازک می باشد .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]10- میزان هرس با سن وقدرت ونوع آن تغییر می کند .درختان مسن با قدرت رشد وباز دهی کم را می توان سنگین تر از درختان جوانتر وقوی تر از همان نوع هرس کرد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]11- در سر شاخه زنی شاخه ها ،باید برش منتهی به یک جوانه باشد نه یک شاخه فرعی نازک وضعیف همچنین برش حدود نیم سانتی متر بالاتراز جوانه در بیرون تاج وپشت به با دهای غالب منطقه [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot] در صورت وجود [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot] قرار گیرد .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]12[/FONT][FONT=&quot]- بعد از رسیدن به سنین باروری مقدار وشدت هرس بسته به نوع درخت فرق میکند، بطوریکه در مورد درختانی که میوه های خود را روی شاخه های[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] کوتاه تولید میکنند نظیر سیب ،گلابی، گیلاس شدت هرس کاهش می یابد و درختانی که میوه های خود راروی شاخه های یک ساله تولید می کنند مانند[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] هلو ،هرس[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] شدیدتر صورت می گیرد .[/FONT][FONT=&quot][/FONT] [FONT=&quot]13- با توجه به اینکه وجود پاجوشها در اطراف درخت باعث ایجاد رقابت با تنه ودر واقع درخت و نهال اصلی در باغ می گردد،باید در هرس اقدام به حذف کلیه پاجوشها ازته نمود.[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
 

تیرنگ

عضو جدید
[FONT=&quot]اصول تربیت و شاخه بری گیاهان باغبانی[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]رشد و نمو گياهان را با تغيير در شرايط محيطی و يا دستكاری در خود گياه می‌توان تنظيم كرد، برای رسيدن به چنين تغييراتی در گياه از روش‌های فيزيكی مانند تربيت كردن ([/FONT][FONT=&quot]Training[/FONT][FONT=&quot]) و هرس كردن ([/FONT][FONT=&quot]Pruning[/FONT][FONT=&quot]) و يا از روش‌های شيميايی نظير كاربرد مواد تنظيم كننده رشد استفاده می‌شود. واژه تربيت كردن گياهان به معنی تكنيك‌ها و روش‌هايی است كه برای تنظيم اندازه، شكل و جهت رشد گياه بكار می‌روند. هرس كردن يا حذف قسمت‌هايی (جوانه، شاخه، برگ و گل و ميوه) از گياه همراه با عمل تربيت انجام می‌گيرد، تا گياه به شكل يا فرم معينی ايجاد شود. به عنوان مثال تربيت درختان ميوه و گياهان زينتی به اشكال مختلف و يا حصار. تربيت گياهان بايستی در مراحل اوليه رشد انجام شود. هرس منظم برای حفظ شكل و تعادل فيزيولوژيكی لازم برای گلدهی و ميوه‌دهی ضروری است. تربيت گياهان باغی هميشه نياز به هرس ندارد بطوری كه در برخی گياهان بالا رونده مانند گوجه فرنگی، خيار و برخی از لوبياها بايد آنها را به قيم بست تا برگهايشان از نور كافی برخوردار شوند اين عمل به شكل غير مستقيم گلدهی و ميوه‌دهی را تحريك می‌كند و باعث می‌شود كه ميوه آنها تميز بماند. [/FONT]
[FONT=&quot]هدف از هرس:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]هرس گياهان باغی بطور عمده به سه دليل زير انجام می‌گيرد: [/FONT]
[FONT=&quot]1- تنظيم اندازه گياه[/FONT]
[FONT=&quot]2- بدست آوردن شكل يا فرم معين[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] [/FONT]
[FONT=&quot]3- بهبود كارآيی يا باروری گياه (تنظيم كميت و كيفيت محصول). [/FONT]
[FONT=&quot]هرس اثر پاكوتاه كنندگی در گياهان دارد. به عنوان مثال كوتاه كردن منظم درختچه‌های زينتی و گياهان حصار باعث می ‌شود كه آنها ارتفاع مناسبی داشته باشند. [/FONT]
[FONT=&quot]هرس درختان ميوه سبب توليد تاجی مناسب برای سهولت در برداشت می ‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]هدف ديگری كه در اثر تربيت و هرس كردن گياه بدست می‌آيد ايجاد اسكلتی مناسب با شكل مشخص و معين است. برای رسيدن به اين مقصود بايد در مراحل اوليه رشد درختان، شاخه‌های اصلی انتخاب و مشخص شوند تا اسكلت آينده درخت تشكيل شود. شاخه‌هايی اصلی انتخاب شده بايد از فضای كافی برخوردار باشند به طوری كه پس از رشد در سالهای آينده و رسيدن به نمو كامل، ميزان سايه‌اندازی آنها به حداقل ممكن برسد. علاوه بر آن زاويه بين شاخه‌های اصلی و تنه درخت (محل انشعاب شاخه‌های فرعی)([/FONT][FONT=&quot]Crotch[/FONT][FONT=&quot]) بايد به قدری كافی باز باشد زيرا اين موضوع مانع از شكستن شاخه‌ها در اثر ميوه‌دهی زياد می ‌شود. اگر اين زاويه كم باشد فرم دهی اسكلت درخت ضعيف است. [/FONT]
[FONT=&quot]تكنيك‌های هرس :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]هرس گياهان يكی از روش‌های مهم در باغبانی است كه شامل حذف قسمتی از تاج و مقداری از سيستم ريشه گياه می‌شود تا بدين طريق تعادل لازم بين مراحل جنسی و رويشی ايجاد شود. هرس تاج (اندام‌های هوايی) تعدد نقاط رشد را كاهش داده و مصرف ازت و ساير عناصر ضروری را بيشتر كرده و بكارگيری هيدرات‌های كربن را كاهش می‌دهد. بنابراين رس تاج رشد رويشی را تحريك كرده و مرحله رشد زايشی را به تأخير می ‌اندازد. معمولاً گياهان جوان و قوی را بايستی هرس سبك انجام داد. هرس سنگين گياهان قوی تشكيل جوانه گل و بلوغ را به تأخير می‌اندازد. از طرف ديگر گياهان باغهای قديمی و مسن به انجام هرس شديد نيازمند هستند تا قدرت و جوان سازی آنها تحريك شود. [/FONT]
[FONT=&quot]هرس ريشه گياهان سبب كاهش جذب ازت شده، رشد رويشی و تقاضا برای هيدرات‌های كربن كم می‌شود. در نتيجه هيدرات‌های كربن تجمع يافته و تشكيل جوانه گل را تحريك می‌كنند. زمانی كه نسبت [/FONT][FONT=&quot]C:N[/FONT][FONT=&quot] زياد باشد گلدهی محقق می‌شود اگر هرس شديد بر روی شاخه‌های قوی انجام گيرد اين نسبت كم شده و رشد رويشی صورت می‌گيرد. تعادل بين مراحل رشد رويشی و زايشی در گياهان كه در نتيجه هرس ايجاد می‌شود، با واژه نسبت [/FONT][FONT=&quot]C: N[/FONT][FONT=&quot] بيان می‌شود. بنابراين هرس شاخه و ريشه برای گلدهی و باردهی درختان ميوه بسيار ضروری است. [/FONT]
[FONT=&quot]اصطلاحات هرس:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]جوانه انتهايی ([/FONT][FONT=&quot]Apical bud (apex[/FONT][FONT=&quot]) : نوك ساقه، يا بالاترين جوانه موجود بر روی ساقه را گويند. [/FONT]
[FONT=&quot]جوانه چوب: جوانه‌ای كه در اثر رشد آن شاخه توليد می‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]جوانه گل: جوانه‌ای كه مولد گل يا خوشه گل است. [/FONT]
[FONT=&quot]زاويه برگی: زاويه بين يك برگ و ساقه‌ای كه بر روی آن قرار دارد. [/FONT]
[FONT=&quot]جوانه راكد([/FONT][FONT=&quot]Dormant bud[/FONT][FONT=&quot]):جوانه‌ای است كه در زاويه برگی قرار گرفته اما فعال نيست، مگر اينكه شاخه‌ها صدمه ببينند. [/FONT]
[FONT=&quot]شاخه پيشاهنگ([/FONT][FONT=&quot]Leader shoot[/FONT][FONT=&quot]): شاخه‌ای كه رشد فعال داشته و به صورت انتهايی قرار دارد و هر ساله بر رشد آن افزوده می‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]شاخه جانبی([/FONT][FONT=&quot]Lateral shoot[/FONT][FONT=&quot]): شاخه‌ای كه از رشد جوانه جانبی موجود در زاويه برگی ساقه ايجاد می‌شود.[/FONT]
[FONT=&quot]شاخه عقيم([/FONT][FONT=&quot]Blind shoot[/FONT][FONT=&quot]): شاخه‌ای است كه به طور كامل رشد نكرده و جوانه انتهايی آن سقط شده است. اين نوع شاخه رشد بيشتری نمی ‌كند. [/FONT]
[FONT=&quot]شاخه سال جاری([/FONT][FONT=&quot]Current year's growth[/FONT][FONT=&quot]) : ‌شاخه‌‌ای است كه در اثر رشد جوانه فصل جاری ايجاد می‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]چوب يكساله: شاخه يا رشدی است كه حداكثر يك سال عمر دارد. [/FONT]
[FONT=&quot]حذف گلهای خشك([/FONT][FONT=&quot]Dead- head[/FONT][FONT=&quot]): هرس و حذف گلهای خشك و پژمرده يا غلاف‌های نارس محتوی بذر را گويند. [/FONT]
[FONT=&quot]جوانه گيری([/FONT][FONT=&quot]Disbudding[/FONT][FONT=&quot]):‌حذف جوانه‌ها يا شاخه‌های اضافی را به هنگام آغاز رشد جوانه گيری نامند. [/FONT]
[FONT=&quot]سرزنی شاخه‌های علفی([/FONT][FONT=&quot]Pinch back[/FONT][FONT=&quot]):‌حذف و هرس انتهای شاخه‌های نرم، علفی و در حال رشد را كه به كمك انگشتان دست انجام ميگيرد پنسمان گويند. [/FONT]
[FONT=&quot]سيخك([/FONT][FONT=&quot]Spur[/FONT][FONT=&quot]): شاخه كوتاهی كه رشد كندی دارد و خوشه‌های جوانه گل روی آن تشكيل می‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]پاجوش([/FONT][FONT=&quot]Sucker[/FONT][FONT=&quot]): شاخه‌ای كه معمولاً از ريشه گياه در زير خاك و يا در سطح زمين منشاء می‌گيرد. پاجوش‌ها شاخه‌هايی نابارور و ناخواسته هستند. [/FONT]
[FONT=&quot]نرك([/FONT][FONT=&quot]Water shoot (water sprout[/FONT][FONT=&quot]): شاخه‌ای است نابارور و نامطلوب كه به شكل عمودی بر روی شاخه‌های مسن ايجاد می‌شود معمولاً برگهای آن از برگهای درخت بالغ كاملاً مشخص و كوچكتر است. گاهی ممكن است در روی تنه درخت نيز رشد كند. [/FONT]
[FONT=&quot]روش‌های هرس كردن:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]هرس شاخه :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]هرس در گياهان ممكن است به دو حالت سرزنی ([/FONT][FONT=&quot]Heading back[/FONT][FONT=&quot]) يا حذف كامل([/FONT][FONT=&quot]Thinning out[/FONT][FONT=&quot]) شاخه‌ها انجام شود. سرزنی عبارت است از حذف قسمت انتهايی شاخه‌های اصلی يا تنه، كه سبب حذف اثر غالبيت انتهايی می‌شود[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] و به دنبال آن جوانه‌های جانبی زير محل برش فعال می‌شوند. در درازمدت سرزنی باعث توليد گياهی كوچك‌تر و متراكم نسبت به گياه هرس نشده ميشود. حذف كامل يعنی بريدن شاخه‌ها از تنه اصلی به صورت كامل. [/FONT]
[FONT=&quot]حذف كامل باعث بزرگتر شدن اندازه گياه می‌شود اما شاخه‌ها در مقايسه با گياه هرس نشده بيشتر باز هستند. به هر حال سرزنی هرس سبك‌تری نسبت به حذف كامل است. [/FONT]
[FONT=&quot]در هرس درختان ميوه معمولاً تركيبی از دو روش فوق استفاده می‌شود. در تربيت و هرس گياهان باغی سرزنی به عنوان عامل اوليه و اساسی در شكل دهی و ايجاد تاج لازم است، در حالی كه انجام حذف كامل شاخه پس از ايجاد گياه اهميت دارد. در نهايت شاخه‌های خشك شده، بيمار، ضعيف و متداخل را بايستی حذف كامل كرد. [/FONT]
[FONT=&quot]نحوه بريدن شاخه در هرس :[/FONT]
[FONT=&quot]نحوه برش اندام‌های گياه برحسب خصوصيات آن مقدار جزئی متفاوت است. شاخه‌های چوبی جوان و يكساله را كه معمولاً قطری در حدود[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] 1-0.5 سانتی‌متر دارند بايد به كمك قيچی باغبانی و با برشی حدود نيم سانتی‌متر بالاتر از جوانه قطع شوند بطوری كه اين برش به صورت مايل و در جهت مخالف جوانه انجام گيرد. [/FONT]
[FONT=&quot]بريدن و حذف شاخه‌های چوبی و سنگين كه دارای قطری بيش از 4-3 سانتی‌متر هستند بايستی در طی سه مرحله و با استفاده از قيچی‌های دسته بلند و يا ارّه انجام پذيرد. نكته مهم اينكه حتی‌الامكان بايستی برآمدگی (زايده‌ای) از شاخه قطع شده بر روی تنه درخت باقی نماند و حداكثر اندازه قسمت باقيمانده از 3 ميلی‌متر تجاوز نكند تا امكان ترميم زخم محل برش وجود داشته باشد. در نهايت محل برش در شاخه‌های قطور با چسب پيوند پوشانيده می‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]هرس پوست :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]اين نوع هرس در فصل رشد رويشی گياه انجام می‌شود. در اين حالت با زخم كردن يا حذف پوست، هيدرات‌های كربن و هورمون‌های رشد در اندام‌های هوايی واقع در بالای زخم تجمع يافته و موجب تحريك تمايزيابی جوانه‌های گل در شاخه‌های تيمار شده می‌شود. روش‌های مختلفی برای هرس پوست وجود دارد كه شكاف زنی([/FONT][FONT=&quot]Scoring[/FONT][FONT=&quot]) ، حلقه زنی([/FONT][FONT=&quot]Ringing[/FONT][FONT=&quot]) و طوقه برداری ([/FONT][FONT=&quot]Girding[/FONT][FONT=&quot]) سه روش مهم آن هستند. در شكاف زنی، پوست ساقه يا شاخه‌های اصلی با خطوطی موازی در زير جوانه خراش داده ميشود. اين روش نسبت به دو روش ديگر كارآيی كمتری دارد. درختان بالغ و قوی به حلقه زنی يا طوقه برداری واكنش خوبی نشان می ‌دهند اما درختان بسيار جوان پاسخ خوبی به اين عمل نمی‌دهند. در حلقه‌زنی، حلقه‌ای كامل در پوست ساقه بريده می‌شود. در طوقه برداری با استفاده از سيم، حلقه‌ای به دور ساقه برای مدت 6 ماه بسته می‌شود يا نواری از پوست به ضخامت 10-5 ميلی‌متر برداشته می‌شود.[/FONT]
[FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]هرس گل و ميوه:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]با توجه به اينكه سطح برگ و ميزان فتوسنتز يك گياه مقداری مشخص است، اگر تعداد گلها و ميوه‌ها، كه محل جذب مواد فتوسنتزی (هيدراتهای كربن) هستند به روشی كم شود تعادل لازم برای توليد محصول مرغوب حاصل می‌شود. در عمل با انجام هرس گل و ميوه (تنك كردن) با روش فيزيكی و يا با استفاده از مواد شيميايی اين نتيجه بدست می‌آيد. مواد مختلفی مانند [/FONT][FONT=&quot]NAA[/FONT][FONT=&quot] و سوين برای تنك شيميايی بكار می‌روند. [/FONT]
[FONT=&quot]زمان انجام هرس :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]بطور كلی زمان مناسب برای هرس به نوع گونه گياهی و هدف از انجام هرس بستگی دارد. اكثر درختان در فصل زمستان هرس می‌شوند كه به اين عمل هرس زمستانه (هرس ركود) گويند. اما در برخی مواقع انجام هرس تابستانه (هرس سبز) نيز سودمند است. غالباً هرس در درختان خزان دار انجام شده و اين كار برای درختان ميوه هميشه سبز كمتر مورد استفاده قرار می‌گيرد. بنابراين انجام هرس در فصول زمستان و تابستان است يا به عبارتی دقيق‌تر در طی فصل ركود و فصل رشد. [/FONT]
[FONT=&quot]1- هرس زمستانه:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]معمولاً هرس زمستانه به هنگام خزان گياه انجام می‌شود، با وجود اين در تمام[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] ماه‌های پاييز و زمستان اين عمل ميسر است. هرس شديد زمستانه درختان موجب تقويت شاخه‌های توليد شده در سال آينده می‌شود و چنانچه درخت هرس زمستانه نشود يا هرس سبكی در روی آن صورت گيرد، شاخه‌های حاصل از رشد جديد كمتر خواهد شد. شاخه‌های جديد رشد كرده پس از هرس زمستانه طويل‌تر هستند زيرا ميان گره‌های بلندتری دارند. همچنين برگهای سبزتر و بزرگتری دارند. از اين نظر كه هنگام خزان، شاخه‌ها فاقد برگ بوده و به آسانی قابل رؤيت هستند انجام هرس زمستانه دقيق‌تر است. [/FONT]
[FONT=&quot]درختی كه هرس سنگين می‌شود تعداد جوانه‌های كمتری برای رشد شاخه‌هايش در فصل بعد دارد، بنابراين مواد غذايی ذخيره شده در درخت به شاخه‌ها و جوانه‌های كمتری قسمت شده و در نهايت شاخه‌های جديد رشد بيشتری خواهند داشت. اما بايستی توجه داشت كه هرس شديد زمستانه باعث تأخير در باردهی گياه می‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]2- هرس تابستانه :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]زمان اجرای هرس تابستانه با توجه به عوامل محيطی و ميزان رشد گونه گياهی متفاوت است با وجود اين در مورد درختان ميوه ماههای ارديبهشت تا تير ماه مناسب خواهند بود. در هرس تابستانه شاخه‌های نابارور درخت مانند پاجوش‌ها و نرك‌ها و همچنين گلها و ميوه‌های كوچك اضافی نيز حذف می‌شوند. بنابراين هرس پوست، گل و ميوه، حذف برگها و سرزنی شاخه‌های در حال رشد از جمله هرس‌های تابستانه محسوب می‌شوند. برای مثال حذف تعدادی از برگهای بالغ درخت كه بر روی ميوه‌های در حال رشد سايه‌اندازی می‌كنند موجب تغيير رنگ در ميوه‌ها شده و كيفيت بازارپسندی محصول را افزايش می‌دهد. [/FONT]
[FONT=&quot]درختان خزان‌دار در بهار شروع به رشد می كنند، معمولاً اين رويش چندين هفته و تا فرارسيدن دوره ركود زمستانه باقی می ماند. زمان انجام هرس تابستانه مهم است. اگر هرس تابستانه پيش از اتمام رشد اوليه درخت انجام شود دوره رشد رويشی طولانی‌تر شده و مواد گياهی از دست رفته در اثر هرس جايگزين می شود. اين عمل در درختانی كه جوانه گل آنها بر روی چوب يكساله تشكيل ميشود، باعث كاهش گل انگيزی می گردد زيرا دوره رشد مناسب برای گل‌انگيزی در شاخه‌های جديد كوتاه می شود. اگر پس از اتمام رشد شاخه‌ها، هرس تابستانه صورت گيرد مقدار سطح برگ و فتوسنتز كم شده و قدرت درخت كاهش می یابد. در نهايت اگر هرس تابستانه بسيار دير هنگام انجام شود تعداد جوانه‌های گل و گلدهی كاهش پيدا می‌كند. [/FONT]
[FONT=&quot]در درختان ميوه‌ای كه محل تشكيل جوانه گل آنها سيخك‌های ([/FONT][FONT=&quot]Spurs[/FONT][FONT=&quot]) (شاخه‌های كوتاه ميوه دهنده) دو ساله است هرس تابستانه ممكن است گلدهی را تحريك كند زيرا با حذف شاخه‌های سال جاری نور بيشتری به جوانه‌ها و برگهای اطراف سيخك‌ها می رسد و رقابت سيخك‌ها با سرشاخه‌های در حال رشد كاهش می ‌يابد. [/FONT]
[FONT=&quot]زخم‌های حاصل از هرس زمستانه ديرتر از هرس تابستانه ترميم می‌شوند زيرا در فصل رشد گياه سريع‌تر می ‌تواند محل زخم را بپوشاند از اينرو احتمال آلودگی زخم‌ها در طی زمستان كمی بيشتر است. [/FONT]
[FONT=&quot]اصول كلی هرس درختان ميوه :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]حذف شاخه‌ها و ريشه‌های زايد يكی از اصولی ‌ترين روش‌ها در توليد ميوه است. حذف اندام‌های زايد درختان به منظور تغيير برخی وظايف فيزيولوژيكی صورت می‌گيرد. در درختان جوان قطع شاخه‌های زايد باعث ايجاد اسكلت اوليه می‌شود. در درختان بارور و مسن چنانچه قطع شاخه‌ها به طريق صحيح انجام شود موجب نفوذ نور بيشتر به درون تاج درخت، انتقال مواد فتوسنتزی به ميوه و ريشه و در نهايت باعث تنظيم تشكيل جوانه گل خواهد شد. [/FONT]
[FONT=&quot]هرس به منظور اسكلت ‌بندی درخت:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]همانطوری كه قبلاً در بحث ازدياد نباتات بيان شد بسياری از پايه‌های درختان ميوه را با استفاده از نهال‌های بذری تكثير می‌كنند. نهال‌ها به مدت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] 4 - 1 سال در خزانه نگهداری می ‌شوند و سپس در پاييز يا زمستان از خزانه به زمين اصلی منتقل می‌شوند. از آنجايی كه ريشه نهال‌های بذری عميق است در هنگام جابجا كردن و انتقال به بستر اصلی، تعدادی از ريشه‌ها آسيب می‌بينند از اينرو بايستی ريشه‌های زخمی را هرس كرد. از طرفی با حذف مقداری از ريشه‌های نهال بايد تعادل بين اندام‌ هوايی و ريشه نهال را تنظيم كرد. برای اين منظور مقداری از شاخه‌ها را نيز هرس می‌كنند. [/FONT]
[FONT=&quot]نهال‌ها بطور كلی به دو شكل موجودند برخی دارای تنه صاف و فاقد انشعاب هستند و بعضی چند شاخه فرعی داشته و منشعب می باشند. نحوه هرس اين دو نوع نهال پس از كاشت در زمين اصلی ، تا حدودی با يكديگر متفاوت است. در حالت اول تنها كافی است كه سربرداری نهال در ارتفاع تقريبی 80-50 سانتی‌متر انجام شود. در حالت دوم كه نهال منشعب است ابتدا بايد چند شاخه فرعی را بطوريكه با هم حداقل 10 سانتی‌متر بر روی تنه نهال فاصله‌ دارند به عنوان شاخه‌های اصلی و آينده درخت انتخاب كرده و سپس دقت كرد كه اين شاخه‌ها فضای تاج درخت آينده را در تمام جهات فرا گرفته باشند و تداخلی در يكديگر نداشته باشند. همانطور كه قبلاً گفته شد زاويه بين شاخه‌ها و تنه نهال‌ بايد به اندازه كافی باز باشد زيرا پس از گذشت چند سال زاويه مذكور كاهش خواهد يافت. لازم به يادآوری است كه اعمال انجام شده در نهال‌های منشعب، در نهال‌ هال صاف و فاقد انشعاب در سال دوم انجام می‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]در هر دو حالت زاويه بين شاخه‌ها و تنه تا زمانی كه نهال دارای شاخه‌های جوان و قابل انعطاف است بايد با كمك تكه‌های چوب باز نگه داشته شود. در سال دوم، هرس شاخه‌های اصلی بدين صورت است كه حدود نيمی از طول آنها حذف می‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]در سال‌های سوم و چهارم پس از كاشت نهال، هرس تنها به حذف شاخه‌های رشد يافته اضافی و نامطلوب محدود شده و فرم و اسكلت اصلی نهال كه شامل تنه و 4[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] -[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] 3[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot] شاخه اصلی است بايد حفظ شود.[/FONT]
[FONT=&quot]اصول هرس باردهی درختان:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]درختی كه بدون دخالت باغدار و در شرايط طبيعی رشد كرده، معمولاً شاخ و برگ زيادی توليد می كند كه همراه با تداخل آنها نيز می‌باشد، اين موضوع مانع از رسيدن نور كافی به داخل تاج درخت می‌شود و به دنبال آن از كيفيت و مرغوبيت ميوه‌ها كاسته می‌شود. از اينرو هرس مناسب و كافی درختان ميوه برای رسيدن به خصوصيات مطلوب محصول همواره مورد توجه باغداران بوده است. پس از اينكه درختان ميوه به باردهی رسيدند، لازم است هر ساله يا هر چند سال يك مرتبه برخی از انواع هرس بر روی آنها انجام شود تا كيفيت و كميت محصول در دوران باردهی اقتصادی درخت حفظ شود. با توجه به اهميت پرورش ميوه‌های دانه‌دار به ويژه سيب و گلابي در بحث ميوه‌كاری، در اينجا به اصول كلی در مورد هرس باردهی اين گونه‌ها اشاره شده و يادآوری می‌شود كه دقت كافی در اين موارد راهنمای خوبی برای هرس باردهی در درختان ميوه است. [/FONT]
[FONT=&quot]1- هوا و نور موجب تغذيه و رشد اعضای شاخه درخت می شوند. اكسيژن، دی اكسيد كربن و انرژی لازم برای انجام عمل فتوسنتز در برگهای گياه، از محيط بالای سطح زمين تأمين می‌شود پس گياه بايد در شرايطی پرورش يابد كه از اين لحاظ محدوديتی برای آن موجود نباشد. زيرا برگها محل اصلی توليد ([/FONT][FONT=&quot]Source[/FONT][FONT=&quot]) شيره پرورده در گياه می‌باشند. [/FONT]
[FONT=&quot]2- قسمت‌های فوقانی يك شاخه بهتر از قسمت‌های تحتانی آن تغذيه می شوند. بدين منظور كه شيره نباتی همواره تمايل دارد به قسمت‌های انتهايی شاخه‌های اصلی و فرعی كه رشد عمودی دارند صعود نمايد. اين موضوع می‌تواند به دليل وجود و سنتز هورمون‌های رشد مانند اكسين‌ها و جيبرلين‌ها در انتهای شاخه باشد. [/FONT]
[FONT=&quot]3- از نظر رشد و نمو، بين اعضای رويشی و زايشی (بارده) درخت رقابت وجود دارد. پس با حذف مقداری از ميوه‌ها در درختان بارده، مواد غذايی برای رشد شاخ و برگ و تقويت درخت مصرف شده كه با توليد شيره پرورده بيشتر، تبديل جوانه‌های رويشی به زايشی برای سالهای بعد تأمين می‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]4- قسمت‌های مختلف يك شاخه با يكديگر همبستگی دارند. برای مثال اگر سيخك‌های يك شاخه حذف شوند شيره نباتی كه به مصرف سيخك‌ها می‌رسيد به طرف ساير اندام‌های مجاور هدايت می‌شود و رشد و نمو آنها را تسهيل می کند. در صورت حذف قسمتی از اعضای جذب كننده([/FONT][FONT=&quot]Sink[/FONT][FONT=&quot]) شيره نباتی، ذخاير موجود بطور منظم بين اعضای باقيمانده تقسيم می شود زيرا تغييری در ميزان جذب مواد غذايی از خاك به وجود نيامده است. [/FONT]
[FONT=&quot]5- جوانه‌های واقع بر روی قسمت‌هايی از شاخه‌ كه جريان شيره خام در آنجا بيشتر است به صورت شاخه‌های جوان تكامل يافته و توليد چوب می‌كنند. [/FONT]
[FONT=&quot]6- جوانه‌هايی كه با شيره خام كمتر و شيره پرورده كافی تغذيه می‌شوند به آسانی به جوانه گل تكامل می‌يابند. در فصل تابستان ميزان شيره پرورده توليد شده در برگها به حداكثر ممكن می‌رسد زيرا رشد برگها و سطح برگ درخت افزايش يافته است. اين زمان با تمايز يابی جوانه‌های چوب به گل برای محصول سال آينده مصادف است. بنابراين بايد از انجام هرس شديد درخت در طی تابستان خودداری كرد. [/FONT]
[FONT=&quot]سيستم‌های تربيت درختان:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]قبلاً اشاره شد كه تربيت يعنی ايجاد شكلی خاص در گياه به منظور‌های معين. مثلاً باز كردن تاج درخت برای ورود نور بيشتر، تنظيم ارتفاع درخت و تقويت شاخه‌های اصلی. تربيت درختان به اشكال گوناگون و متفاوت صورت می ‌گيرد كه در اين جا تنها به ذكر سه روش مهم در تربيت درختان ميوه اكتفا می‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]شكل جامی ([/FONT][FONT=&quot]Vase (open center[/FONT][FONT=&quot]) (مركز باز، بدون شاخه پيشاهنگ) :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]هدف از اين روش، تربيت درختان با تاج پهن می‌باشد كه مركز آن باز است. يك تنه كوتاه به ارتفاع حدود 35-30 سانتی‌متر و تعدد 6-5 شاخه كه از مركز درخت منشاء می‌گيرند شكل كلی درختان پرورش يافته به روش مركز باز است. با وجود اينكه نفوذ نور به تاج درخت مطلوب بوده و رنگ‌پذيری ميوه و گل انگيزی در درخت را افزايش می‌دهد اما اين سيستم برای پرورش درختان ميوه زياد كاربرد ندارد. علاوه بر آن در درختانی مانند سيب و گلابی از اين روش استفاده نمی‌شود زيرا: [/FONT]
[FONT=&quot]1- درختان به طور طبيعی به اين شكل رشد نمی‌كنند. [/FONT]
[FONT=&quot]2- همچنانكه درخت مسن می‌شود بخش عمده‌ای از شاخه‌های بارور طويل شده و بايستی از نردبان برای چيدن محصول استفاده كرد. [/FONT]
[FONT=&quot]3- هرس درختان بالغ نياز به وقت زيادی دارد. [/FONT]
[FONT=&quot]4- محلول پاشی بر روی درختان بالغ و نفوذ آن به مركز درخت مشكل است. [/FONT]
[FONT=&quot]5- محل انشعاب شاخه‌های درخت محكم و قوی نيست و در هنگام ميوه‌دهی زياد، قيم برای نگهداری شاخه‌ها مورد نياز است. [/FONT]
[FONT=&quot]شكل‌جامی غالباً برای تربيت درختان هلو و آلوی ژاپنی استفاده می‌شود. با اين حال به دليل باز بودن مركز تاج، مقدار محصول در هر درخت كمتر از ساير سيستم‌ها خواهد بود. [/FONT]
[FONT=&quot]شكل هرمی پاكوتاه ([/FONT][FONT=&quot]Dwarfing pyramid (Center[/FONT][FONT=&quot]- [/FONT][FONT=&quot]leader semi intensive system[/FONT][FONT=&quot]) (پيشاهنگ مركزی نيمه متراكم ) :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]از اين روش به طور عمده در تربيت درختان سيب و گلابی در كشت متراكم استفاده می‌شود. در اين سيستم بسياری از مشكلات روش مركز باز وجود ندارد. نه تنها عملكرد محصول در اين حالت بيشتر است. بلكه زمان لازم برای رسيدن درختان به باردهی در اين سيستم كمتر است از اينرو بازگشت سرمايه سريع‌تر خواهد بود. تربيت درختان ميوه بر روی پايه‌های پر رشد، كمتر بدين شكل صورت می‌گيرد زيرا چنين درختانی پس از گذشت چند سال ارتفاع زيادی پيدا كرده كه اين موضوع برای باغداری جديد و مكانيزه مناسب نيست. در شكل هرمی ساده كه برای تربيت درختان غير مثمر مانند كاج و چنار بكار می‌رود نياز زيادی به هرس نيست. ضرورت موفقيت شكل هرمی پاكوتاه برای درختان ميوه در استفاده از پايه‌های پاكوتاه كننده يا پايه‌های كم رشد است. زيرا چنين پايه‌هايی رشد زيادی نداشته و حتی پس از چند سال مناسب عمليات داشت و برداشت خواهند بود. در اين حالت فواصل كاشت نهال‌ها به مراتب كمتر از سيستم احداث باغ بر روی پايه‌های پر رشد (استاندارد) است، به عبارتی كاشت نهال‌ها به صورت نيمه متراكم انجام می‌شود تا كاهش عملكرد هر تك درخت (به دليل پاكوتاهی و كم بودن سطح برگ) جبران شود. [/FONT]
[FONT=&quot]روش كار چنين است كه پس از تهيه نهال از گونه‌های سيب و گلابی (پايه‌های پاكوتاه)، كاشت نهال‌ها صورت گرفته و سپس سربرداری از ارتفاع يك متری انجام می‌شود. اگر نهال شاخه‌های جانبی مناسبی داشت سربرداری لازم نيست. در سال اول رشد نهال، بايستی با استفاده از تكه‌ای چوب، فاصله‌ شاخه‌های جانبی را از تنه تنظيم كرد به طوری كه شاخه‌های عمودی ([/FONT][FONT=&quot]Upright[/FONT][FONT=&quot]) را به حالت افقی نزديك كرد و زاويه آنها را با تنه افزايش داد. در سال‌های بعد نيز هرس تنها به حذف شاخه‌های فرعی اضافی و شاخه‌های پايين تنه محدود می‌شود. [/FONT]
[FONT=&quot]شكل شلجمی ([/FONT][FONT=&quot]Modified leader[/FONT][FONT=&quot]) (پيشاهنگ متغير) :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]اگر هدف محدود كردن ارتفاع و پهن كردن تاج درخت باشد از اين سيستم در ميوه‌كاری استفاده می‌شود مانند تربيت درختان سيب، گلابی، زردآلو، گردو، پسته و بادام. پس از كاشت نهال و سربرداری در ارتفاع حدود 120 سانتی‌متری، در سال بعد شاخه‌های فرعی توليد می‌شوند كه 4-3 شاخه مناسب‌تر را حفظ كرده و بقيه را حذف كامل می‌كنند. فاصله شاخه‌‌های فرعی بر روی تنه به علت سربرداری از ارتفاع بالاتر كمی بيشتر از روش جامی و حدود 20 سانتی‌متر است. در اين حالت شاخه‌های فرعی انتخابی را در هر سال 30 سانتی‌متر اجازه رشد داده و اضافی آنها سرزنی می‌شوند. در شكل شلجمی هر شاخه پر رشد و غالب را سرزنی كرده تا بدين طريق اجازه رشد به هيچ يك از شاخه‌های درخت به شكل تنه اصلی و پيشاهنگ داده نشود. لذا درخت در تمام جهات شاخه‌های قوی ايجاد كرده و محصول مناسبی نيز توليد می‌كند[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
 

Similar threads

بالا