تلقیح مصنوعی در گاو

nima.sweden

عضو جدید
آشنايي با دستگاه تناسلي دام نر
دستگاه توليد مثل حيوان نر شامل اندام هاي اوليه، ثانويه و ضمينه است. بيضه ها اعضاي اوليه جنسي دام نر هستند که در کيسه بيضه (Srotum) جاي دارند. اعضاي ثانويه ي جنسي نر مجاري هستند که اسپرم را از بيضه ها به خارج بدن منتقل مي کند. و از مجاري آوران ( Efferent Ducts ) که داخل بيضه ها قرار دارد، اپيديديم ، کانال دفران ، آلت تناسلي و مجاري ادراري تشکيل شده است. غده ي پروستات ، غدد وزيکول سمينال و غدد کوپر اندام هاي ضمينه را تشکيل مي دهند.
اسپرماتوزوآ در دمايي پايين تر از دماي بدن توليد مي شود. بر همين اساس بيضه ها در بيرون از بدن درون کيسه قرار دارند. کيسه ي بيضه از داخل با بافت عضلاني دارتوس پوشيده شده است که مي تواند در هواي سرد کيسه بيضه را به داخل بدن نزديک کند و در هواي گرم عکس اين عمل را انجام دهد. اندازه آن در حيوانات مختلف متفاوت است. هر بيضه توسط يک بند به بدن متصل است. سرخرگ اسپرماتيک داخلي و سياهرگ اسپرماتيک در قسمت قدامي و کانال وابران در قسمت خلفي بند بيضه قرار دارد.
هر بيضه توسط دو لايه به نام فيبروزي به نام تونيکا واژيناليس که ادامه پرده صفاق است پوشيده شده است.
..
ساختمان داخلي بيضه
بخش دروني بيضه به وسيله غشاهاي فيبري يا ديوارهايي به نام سپتوم(Septum) به بخش هايي تقسيم شده است که لوبول خوانده مي شود.هر لوبول 4 لوله اسپرم ساز را احاطه مي کند. داخل هر لوبول توسط بافت شبکه اي که حاوي رگ هاي خوني ، اعصاب و سلول هاي ليديگ مي باشد. اين لوله ها داراي پيچ خوردگي هاي فراواني هستند لايه داخلي اين لوله ها توسط دو نوع سلول پوشيده شده اند: سلول هاي اسپرماتوگوني که اسپرماتوزوئيد توليد مي کند و سلول هاي سرتولي که سلول هاي اسپرماتوگوني را تغذيه مي کنند.
اعضاي ثانويه جنسي در حيوان نر
لوله هاي آوران توسط مجراي باريکي به نام آوران با اپيددييم مرتبط مي شوند. عبور اسپرماتوزآ با عبور از درون اپيددييم با بلوغ همراه است. اين بلوغ شامل تکامل و تمايز و پيدا کردن قدرت تحرک است. مجراي وابران اسپرماتوزوآ را از اپيددييم خارج مي کند و به مجراي ادراري مي برد.
اندام هاي ضمينه دستگاه تناسلي دام نر
غده پروستات غده کوچکي است که در بالاي گردن مثانه و نزديک به ابتداي مجراي ادراري قرار دارد. دو غده وزيکول سمينال به لوبولهاي کوچک تري تقسيم مي شوند که در دو طرف گردن مثانه نزديک غده پرستات قرار دارند. غدد کوپر در دو طرف مجراي ادراي قرار دارند و با ترشح مايع قليايي باعث خنثي کردن اسيديته مني در هنگام انزال مني مي شود در حقيقت با اين کار باعث زنده ماندن اسپرماتوزآ مي شود. غدد ضمينه تناسلي بخشي از ترکيبات مايع اسپرم را نيز ترشح مي کنند.
..
سيکل فحلي ( Estrous Cycle )
در کالبد گشايي دستگاه تناسلي حيوان ماده آشنا شديم که ساختمان تخمدان حالت پايدار و ثابتي ندارد و پيوسته در خلال چرخه هاي رشد فوليکول، تخمک گذاري، تحليل فوليکول و رشد وتحليل جسم زرد تغييراتي در سطح ظاهري آن به وجود مي آورد.
سيکل توليد مثل در گاو شامل يک سلسله اتفاقات معيني است که پس از سن بلوغ رخ مي دهد. اين سيکل در گاوها به طور ميانگين 21 روز طول مي کشد.(در برخي گاو در حدود 24- 17 روز ) و اين شامل آماده شدن سيستم توليد مثل يا فحلي و آزاد شدن تخمک از تخمدان است.
روز 1- 0
در اين مدت گاو فحل است و در وضعيت فحلي ايستا قرار دارد (standing heat). روز 0 به طور متوسط 18 ساعـت ( در برخي 24- 18 ساعت) طول مي کشد . در حدود 12 ساعت پس از حالت ايستايي فوليکول گراف رسيده تحت پديده آزاد شدن تخمک از تخمدان رها مي شود و مقدار زيادي هورمون LH را از غده هيپوفيز آزاد مي کند.
روز 1 و 2
سلول ها به هم ديگر متصل مي شوند و فوليکول تغيير مي يابد و ماده اي با سلول هاي زرد رنگ به نام کورپوس لوتئوم يا جسم زرد باقي مي ماند. اين تغير در سلول ها به دليل هورمون هاي فعال بخصوص LH روي مي دهد.
روز 2 و 5
کورپوس لوتئوم به سرعت رشد مي کند و در اين مرحله ممکن است ، تعداد بي شماري از فوليکول ها در روي تخمدان ملاحظه شود . ولي در روز 5 آن ها تحليل مي روند.
روز 5 الي 16
کورپوس لوتئوم به رشد و توسعه ادامه مي دهد و با حداکثر نيرو رشد مي کند و در حدود روز 10 فعاليت دارد. اين امر هنوز پوشيده است که هورمون پروژسترون چگونه مانع قطع هورمون LH از هيپوفيز مي شود. در طول اين دوره تخمدان ها به استثنا کورپوس لوتئوم نسبتا" غير فعال مي شوند. در اين مدت هيچ فوليکولي توانايي توليد رشد و يا تخمک گزاري را ندارد و بايد گفت سطح هورمون پروژسترون بالاست. (هورمون بقاي آبستني)
روز 16 الي 18
در اين روز کورپوس لتئوم به سرعت تحليل مي رود و در نهايت از بين مي رود. و شواهد نشان مي دهد که پروستاگلاندين افزايش مي يابد.
روز 18 الي 20
در اين دوره کورپوس لوتئوم تقريبا" بدون هيچ کارايي تحليل مي رود و چندين فوليکول شروع به رشد مي کنند. يکي از آن ها که توسط عمل سرژ برجسته تر مي گردد و سريع تر و فعال تر رشد مي کند. در نتيجه فوليکول گراف رشد مي کند و با ترشح مقدار زيادي از استروژن فوليکول هاي ديگر را نا کارآمد مي کند.
روز 21 يا 0
فوليکول گراف با افزايش ميزان استروژن آزاد مي شود و مطابق با آن ميزان پروژسترون کاهش مي يابد و باعث تحليل رفتن کورپوس لوتئوم مي شود. در اين موقع فحلي اتفاق مي افتد و سيکل فحلي به روز 0 باز مي گردد. سطح استروژن در خون بالا مي رود و ترشح LH تقريبا" در پايان فحلي قطع مي شود.
رويداد هاي تخمداني توسط عمل متقابل هورمون هاي مترشحه از هيپوتالاموس، هيپوفيز قدامي، تخمدان و رحم کنترل مي شوند.
..
..
تلقيح مصنوعي Atificial Insemination
استفاده از اين روش جهت باروري دام ها، در صورتي که فحلي در زمان مناسب تشخيص داده شود؛ براي پرورش دهندگان مزاياي فراواني دارد. در ادامه برخي از اين مزايا به صورت خلاصه وار شرح داده مي شود.
1) بهره ژنتيکي
اين امر مهمترين مزيت اين تلقيح مصنوعي است. با بهره گيري از اين روش دامدار مي تواند ژن هاي برتر را در ميان نژادهاي گاو يا گله گسترش و از بهره اقتصادي بالايي برخوردار شود.
2) کاهش هزينه
خريد يا پرورش گاو نر همواره پر هزينه و در کنار آن خطرات نامطلوب بودن و حذف آن پيش از بهره وري وجود دارد. علاوه بر اين دامدار نمي تواند پيش از تلقيح گروهي از گاوها و سپري شدن چندين ماه از ناباروري يا سخت باروري گاو نر آگاه شود و تا اين زمان الگوي زايش گله تا حد زيادي نا متعادل مي شود و زيان اقتصادي نيز نسيب دامدار مي شود.
3) کنترل بيماري
اگر گاو نري که جهت تلقيح استفاده مي شود آلوده به بيماري هاي مقاربتي باشد؛ اين امر نه تنها باعث ناباروري آن مي شود بلکه باعـث آلودگي گاوهاي ماده اي که با اين گاو نر جفت گيري کرده اند مي شود. حتي ممکن است از طريق تماس فيزيکي آلودگي در گله سرايت کند. استفاده از روش تلقيح مصنوعي در پيش گيري از چنين مشکلاتي بسيار مورد توجه است.
4) ايمني و سلامت
عده اي معتقد هستند که استفاده از اين روش يکي از دلايل ايجاد آن بوده است. پرورش گاو نر بزرگ کاري خطر ناک است و اين خوي تهاجمي در حيوان در نژادهاي گوناگون متفاوت است. به عنوان مثال نرها در نژاد ، هرفورد حالت تهاجمي تري نسبت به گاو نر هلشتين و فريزين دارد.
5) قابليت انعطاف
ممکن است دامدار مايل نباشد تمام گوساله ها را از گاوهاي نري بگيرد که يک مشخصه دارند و يا همگي از يک نژاد هستند. به عنوان مثال دامدار با استفاده از اين روش مي تواند بهترين گاو شيروار خود را با گاو نر خوب از نژاد شيري تلقيح کند يا گاو ماده اي که از نظر جثه کوچک است را با گاو نري که از لحاظ ژني گوساله کوچک تر توليد مي کند و باعث آسان زايي مي شود، تلقيح نمايد تا از مشکلات سخت زايي جلوگيري کند.
6) باروري بالا
7) نگه داري سوابق گله
..

..
توصيه هايي براي تلقيح مناسب در گاو
1) انتخاب اسپرم مناسب با جثه تليسه يا ماده گاو.
2) چنانچه از جفتگيري طبيعي براي تلقيح گاوها استفاده مي شود، گاو نر مورداستفاده نبايد از گوساله هاي نر متولد شده در همان گله انتخاب شود (هيچ گونه رابطه خويشاوندي با گله نداشته باشد) و نبايد بيش از دو سال در گله باقي بماند (نبايد با دختران خود جفتگيري کند). همچنين، بايد وزن و سن مناسب (2تا 5 سال)، ميل جنسي و قدرت باروري خوبي داشته باشد و به بيماري هاي مسري، لنگش و صفت نامطلوب ژنتيکي دچار نباشد.
3) به گاوداران پيشرو که به افزايش سريعتر ژنتيکي گله خود تمايل دارند، توصيه مي شود ماده گاو يا ماده گاوهاي برتر خود را انتخاب کنند و با استفاده از روش انتقال رويان آنها به عنوان منبع توليد رويانهاي برتر استفاده کنند.
4) به گاوداراني که ماده گاوهايي را با پتانسيل ژنتيکي بالا دارند و از اسپرمهاي گران قيمت براي تلقيح آنها استفاده مي کنند (و به طور کلي گاوداراني که به هر دليلي به توليد گوساله هاي نر در گله خود تمايل ندارند)، توصيه مي شود که براي اجتناب از تولد گوساله هاي نر و در نتيجه هدر رفتن هزينه‎ها، از اسپرم تعيين جنسيت شده استفاده کنند.
5) تغيير منبع مکمل چربي جيره از امگا-6 به امگا-3؛ به عبارتي مکملهاي به دست آمده از منابعي مانند روغن سويا، روغن آفتابگردان و روغن ذرت از جيره حذف شود و مکلمهاي چربي از منشأ روغن ماهي به جيره افزوده شود. اسيدهاي چرب امگا-3 با کاهش PGF از تحليل جسم زرد آبستني و در نتيجه مرگ و مير رويان و بازگشت فحلي پيشگيري مي کنند. استفاده از مکلمهاي به دست آمده از روغن ماهي و يا حتي آرد ماهي که روغن آن به طور کامل گرفته نشده باشد، مي تواند درصد اين تلفات را به نحو چشمگيري کاهش دهد.
6) تنظيم جيره به نحوي که توليد آمونياک در شکمبه بيش از حد نباشد. استفاده نامعقول از منابع ازت غيرپروتئيني و منابع پروتئيني با تجزيه پذيري زياد، موجب افزايش اوره خون مي شود که با کاهش PH شرايط براي بقاي رويان نامساعد مي شود.
7) خشک کردن به موقع ماده گاو. رعايت دوره 60 روزه خشکي مطلوب است؛ دوره هاي کوتاهتر، فرصت کافي را براي ترميم بافت پستان ايجاد نمي کند و توليد شير در دوره بعدي کمتر از حد انتظار خواهد بود.
8) پانزده روز پيش از زايمان، افزودن نمک آنيوني به جيره، با نظر متخصص تغذيه، به منظور پيشگيري از بيماري Praturent paresis بسيار حائز اهميت است. همچنين، تزريق ويتامين E مي تواند در سهولت زايمان و پيشگيري از جفت ماندگي موثر باشد.
9) از آنجايي که بخش عمده جيره را در دوره خشکي، علوفه و در دوره پس از زايش، کنستانتره تشکيل مي دهد، اين تغيير ناگهاني جيره استرس غذايي شديدي به دام وارد مي کند؛ بنابراين توصيه مي شود از حدود 10 روز مانده به زايمان، اين تغيير به تدريج و گام به گام انجام شود ...
..
 

soroosh80

عضو جدید
با سلام
در بخش توصیه ها بند الف: تغذیه در 10روز آخر دوره زایمان (کلوزآپ)همچنان که گفتید حائز اهمیت میباشد بخاطر اینکه باید فلور شکمبه به سمت باکتریهای هاضم نشاسته و غلات سوق یافته و محیط شکمبه برای افزایش این باکتریها اداپته گردند لذا برای این منظور فراهم نمودن مواد معدنی و ویتامینه و اسیدهای آمینه و ادتیو گلایکولاین به جیره مفید خواهد بود.
 

Similar threads

بالا