اطوار مرکز ، تحلیلی بر مراتب مفهوم مرکز در معماری

DDDIQ

مدیر ارشد
اطوار مرکز ، تحلیلی بر مراتب مفهوم مرکز در معماری
ضحی ندیمی **
کاظم مندگاری ***
علی محمدی ****

**کارشناس ارشد معماری، دانشگاه یزد
*** استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد
**** کارشناس ارشد معماری، دانشگاه یزد


چکیده
یکی از مفاهیمی که در مطالعات نظری معماری از آن بسیار سخن گفته شده، مفهوم «مرکز » است. در حوزۀ هنر و معماری، کریستیان نوربرگ شولتس، رودولف آرنهایم و کریستوفر الکساندر، مفهوم «مرکز » را مبنا و اساس نظری هپرداز یهای خویش قرار داد هاند. با رجوع به سخنان نظری هپردازان در این باب، آشکار م یشود که آ نها از منظرهای متفاوتی به این مفهوم واحد نگریسته اند؛ بنابراین، با جمع آوری و کنار هم گذاشتن آرای این نظریه پردازان، نه تنها این مفهوم آشکارتر نم یشود، بلکه بر ابهام آن افزوده م یشود. این نوشتار در پی آن است که با تأمّل در آرای مختلف دربارۀ مرکز و یافتن جایگاه هر سخن، این ابهام را تا حدی برطرف کند. برای رسیدن به این هدف، ابتدا وجوه مشترک مرکز از خلال سخنان پراکندۀ نظریه پردازان نمایان می شود. سپس با تأمل در آرای ایشان آشکار م یگردد که با وجود اینکه همگی از واژۀ مرکز استفاده م یکنند، گویا انواع )مراتب( گوناگونی از مرکز را مدّنظر دارند؛ لذا تلاش م یشود مراتب مختلف مرکز با تعمّق در سخنان نظری هپردازان، استخراج، نام گذاری و شرح داده شود. با تحلیل مضمونی گفت ههای ایشان در نهایت، پنج مرتبه برای این مفهوم معرفی م یشود که عبارت اند از: مرکز حقیقی، جوهری، معنایی، عملکردی و کالبدی )شامل مصنوع و طبیعی(. مرکز حقیقی هستی غالباً موضوع بحث ادیان بوده است. هرچند کریستوفر الکساندر آن را در پدید ههای طبیعی نیز آشکار می یابد. مرکز جوهری اشاره به لای ههایی درونی هر پدیده دارد که چیستی آن را معیّن م یکند. ترکیب واژگانی «مرکز معنایی » را نوربر گشولتس به کار برده است و مفهوم آن را نیز کریستوفر الکساندر به مثابۀ یکی از مراکز شرح داده است. هر دوی آ نها به مرکز معنایی در ساحت باطن یاش توجه کرده اند. کریستوفر الکساندر و رودولف آرنهایم عملکردهای یک پدیده را نیز در زمرۀ مراکز تشکی لدهندۀ کلیت پدیده به شمار می آورند و مرکز عملکردی با رجوع به آثار ایشان تعریف م یشود. مرکز کالبدی، تمرکزی در فضای عینی است. چنانچه این تمرکز در طبیعت ب هوجود آید، آن را مرکز طبیعی گویند و اگر تمرکزی در محیط مصنوع توسط انسان ب هوجود آید، آن را مرکز کالبدی مصنوع م ینامند. مرکز مانند هر مفهوم دیگری در عالم، نظام معنایی ذومراتبی دارد؛ نظامی که سیری از ظاهر به باطن را طی م یکند و تمام پیکرۀ معماری را در بر م یگیرد. اختلاف نظریه پردازان در تبیین مفهوم مرکز، به علت همین مراتب مختلف آن است؛ بنابراین م یتوان از اطوار مرکز سخن گفت.


كليد واژه ها
مرکز، معماری، سلسله مراتب معنایی، ادراک بصری، پدیدارشناسی.
 

پیوست ها

  • اطوار مرکز تحلیلی بر مراتب مفهوم مرکز در معماری.pdf
    866.4 کیلوبایت · بازدیدها: 0
بالا